< Return to Video

Giả thích trường Higgs - Don Lincoln

  • 0:07 - 0:08
    Chắc chắn rằng
  • 0:08 - 0:10
    khám phá khoa học thú vị nhất trong năm
    2012
  • 0:10 - 0:12
    là việc tìm ra được một hạt mới
  • 0:12 - 0:13
    tại phòng thí nghiệm CERN
  • 0:13 - 0:15
    đó có thể là Hạt Higgs
  • 0:15 - 0:19
    Loại hạt được đặt tên theo
    nhà vật lý học Peter Higgs
  • 0:19 - 0:20
    Trường Higgs được cho là
    đã
  • 0:20 - 0:22
    tạo khối lượng cho
    nguyên tử cơ bản
  • 0:22 - 0:22
    như hạt quark
  • 0:22 - 0:23
    nay Leptons
  • 0:23 - 0:25
    rồi từ đó tạo ra những vật chất thường
  • 0:25 - 0:27
    Những hạt Higgs chuyển động
    lắc lư trong trường
  • 0:27 - 0:29
    như sự va chạm bạn thấy
  • 0:29 - 0:30
    khi giật mạnh sợi dây
  • 0:30 - 0:33
    Nhưng bằng cách nào trường này
    đem lại khối lượng cho các hạt
  • 0:33 - 0:34
    Nó nghe có vẻ rất rắc rối với bạn
  • 0:34 - 0:36
    và với ai nó cũng như thế
  • 0:36 - 0:38
    Năm 1993, bộ trưởng bộ khoa học Anh
  • 0:38 - 0:41
    đã đố những nhà vật lý tìm ra một
    cách đơn giản
  • 0:41 - 0:43
    để giải thích về Higgs.
  • 0:43 - 0:45
    Phần thưởng là một chai rượu sâm panh
    hảo hạng
  • 0:45 - 0:48
    Giải thích đã giành chiến thắng là
    thế này:
  • 0:48 - 0:50
    Giả sử có một buổi tiệc cocktail ở
  • 0:50 - 0:51
    phòng thí nghiệm CERN
  • 0:51 - 0:53
    với đầy rẫy những nhà vật lý hạt.
  • 0:53 - 0:56
    Những nhà vật lý này được
    ví như là trường Higgs
  • 0:56 - 0:59
    Nếu người đi thu thuế bước vào
    bữa tiệc này
  • 0:59 - 1:00
    Sẽ chẳng ai muốn nói với họ
  • 1:00 - 1:02
    và họ sẽ dễ dàng vượt qua đám đông
  • 1:02 - 1:03
    để đến quầy bar
  • 1:03 - 1:06
    Việc người thu thuế không
    tiếp xúc với đám đông
  • 1:06 - 1:07
    giống như việc
  • 1:07 - 1:10
    có một vài loại hạt không
    tương tác với trường Higgs
  • 1:10 - 1:11
    Những hạt không tương tác,
  • 1:11 - 1:13
    ví dụ như photon
  • 1:13 - 1:14
    được gọi là không có khối lượng
  • 1:14 - 1:17
    Giả dụ Peter Higgs cũng vào phòng đó,
  • 1:17 - 1:19
    để tìm một vại bia chẳng hạn
  • 1:19 - 1:20
    Trường hợp này các
  • 1:20 - 1:22
    nhà vật lý sẽ lập tức vây quanh Higgs
  • 1:22 - 1:23
    để thảo luận với ông ấy
  • 1:23 - 1:25
    về việc họ cố gắng đo lường cấu tạo
  • 1:25 - 1:27
    Của loại hạt cùng tên
  • 1:27 - 1:29
    Vì ông ta có sự tiếp xúc
    mạnh mẽ với đám đông
  • 1:29 - 1:31
    Higgs sẽ chuyển động qua phòng chậm
  • 1:31 - 1:32
    Trở lại với các phân tích,
  • 1:32 - 1:34
    Hạt Higgs trở nên có khối lượng
  • 1:34 - 1:36
    trong lúc tương tác với trường Higgs.
  • 1:36 - 1:38
    Vậy nếu đó là trường Higgs
  • 1:38 - 1:40
    Vậy thì hạt Higgs là gì?
  • 1:40 - 1:42
    Hãy giả sử những khách mời ở buổi tiệc
  • 1:42 - 1:45
    được phân bố đều đặn khắp nơi trong phòng
  • 1:45 - 1:47
    Và có một ai đó đột nhiên ghé vào
  • 1:47 - 1:48
    thông báo tin đồn về một khám phá
  • 1:48 - 1:51
    ở phòng thí nghiệm đối thủ
  • 1:51 - 1:53
    Những người gần cửa sẽ nghe được lời đồn
  • 1:53 - 1:54
    nhưng mấy người ở xa thì không
  • 1:54 - 1:56
    vậy nên họ sẽ dồn về cửa để hỏi thăm
  • 1:56 - 1:58
    Nó sẽ tạo ra một sự dồn ép trong đám đông
  • 1:58 - 2:00
    Khi người ta đã nghe tin đồn rồi
  • 2:00 - 2:01
    Họ sẽ trở về chỗ cũ
  • 2:01 - 2:03
    Để thảo luận về mấy thứ liên quan
  • 2:03 - 2:06
    Nhưng mấy người ở xa chưa nghe
    sẽ lại hỏi chuyện xảy ra
  • 2:06 - 2:08
    Kết quả là người ta sẽ tiếp tục dồn
    thành cụm
  • 2:08 - 2:10
    và truyền đi lần lượt cả phòng
  • 2:10 - 2:13
    Cụm người này tựa như hạt Higgs
  • 2:13 - 2:14
    Điều đáng ghi nhớ là
  • 2:14 - 2:16
    Không phải cứ là hạt có khối lượng lớn
  • 2:16 - 2:17
    Sẽ tiếp xúc nhiều hơn với trường Higgs
  • 2:17 - 2:19
    Trong ví dụ buổi tiệc
  • 2:19 - 2:22
    Mọi hạt đều bằng nhau cho đến lúc chúng
    vào phòng
  • 2:22 - 2:25
    Cả Peter Higgs và người thu thuế đều
    có khối lượng bằng 0
  • 2:25 - 2:27
    Việc tiếp xúc với đám đông
  • 2:27 - 2:29
    mới tạo cho họ khối lượng
  • 2:29 - 2:30
    Có thể nói rằng
  • 2:30 - 2:33
    Khối lượng có từ việc tương tác với
    trường Higgs
  • 2:33 - 2:34
    Vậy tóm lại
  • 2:34 - 2:36
    khối lượng của một hạt lớn hay bé là
    do
  • 2:36 - 2:38
    cách chúng tương tác
    với trường
  • 2:38 - 2:40
    Như cách những người khác nhau di chuyển
  • 2:40 - 2:44
    qua đám đông ở tốc độ khác nhau
    tùy theo độ nổi tiếng của họ
  • 2:44 - 2:45
    Hạt Higgs chỉ là cụm
    nhỏ
  • 2:45 - 2:47
    trong trường như tin đồn truyền khắp phòng
  • 2:47 - 2:49
    Tất nhiên, sự so sánh naỳ cũng chỉ là
  • 2:49 - 2:50
    so sánh nhưng nó là
  • 2:50 - 2:51
    sự giải thích tốt nhất
  • 2:51 - 2:53
    cho đến nay mà mọi người có thể đưa ra
  • 2:53 - 2:54
    Vậy, đó là lời giải thích
  • 2:54 - 2:55
    trường Higgs và
  • 2:55 - 2:57
    hạt higgs là gì
  • 2:57 - 3:00
    Các nghiên cứu tiếp theo sẽ giúp chúng
    ta khám phá thêm
  • 3:00 - 3:01
    và phần thưởng khi ấy có lẽ còn hơn
  • 3:01 - 3:04
    là chỉ một chai rượu sâm panh
Title:
Giả thích trường Higgs - Don Lincoln
Description:

Xem đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/the-higgs-field-explained-don-lincoln

Một trong những khám phá khoa học đáng chú ý nhất vào đầu thế kỷ 21 là sự khẳng định hạt Higgs, nhưng hạt Higgs và trường Higgs là khái niệm rất khó để nắm bắt. Don Lincoln đưa ra một so sánh để chúng ta có thể hiểu được, bằng cách quan sát 1 buổi tiệc lớn, bao gồm 1 nhóm các nhà vật lý và cả chính Peter Higgs.

Tác giả: Don Lincoln, đồ họa: Powerhouse Animation Studios Inc.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:20

Vietnamese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.