WEBVTT 00:00:00.738 --> 00:00:02.952 En kötüsünü düşünmeye meyilim var, 00:00:03.757 --> 00:00:06.620 bazen bu durum bana oyunlar oynar. 00:00:06.644 --> 00:00:09.925 Örneğin vücudumda daha önce yaşamadığım 00:00:09.949 --> 00:00:13.456 ve adlandıramadığım beklenmedik bir acı hissedersem 00:00:13.480 --> 00:00:18.000 bir anda beynim sırtımdaki sertliği, kalp rahatsızlığına 00:00:18.024 --> 00:00:21.570 veya baldır kası ağrısını, derin damar trombozuna dönüştürebilir. 00:00:21.619 --> 00:00:25.221 Ama bana şimdiye kadar ölümcül veya devasız bir hastalık teşhisi konmadı. 00:00:25.261 --> 00:00:27.493 Bazen bazı şeyler sebepsiz de ağrıyabiliyor. NOTE Paragraph 00:00:29.098 --> 00:00:31.318 Ama herkes benim kadar şanslı değil. 00:00:31.970 --> 00:00:35.215 Her yıl, dünya genelinde 50 milyondan fazla insan ölüyor. 00:00:36.287 --> 00:00:39.820 Özellikle bizimki gibi yüksek gelirli ekonomilerde, 00:00:39.844 --> 00:00:44.599 ölümlerin büyük bir kısmı yavaş ilerleyen hastalıkladan kaynaklanıyor: 00:00:44.623 --> 00:00:48.931 kalp rahatsızlığı, kronik akciğer hastalığı, kanser, Alzheimer, diyabet 00:00:48.955 --> 00:00:50.325 bunlardan birkaçı. NOTE Paragraph 00:00:51.300 --> 00:00:55.804 Artık insanlık teşhis koymada ve çoğunun tedavisinde büyük bir gelişmeler katetti. 00:00:56.859 --> 00:01:00.060 Ama sağlıkta daha da ilerlemeye 00:01:00.084 --> 00:01:03.374 sadece yeni tedaviler geliştirmekle ulaşılamayacağı bir evredeyiz. 00:01:03.398 --> 00:01:05.798 Bu hastalıkların çoğunda olan ortak noktaların 00:01:05.822 --> 00:01:08.188 bir yönüne baktığımızda bu durum belirginleşir: 00:01:09.418 --> 00:01:12.246 başarılı bir tedavi ihtimali 00:01:12.270 --> 00:01:14.912 büyük ölçüde tedavinin ne zaman başladığına bağlıdır. 00:01:15.370 --> 00:01:18.814 Ama hastalıklar ancak semptomlar ortaya çıktıktan sonra tespit edilir. 00:01:19.632 --> 00:01:24.025 Aslında buradaki sorun birçok hastalığın semptomsuz kalabilmesi, 00:01:24.049 --> 00:01:26.902 sonuç olarak da uzun bir süre belirlenememesi. 00:01:27.902 --> 00:01:31.803 Bu yüzden hastalıkları semptomlar belli olmadan çok önce, 00:01:31.827 --> 00:01:33.775 erken safhada belirlemek için 00:01:33.799 --> 00:01:35.937 yeni yollara duyulan ihtiyaç gittikçe artıyor. 00:01:37.135 --> 00:01:39.411 Sağlık hizmetlerinde buna tarama denir. NOTE Paragraph 00:01:39.435 --> 00:01:42.600 Dünya Sağlık Örgütü'nün tanımladığına göre, 00:01:42.624 --> 00:01:48.282 tarama, görünüşte sağlıklı bir insanda bilinmeyen bir hastalığın, 00:01:48.306 --> 00:01:50.867 hızlı ve kolay uygulanabilen testler 00:01:50.891 --> 00:01:54.680 yoluyla varsayımsal olarak tanımlanmasıdır. 00:01:55.429 --> 00:01:57.618 Çok uzun bir tanım o yüzden tekrar edeyim: 00:01:58.237 --> 00:02:01.722 Görünüşte sağlıklı bir insanda 00:02:01.746 --> 00:02:04.230 bilinmeyen bir hastalığın 00:02:04.254 --> 00:02:08.268 hızlı ve kolay uygulanabilen testler yoluyla varsayımsal olarak tanımlanması. 00:02:08.292 --> 00:02:11.671 "Hızlı" ve "kolay uygulanabilen" kelimelerini vurgulamak istiyorum 00:02:11.695 --> 00:02:13.945 çünkü mevcut tarama yöntemlerinin 00:02:13.969 --> 00:02:15.628 birçoğu bunun tam tersi. 00:02:16.189 --> 00:02:18.888 Kolorektal kanser için yapılan taramanın bir parçası olan 00:02:18.912 --> 00:02:22.111 kolonoskopiyi yaptıranlar 00:02:22.135 --> 00:02:23.932 neyi kastettiğimi anlayacaklardır. NOTE Paragraph 00:02:25.209 --> 00:02:28.285 Tabii ki tarama testlerini gerçekleştirmek için 00:02:28.309 --> 00:02:29.838 çeşitli araçlar halihazırda var. 00:02:30.298 --> 00:02:33.984 Bu radyografi gibi görüntüleme tekniklerinden 00:02:34.008 --> 00:02:36.138 ya da manyetik rezonans görüntülemesiden 00:02:36.162 --> 00:02:38.546 kan veya doku analizine kadar çeşitlilik gösterir. 00:02:38.546 --> 00:02:40.226 Hepimiz böyle testleri yaptırdık. 00:02:41.344 --> 00:02:44.917 Ama şimdiye kadar gözden kaçırılmış bir araç var: 00:02:45.674 --> 00:02:48.416 kolaylıkla ulaşılabilecek bir araç 00:02:48.440 --> 00:02:50.461 temel olarak asla tükenmeyen 00:02:50.485 --> 00:02:53.732 ve tıbbi analizlerde önemli derecede umut vadeden. 00:02:54.994 --> 00:02:56.522 Bu araç bizim nefesimiz. NOTE Paragraph 00:02:58.514 --> 00:03:01.895 İnsan nefesi özünde 5 bileşenden oluşur: 00:03:02.649 --> 00:03:09.039 nitrojen, oksijen, karbondioksit, su ve argon. 00:03:09.039 --> 00:03:12.748 Ancak bu beşinin yanında, çok düşük miktarlarda bulunan 00:03:12.772 --> 00:03:15.155 yüzlerce başka bileşen de var. 00:03:15.179 --> 00:03:17.732 Bunlara uçucu organik bileşenler denir 00:03:17.756 --> 00:03:20.089 ve yüzlerce hatta binlercesini 00:03:20.113 --> 00:03:22.592 her nefes verişimizde serbest bırakıyoruz. 00:03:23.110 --> 00:03:26.479 Nefesimizdeki bu uçucu organik bileşenlerin analizine 00:03:26.503 --> 00:03:28.204 nefes analizi denir. 00:03:29.545 --> 00:03:33.309 Aslına bakarsanız birçoğunuzun çoktan nefes analizini yaşadığına eminim. 00:03:33.333 --> 00:03:36.934 Hayal edin: gece arabayla eve gidiyorsunuz, 00:03:36.958 --> 00:03:39.656 aniden size nazikçe ama aynı zamanda sertçe NOTE Paragraph 00:03:39.680 --> 00:03:42.472 kenara çekip bunun gibi bir alete üflemenizi isteyen 00:03:42.496 --> 00:03:45.899 cana yakın bir polis memuru beliriyor. 00:03:47.486 --> 00:03:50.709 Bu, nefesinizdeki etanol yoğunluğunu ölçen 00:03:50.733 --> 00:03:54.440 ve bu halde araba kullanmanın 00:03:54.464 --> 00:03:57.821 iyi bir fikir olup olmadığına karar veren bir alkol ölçerdir. 00:03:58.509 --> 00:04:00.456 Araba kullanışım çok iyiydi diyebilirim 00:04:00.480 --> 00:04:01.890 ama yine de kontrol edelim. NOTE Paragraph 00:04:02.788 --> 00:04:04.715 (Bip) NOTE Paragraph 00:04:08.445 --> 00:04:11.405 0.0 yani endişelenecek bir şey yok, her şey yolunda. NOTE Paragraph 00:04:11.429 --> 00:04:12.696 (Kahkaha) NOTE Paragraph 00:04:14.298 --> 00:04:16.959 Şimdi bunun gibi bir cihaz düşünün, 00:04:16.983 --> 00:04:19.927 nefesinizdeki alkol miktarını ölçmekle kalmayıp 00:04:19.951 --> 00:04:23.207 bunun yanı sıra sizlere gösterdiğim hastalıkları 00:04:23.231 --> 00:04:25.507 ve hatta daha fazlasını tespit ediyor. 00:04:26.868 --> 00:04:30.666 Bir kişinin nefesindeki kokuyla 00:04:30.690 --> 00:04:32.730 sağlık durumlarını bağdaştırma kavramı 00:04:32.734 --> 00:04:35.254 aslında Antik Yunan'a kadar dayanıyor. 00:04:35.905 --> 00:04:40.876 Fakat daha yeni yeni, nefes analizi araştırmalarında bir sıçrama görülüyor 00:04:40.900 --> 00:04:44.307 ve bir zamanlar hayal olan şeyler şimdi gerçeğe dönüşüyor. 00:04:45.307 --> 00:04:48.321 Önceden gösterdiğim listeyi tekrar açayım. 00:04:49.047 --> 00:04:51.813 Burada listelenen hastalıkların çoğu için 00:04:52.495 --> 00:04:55.878 nefes analiziyle tespit edilebileceğini ileri süren 00:04:55.878 --> 00:04:58.369 önemli bilimsel kanıtlar var. NOTE Paragraph 00:04:59.917 --> 00:05:01.612 Peki bu tam olarak nasıl çalışıyor? 00:05:02.421 --> 00:05:06.389 Esas gerekli kısım nefesteki uçucu organik maddeleri tespit eden 00:05:06.389 --> 00:05:08.435 sensör cihazıdır. 00:05:09.364 --> 00:05:12.294 Daha basitçe anlatacak olursam: nefes örneği üflenen sensör, 00:05:12.318 --> 00:05:15.622 verdiğimiz nefesteki uçucu organik maddelerin karışımını gösteren 00:05:15.622 --> 00:05:19.006 karmaşık bir sinyal veriyor. 00:05:20.141 --> 00:05:24.457 Yani bu sinyal, metabolizmanızın bir parmak izini temsil ediyor, 00:05:24.481 --> 00:05:25.646 mikrobiyomunuzun ve 00:05:25.670 --> 00:05:29.273 vücudunuzda meydana gelen biyokimyasal işlemlerin. 00:05:29.980 --> 00:05:31.573 Bir hastalığınız varsa, 00:05:31.597 --> 00:05:33.884 organizmanız da değişecektir, 00:05:33.908 --> 00:05:36.868 sonuç olarak da nefesinizin niteliği de değişecektir. 00:05:37.479 --> 00:05:42.609 Geride yapılması gereken tek şey belirli sinyalleri, 00:05:42.633 --> 00:05:46.509 belirli tıbbi durumların varlığıyla veya yokluğuyla bağdaştırmaktır. NOTE Paragraph 00:05:47.921 --> 00:05:51.156 Bu teknoloji birçok inkar edilemeyecek fayda vadediyor. 00:05:51.719 --> 00:05:54.816 İlki, sensörün küçültülüp 00:05:54.840 --> 00:05:57.686 küçük, elde tutulabilen cihazlara yerleştirilebilmesi, 00:05:57.710 --> 00:05:59.548 bu alkol ölçer gibi. 00:06:00.437 --> 00:06:03.450 Bu, testin birçok farklı yerde yapılmasına olanak sağlar 00:06:03.474 --> 00:06:05.248 hatta evde bile, 00:06:05.272 --> 00:06:07.706 böylece her test yapılması gerektiğinde 00:06:07.706 --> 00:06:10.049 doktora gitmeye gerek kalmaz. NOTE Paragraph 00:06:10.946 --> 00:06:14.326 İkincisi, nefes analizi invazif değildir, 00:06:14.350 --> 00:06:17.997 alkol ölçere üfler gibi kolayca yapılabilir. 00:06:18.900 --> 00:06:23.894 Böyle bir basit ve kolay kullanım hastanın üzerindeki yükünü azaltır 00:06:23.918 --> 00:06:27.361 ve bu teknolojiyi sahiplenmeye bir teşvik sağlar. NOTE Paragraph 00:06:27.973 --> 00:06:32.081 Üçüncüsü, teknoloji o kadar esnektir ki 00:06:32.105 --> 00:06:34.345 aynı cihaz 00:06:34.369 --> 00:06:37.509 geniş bir yelpazedeki tıbbi durumları tespit etmede kullanılabilir. 00:06:38.224 --> 00:06:42.909 Nefes analizi birden fazla hastalığı aynı anda belirlemek için kullanılabilir. 00:06:44.195 --> 00:06:47.526 Bugünlerde her bir hastalığın testi için 00:06:47.550 --> 00:06:49.286 farklı bir tıbbi malzeme gerekiyor. 00:06:49.561 --> 00:06:52.645 Ama bunun anlamı da "sadece aradığın şeyi bulabilirsin" oluyor. NOTE Paragraph 00:06:54.637 --> 00:06:58.496 Bütün bu özellikleriyle nefes analizinin, birçok geleneksel tarama testlerinin 00:06:58.520 --> 00:07:01.584 eksiklerini kapatması kaçınılmazdır. 00:07:02.671 --> 00:07:04.310 En önemlisi, 00:07:04.334 --> 00:07:07.684 bütün bu özellikler nihayetinde bize tıbbi analizler için 00:07:07.708 --> 00:07:11.264 cazip derecede düşük maliyetle işleyebilen 00:07:11.264 --> 00:07:13.943 bir platform sağlayacaktır. 00:07:15.713 --> 00:07:18.963 Bunun aksine, halihazırdaki tıbbi malzemeler 00:07:18.987 --> 00:07:21.373 test başına maliyetleri çok arttırabiliyor. 00:07:21.920 --> 00:07:24.198 Bu durumda, maliyeti düşük tutmak için 00:07:24.222 --> 00:07:26.832 testlerin sayısının sınırlandırılması gerekiyor 00:07:27.562 --> 00:07:30.803 ki bu da şu anlama geliyor: (a) testlerin sadece yüksek riskli 00:07:30.827 --> 00:07:35.191 hastalar gibi daha dar bir kitleye uygulanmasına, 00:07:35.535 --> 00:07:40.690 (b) kişi başına yapılacak testlerin en az seviyede tutulması gerektiğine. 00:07:41.459 --> 00:07:43.303 Ama testler daha geniş bir kitleye, 00:07:43.327 --> 00:07:47.297 daha sık ve her birey için daha uzun süre uygulansa 00:07:47.297 --> 00:07:50.559 daha yararlı olmazlar mı? 00:07:51.845 --> 00:07:55.706 Özellikle ikincisi, boylamsal veri denilen 00:07:55.730 --> 00:07:57.997 çok değerli bir şeye erişim sağlardı. NOTE Paragraph 00:07:58.950 --> 00:08:03.052 Boylamsal veri, uzun aylar ya da yıllar boyunca 00:08:03.076 --> 00:08:05.572 aynı hastayı takip eden veri kümesidir. 00:08:07.318 --> 00:08:12.368 Günümüzde, tıbbi kararlar genelde hastanın tıbbi geçmişine 00:08:12.392 --> 00:08:15.584 sadece küçük bir bakış atan 00:08:15.608 --> 00:08:17.662 sınırlı bir ver kümesine dayanıyor. 00:08:18.210 --> 00:08:20.509 Böyle bir durumda, 00:08:20.533 --> 00:08:23.326 anormallikler hastanın sağlık profilinin, 00:08:23.350 --> 00:08:25.916 referans alınan kitlenin ortalama 00:08:25.940 --> 00:08:29.212 sağlık profili ile karşılaştırılması ile tespit ediliyor. 00:08:30.419 --> 00:08:34.337 Boylamsal veri yeni bir boyut açıp 00:08:34.361 --> 00:08:37.229 anormalliklerin hastanın kendi tıbbi geçmişine dayanarak 00:08:37.253 --> 00:08:39.950 tespit edilmesine olanak sağlıyor. 00:08:40.862 --> 00:08:43.685 Bu kişiselleştirilmiş tedavinin önünü açacaktır. NOTE Paragraph 00:08:44.741 --> 00:08:46.575 Kulağa çok hoş geliyor öyle değil mi? 00:08:47.194 --> 00:08:50.169 Şimdi aklınıza şunun gibi bir soru kesin gelecektir, 00:08:50.193 --> 00:08:54.988 "Bu teknoloji dediği kadar iyiyse, o zaman neden bugün kullanmıyoruz?" 00:08:55.012 --> 00:08:57.490 Size verebileceğim tek cevap: 00:08:57.514 --> 00:09:00.094 her şey söylenildiği kadar kolay değil. 00:09:00.983 --> 00:09:04.470 Örneğin bazı teknik zorluklar var. 00:09:04.494 --> 00:09:07.508 Uçucu organik bileşenlerin karışımlarını tespit edip, sonuçları 00:09:07.532 --> 00:09:09.900 yeterince tekrar edebilecek 00:09:09.924 --> 00:09:12.917 son derece güvenilir sensörlere ihtiyaç var. 00:09:13.629 --> 00:09:16.064 Bir diğer teknik zorluk; 00:09:16.088 --> 00:09:19.434 Bir nefes örneği alma işleminin kendisi 00:09:19.458 --> 00:09:21.756 analiz sonuçlarını değiştirmeden 00:09:21.770 --> 00:09:26.123 çok belirli bir şekilde nasıl alınacağıdır. 00:09:27.187 --> 00:09:28.975 Tabii bir de veri ihtiyacı var. 00:09:29.556 --> 00:09:33.514 Nefes analizinin klinik deneylerde doğrulanması gerekiyor 00:09:33.538 --> 00:09:36.030 ve bireylerin durumlarını bir referansla 00:09:36.054 --> 00:09:40.296 karşılaştırabilecek kadar yeterli verinin toplanması gerekiyor. 00:09:41.167 --> 00:09:42.494 Nefes analizi, 00:09:42.494 --> 00:09:45.707 ancak yeteri kadar büyük bir veri seti oluşturulabilir 00:09:45.711 --> 00:09:48.811 ve geniş kullanıma açık hale getirilebilirse başarılı olur. NOTE Paragraph 00:09:51.050 --> 00:09:53.880 Eğer nefes analizi vadettiklerini yerine getirirse, 00:09:54.745 --> 00:09:57.271 bu teknoloji bizlere 00:09:57.295 --> 00:09:59.538 sağlık sistemimizi dönüştürmemize 00:10:00.410 --> 00:10:03.564 -- tedavinin, hastalık semptomlarıyla başladığı 00:10:03.588 --> 00:10:06.750 reaktif bir sistemden, 00:10:06.774 --> 00:10:08.789 hastalığın semptomlar başlamadan çok önce, 00:10:08.813 --> 00:10:12.027 tespiti, teşhisi ve tedavisinin yapılabildiği 00:10:12.051 --> 00:10:13.935 proaktif bir sisteme 00:10:13.959 --> 00:10:16.058 dönüştürmemize imkan sağlayacaktır. NOTE Paragraph 00:10:17.590 --> 00:10:20.976 Bu beni son konuma getiriyor ve bu temel bir konu. 00:10:21.537 --> 00:10:23.526 Hastalık dediğimiz tam olarak nedir? 00:10:24.590 --> 00:10:28.625 Nefes analizinin tam açıkladığım gibi ticarileştirildiğini düşünün 00:10:28.649 --> 00:10:31.255 ve erken teşhisin bir rutin haline geldiğini. 00:10:32.417 --> 00:10:34.721 Süregiden sorun, 00:10:34.745 --> 00:10:37.733 birçok tarama faaliyetinin karşı karşıya kaldığı bir sorun, 00:10:37.757 --> 00:10:39.578 çünkü, birçok hastalık için, 00:10:39.602 --> 00:10:43.426 hastalığın herhangi bir semptom gösterip göstermeyeceğini 00:10:43.450 --> 00:10:45.992 veya birinin hayatını tehlikeye atıp atmayacağını 00:10:46.016 --> 00:10:48.918 yeterli kesinlikle tahmin edebilmek genellikle imkansızdır. 00:10:48.990 --> 00:10:51.549 Buna "fazla tanı konması" deniyor 00:10:51.573 --> 00:10:53.211 ve bir ikileme yol açıyor. 00:10:53.927 --> 00:10:56.011 Eğer bir hastalık tanımlanmışsa 00:10:56.035 --> 00:10:58.079 onu tedavi etmeme kararı verebilirsiniz 00:10:58.103 --> 00:11:02.074 çünkü bu hastalığın sizde herhangi bir sıkıntı yaratmama ihtimali vardır. 00:11:02.955 --> 00:11:04.454 Ama ölümcül bir hastalığınızın 00:11:04.478 --> 00:11:07.865 olduğunu bilmek sizde nasıl bir sıkıntı yaratır? 00:11:07.889 --> 00:11:10.813 Bu hastalığın teşhis edilmesinden 00:11:10.823 --> 00:11:12.080 pişman olmaz mısınız? NOTE Paragraph 00:11:13.281 --> 00:11:17.169 İkinci seçeneğiniz; iyileşme ümidiyle 00:11:17.193 --> 00:11:18.843 erken tedaviye başlamaktır. 00:11:19.485 --> 00:11:22.314 Ama bu genellikle yan etkisiz olmaz. NOTE Paragraph 00:11:25.623 --> 00:11:27.727 Kesin olmak gerekirse: 00:11:27.751 --> 00:11:30.325 esas büyük problem fazla tanı konması değil, 00:11:30.349 --> 00:11:31.802 aşırı tedavidir, 00:11:31.826 --> 00:11:34.841 çünkü her hastalık sırf tedavisi var diye 00:11:34.865 --> 00:11:36.925 anında tedavi edilmek zorunda değildir. 00:11:39.441 --> 00:11:42.139 Rutin taramaların artan popülaritesi 00:11:42.163 --> 00:11:43.912 şu soruyu uyandırır: 00:11:45.082 --> 00:11:49.173 Tedaviyi mantıklı hale getiren hastalığa ne denir 00:11:49.197 --> 00:11:53.785 ve endişelenmeyi gerektirmeyen anormallik nedir? 00:11:55.404 --> 00:12:00.336 Umutlarım, nefes analizi kullanan rutin taramaların 00:12:00.360 --> 00:12:03.120 artık bir noktada erken safhada 00:12:03.144 --> 00:12:07.690 tedavi olmalı ya da olmamalı mıyız ya da ne zaman olmalıyız 00:12:07.714 --> 00:12:10.144 ikilemi kırabilmemiz için 00:12:10.168 --> 00:12:12.858 yeterli veri ve içgörü sağlayabilmesinden yanadır. NOTE Paragraph 00:12:14.794 --> 00:12:19.513 Verdiğimiz nefes ve içerisindeki uçucu organik bileşenler 00:12:19.537 --> 00:12:24.207 fizyolojik durumumuz hakkında çok büyük miktarda bilgi taşıyor. 00:12:25.262 --> 00:12:28.602 Bugün bildiklerimizle, sadece yüzeyi kaşıdık. 00:12:29.993 --> 00:12:34.234 Daha çok veri ve toplumun cinsiyet, yaş, köken ve hayat tarzını içeren, 00:12:34.258 --> 00:12:38.790 nefes profillerini topladıkça 00:12:38.814 --> 00:12:41.147 nefes analizinin gücü artacaktır. 00:12:42.147 --> 00:12:47.725 Önünde sonunda, nefes analizi sadece belirli hastalıkları 00:12:47.749 --> 00:12:52.215 proaktif şekilde belirlemek için değil aynı zamanda onları tahmin edip 00:12:52.239 --> 00:12:55.888 ve -sonuç olarak- önleyecek güçlü bir araç olacaktır. 00:12:57.110 --> 00:13:00.818 Bu, benim gibi yarı-zamanlı olmayan hastalık hastaları için bile 00:13:00.818 --> 00:13:03.935 nefes analizinin sağlayabileceği 00:13:03.959 --> 00:13:06.420 fırsatlar ve zorlukları kucaklamak için 00:13:06.444 --> 00:13:09.846 yeterli bir motivasyon olmalıdır. NOTE Paragraph 00:13:10.532 --> 00:13:11.689 Teşekkürler. NOTE Paragraph 00:13:11.713 --> 00:13:15.730 (Alkış)