Ինչպե՞ս են կենդանիները տեսնում մթության մեջ - Աննա Շթոքել
-
0:07 - 0:11Գիշերը մարդու աչքին աշխարհը
տձև գորշ կտավ է թվում -
0:11 - 0:14Մինչդեռ շատ գիշերային կենդանիներ
-
0:14 - 0:18աշխարհն ընկալում են իր բոլոր հարուստ
և բազմազան մասնիկների,ձևերի -
0:18 - 0:20և գույների բազմազանության մեջ
-
0:20 - 0:23Եվ ուրեմն,ինչո՞վ է մարդը
տարբերվում գիշերաթիթեռից -
0:23 - 0:27Գիշերաթիթեռները և գիշերային այլ կենդանիներ
գիշերը կարողանում են տեսնել, -
0:27 - 0:31քանի որ նրանց աչքերը հարմարեցված են
մթության մեջ տեսնելուն -
0:31 - 0:33Թե՛ գիշերային, և թե՛ ցերեկային
արարածների աչքերը -
0:33 - 0:37տեսնում են՝ շնորհիվ ցանցաթաղանթի
լուսաընկալիչների, -
0:37 - 0:38որոնք որսում են ֆոտոն
կոչվող մասնիկները -
0:38 - 0:41Այնուհետև լուսաընկալիչները
ֆոտոնների մասին -
0:41 - 0:42ինֆորմացիա են տալիս
-
0:42 - 0:45ցանցաթաղանթում և ուղեղում
գտնվող մյուս բջիջներին -
0:45 - 0:48Ուղեղը վերլուծում է այդ ինֆորմացիան և
օգտագործում այն -
0:48 - 0:51աչքի տեսածը պատկերելու համար
-
0:51 - 0:54Որքան ուժեղ է լույսը, այնքան ավելի շատ
ֆոտոններ են ընկնում աչքի մեջ -
0:54 - 0:55Արևոտ օրերին
-
0:55 - 1:00աչքին հասանելի է ավելի քան
100 միլիոն անգամ շատ ֆոտոն -
1:00 - 1:02քան ամպամած անլուսին գիշերը
-
1:02 - 1:06Ֆոտոնները մթության մեջ
ոչ միայն պարզապես քիչ են, -
1:06 - 1:08այլև աչքին են բախվում ոչ այնքան կանոնավոր
-
1:09 - 1:12Սա նշանակում է, որ լուսաընկալիչների
հավաքած ինֆորմացիան -
1:12 - 1:13ժամանակի ընթացքում փոփոխվում է
-
1:13 - 1:16նույնը վերաբերում է պատկերի որակին
-
1:16 - 1:20Մթության մեջ փորձել տարբերել նոսր,
տարածության մեջ ցրված ֆոտոնները -
1:20 - 1:24ցերեկային շատ կենդանիների աչքերի
համար բավականին դժվար է -
1:24 - 1:28Սակայն գիշերային կենդանիների համար
դա պարզապես հարմարվելու խնդիր է -
1:28 - 1:31Հարմարվելու ձևերից մեկը
չափերի հետ է կապված -
1:31 - 1:35Օրինակ՝երկարակրունկը,որի ակնախնձորներից
յուրաքանչյուրը իր ուղեղի չափ է, -
1:35 - 1:40դարձնում է նրան գլխի չափերի համեմատ
ամենամեծ աչքեր ունեցող կաթնասունը -
1:40 - 1:44Նույն հարաբերակցության դեպքում
մարդու աչքերը թուրինջի չափ կլինեին -
1:44 - 1:47Երկարակրունկի մեծ ակնախնձորները
ոչ թե նախատեսված են -
1:47 - 1:49նրանց սիրունիկ տեսքի,
-
1:49 - 1:51այլ հնարավորինս շատ լույս կլանելու համար
-
1:51 - 1:54Ավելի մեծ աչքերը կարող են ունենալ
ավելի մեծ բացվածքներ, -
1:54 - 1:57որոնք կոչվում են բիբեր և
ավելի մեծ ոսպնյակներ,որոնք -
1:57 - 1:59թույլ են տալիս,որ ավելի շատ
լույս կուտակվի ընկալիչների վրա -
1:59 - 2:04Մինչ երկարակրունկները գիշերային տեսարանը
սկանավորում են իրենց խոշոր «կոպերով», -
2:04 - 2:08կատուներն օգտագործում են
իրենց փայլփլուն աչքերը -
2:08 - 2:10Կատուները իրենց աչքերի
«լուսավորությունը» -
2:10 - 2:12ստանում են tapetum lucidum
կոչվող թաղանթից, -
2:12 - 2:14որը գտնվում է լուսաընկալիչների ետևում
-
2:14 - 2:19Այս թաղանթը բաղկացած է հայելանման
բջիջներից, որոնց մեջ կան բյուրեղներ, -
2:19 - 2:22որոնք ներթափանցող լույսը
անդրադարձնում են լուսաընկալիչներին, -
2:22 - 2:24իսկ հետո աչքից դուրս են մղում
-
2:24 - 2:26Սա առաջացնում է ուժեղ լույս,
-
2:26 - 2:30և լուսաընկալիչներին ֆոտոններ որսալու
երկրորդ հնարավորություն է տրվում -
2:30 - 2:34Իրականում, հենց այս սկզբունքով են ստեղծվել
ավտոմեքենաների լուսարձակները, -
2:34 - 2:37որոնք մենք օգտագործում ենք ճանապարհներին
-
2:37 - 2:39Իսկ ա՛յ,դոդոշները հարմարվել
են լույսը դանդաղ ընկալել -
2:39 - 2:41Նրանք պատկերը կարողանում են տեսնել,
-
2:41 - 2:45անգամ եթե վայրկյանում մի
լուսաընկալիչին մեկ ֆոտոն է հարվածում -
2:45 - 2:48Դոդոշների մոտ դա տեղի է
ունենում լուսաընկալիչների միջոցով, -
2:48 - 2:51որոնք 25 անգամ ավելի դանդաղ են
գործում, քան մարդունը -
2:51 - 2:54Սա նշանակում է,որ դոդոշները կարողանում են
մինչև 4-րդ վայրկյանը -
2:54 - 2:58ֆոտոն կուտակել,ինչը թույլ է տալիս
կուտակել շատ ավելին,քան մեր աչքերը՝ -
2:58 - 3:00ժամանակի մեկ միավորի ընթացքում
-
3:00 - 3:03Վատ կողմն այն է,որ այս պատճառով
դոդոշներն ավելի դանդաղ են արձագանքում -
3:03 - 3:08քանի որ նրանք 4 վայրկյանը մեկ են
թարմացված պատկեր տեսնում -
3:08 - 3:11Բարեբախտաբար, դոդոշները սովոր են թիրախի
տակ առնել դանդաղաշարժ զոհերի -
3:11 - 3:15Այդ ընթացքում գիշերը լցվում է
այնպիսի միջատներով, -
3:15 - 3:17ինչպիսիք են,օրինակ,իլիկաթիթեռները,որոնք
-
3:17 - 3:21իրենց սիրելի ծաղիկները անգամ
աստղալից գիշերը գունավոր են տեսնում -
3:21 - 3:23Նրանք սա հաջողացնում են
մի անսպասելի շարժումով՝ -
3:23 - 3:26ազատվելով իրենց տեսողական
դաշտի մանր առարկաներից -
3:26 - 3:30Ինֆորմացիան մոտակա լուսաընկալիչներից
կուտակվում է նրանց ուղեղում, -
3:30 - 3:32ուստի,յուրաքանչյուր խմբի
ընկալունակությունն ավելին է, -
3:32 - 3:34քան առանձին
ընկալիչների պարագայում -
3:34 - 3:37Այնուամենայնիվ,լուսաընկալիչների կուտակումը
-
3:37 - 3:39առաջացնում է պատկերի
վատ տեսանելիություն, -
3:39 - 3:41քանի որ լավ լուսաընկալիչների
ցանց ունենալու համար -
3:41 - 3:43հարկավոր են լավ մասնիկներ
որոնցից յուրաքանչյուրը -
3:43 - 3:46տարածության մեջ հայտնաբերում է
մի կետից դուրս եկող ֆոտոններ, -
3:46 - 3:49Որպեսզի ծաղիկները տեսանելի դառնան,
անհրաժեշտ է ինչ-որ բան -
3:49 - 3:52զոհաբերել՝ կամ ֆոտոնները,
կամ մասնիկները -
3:52 - 3:55Էական չէ՝ աչքերը դանդաղկո՞տ են,
հսկայակա՞ն, փայլփլո՞ւն, թե՝ խամրած, -
3:55 - 3:57հենց այս կենսաբանական
հարմարումների համակցությունն է,որ -
3:57 - 4:01գիշերային կենդանիներին բացառիկ
տեսողական ուժ է հաղորդում -
4:01 - 4:04Պատկերացրեք, թե ինչպիսին կլիներ
նրանց աչքերով -
4:04 - 4:07աշխարհը,որն արթնանում է
արևի մայր մտնելուն պես
- Title:
- Ինչպե՞ս են կենդանիները տեսնում մթության մեջ - Աննա Շթոքել
- Description:
-
more » « less
Տես ամբողջական տեսանյութը: http://ed.ted.com/lessons/how-do-animals-see-in-the-dark-anna-stockl
Գիշերը մարդու աչքին աշխարհը տձև գորշ կտավ է թվում: Մինչդեռ շատ գիշերային կենդանիներ աշխարհն ընկալում են իր բոլոր հարուստ և բազմազան մասնիկների, ձևերի և գույների բազմազանության մեջ: Եվ ուրեմն, ինչո՞վ է մարդը տարբերվում գիշերաթիթեռից:
Աննա Շթոքելը բացահայտում է գիշերային տեսողությունը գիտության մեջ:
Հոդվածը ՝ Աննա Շթոքել, անիմացիան ՝ TED-Ed: - Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:23
|
Emma Dovlatyan approved Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Emma Dovlatyan edited Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
Sona Martirossian accepted Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Sona Martirossian edited Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
Varduhi Mkrtchyan edited Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Varduhi Mkrtchyan edited Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Varduhi Mkrtchyan edited Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Varduhi Mkrtchyan edited Armenian subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl |