Axın və perfuziya | Qan dövranı fiziologiyası | NCLEX-RN | Khan Academy

Gəlin başlayaq.

İki ağciyər və bir ürəyimiz var.

Birbaşa hər şeyi qruplaşdıracağam.

Sağ və sol ağciyərimiz, bir də ürəyimiz var.

Və əmin olmaq istəyirəm ki, ürəyin

dörd kamerasını da ayırıca göstərirəm.

Damarların çoxunu çıxarmışam.

Burada bir neçə şeyə fokuslanmaq istəyirəm -

əsasən, mavi qan damarı ürəkdən çıxır,

bu mavi rənglə çəkdiyim, hansı ki, burada

ağciyər arteriyasına aid edəcəyəm.

Yenidən xatırlayın ki, arteriyalar ürəkdən çıxır.

Bu bizim ağciyər arteriyamızdır, hətta

tərkibində oksigensiz qan da daşıyır.

Birazca əks-intutivdir, amma məncə başa düşdünüz.

Aha, ağciyər arteriyamız buradadır və

sağ və sol ağciyərlərimizdən çıxır.

Fərz edək ki, məsələn, 5l qan

dəqiqə ərzində ürəkdən keçir,

o deməkdir ki, 5 l damarlar

boyunca hərəkət edir.

Və bunun birazı sağa,

birazı da sola gedir.

Düşünək ki, 2.5 litr dəqiqə ərzində

sol ağciyərə getdiyini dedim.

Belə fərz edək sadəcə.

Onda bilirsiz ki, 5 litrin

digər yarısı, 2.5l də

sağa getməlidir.

Çünki bu boruya nə getsə

çıxışlardan biri digər

çıxışa qatılır.

Beləcə, bəsit olaraq ixrac olunana əlavə edirsiniz.

Və daxil olan miqdar bərabər olmalıdır.

Burada axın təsəvvürümüz var.

Və digər videolarımızda axın haqda danışdıq,

amma yenidən təkrarlamaq istəyirəm.

Bu, müəyyən zaman müddətində olan həcmdir.

Bu halda, biz dəqiqə ərzindəki litr miqdarını nəzərə alırıq.

Amma əslində istənilən həcm miqdarının zamana nisbətini

qan axımını təsvir etmək üçüm istifadə edə bilərsiniz.

Gəlin deyək ki, dəhşətli hadisə baş verib,

və bu mənim ciyərimdə olacaq əməliyyatla yekunlaşır.

Bu sarı xəttin altında ağciyərimin aşağı şöbəsi,

üstündə isə yuxarı şöbəsinin olduğunu düşünək.

Fərz edin aşağı şöbənin götürülməsi vacibdir.

Bu, olduqca dəhşətli şeydir,

amma gəlin belə olduğunu deyək.

Mənim qan dövranımda nə dəyişiklik olardı?

Aha, dəyişəcək şey

mənim müqavimətimdir.

Gəlin bu haqda bir düşünək.

Bu əməliyyatdan öncə bu qan damarımda,

həmçinin, bu damarımda da

müəyyən miqdar müqavimətim var idi.

Və gəlin onların eyni olduğunu deyək,

sadəcə işimizi asanlaşdırmaq üçün.

Müqavimətin təxminən eyni olduğunu deyək.

Və yenidən, mən əməliyyat keçirirəm.

Və ağciyərimin aşağı şöbəsi götürülməzdən əvvəl

--bu əməliyyatın nə olduğunu dəqiq xatırlayaq--

aha, aşağı şöbəni götürdülər.

Əməliyyatdan öncə-- bura "öncə" yazacağam--

müqavimət necə idi?

Aha, üzləşdiyim müqavimət-- burada

budaqlanma olduğunu xatırlayın.

Ümumi müqaviməti cəmləməliyik.

Bunu necə edəcəyimizi xatırlayırsınız.

Ümumi müqavimət-- buna M ümumi deyəcəyəm--

bərabərdir 1 bölünsün 1/M-- çünki

buradakı müqavimətin elə olduğunu dedik--

1/M üstəgəl 1/M. İkincisi isə buna görə idi.

Beləcə bir növ cəmləyirik.

Və bu yaxşıdır deyərdim.

Aha, bu bərabərdir 1 bölünsün 2/M.

Və hamısını əksinə çevirə bilərəm.

Və alıram ki, M/2, yaxud 1/2M. Bu da

mənim yekun müqavimətimdir-- 1/2M.

Bu biraz məntiqsizdir-- əslində çəngəl

olduğu üçün müqavimətin yarısı tapmısınız.

Yoldakı çəngəl-- buradakı çəngəl

nəzərdə tutulur-- sizə iki yoldan biri ilə getməyə fürsət verir.

Nəticədə müqavimət ikiyə bölünür.

Bəs əməliyyatdan sonra müqavimətim necə olur?

Aha, əməliyyatımda bunlar hamısı demək olar götürüldü.

Artıq hamısı gedib.

Çünki əməliyyatda aşağı şöbə götürüldü və hamısı ona daxil idi.

Bəs idi ümumi M nədir?

Əgər yenidən hesablamalı olsam,

deyərdim ki, yaxşı, M ümumi.

Bu halda olduqca asandır,

çünki ancaq yerdə qalan olur.

Bu halda ümumi M sadəcə M olacaq.

Həqiqətən də, müqavimətim yarım M-dən M-ə dəyişdi.

Və əslində müqavimətim aşağı şöbənin çıxarılması ilə

ikiqat artdı.

Müqavimətim xeyli artdı.

Bu ilk maraqlı nüansdır--

bir şöbənin götürülməsi ilə müqavimət yarıdan

çox yuxarıya qədər artdı.

Aha, bu tərəfdə əməliyyatdan sonrakı müqavimətim

əvvəlkindən çox daha yuxarıdır.

İndi dövranı xatırlayaq-- dəqiqədə 5 litr.

İndi, hələ də xeyli qan daxil olur,

amma artıq sol tərəfdə əlavə müqavimət var.

Bəs bu qan nə edəcək?

Aha, o deyəcək ki, bu yoldan gedə bilərəmsə

niyə o yol ilə gedim?

Qan miqdarının çoxu bir növ bu yoldan gedəcək,

çünki sol tərəfdə müqavimət daha çoxdur.

Və beləcə əslində-- axın edəcək dəqiq

miqdar nə qədər olar bilmirəm-- amma bir növ təxmin edə bilərəm.

Və deyərdim ki, aha, axımın daha aşağı olacağını təxmin edirəm.

İndi əslində bu hesablamaları təkrar aparacağam.

Sizə yeni rəqəmlər verəcəyəm.

Deyək ki, yeni axımlar-- onları yaşıl ilə yazacağam--

dəqiqədə 3 litr və 2 litr olacaq.

Onların cəmi yenə 5 edir əlbəttə ki.

Bu, dəyişmir.

Amma sağ ağciyərə daha çox qan gedir.

Burada sizə yeni bir ifadədən bəhs edim.

Qan dövranı haqqında danışdıq, indi isə

sizə perfuziyadan danışım.

Bəzən insanlar onların əslində eyni şey olduğunu düşünür.

Bəzən bu sözləri bir növ sinonim kimi işlədirlər.

Amma əslində, perfuziya həcmin zamana nisbətidir.

Bu halda düşünə bilərsiz ki, onlar eynidir.

Amma əslində, bütün bunlar da toxuma miqdarına bölünür.

Və miqdar deyərkən toxumanın həcmi,

yaxud kütləsini nəzərdə tuturam.

Aha, toxumanın miqdarı.

Sadəcə bunu daha da konkretləşdirmək üçün

burada 100qr götürüldüyünü fərz edəcəyəm.

Və bu adətən istifadə olunur.

Həmişə yox.

Bəzən digər vahidləri görəcəksiniz.

Amma burada 100 qram götürəcəyəm.

Gəlin indi yeni rəqəmlərə bütün

senarini gözdən keçirək-- dəqiqədə 2 litr

və 3 litr-- perfuziya olaraq götürək.

Bu nə mənaya gələr?

Aha, gəlin ağciyərlərimin kütləsini yazaq.

Sol tərəfimdə ağciyərimin yalnız üst şöbəsi qalıb.

Buna görə onun 0.5 kiloqram olduğunu deyək.

Və sağ tərəfdə isə 1 kiloqram olduğunu düşünək.

Bu 1 kiloqramdır deyək.

Bunlar mənim iki tərəfimdə olan kütlələrdir.

Və perfuziyanı hesablamaq üçünetməli olduğunuz şey

dövranı nəzərə almaqdır-- çünki, xatırlayın, bütün bu yığın,

bütün bu hissə sadəcə dövrandır--

və bunu toxuma miqdarına böləcəyik.

Beləcə perfuziyanı asanlıqla hesablaya bilərəm.

Yaxşı.

Aha, sağ tərəfdə-- əvvəlcə sağ tərəfi tapaq--

dəqiqədə 3 litr götürək.

Bunu 3000 millilitr kimi yazacağam,

daha asan görə bilək deyə.

Dəqiqədə 3000 ml bölünsün-- 1 kiloqram demişdim,

hansı ki, eynilə 1000 qram edir.

Aha, nəticə necə alınır?

Məxrəcdə 100 qram götürsəm, deyə bilərəm ki

aha, baxaq, 0-lar ixtisar gedir.

Nəticədə dəqiqədə 300ml bölünsün

100 qram ağciyər toxuması alırıq.

Və bu sağ tərəf üçündür.

Eyni şeyi fol tərəf üçün də edə bilərəm.

Deyək ki, aha, sol tərəf üçün bu necə olar?

Bu,-- 2000 millilitr var.

Çünki 2 litr demişdik.

Əlbəttə, 2 və 3 litr sadəcə qiymətləndirmədir.

Amma biz dəqiq dövranı bilmək üçün

mütləq qiymətləndirməliyik.

Amma burada 500 qram var.

Və beləcə dəqiqədə hər 100 qram üçün

400 ml işləyir.

Sizə göstərmək istədiyim maraqlı şey, hansı ki

bir tərəfdə gördüyünüz kimi var--

əgər hansı tərəf olduğunu desəm, sağ ya sol,

əməliyyatımdan sonra hansı tərəfdə daha çox qan dövranı var?

Aha, onda bu tərəfdə daha çox axım var.

Sağ tərəfdə axım daha çoxdur.

Amma əgər hansında perfuziya daha çoxdur desəm,

cavab belə çıxır ki, əslində sol

tərəfdə perfuziya daha çoxdur.

Yəni bir tərəfdə qan dövranının yüksək olması

orada perfuziyanın da çox olduğu demək deyil.