WEBVTT

00:00:00.365 --> 00:00:02.603
Keçən videoda analarımızdan

00:00:02.603 --> 00:00:06.121
bir yumurtanın atamızdan
gələn sperma ilə birləşərək

00:00:06.121 --> 00:00:09.412
təkrarlanaraq bizə çevriləcək bir ziqot

00:00:09.412 --> 00:00:12.278
əmələ gətirdiyini gördük.

00:00:12.278 --> 00:00:15.870
Son videomuzda deyək ki, bu,
atamın sperması idi

00:00:15.870 --> 00:00:18.168
və anamın yumurtası ilə birləşdi və sonra

00:00:18.168 --> 00:00:20.498
bu ziqot təkrarlanmağa davam edəcək

00:00:20.498 --> 00:00:23.243
və sonunda Sal-a çevriləcək,

00:00:23.243 --> 00:00:26.807
və mayalanma haqqında video hazırlanacaq.

00:00:26.807 --> 00:00:29.306
Bəs əslində bu necə olur?

00:00:29.306 --> 00:00:31.775
Beləliklə, indi bu ziqotda

00:00:31.775 --> 00:00:34.484
xromosomların diploid sayı var və

00:00:34.484 --> 00:00:36.384
bir daha bunu 2N adlandırırlar,

00:00:36.384 --> 00:00:38.066
burada N haploid ədəd,

00:00:38.066 --> 00:00:39.965
2N diploid ədəd,

00:00:39.965 --> 00:00:41.541
insanlar üçün isə,

00:00:41.541 --> 00:00:45.288
N 23-dür, buna görə insan üçün

00:00:45.288 --> 00:00:47.275
N 23-dür və iki dəfə N əlbəttə ki,

00:00:47.275 --> 00:00:49.656
46 xromosom olacaqdır.

00:00:49.656 --> 00:00:51.984
Burada mənim tam 
xromosom sayım var.

00:00:51.984 --> 00:00:54.984
Mən atamdan Y cinsi xromosom aldım,

00:00:54.984 --> 00:00:56.414
X təbii ki anamdan,

00:00:56.414 --> 00:00:59.588
ona görə də kişi olacağam.

00:00:59.588 --> 00:01:02.532
Bəs onda nə baş verir?

00:01:02.532 --> 00:01:05.259
İndi mitoz yolu ilə bu ziqota

00:01:05.259 --> 00:01:07.618
təkrarlanmağa davam edəcək.

00:01:07.618 --> 00:01:11.129
Beləliklə, bilirsiniz, birdən sonra,

00:01:11.129 --> 00:01:14.072
biz mitozun mexanikasının

00:01:14.072 --> 00:01:16.454
təfərrüatlarına girəcəyik,

00:01:16.454 --> 00:01:20.734
lakin bir dövr mitozdan sonra o, 
indi iki hüceyrə olur.

00:01:20.734 --> 00:01:21.658
İndi iki hüceyrədir.

00:01:21.658 --> 00:01:22.727
Mən onu bir daha çəkəcəyəm,

00:01:22.727 --> 00:01:24.669
onu miqyasda çəkməyəcəm.

00:01:24.669 --> 00:01:26.138
İndi iki hüceyrədir.

00:01:26.138 --> 00:01:27.132
Buradakı kiçik lövhəmdə kifayət qədər

00:01:27.132 --> 00:01:28.990
boşluq olduğuna əmin olmaq istəyirəm.

00:01:28.990 --> 00:01:29.770
Onun iki hüceyrəsi var.

00:01:29.770 --> 00:01:31.337
Bütün xromosomları çəkməkdənsə,

00:01:31.337 --> 00:01:32.821
deyim ki, mənim nüvəmdə

00:01:32.821 --> 00:01:36.843
bunların hər biri var, hələ də 2N var.

00:01:36.843 --> 00:01:38.428
Mənim diploid sayım var.

00:01:38.428 --> 00:01:41.360
Deməli, diferensiallaşan bu iki

00:01:41.360 --> 00:01:42.575
hüceyrənin hər biri tam

00:01:42.575 --> 00:01:44.423
saya malikdir.

00:01:44.423 --> 00:01:45.700
Mitozun etdiyi də budur.

00:01:45.700 --> 00:01:48.357
O, mahiyyətcə bütün
hüceyrələri təkrarlayır.

00:01:48.357 --> 00:01:50.814
Eyni sayda xromosomunuz var.

00:01:50.814 --> 00:01:51.843
Və sonra bu proses

00:01:51.843 --> 00:01:53.012
davam edəcək.

00:01:53.012 --> 00:01:57.134
Bu iki simvol təkrarlanacaq,

00:01:57.134 --> 00:02:00.325
təkrarlanacaq və buna görə də

00:02:00.325 --> 00:02:03.030
mitoz yolu ilə sahib olacaqsınız və

00:02:03.030 --> 00:02:03.853
gedəcəksiniz..

00:02:03.853 --> 00:02:06.920
Beləliklə, bu, mitozun 
başqa bir mərhələsidir.

00:02:06.920 --> 00:02:07.853
Mitoz.

00:02:07.853 --> 00:02:09.516
Beləliklə, onlar özlərini təkrarlayırlar.

00:02:09.516 --> 00:02:13.568
Bu hüceyrələrin hər biri
tam sayda ehtiva olunur.

00:02:13.568 --> 00:02:16.660
2N, xromosomların diploid sayı,

00:02:16.660 --> 00:02:19.025
bu halda insan üçün

00:02:19.025 --> 00:02:19.896
46 olacaq.

00:02:19.896 --> 00:02:20.610
Sonra bu

00:02:20.610 --> 00:02:22.488
proses davam edəcək.

00:02:22.488 --> 00:02:24.993
Sonra yenə proses davam edəcək.

00:02:24.993 --> 00:02:27.053
Mən bunu göstərmək üçün
nöqtə-nöqtə edəcəm,

00:02:27.053 --> 00:02:28.926
bilirsiniz, bunun çoxu baş verib.

00:02:28.926 --> 00:02:32.251
Beləliklə, mitoz davam edəcək.

00:02:32.251 --> 00:02:33.818
Beləliklə, nəticədə sizdə bu

00:02:33.818 --> 00:02:35.881
hüceyrələrdən minlərlə olacaq və .

00:02:35.881 --> 00:02:37.211
nəhayət, görəcəyimiz kimi,

00:02:37.211 --> 00:02:39.297
sizdə milyonlarla və on milyonlarla onlardan olacaq.

00:02:39.297 --> 00:02:41.852
Onları çox kiçik 
çəkirəm.

00:02:41.852 --> 00:02:43.964
Orada onlardan bir dəstə var.

00:02:43.964 --> 00:02:50.340
Onların hər biri, hər biri diploid

00:02:50.340 --> 00:02:53.456
sayda xromosomlara sahib olacaq.

00:02:53.456 --> 00:02:55.889
Onların 46 xromosomu olacaq.

00:02:55.889 --> 00:03:00.399
23 cüt homoloq xromosom.

00:03:00.399 --> 00:03:03.638
Beləliklə, indi burada 
bunların böyük bir topu var.

00:03:03.638 --> 00:03:06.677
Bu hüceyrələrin bəziləri
differensiallaşmağa

00:03:06.677 --> 00:03:09.050
doğru gedəcəklər.

00:03:09.050 --> 00:03:10.059
Onlar bədənimin

00:03:10.059 --> 00:03:11.833
fərqli hissələrini fərqləndirəcəklər.

00:03:11.833 --> 00:03:14.549
Məsələn, buradakı bu hüceyrələr nəhayət,

00:03:14.549 --> 00:03:17.448
çoxalmağa davam edəcəklər,

00:03:17.448 --> 00:03:19.470
lakin sonra onlar və onların

00:03:19.470 --> 00:03:23.403
nəsli sonda beyin hüceyrələrimə 
diferensiallaşa bilər.

00:03:23.403 --> 00:03:26.211
Buradakı bu hüceyrələr 
çoxalmağa davam edəcək,

00:03:26.211 --> 00:03:29.383
onlar və onların nəsli
çoxalacaq.

00:03:29.383 --> 00:03:31.391
ya da onların təkrarladığı şeylər

00:03:31.391 --> 00:03:33.693
ürəyimdə fərqlənə bilər.

00:03:33.693 --> 00:03:37.056
Bunlar mənim ağciyərlərimlə 
fərqlənə bilər

00:03:37.056 --> 00:03:40.353
və əlbəttə ki, bunların hamısı

00:03:40.353 --> 00:03:41.976
sonda fərqli olacaq,

00:03:41.976 --> 00:03:45.958
onlar və onların övladları

00:03:45.958 --> 00:03:47.267
məni mən edəcək

00:03:47.267 --> 00:03:48.760
xüsusiyyətləri fərqləndirəcək.

00:03:48.760 --> 00:03:52.681
Beləliklə, sizdə bu mitoz daha çox var.

00:03:52.681 --> 00:03:57.424
Nəhayət, bir insan
kimi formalaşacaqsınız.

00:03:57.424 --> 00:04:00.708
Ona görə də deyim ki, 
bu daha çox mitoz gedir.

00:04:00.708 --> 00:04:02.653
Mitoz.

00:04:02.653 --> 00:04:04.283
İndi icazə verin bir insanı

00:04:04.283 --> 00:04:07.090
çəkməyə cəhd edim.

00:04:08.935 --> 00:04:11.168
Bu, əslində mənə oxşamır, amma...

00:04:11.168 --> 00:04:13.804
Yaxşı, mənim çox saçım var, 
deməli, mənim...

00:04:13.804 --> 00:04:15.434
mənim də böyük qaşlarım var.

00:04:15.434 --> 00:04:17.258
Hələ də mənə oxşamır, amma yenə də.

00:04:17.258 --> 00:04:18.612
Məqsədi başa düşürsünüz.

00:04:18.612 --> 00:04:25.049
Beləliklə, mən kifayət qədər
tez çəkməyə çalışacağam.

00:04:25.784 --> 00:04:29.768
Amma bu, açıq-aydın 
bir insan haqqında mənim

00:04:29.768 --> 00:04:31.097
ən yaxşı təsvirim deyil.

00:04:31.097 --> 00:04:34.396
Amma siz ümumi fikri başa düşürsünüz.

00:04:35.080 --> 00:04:37.444
Gözəl geniş çiyinlər, bu gözəldir.

00:04:37.444 --> 00:04:42.834
Yaxşı, icazə verin...

00:04:43.312 --> 00:04:46.635
Mən bu insanı çəkməyə
çox diqqət yetirirəm.

00:04:48.003 --> 00:04:51.719
Hər halda, ümumi fikri başa düşürsünüz.

00:04:51.719 --> 00:04:54.171
Mənim mədəm o qədər də düz deyil,

00:04:54.171 --> 00:04:56.397
amma hər halda, ümumi
fikri başa düşürsünüz.

00:04:56.397 --> 00:04:58.221
Beləliklə, bu, nəticədə

00:04:58.221 --> 00:04:59.695
insana diferensiallaşacaq.

00:04:59.695 --> 00:05:02.767
Burada çəhrayı rəngdə olan bu hüceyrələr, 
nəticədə

00:05:02.767 --> 00:05:05.980
beyindəki hüceyrələrə diferensiallaşır.

00:05:05.980 --> 00:05:07.772
Buradakı bu hüceyrələr nəticədə

00:05:07.772 --> 00:05:09.270
ağciyərdə hüceyrələrə bölünür

00:05:09.270 --> 00:05:10.669
və açıq şəkildə bu miqyasda

00:05:10.669 --> 00:05:13.223
hüceyrələri görməkçün çox kiçikdir.

00:05:13.223 --> 00:05:16.502
Bu hüceyrələr ürəyin

00:05:16.502 --> 00:05:18.443
hüceyrələrinə diferensiallaşır.

00:05:18.443 --> 00:05:21.188
İndi mən burada mühüm
bir fərq çəkmək istəyirəm.

00:05:21.188 --> 00:05:23.397
Çünki burada təsvir etdiyim

00:05:23.397 --> 00:05:26.529
hüceyrələrin əksəriyyəti 
sadəcə mitozun məhsuludur,

00:05:26.529 --> 00:05:28.339
bunlar sizindir,bunlar

00:05:28.339 --> 00:05:29.609
sizin bədən hüceyrələrinizdir,

00:05:29.609 --> 00:05:31.586
və ya bunlar sizin somatik hüceyrələrinizdir də deyə bilərsiniz.

00:05:31.586 --> 00:05:34.849
Beləliklə, bunlar, ürəyinizdə, 
ağciyərinizdə, beyninizdə

00:05:34.849 --> 00:05:37.273
işarə etdiyim bütün bu hüceyrələr, bunlar

00:05:37.273 --> 00:05:40.633
somatik hüceyrələr və ya
bədən hüceyrələridir.

00:05:40.633 --> 00:05:41.946
Somatik hüceyrələr.

00:05:42.427 --> 00:05:43.428
Yəqin, sizə maraqlıdır,

00:05:43.428 --> 00:05:45.689
mən bu haploid nömrəli hüceyrələri

00:05:45.689 --> 00:05:47.090
necə əldə edə bilərəm?

00:05:47.090 --> 00:05:48.632
Erkək haqqında danışıramsa, bu

00:05:48.632 --> 00:05:50.037
haploid cinsi hüceyrələri,

00:05:50.037 --> 00:05:52.626
bu qametləri, bu sperma hüceyrələrini

00:05:52.626 --> 00:05:54.407
necə əldə edə bilərəm?

00:05:54.407 --> 00:05:56.375
Bəs dişidən bəhs etsəm, haploid sayı olan

00:05:56.375 --> 00:05:58.436
bu yumurtaları, yumurta hüceyrələrini

00:05:58.436 --> 00:06:00.273
nəhayət necə əldə edə bilərəm?

00:06:00.273 --> 00:06:03.069
Burada baş verən bu hüceyrələrin bəziləri

00:06:03.069 --> 00:06:07.642
rüşeym hüceyrələrinə diferensiallaşacaq.

00:06:07.642 --> 00:06:10.185
Beləliklə, onlar rüşeym hüceyrələrinə 
diferensiallaşacaqlar.

00:06:10.185 --> 00:06:14.974
Bu halda, və mən rüşeym hüceyrələri

00:06:14.974 --> 00:06:16.516
dediyim zaman, həm də

00:06:16.516 --> 00:06:18.464
cinsi vəzlərinizdə fərqlənəcəklərini
nəzərdə tuturam.

00:06:18.464 --> 00:06:24.270
Dişilərdə cinsi vəzilər yumurtalıqlardır,

00:06:28.044 --> 00:06:32.253
erkəklərdə isə cinsi vəzilər xayalardır.

00:06:32.307 --> 00:06:34.430
Cinsi vəzilərdə xayalar var.

00:06:35.481 --> 00:06:38.371
Cinsi vəzlərdəki rüşeym
hüceyrələri və ya xayaların

00:06:38.371 --> 00:06:42.518
və yumurtalıqların bir hissəsi

00:06:42.518 --> 00:06:44.768
olan hüceyrələr,

00:06:44.768 --> 00:06:46.404
rüşeym hüceyrələridir.

00:06:46.404 --> 00:06:51.197
Beləliklə, biz onları somatik 
hüceyrələrdən fərqləndiririk.

00:06:51.197 --> 00:06:52.918
Yəni orada cinsi hüceyrələr var.

00:06:52.977 --> 00:06:56.421
Yumurtalıqlarınızda və
xayalarınızda rüşeym hüceyrələri var.

00:06:56.628 --> 00:07:00.315
Onlar, meyoz prosesi ilə,

00:07:00.315 --> 00:07:02.656
qametləri

00:07:02.656 --> 00:07:05.069
istehsal edə bilərlər.

00:07:05.069 --> 00:07:07.775
Əgər qadınsınızsa, 
yumurta istehsal edəcəksiniz.

00:07:07.775 --> 00:07:11.599
Əgər kişisinizsə, sperma 
istehsal edəcəksiniz.

00:07:11.861 --> 00:07:14.807
Amma bu, meyoz prosesindən keçir.

00:07:15.323 --> 00:07:18.517
Meyoz prosesində, erkəkdə sperma,

00:07:18.517 --> 00:07:19.911
dişidə isə

00:07:19.911 --> 00:07:23.046
yumurta

00:07:23.046 --> 00:07:25.735
yetişir.

00:07:25.906 --> 00:07:27.571
Bu, maraqlı
bir məsələni ortaya

00:07:27.571 --> 00:07:30.075
qoyur,çünki biologiyada mutasiyalar, 
təbii seçim və

00:07:30.075 --> 00:07:33.728
başqa hər şey haqqında danışırıq.

00:07:33.728 --> 00:07:37.674
Mutasiyaların sizə və nəslinizə necə

00:07:37.674 --> 00:07:41.013
təsir edə biləcəyini başa düşmək vacibdir.

00:07:41.286 --> 00:07:42.575
Əgər buradakı somatik

00:07:42.575 --> 00:07:44.485
hüceyrələrdən birində mutasiya varsa,

00:07:44.485 --> 00:07:47.634
deyək ki, dəri hüceyrəsində, beyninizdə

00:07:47.634 --> 00:07:49.418
və ya ürəyinizdə,

00:07:49.418 --> 00:07:53.891
bilirsiniz ki, bu, qabiliyyətinizə 
təsir edə bilər,

00:07:53.891 --> 00:07:55.450
xüsusən də ,

00:07:55.450 --> 00:07:57.026
xərçəng kimi həqiqətən
təhlükəli

00:07:57.026 --> 00:07:58.606
bir vəziyyətdirsə, bu,
gənc olanda

00:07:58.606 --> 00:08:00.193
baş verir, çoxalma şansınız olub

00:08:00.193 --> 00:08:02.363
və sağ qala bilmirsinizsə,

00:08:02.363 --> 00:08:05.653
bu, çoxalma qabiliyyətinizə
təsir edə bilər.

00:08:05.653 --> 00:08:07.738
Amma bu, somatik hüceyrədə baş verirsə,

00:08:07.738 --> 00:08:10.436
bu, ötürdüyünüz DNT-nin tərkibinə

00:08:10.436 --> 00:08:12.519
təsir etməyəcək.

00:08:12.519 --> 00:08:14.948
O, ötürdüyünüz DNT-ni təşkil edir,

00:08:14.948 --> 00:08:17.130
bu qametlərdə baş verənlərlə

00:08:17.130 --> 00:08:18.966
müəyyən edilir.

00:08:18.966 --> 00:08:23.018
Beləliklə, , əgər 
qametlər diferensiallaşmağa

00:08:23.018 --> 00:08:25.470
doğru edirsə mutasiya baş verəcək.

00:08:25.470 --> 00:08:28.118
Bunlardan biri mutasiyaya uğrasa

00:08:28.118 --> 00:08:30.448
təkrarlanmağa davam edir.

00:08:30.448 --> 00:08:32.562
Deyək ki, burada bir mutasiya var

00:08:32.562 --> 00:08:33.819
və onlar təkrarlanmağa davam edir və

00:08:33.819 --> 00:08:36.605
rüşeym hüceyrələrinə diferensiallaşırlar,

00:08:36.605 --> 00:08:37.964
mutasiya elə oradadır,

00:08:37.964 --> 00:08:40.154
sonra meyoz vasitəsilə bəzi

00:08:40.154 --> 00:08:42.090
mutasiyaya uğramış sperma əmələ gəlir.

00:08:42.090 --> 00:08:46.001
Sonra bunun, sizə və uşaqlarınıza keçmə

00:08:46.001 --> 00:08:48.535
şansı yüksək olacaq.

00:08:48.535 --> 00:08:50.178
Çünki bütün

00:08:50.178 --> 00:08:52.269
sperma hüceyrələri
mutasiya olmaya bilər.

00:08:52.269 --> 00:08:54.501
İki-üç yüz milyon sperma hüceyrəsindən

00:08:54.501 --> 00:08:58.411
yalnız bir neçəsi ola bilər.

00:08:58.411 --> 00:09:01.542
Əgər bu mutasiya sperma hüceyrələrinin

00:09:01.542 --> 00:09:03.343
bəzi funksiyalarını

00:09:03.343 --> 00:09:06.299
çətinləşdirərsə, ya 
yumurta ilə əriyir

00:09:06.299 --> 00:09:09.391
ya da inkişaf edərək
maye ilə birləşib

00:09:09.391 --> 00:09:12.918
içində üzür , lakin

00:09:12.918 --> 00:09:14.914
bunlara səbəb olmaya da bilər.

00:09:14.914 --> 00:09:19.727
Beləliklə, mutasiyalar övladlarınıza

00:09:19.727 --> 00:09:24.202
yalnız o zaman təsir edir ki,

00:09:24.202 --> 00:09:26.496
onların baş verdiyi hüceyrələr

00:09:26.496 --> 00:09:29.747
nəhayət, övladlarınıza keçəcək genlərə

00:09:29.747 --> 00:09:33.245
gametlərə diferensiallaşır.