-
Size tüm insanlığın elele,
çok üstün ve mükemmel bir
-
bakteriyel hastalık geliştirdiğini söyleseydik,
nasıl tepki verirdiniz?
-
Yüzlerce milyon insanı öldürebilecek
bir bakteriyel hastalık?
-
Şu anda olan olay da bu.
-
Şu anda bir mükemmel bakteriyel hastalık
yaratma sürecindeyiz.
-
Bakteriler bu gezegendeki en eski canlılardandır.
-
Hala en küçük canlılar olarak kabul ettiğimiz,
hayatta kalma ustalarıdırlar.
-
Ve etrafımızda heryerde bulunuyorlar.
-
Pek çok bakteri bizim için zararsızdır.
-
Vücudunuz trilyonlarca bakteriye ev sahipliği yapıyor
ve bakteriler sizin hayatta kalmanıza yardımcı oluyor.
-
Ancak diğer bakteriler vücudunuzu ele geçirebilir,
hızlıca yayılabilir ve sizi öldürebilir.
-
Eskiden, bakteriyel hastalıklar nedeni ile
milyonlarca insan ölüyordu.
-
Ta ki, üstün bir silah geliştirilene kadar:
Antibiyotikler.
-
Antibiyotikler, aşılar ile birlikte
tıp bilimini kökten değiştirdi
-
ve milyonlarca hayat kurtardı.
-
Antibiyotikler, dirençsiz bakterilerin çok büyük bir kısmını
oldukça hızlı öldürür,
-
geriye sadece ufak bir grup hayatta kalır.
-
Kalan bakterileri de vücudun bağışıklık sistemi halleder.
-
Antibiyotikler bunu nasıl yapar?
-
Bakterileri, hayatta kalmasını sağlayan
binlerce işlem yapan
-
çok komplike bir makina olarak düşünün.
-
Antibiyotikler bu komplike makinanın işleyişini durdurur.
-
Örneğin metabolizmalarını karıştırır,
-
büyümelerini engelleyerek, daha az zararlı
tehditler olmalarını sağlarlar.
-
Diğer antibiyotikler DNA'ya saldırarak
çoğalmasını engellerler.
-
Bu da bakterinin üremesini durdurup,
sonunda ölmesini sağlar.
-
Veya basitçe bakterinin dış katmanlarını parçalayarak,
-
içindekilerin dışarı dökülmesini
ve hızlıca ölmelerini sağlarlar.
-
Tüm bunları, vücut hücrelerini rahatsız etmeden yaparlar.
-
Ancak şimdi, evrim bazı işleri karmaşıklaştırmakta.
-
Tamamen gelişi güzel şans sayesinde,
vücudumuzu istila eden küçük bir grup bakteri
-
kendilerini korumak için evrim geçirmiş olabilir.
[Ben seçilmiş kişiyim]
-
Örneğin, antibiyotikleri durdurarak ve
-
molekülleri değiştirerek zararsız hale getirmek gibi
-
Veya daha fazla zarar vermeden önce
antibiyotikleri dışarı atacak
-
pompalara daha fazla enerji harcayarak.
-
Birkaç dirençli bakteri büyük bir sorun değildir,
-
çünkü bağışıklık sistemi bunlarla başa çıkabilir.
-
Ancak kurtulabilirlerse, bu dirençlerini yayabilirler.
-
Bir bakteri nasıl direncini yayar?
-
Öncelikle, bakteri iki tip DNA taşır,
-
Kromozom ile küçük halkasal, serbestçe dolaşan
parçalar olan plazmitler.
-
Bakteriler birbirlerine sarılarak
bu plazmitleri birbirlerine aktarabilir,
-
ve yararlı özellikierini birbirlerine geçirebilirler.
-
Bu sayede dirençlerini,
geniş bir gruba hızlıca yayabilirler.
-
Veya, değişim denilen bir işlem ile,
bakteriler, ölü bakterilerin atıklarını
-
ve beraberinde DNA'larını da alabilirler.
-
Bu değişim işlemi farklı tür bakteriler
arasında da oluşabilir
-
ve bu işlem pek çok antibiyotiğe dirençli
mükemmel bakterilerin oluşmasına neden olabilir.
-
Dünyada pek çok mükemmel bakteri halen bulunuyor.
-
Özellikle hastaneler, üremeleri için çok uygun ortamlardır.
-
İnsanlık, kısa süreli bir hafızaya sahip
-
Antibiyotik öncesi çağların dehşetleri unutuldu.
-
Bugün, biz bu güçlü ilacı yenilikçi bir bilim ürünü olarak değil
-
basitçe alınıp satılan bir ticaret ürünü olarak görüyoruz.
-
Bu da bizi garip bir kopukluğa sürüklüyor:
-
Gelişen ülkelerde halen yüzlerce milyon insan
-
antibiyotiklere ulaşamıyor,
-
dünyanın diğer kısımlarındaysa,
antibiyotikler serbestçe
-
ve dikkatsizce kullanılıyor
-
Antibiyotikler, en son çare olarak
kullanılacak ilaçlar olmalı,
-
soğuk algınlığınız sinir bozucu olduğu için alınmamalı.
-
Diğer bir ciddi sorun ise
antibiyotiklerin et üretiminde kullanılması.
-
Herhangi bir zamanda, insanlık elinde
-
20 ila 30 milyon canlı hayvan bulunduruyor.
-
Daha ucuz et üretmek için,
pek çok hayvan çok kötü koşullarda,
-
dar ve hijyenik olmayan alanlarda tutuluyor,
-
ve bu alanlar hastalıkların yayılması için
çok uygun yerler.
-
Bu sebeple, pek çok hayvan,
bakterileri öldürmek ve hasta olmalarını engellemek için
-
antibiyotikler ile besleniyor.
-
Çünkü bir hamburger 3 TL olmak zorunda.
-
Beklenildiği gibi, bu sistemin bir sonucu olarak
-
antibiyotiklere dirençli olan
-
çok ama çok daha fazla bakteri yarattık.
-
Bunu engellemek için, farklı antibiyotikler kullanıyoruz
-
ve bir gizli silahımız daha var:
-
Özel antibiyotikler
-
direnç gösteren bakterileri yok etmek için kullanılıyor.
-
Mükemmel bakterilerin oluşumunu engellemek için
bunların kullanımında katı kurallar var.
-
Veya biz öyle olduğunu düşündük.
-
2015 sonlarında, Çin'den bazı korkutucu haberler geldi.
-
En son çare olarak kullanılacak bir antibiyotik olan
-
Colistin'e karşı dirençli bakteriler bulundu.
-
Colistin, eski ancak karaciğere zarar verdiği için
nadiren kullanılan bir ilaç.
-
Bu sebeple Colistin'e dirençli bakteri sayısı azdı
ve hastanelerde oluşan
-
diğer ilaçlara karşı direnç gösteren
kompleks bakterilere karşı
-
savaşmak için son çare olarak kullanılıyordu.
-
Bakterilerin Colistin'e karşı direnç göstermesi
çok ama çok kötü bir haber.
-
İnsanlığın son savunma noktasını da yok edip
pek çok insanın ölmesine neden olabilir.
-
Peki bu nasıl oldu?
-
Yıllardır, Çin'deki domuz çiftliklerinde
milyonlarca hayvana Colistin verildi.
-
Dirençli bakteri oluştuktan sonra önce
hayvandan hayvana,
-
daha sonra da fark edilmeden insanlara yayıldı.
-
Ortalama bir günde, dünya üzerinde
100.000'den fazla uçuş yapılıyor,
-
ve bir bakıma tüm insanlığı birbirine bağlıyor.
-
Modern medeniyeti yaratarak,
aynı zamanda çok tehlikeli
-
bir salgının altyapısını da yarattık.
-
Yine de henüz panik olmamıza gerek yok.
-
Bakteriler evrim geçirir, insanlar yeni çalışmalar yapar,
eski antibiyotikler etkisiz oldukça
-
yeni antibiyotikler geliştirilir,
ve teknoloji hergün ilerlemeye devam eder.
-
Bu sorun oldukça gerçek ve ciddi,
ancak henüz mücadele bitmekten çok uzakta.
-
Eğer insanoğlu elindeki kartları doğru oynarsa,
mükemmel dirençli bakteriler
-
pek de mükemmel dirençli olmayabilir.
-
Bu video Patreon.com'dan yapılan izleyici bağışları
-
ve Bill & Melinda Gates Vakfı katkıları ile yapıldı.
-
Eğer siz de bizi daha fazla video yapmamız için
desteklemek isterseniz,
-
Bir Kurtzgesagt posteri veya kupası alabilir
veya Patreon'dan bağışta bulunabilirsiniz.
-
Destekleriniz için çok teşekkür ederiz.
