< Return to Video

Zygote differentiating into somatic and germs cells

  • 0:00 - 0:03
    Keçən videoda analarımızdan
  • 0:03 - 0:06
    bir yumurtanın atamızdan
    gələn sperma ilə birləşərək
  • 0:06 - 0:09
    təkrarlanaraq bizə çevriləcək bir ziqot
  • 0:09 - 0:12
    əmələ gətirdiyini gördük.
  • 0:12 - 0:16
    Son videomuzda deyək ki, bu,
    atamın sperması idi
  • 0:16 - 0:18
    və anamın yumurtası ilə birləşdi və sonra
  • 0:18 - 0:20
    bu ziqot təkrarlanmağa davam edəcək
  • 0:20 - 0:23
    və sonunda Sal-a çevriləcək,
  • 0:23 - 0:27
    və mayalanma haqqında video hazırlanacaq.
  • 0:27 - 0:29
    Bəs əslində bu necə olur?
  • 0:29 - 0:32
    Beləliklə, indi bu ziqotda
  • 0:32 - 0:34
    xromosomların diploid sayı var və
  • 0:34 - 0:36
    bir daha bunu 2N adlandırırlar,
  • 0:36 - 0:38
    burada N haploid ədəd,
  • 0:38 - 0:40
    2N diploid ədəd,
  • 0:40 - 0:42
    insanlar üçün isə,
  • 0:42 - 0:45
    N 23-dür, buna görə insan üçün
  • 0:45 - 0:47
    N 23-dür və iki dəfə N əlbəttə ki,
  • 0:47 - 0:50
    46 xromosom olacaqdır.
  • 0:50 - 0:52
    Burada mənim tam
    xromosom sayım var.
  • 0:52 - 0:55
    Mən atamdan Y cinsi xromosom aldım,
  • 0:55 - 0:56
    X təbii ki anamdan,
  • 0:56 - 1:00
    ona görə də kişi olacağam.
  • 1:00 - 1:03
    Bəs onda nə baş verir?
  • 1:03 - 1:05
    İndi mitoz yolu ilə bu ziqota
  • 1:05 - 1:08
    təkrarlanmağa davam edəcək.
  • 1:08 - 1:11
    Beləliklə, bilirsiniz, birdən sonra,
  • 1:11 - 1:14
    biz mitozun mexanikasının
  • 1:14 - 1:16
    təfərrüatlarına girəcəyik,
  • 1:16 - 1:21
    lakin bir dövr mitozdan sonra o,
    indi iki hüceyrə olur.
  • 1:21 - 1:22
    İndi iki hüceyrədir.
  • 1:22 - 1:23
    Mən onu bir daha çəkəcəyəm,
  • 1:23 - 1:25
    onu miqyasda çəkməyəcəm.
  • 1:25 - 1:26
    İndi iki hüceyrədir.
  • 1:26 - 1:27
    Buradakı kiçik lövhəmdə kifayət qədər
  • 1:27 - 1:29
    boşluq olduğuna əmin olmaq istəyirəm.
  • 1:29 - 1:30
    Onun iki hüceyrəsi var.
  • 1:30 - 1:31
    Bütün xromosomları çəkməkdənsə,
  • 1:31 - 1:33
    deyim ki, mənim nüvəmdə
  • 1:33 - 1:37
    bunların hər biri var, hələ də 2N var.
  • 1:37 - 1:38
    Mənim diploid sayım var.
  • 1:38 - 1:41
    Deməli, diferensiallaşan bu iki
  • 1:41 - 1:43
    hüceyrənin hər biri tam
  • 1:43 - 1:44
    saya malikdir.
  • 1:44 - 1:46
    Mitozun etdiyi də budur.
  • 1:46 - 1:48
    O, mahiyyətcə bütün
    hüceyrələri təkrarlayır.
  • 1:48 - 1:51
    Eyni sayda xromosomunuz var.
  • 1:51 - 1:52
    Və sonra bu proses
  • 1:52 - 1:53
    davam edəcək.
  • 1:53 - 1:57
    Bu iki simvol təkrarlanacaq,
  • 1:57 - 2:00
    təkrarlanacaq və buna görə də
  • 2:00 - 2:03
    mitoz yolu ilə sahib olacaqsınız və
  • 2:03 - 2:04
    gedəcəksiniz..
  • 2:04 - 2:07
    Beləliklə, bu, mitozun
    başqa bir mərhələsidir.
  • 2:07 - 2:08
    Mitoz.
  • 2:08 - 2:10
    Beləliklə, onlar özlərini təkrarlayırlar.
  • 2:10 - 2:14
    Bu hüceyrələrin hər biri
    tam sayda ehtiva olunur.
  • 2:14 - 2:17
    2N, xromosomların diploid sayı,
  • 2:17 - 2:19
    bu halda insan üçün
  • 2:19 - 2:20
    46 olacaq.
  • 2:20 - 2:21
    Sonra bu
  • 2:21 - 2:22
    proses davam edəcək.
  • 2:22 - 2:25
    Sonra yenə proses davam edəcək.
  • 2:25 - 2:27
    Mən bunu göstərmək üçün
    nöqtə-nöqtə edəcəm,
  • 2:27 - 2:29
    bilirsiniz, bunun çoxu baş verib.
  • 2:29 - 2:32
    Beləliklə, mitoz davam edəcək.
  • 2:32 - 2:34
    Beləliklə, nəticədə sizdə bu
  • 2:34 - 2:36
    hüceyrələrdən minlərlə olacaq və .
  • 2:36 - 2:37
    nəhayət, görəcəyimiz kimi,
  • 2:37 - 2:39
    sizdə milyonlarla və on milyonlarla onlardan olacaq.
  • 2:39 - 2:42
    Onları çox kiçik
    çəkirəm.
  • 2:42 - 2:44
    Orada onlardan bir dəstə var.
  • 2:44 - 2:50
    Onların hər biri, hər biri diploid
  • 2:50 - 2:53
    sayda xromosomlara sahib olacaq.
  • 2:53 - 2:56
    Onların 46 xromosomu olacaq.
  • 2:56 - 3:00
    23 cüt homoloq xromosom.
  • 3:00 - 3:04
    Beləliklə, indi burada
    bunların böyük bir topu var.
  • 3:04 - 3:07
    Bu hüceyrələrin bəziləri
    differensiallaşmağa
  • 3:07 - 3:09
    doğru gedəcəklər.
  • 3:09 - 3:10
    Onlar bədənimin
  • 3:10 - 3:12
    fərqli hissələrini fərqləndirəcəklər.
  • 3:12 - 3:15
    Məsələn, buradakı bu hüceyrələr nəhayət,
  • 3:15 - 3:17
    çoxalmağa davam edəcəklər,
  • 3:17 - 3:19
    lakin sonra onlar və onların
  • 3:19 - 3:23
    nəsli sonda beyin hüceyrələrimə
    diferensiallaşa bilər.
  • 3:23 - 3:26
    Buradakı bu hüceyrələr
    çoxalmağa davam edəcək,
  • 3:26 - 3:29
    onlar və onların nəsli
    çoxalacaq.
  • 3:29 - 3:31
    ya da onların təkrarladığı şeylər
  • 3:31 - 3:34
    ürəyimdə fərqlənə bilər.
  • 3:34 - 3:37
    Bunlar mənim ağciyərlərimlə
    fərqlənə bilər
  • 3:37 - 3:40
    və əlbəttə ki, bunların hamısı
  • 3:40 - 3:42
    sonda fərqli olacaq,
  • 3:42 - 3:46
    onlar və onların övladları
  • 3:46 - 3:47
    məni mən edəcək
  • 3:47 - 3:49
    xüsusiyyətləri fərqləndirəcək.
  • 3:49 - 3:53
    Beləliklə, sizdə bu mitoz daha çox var.
  • 3:53 - 3:57
    Nəhayət, bir insan
    kimi formalaşacaqsınız.
  • 3:57 - 4:01
    Ona görə də deyim ki,
    bu daha çox mitoz gedir.
  • 4:01 - 4:03
    Mitoz.
  • 4:03 - 4:04
    İndi icazə verin bir insanı
  • 4:04 - 4:07
    çəkməyə cəhd edim.
  • 4:09 - 4:11
    Bu, əslində mənə oxşamır, amma...
  • 4:11 - 4:14
    Yaxşı, mənim çox saçım var,
    deməli, mənim...
  • 4:14 - 4:15
    mənim də böyük qaşlarım var.
  • 4:15 - 4:17
    Hələ də mənə oxşamır, amma yenə də.
  • 4:17 - 4:19
    Məqsədi başa düşürsünüz.
  • 4:19 - 4:25
    Beləliklə, mən kifayət qədər
    tez çəkməyə çalışacağam.
  • 4:26 - 4:30
    Amma bu, açıq-aydın
    bir insan haqqında mənim
  • 4:30 - 4:31
    ən yaxşı təsvirim deyil.
  • 4:31 - 4:34
    Amma siz ümumi fikri başa düşürsünüz.
  • 4:35 - 4:37
    Gözəl geniş çiyinlər, bu gözəldir.
  • 4:37 - 4:43
    Yaxşı, icazə verin...
  • 4:43 - 4:47
    Mən bu insanı çəkməyə
    çox diqqət yetirirəm.
  • 4:48 - 4:52
    Hər halda, ümumi fikri başa düşürsünüz.
  • 4:52 - 4:54
    Mənim mədəm o qədər də düz deyil,
  • 4:54 - 4:56
    amma hər halda, ümumi
    fikri başa düşürsünüz.
  • 4:56 - 4:58
    Beləliklə, bu, nəticədə
  • 4:58 - 5:00
    insana diferensiallaşacaq.
  • 5:00 - 5:03
    Burada çəhrayı rəngdə olan bu hüceyrələr,
    nəticədə
  • 5:03 - 5:06
    beyindəki hüceyrələrə diferensiallaşır.
  • 5:06 - 5:08
    Buradakı bu hüceyrələr nəticədə
  • 5:08 - 5:09
    ağciyərdə hüceyrələrə bölünür
  • 5:09 - 5:11
    və açıq şəkildə bu miqyasda
  • 5:11 - 5:13
    hüceyrələri görməkçün çox kiçikdir.
  • 5:13 - 5:17
    Bu hüceyrələr ürəyin
  • 5:17 - 5:18
    hüceyrələrinə diferensiallaşır.
  • 5:18 - 5:21
    İndi mən burada mühüm
    bir fərq çəkmək istəyirəm.
  • 5:21 - 5:23
    Çünki burada təsvir etdiyim
  • 5:23 - 5:27
    hüceyrələrin əksəriyyəti
    sadəcə mitozun məhsuludur,
  • 5:27 - 5:28
    bunlar sizindir,bunlar
  • 5:28 - 5:30
    sizin bədən hüceyrələrinizdir,
  • 5:30 - 5:32
    və ya bunlar sizin somatik hüceyrələrinizdir də deyə bilərsiniz.
  • 5:32 - 5:35
    Beləliklə, bunlar, ürəyinizdə,
    ağciyərinizdə, beyninizdə
  • 5:35 - 5:37
    işarə etdiyim bütün bu hüceyrələr, bunlar
  • 5:37 - 5:41
    somatik hüceyrələr və ya
    bədən hüceyrələridir.
  • 5:41 - 5:42
    Somatik hüceyrələr.
  • 5:42 - 5:43
    Yəqin, sizə maraqlıdır,
  • 5:43 - 5:46
    mən bu haploid nömrəli hüceyrələri
  • 5:46 - 5:47
    necə əldə edə bilərəm?
  • 5:47 - 5:49
    Erkək haqqında danışıramsa, bu
  • 5:49 - 5:50
    haploid cinsi hüceyrələri,
  • 5:50 - 5:53
    bu qametləri, bu sperma hüceyrələrini
  • 5:53 - 5:54
    necə əldə edə bilərəm?
  • 5:54 - 5:56
    Bəs dişidən bəhs etsəm, haploid sayı olan
  • 5:56 - 5:58
    bu yumurtaları, yumurta hüceyrələrini
  • 5:58 - 6:00
    nəhayət necə əldə edə bilərəm?
  • 6:00 - 6:03
    Burada baş verən bu hüceyrələrin bəziləri
  • 6:03 - 6:08
    rüşeym hüceyrələrinə diferensiallaşacaq.
  • 6:08 - 6:10
    Beləliklə, onlar rüşeym hüceyrələrinə
    diferensiallaşacaqlar.
  • 6:10 - 6:15
    Bu halda, və mən rüşeym hüceyrələri
  • 6:15 - 6:17
    dediyim zaman, həm də
  • 6:17 - 6:18
    cinsi vəzlərinizdə fərqlənəcəklərini
    nəzərdə tuturam.
  • 6:18 - 6:24
    Dişilərdə cinsi vəzilər yumurtalıqlardır,
  • 6:28 - 6:32
    erkəklərdə isə cinsi vəzilər xayalardır.
  • 6:32 - 6:34
    Cinsi vəzilərdə xayalar var.
  • 6:35 - 6:38
    Cinsi vəzlərdəki rüşeym
    hüceyrələri və ya xayaların
  • 6:38 - 6:43
    və yumurtalıqların bir hissəsi
  • 6:43 - 6:45
    olan hüceyrələr,
  • 6:45 - 6:46
    rüşeym hüceyrələridir.
  • 6:46 - 6:51
    Beləliklə, biz onları somatik
    hüceyrələrdən fərqləndiririk.
  • 6:51 - 6:53
    Yəni orada cinsi hüceyrələr var.
  • 6:53 - 6:56
    Yumurtalıqlarınızda və
    xayalarınızda rüşeym hüceyrələri var.
  • 6:57 - 7:00
    Onlar, meyoz prosesi ilə,
  • 7:00 - 7:03
    qametləri
  • 7:03 - 7:05
    istehsal edə bilərlər.
  • 7:05 - 7:08
    Əgər qadınsınızsa,
    yumurta istehsal edəcəksiniz.
  • 7:08 - 7:12
    Əgər kişisinizsə, sperma
    istehsal edəcəksiniz.
  • 7:12 - 7:15
    Amma bu, meyoz prosesindən keçir.
  • 7:15 - 7:19
    Meyoz prosesində, erkəkdə sperma,
  • 7:19 - 7:20
    dişidə isə
  • 7:20 - 7:23
    yumurta
  • 7:23 - 7:26
    yetişir.
  • 7:26 - 7:28
    Bu, maraqlı
    bir məsələni ortaya
  • 7:28 - 7:30
    qoyur,çünki biologiyada mutasiyalar,
    təbii seçim və
  • 7:30 - 7:34
    başqa hər şey haqqında danışırıq.
  • 7:34 - 7:38
    Mutasiyaların sizə və nəslinizə necə
  • 7:38 - 7:41
    təsir edə biləcəyini başa düşmək vacibdir.
  • 7:41 - 7:43
    Əgər buradakı somatik
  • 7:43 - 7:44
    hüceyrələrdən birində mutasiya varsa,
  • 7:44 - 7:48
    deyək ki, dəri hüceyrəsində, beyninizdə
  • 7:48 - 7:49
    və ya ürəyinizdə,
  • 7:49 - 7:54
    bilirsiniz ki, bu, qabiliyyətinizə
    təsir edə bilər,
  • 7:54 - 7:55
    xüsusən də ,
  • 7:55 - 7:57
    xərçəng kimi həqiqətən
    təhlükəli
  • 7:57 - 7:59
    bir vəziyyətdirsə, bu,
    gənc olanda
  • 7:59 - 8:00
    baş verir, çoxalma şansınız olub
  • 8:00 - 8:02
    və sağ qala bilmirsinizsə,
  • 8:02 - 8:06
    bu, çoxalma qabiliyyətinizə
    təsir edə bilər.
  • 8:06 - 8:08
    Amma bu, somatik hüceyrədə baş verirsə,
  • 8:08 - 8:10
    bu, ötürdüyünüz DNT-nin tərkibinə
  • 8:10 - 8:13
    təsir etməyəcək.
  • 8:13 - 8:15
    O, ötürdüyünüz DNT-ni təşkil edir,
  • 8:15 - 8:17
    bu qametlərdə baş verənlərlə
  • 8:17 - 8:19
    müəyyən edilir.
  • 8:19 - 8:23
    Beləliklə, , əgər
    qametlər diferensiallaşmağa
  • 8:23 - 8:25
    doğru edirsə mutasiya baş verəcək.
  • 8:25 - 8:28
    Bunlardan biri mutasiyaya uğrasa
  • 8:28 - 8:30
    təkrarlanmağa davam edir.
  • 8:30 - 8:33
    Deyək ki, burada bir mutasiya var
  • 8:33 - 8:34
    və onlar təkrarlanmağa davam edir və
  • 8:34 - 8:37
    rüşeym hüceyrələrinə diferensiallaşırlar,
  • 8:37 - 8:38
    mutasiya elə oradadır,
  • 8:38 - 8:40
    sonra meyoz vasitəsilə bəzi
  • 8:40 - 8:42
    mutasiyaya uğramış sperma əmələ gəlir.
  • 8:42 - 8:46
    Sonra bunun, sizə və uşaqlarınıza keçmə
  • 8:46 - 8:49
    şansı yüksək olacaq.
  • 8:49 - 8:50
    Çünki bütün
  • 8:50 - 8:52
    sperma hüceyrələri
    mutasiya olmaya bilər.
  • 8:52 - 8:55
    İki-üç yüz milyon sperma hüceyrəsindən
  • 8:55 - 8:58
    yalnız bir neçəsi ola bilər.
  • 8:58 - 9:02
    Əgər bu mutasiya sperma hüceyrələrinin
  • 9:02 - 9:03
    bəzi funksiyalarını
  • 9:03 - 9:06
    çətinləşdirərsə, ya
    yumurta ilə əriyir
  • 9:06 - 9:09
    ya da inkişaf edərək
    maye ilə birləşib
  • 9:09 - 9:13
    içində üzür , lakin
  • 9:13 - 9:15
    bunlara səbəb olmaya da bilər.
  • 9:15 - 9:20
    Beləliklə, mutasiyalar övladlarınıza
  • 9:20 - 9:24
    yalnız o zaman təsir edir ki,
  • 9:24 - 9:26
    onların baş verdiyi hüceyrələr
  • 9:26 - 9:30
    nəhayət, övladlarınıza keçəcək genlərə
  • 9:30 - 9:33
    gametlərə diferensiallaşır.
Title:
Zygote differentiating into somatic and germs cells
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
09:34

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions