Jonathan Klein: Mundua aldatu duten argazkiak

Argazkiek historia dokumentatu baino gehiago egiten dute, historia bera egiten dute. TED Unibertsitatean, Getty Images-ko Jonhathan Kleinek argazkirik ikonikoenak erakutsiko dizkigu, eta kontatuko digu zer gertatzen den belaunaldi batek hain argazki indartsua ikusten duenean, non ezin duen begirada hortik kendu, edo ezta atzera begiratu ere.

Nire industrian

irudiek mundua alda dezaketela sinesten dugu.

Ados, naif-ak gara, dizdirak itxutu gaitu, koitadu hutsak gara.

Egia da badakigula

irudiek beraiek bakarrik ez dutela mundua aldatzen,

baina aldi berean badakigu, argazkilaritza hasi zenetik,

irudiek jendearengan erreakzio batzuk sortu dituztela,

eta erreakzio hauek bai, hauek gauzak aldatu dituzte.

Beraz, has gaitezen irudi talde batekin.

Harritu egingo ninduke

erakutsiko ditudan zenbait ez bazenituzte ezagutuko.

Ikoniko gisa deskribatu izan dira,

hain ikonikoak, non askotan beharbada klixe ere badiren.

Egia esan, hain ezagunak dira

forma aldaketa txiki batekin ere

ezagutuko dituzuela.

(Barreak)

Baina uste dut beste zerbaiten bila gabiltzala.

Zeozer gehiagoren bila,

Zenbait gai kruzialetan argia islatzen duten

irudien bila gabiltza,

muga eta erlijioak gainditu dituzten irudiak,

zutik jartzera

edo zerbait egitera probokatzen gaituzten irudiak,

beste hitz batzuekin esateko,aktuatzera behartzen gaituztenak.

Beno, irudi hau guztiek ikusi duzue

Munduaren irudi fisikoaren gure ikuspegia aldatu zuen.

Lehenago ez genuen sekula mundua perspektiba honetatik ikusi.

Jende askoren ustez

ingurugiroa zaintzeko mugimendua

planeta horrela

ikustean sortu zen,

bere txikitasunean, bere hauskortasunean.

40 urte beranduago, talde hau,

beste asko baino hobeto konturatu da

gure espezieak ingurugiroan duen indar suntsitzaileaz.

Eta azkenean, badirudi zerbait egiten ari garela gai honekin.

Indar suntsitzaile honek forma ezberdinak hartzen ditu.

Adibidez, Brent Stirtonek

Kongon hartutako argazki hauetan hildako gorilak ikus daitezke,

batzuk gurutziltzatuak daudela esan liteke,

eta espero zitekeen bezala,

nazioarteko haserrea eragin zuten.

Orain gutxi, naturak duen indar suntsitzailea

gogorarazi digu

Haitiko lurrikarak ere.

Hau baino okerragoa da nire ustez

ordea, gizakiak duen beste gizakiekiko duen indar suntsitzailea.

Samuel Pisarrek, Auschwitz-etik bizirik ateratzea lortu zutenetako batek,

hau esan zuen:

“Holokaustoak irakasten digu

natura, bere momenturik krudelenetan ere,

oso xaloa dela konparatuta gizakiarekin

honek moralaren iparrorratza eta arrazoia galtzen dituenean batez ere".

Bada beste gurutziltzatze mota bat ere.

Abu Ghraibeko irudi beldurgarriek,

baita Guantanamokoek ere,

eragin handia izan zuten.

Irudi hauek argitaratzeak,

irudiek erakusten dutenaren aurka ere,

gobernu bat bere politikak aldatzera eraman zuten.

Batzuek defendatu izan dute

irudi hauek izan zirela beste edozein ekintzak baino indar gehiago

eman ziotenak insurgentziari Iraken.

Areago, irudi horiek okupazio indarren

argumentu moral guztiak suntsitu zituzten.

Jo dezagun pixka bat atzera.

1960.eko eta 1970.eko hamarkadetan,

Vietnamgo Guda Ameriketako egongeletan erakusten zuten

egun batean bai, eta bestean ere bai.

Argazki berriek jendea gudako biktimekin aurrez aurre jartzera eraman zuten:

napalm-arekin erretako neskato txiki bat,

Guardia Nazionalak protestetan hildako

ikasle bat Ohioko Kent Estatu Unibertsitatean.

Esan daiteke

irudi hauek protestaren beraren ahots bilakatu zirela.

Orain, irudiek ulermenaren argia islatzeko indarra dute

zenbait susmo

ezjakintasun eta batez ere,

hitzaldi eman izan ditut honen inguruan

baina soilik argazki bat erakutsiko dizuet,

GIB/HIESaren kontuan.

1980.eko hamarkadan

eritasun hau zuten pertsonen estigmatizazioa

barrera handia zen baita arazoaz hitz egiteko ere.

Ekintza soil batek, 1987. urtean, munduko emakumerik ezagunenak,

Galesko Printzesak

GIB/HIESak kutsatutako haurra ukitzen ikusteak eragin handia izan zuen,

batez ere Europan.

Berak inork baino hobeto zekien irudiak duen indarraz.

Beraz, irudi indartsu baten aurrean gaudenean,

bi aukera ditugu.

Begirada kentzea, edo irudia aztertzea.

Eskerrak, 1998an the Guardian egunkarian

argazki hauek argitaratu zirenean,

atentzio handia jarri zuten hauen gainean, eta azkenerako diru asko ere bai,

Sudango goseteari aurreko egiteko esfortzuan.

Irudiok mundua aldatu al zuten?

Ez, baina eragin handia izan zuten.

Irudiek badute gure sinesmenik sakonenak

eta besteekiko ditugun respontsabilitateak dudan jartzeko indarra.

Denok ikusi genituen irudiok Katrina hurakana ostean,

eta uste dut milioi askorentzat

eragin handia izan zutela,

eta uste dut amerikarrak

2008ko azaroan bozka ematera joan zirenean

oraindik beren buruetatik oso urrun ez zeudela.

Zoritxarrez, oso irudi garrantzitsuak

grafikoegiak dira edo beraiek ikustea oso deserosoa da guretzat.

Argazki bat erakutsiko dizuet

Eugene Richardsek Irakeko Beterano bati ateratako argazkia da,

ikaragarrizko lana da

sekula publikatu gabea, “Guda Pertsonala da” izenekoa.

Baina irudiek ez dute zertan grafiko

izan guri tragedia bat gogorarazteko.

John Moore-k Arlingtongo hilerrian atera zuen argazki hau.

Gatazka baten tentsio-momentu guztien ostean,

munduko gatazka-eremu guztietan

bada argazki bat, askoz ere leku ixilago batean atera

eta hunkitu egiten nauena, beste guztiak baino gehiago.

Ansel Adamsek esan zuen, eta ez nator berarekin bat,

“Ez duzu argazkia ateratzen, egin egiten duzu”.

Nire ustez ez da argazkilaria argazkia egiten duena,

zuek baizik.

Argazki bakoitzari geure balioak eransten dizkiogu,

gure sinesmen sistema,

eta horren ondorioa da, irudiak geure baitan jarraitzea,

Gure konpainiak 70 milioi irudi ditu.

Nik bat daukat nire bulegoan.

Hauxe da.

Espero dut zerbait esaten dizuen irudi bat ikusten duzuen

hurrengoan, ulertuko duzuela hobeto zergatik den hori,

eta jakin badakit,

audientzia honi hitz eginez,

horren inguruan zerbait egingo duzuela.

Eta milesker argazkilari guztiei.

(Txaloak)