Nefesiniz, sağlığınız hakkında neleri ortaya çıkarabilir
-
0:01 - 0:03En kötüsünü düşünmeye meyilim var,
-
0:04 - 0:07bazen bu durum bana oyunlar oynar.
-
0:07 - 0:10Örneğin vücudumda
daha önce yaşamadığım -
0:10 - 0:13ve adlandıramadığım
beklenmedik bir acı hissedersem -
0:13 - 0:18bir anda beynim sırtımdaki sertliği,
kalp rahatsızlığına -
0:18 - 0:22veya baldır kası ağrısını, derin
damar trombozuna dönüştürebilir. -
0:22 - 0:25Ama bana şimdiye kadar ölümcül veya
devasız bir hastalık teşhisi konmadı. -
0:25 - 0:27Bazen bazı şeyler sebepsiz de
ağrıyabiliyor. -
0:29 - 0:31Ama herkes benim kadar şanslı değil.
-
0:32 - 0:35Her yıl, dünya genelinde
50 milyondan fazla insan ölüyor. -
0:36 - 0:40Özellikle bizimki gibi
yüksek gelirli ekonomilerde, -
0:40 - 0:45ölümlerin büyük bir kısmı yavaş ilerleyen
hastalıkladan kaynaklanıyor: -
0:45 - 0:49kalp rahatsızlığı, kronik akciğer
hastalığı, kanser, Alzheimer, diyabet -
0:49 - 0:50bunlardan birkaçı.
-
0:51 - 0:56Artık insanlık teşhis koymada ve çoğunun
tedavisinde büyük bir gelişmeler katetti. -
0:57 - 1:00Ama sağlıkta daha da ilerlemeye
-
1:00 - 1:03sadece yeni tedaviler geliştirmekle
ulaşılamayacağı bir evredeyiz. -
1:03 - 1:06Bu hastalıkların çoğunda olan
ortak noktaların -
1:06 - 1:08bir yönüne baktığımızda
bu durum belirginleşir: -
1:09 - 1:12başarılı bir tedavi ihtimali
-
1:12 - 1:15büyük ölçüde tedavinin
ne zaman başladığına bağlıdır. -
1:15 - 1:19Ama hastalıklar ancak semptomlar
ortaya çıktıktan sonra tespit edilir. -
1:20 - 1:24Aslında buradaki sorun birçok
hastalığın semptomsuz kalabilmesi, -
1:24 - 1:27sonuç olarak da uzun
bir süre belirlenememesi. -
1:28 - 1:32Bu yüzden hastalıkları semptomlar
belli olmadan çok önce, -
1:32 - 1:34erken safhada belirlemek için
-
1:34 - 1:36yeni yollara duyulan ihtiyaç
gittikçe artıyor. -
1:37 - 1:39Sağlık hizmetlerinde buna tarama denir.
-
1:39 - 1:43Dünya Sağlık Örgütü'nün
tanımladığına göre, -
1:43 - 1:48tarama, görünüşte sağlıklı bir insanda
bilinmeyen bir hastalığın, -
1:48 - 1:51hızlı ve kolay uygulanabilen testler
-
1:51 - 1:55yoluyla varsayımsal olarak
tanımlanmasıdır. -
1:55 - 1:58Çok uzun bir tanım o yüzden
tekrar edeyim: -
1:58 - 2:02Görünüşte sağlıklı bir insanda
-
2:02 - 2:04bilinmeyen bir hastalığın
-
2:04 - 2:08hızlı ve kolay uygulanabilen testler
yoluyla varsayımsal olarak tanımlanması. -
2:08 - 2:12"Hızlı" ve "kolay uygulanabilen"
kelimelerini vurgulamak istiyorum -
2:12 - 2:14çünkü mevcut tarama yöntemlerinin
-
2:14 - 2:16birçoğu bunun tam tersi.
-
2:16 - 2:19Kolorektal kanser için yapılan taramanın
bir parçası olan -
2:19 - 2:22kolonoskopiyi yaptıranlar
-
2:22 - 2:24neyi kastettiğimi anlayacaklardır.
-
2:25 - 2:28Tabii ki tarama testlerini
gerçekleştirmek için -
2:28 - 2:30çeşitli araçlar halihazırda var.
-
2:30 - 2:34Bu radyografi gibi
görüntüleme tekniklerinden -
2:34 - 2:36ya da manyetik rezonans görüntülemesiden
-
2:36 - 2:39kan veya doku analizine
kadar çeşitlilik gösterir. -
2:39 - 2:40Hepimiz böyle testleri yaptırdık.
-
2:41 - 2:45Ama şimdiye kadar gözden kaçırılmış
bir araç var: -
2:46 - 2:48kolaylıkla ulaşılabilecek bir araç
-
2:48 - 2:50temel olarak asla tükenmeyen
-
2:50 - 2:54ve tıbbi analizlerde
önemli derecede umut vadeden. -
2:55 - 2:57Bu araç bizim nefesimiz.
-
2:59 - 3:02İnsan nefesi özünde 5 bileşenden oluşur:
-
3:03 - 3:09nitrojen, oksijen, karbondioksit,
su ve argon. -
3:09 - 3:13Ancak bu beşinin yanında,
çok düşük miktarlarda bulunan -
3:13 - 3:15yüzlerce başka bileşen de var.
-
3:15 - 3:18Bunlara uçucu organik bileşenler denir
-
3:18 - 3:20ve yüzlerce hatta binlercesini
-
3:20 - 3:23her nefes verişimizde serbest bırakıyoruz.
-
3:23 - 3:26Nefesimizdeki bu uçucu organik
bileşenlerin analizine -
3:27 - 3:28nefes analizi denir.
-
3:30 - 3:33Aslına bakarsanız birçoğunuzun
çoktan nefes analizini yaşadığına eminim. -
3:33 - 3:37Hayal edin: gece arabayla
eve gidiyorsunuz, -
3:37 - 3:40aniden size nazikçe ama
aynı zamanda sertçe -
3:40 - 3:42kenara çekip bunun gibi
bir alete üflemenizi isteyen -
3:42 - 3:46cana yakın bir polis memuru beliriyor.
-
3:47 - 3:51Bu, nefesinizdeki etanol
yoğunluğunu ölçen -
3:51 - 3:54ve bu halde araba kullanmanın
-
3:54 - 3:58iyi bir fikir olup olmadığına karar veren
bir alkol ölçerdir. -
3:59 - 4:00Araba kullanışım çok iyiydi diyebilirim
-
4:00 - 4:02ama yine de kontrol edelim.
-
4:03 - 4:05(Bip)
-
4:08 - 4:110.0 yani endişelenecek bir şey yok,
her şey yolunda. -
4:11 - 4:13(Kahkaha)
-
4:14 - 4:17Şimdi bunun gibi bir cihaz düşünün,
-
4:17 - 4:20nefesinizdeki alkol miktarını
ölçmekle kalmayıp -
4:20 - 4:23bunun yanı sıra sizlere gösterdiğim
hastalıkları -
4:23 - 4:26ve hatta daha fazlasını tespit ediyor.
-
4:27 - 4:31Bir kişinin nefesindeki kokuyla
-
4:31 - 4:33sağlık durumlarını bağdaştırma kavramı
-
4:33 - 4:35aslında Antik Yunan'a kadar dayanıyor.
-
4:36 - 4:41Fakat daha yeni yeni, nefes analizi
araştırmalarında bir sıçrama görülüyor -
4:41 - 4:44ve bir zamanlar hayal olan şeyler
şimdi gerçeğe dönüşüyor. -
4:45 - 4:48Önceden gösterdiğim listeyi tekrar açayım.
-
4:49 - 4:52Burada listelenen hastalıkların çoğu için
-
4:52 - 4:56nefes analiziyle tespit
edilebileceğini ileri süren -
4:56 - 4:58önemli bilimsel kanıtlar var.
-
5:00 - 5:02Peki bu tam olarak nasıl çalışıyor?
-
5:02 - 5:06Esas gerekli kısım nefesteki uçucu
organik maddeleri tespit eden -
5:06 - 5:08sensör cihazıdır.
-
5:09 - 5:12Daha basitçe anlatacak olursam: nefes
örneği üflenen sensör, -
5:12 - 5:16verdiğimiz nefesteki uçucu organik
maddelerin karışımını gösteren -
5:16 - 5:19karmaşık bir sinyal veriyor.
-
5:20 - 5:24Yani bu sinyal, metabolizmanızın
bir parmak izini temsil ediyor, -
5:24 - 5:26mikrobiyomunuzun ve
-
5:26 - 5:29vücudunuzda meydana gelen
biyokimyasal işlemlerin. -
5:30 - 5:32Bir hastalığınız varsa,
-
5:32 - 5:34organizmanız da değişecektir,
-
5:34 - 5:37sonuç olarak da nefesinizin
niteliği de değişecektir. -
5:37 - 5:43Geride yapılması gereken
tek şey belirli sinyalleri, -
5:43 - 5:47belirli tıbbi durumların varlığıyla veya
yokluğuyla bağdaştırmaktır. -
5:48 - 5:51Bu teknoloji birçok inkar edilemeyecek
fayda vadediyor. -
5:52 - 5:55İlki, sensörün küçültülüp
-
5:55 - 5:58küçük, elde tutulabilen
cihazlara yerleştirilebilmesi, -
5:58 - 6:00bu alkol ölçer gibi.
-
6:00 - 6:03Bu, testin birçok farklı yerde
yapılmasına olanak sağlar -
6:03 - 6:05hatta evde bile,
-
6:05 - 6:08böylece her test yapılması gerektiğinde
-
6:08 - 6:10doktora gitmeye gerek kalmaz.
-
6:11 - 6:14İkincisi, nefes analizi invazif değildir,
-
6:14 - 6:18alkol ölçere üfler gibi
kolayca yapılabilir. -
6:19 - 6:24Böyle bir basit ve kolay kullanım
hastanın üzerindeki yükünü azaltır -
6:24 - 6:27ve bu teknolojiyi sahiplenmeye
bir teşvik sağlar. -
6:28 - 6:32Üçüncüsü, teknoloji o kadar esnektir ki
-
6:32 - 6:34aynı cihaz
-
6:34 - 6:38geniş bir yelpazedeki tıbbi durumları
tespit etmede kullanılabilir. -
6:38 - 6:43Nefes analizi birden fazla hastalığı
aynı anda belirlemek için kullanılabilir. -
6:44 - 6:48Bugünlerde her bir hastalığın testi için
-
6:48 - 6:49farklı bir tıbbi malzeme gerekiyor.
-
6:50 - 6:53Ama bunun anlamı da "sadece aradığın şeyi
bulabilirsin" oluyor. -
6:55 - 6:58Bütün bu özellikleriyle nefes analizinin,
birçok geleneksel tarama testlerinin -
6:59 - 7:02eksiklerini kapatması kaçınılmazdır.
-
7:03 - 7:04En önemlisi,
-
7:04 - 7:08bütün bu özellikler nihayetinde
bize tıbbi analizler için -
7:08 - 7:11cazip derecede düşük
maliyetle işleyebilen -
7:11 - 7:14bir platform sağlayacaktır.
-
7:16 - 7:19Bunun aksine, halihazırdaki
tıbbi malzemeler -
7:19 - 7:21test başına maliyetleri
çok arttırabiliyor. -
7:22 - 7:24Bu durumda, maliyeti düşük tutmak için
-
7:24 - 7:27testlerin sayısının
sınırlandırılması gerekiyor -
7:28 - 7:31ki bu da şu anlama geliyor:
(a) testlerin sadece yüksek riskli -
7:31 - 7:35hastalar gibi daha dar
bir kitleye uygulanmasına, -
7:36 - 7:41(b) kişi başına yapılacak testlerin en az
seviyede tutulması gerektiğine. -
7:41 - 7:43Ama testler
daha geniş bir kitleye, -
7:43 - 7:47daha sık ve her birey için
daha uzun süre uygulansa -
7:47 - 7:51daha yararlı olmazlar mı?
-
7:52 - 7:56Özellikle ikincisi, boylamsal veri denilen
-
7:56 - 7:58çok değerli bir şeye erişim sağlardı.
-
7:59 - 8:03Boylamsal veri, uzun aylar
ya da yıllar boyunca -
8:03 - 8:06aynı hastayı takip eden veri kümesidir.
-
8:07 - 8:12Günümüzde, tıbbi kararlar
genelde hastanın tıbbi geçmişine -
8:12 - 8:16sadece küçük bir bakış atan
-
8:16 - 8:18sınırlı bir ver kümesine dayanıyor.
-
8:18 - 8:21Böyle bir durumda,
-
8:21 - 8:23anormallikler hastanın sağlık profilinin,
-
8:23 - 8:26referans alınan kitlenin ortalama
-
8:26 - 8:29sağlık profili ile karşılaştırılması ile
tespit ediliyor. -
8:30 - 8:34Boylamsal veri yeni bir boyut açıp
-
8:34 - 8:37anormalliklerin hastanın kendi
tıbbi geçmişine dayanarak -
8:37 - 8:40tespit edilmesine olanak sağlıyor.
-
8:41 - 8:44Bu kişiselleştirilmiş tedavinin
önünü açacaktır. -
8:45 - 8:47Kulağa çok hoş geliyor öyle değil mi?
-
8:47 - 8:50Şimdi aklınıza şunun
gibi bir soru kesin gelecektir, -
8:50 - 8:55"Bu teknoloji dediği kadar iyiyse,
o zaman neden bugün kullanmıyoruz?" -
8:55 - 8:57Size verebileceğim tek cevap:
-
8:58 - 9:00her şey söylenildiği kadar kolay değil.
-
9:01 - 9:04Örneğin bazı teknik zorluklar var.
-
9:04 - 9:08Uçucu organik bileşenlerin karışımlarını
tespit edip, sonuçları -
9:08 - 9:10yeterince tekrar edebilecek
-
9:10 - 9:13son derece güvenilir
sensörlere ihtiyaç var. -
9:14 - 9:16Bir diğer teknik zorluk;
-
9:16 - 9:19Bir nefes örneği alma işleminin
kendisi -
9:19 - 9:22analiz sonuçlarını değiştirmeden
-
9:22 - 9:26çok belirli bir şekilde
nasıl alınacağıdır. -
9:27 - 9:29Tabii bir de veri ihtiyacı var.
-
9:30 - 9:34Nefes analizinin klinik deneylerde
doğrulanması gerekiyor -
9:34 - 9:36ve bireylerin durumlarını bir referansla
-
9:36 - 9:40karşılaştırabilecek kadar
yeterli verinin toplanması gerekiyor. -
9:41 - 9:42Nefes analizi,
-
9:42 - 9:46ancak yeteri kadar büyük bir veri seti
oluşturulabilir -
9:46 - 9:49ve geniş kullanıma açık hale
getirilebilirse başarılı olur. -
9:51 - 9:54Eğer nefes analizi vadettiklerini
yerine getirirse, -
9:55 - 9:57bu teknoloji bizlere
-
9:57 - 10:00sağlık sistemimizi dönüştürmemize
-
10:00 - 10:04-- tedavinin, hastalık
semptomlarıyla başladığı -
10:04 - 10:07reaktif bir sistemden,
-
10:07 - 10:09hastalığın semptomlar başlamadan çok önce,
-
10:09 - 10:12tespiti, teşhisi ve tedavisinin
yapılabildiği -
10:12 - 10:14proaktif bir sisteme
-
10:14 - 10:16dönüştürmemize imkan sağlayacaktır.
-
10:18 - 10:21Bu beni son konuma getiriyor ve
bu temel bir konu. -
10:22 - 10:24Hastalık dediğimiz tam olarak nedir?
-
10:25 - 10:29Nefes analizinin tam açıkladığım gibi
ticarileştirildiğini düşünün -
10:29 - 10:31ve erken teşhisin
bir rutin haline geldiğini. -
10:32 - 10:35Süregiden sorun,
-
10:35 - 10:38birçok tarama faaliyetinin karşı
karşıya kaldığı bir sorun, -
10:38 - 10:40çünkü, birçok hastalık için,
-
10:40 - 10:43hastalığın herhangi bir semptom
gösterip göstermeyeceğini -
10:43 - 10:46veya birinin hayatını
tehlikeye atıp atmayacağını -
10:46 - 10:49yeterli kesinlikle tahmin
edebilmek genellikle imkansızdır. -
10:49 - 10:52Buna "fazla tanı konması" deniyor
-
10:52 - 10:53ve bir ikileme yol açıyor.
-
10:54 - 10:56Eğer bir hastalık tanımlanmışsa
-
10:56 - 10:58onu tedavi etmeme kararı verebilirsiniz
-
10:58 - 11:02çünkü bu hastalığın sizde herhangi bir
sıkıntı yaratmama ihtimali vardır. -
11:03 - 11:04Ama ölümcül bir hastalığınızın
-
11:04 - 11:08olduğunu bilmek
sizde nasıl bir sıkıntı yaratır? -
11:08 - 11:11Bu hastalığın teşhis edilmesinden
-
11:11 - 11:12pişman olmaz mısınız?
-
11:13 - 11:17İkinci seçeneğiniz;
iyileşme ümidiyle -
11:17 - 11:19erken tedaviye başlamaktır.
-
11:19 - 11:22Ama bu genellikle
yan etkisiz olmaz. -
11:26 - 11:28Kesin olmak gerekirse:
-
11:28 - 11:30esas büyük problem
fazla tanı konması değil, -
11:30 - 11:32aşırı tedavidir,
-
11:32 - 11:35çünkü her hastalık sırf tedavisi var diye
-
11:35 - 11:37anında tedavi edilmek zorunda değildir.
-
11:39 - 11:42Rutin taramaların artan popülaritesi
-
11:42 - 11:44şu soruyu uyandırır:
-
11:45 - 11:49Tedaviyi mantıklı hale getiren
hastalığa ne denir -
11:49 - 11:54ve endişelenmeyi gerektirmeyen
anormallik nedir? -
11:55 - 12:00Umutlarım, nefes analizi
kullanan rutin taramaların -
12:00 - 12:03artık bir noktada erken safhada
-
12:03 - 12:08tedavi olmalı ya da olmamalı mıyız
ya da ne zaman olmalıyız -
12:08 - 12:10ikilemi kırabilmemiz için
-
12:10 - 12:13yeterli veri ve içgörü
sağlayabilmesinden yanadır. -
12:15 - 12:20Verdiğimiz nefes ve içerisindeki
uçucu organik bileşenler -
12:20 - 12:24fizyolojik durumumuz hakkında
çok büyük miktarda bilgi taşıyor. -
12:25 - 12:29Bugün bildiklerimizle, sadece
yüzeyi kaşıdık. -
12:30 - 12:34Daha çok veri ve toplumun cinsiyet,
yaş, köken ve hayat tarzını içeren, -
12:34 - 12:39nefes profillerini topladıkça
-
12:39 - 12:41nefes analizinin gücü artacaktır.
-
12:42 - 12:48Önünde sonunda, nefes analizi
sadece belirli hastalıkları -
12:48 - 12:52proaktif şekilde belirlemek için değil
aynı zamanda onları tahmin edip -
12:52 - 12:56ve -sonuç olarak- önleyecek
güçlü bir araç olacaktır. -
12:57 - 13:01Bu, benim gibi yarı-zamanlı olmayan
hastalık hastaları için bile -
13:01 - 13:04nefes analizinin sağlayabileceği
-
13:04 - 13:06fırsatlar ve zorlukları kucaklamak için
-
13:06 - 13:10yeterli bir motivasyon olmalıdır.
-
13:11 - 13:12Teşekkürler.
-
13:12 - 13:16(Alkış)
- Title:
- Nefesiniz, sağlığınız hakkında neleri ortaya çıkarabilir
- Speaker:
- Julian Burschka
- Description:
-
Bir hastalığı durdurmanın, semptomlar ortaya çıkmadan belirleyip tedavi etmekten daha iyi bir yolu yoktur. Radyografi, MRG ve kan testleri gibi tıbbi tarama tekniklerin bütün amacı budur. Ama tıbbi analiz için gözden kaçmış bir araç var: nefesimiz. Teknoloji uzmanı Julian Burschka nefes analizi bilimindeki son gelişmeleri -soluduğun nefesteki uçucu organik bileşenlerin taraması- ve bunun hastalığı tespit ve tahmin etmek ve en sonunda önlemek için güçlü bir araç olarak nasıl kullanılabileceğini paylaşıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:29
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Ozay Ozaydin accepted Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Ozay Ozaydin edited Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Ozay Ozaydin edited Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Ozay Ozaydin edited Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Ozay Ozaydin edited Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health | ||
Ozay Ozaydin edited Turkish subtitles for What your breath could reveal about your health |