De wonderen van muziek | Pim Giel | TEDxAmstelveen

Muziek is een enorm krachtig middel van verbinding en kan zelfs invloed hebben op onze gezondheid. Pim vertelt hoe muziek de kwaliteit van leven kan verbeteren wanneer er sprake is van een beperking of trauma.

Deze talk werd gehouden op een TEDx-evenement, in de stijl van de TED-conferenties, maar onafhankelijk georganiseerd door een lokaal team. Meer informatie hierover op http://ted.com/tedx

Lieve mensen, wie houdt er van muziek?

Klassieke muziek?

Moet haast wel in Amstelveen.

Popmuziek?

Of zijn er ook
jonge hiphoppers in de zaal?

Dacht ik al.

(Gelach)

Iedereen heeft wel iets met muziek,

maar is muziek ook heilzaam?

Want stel je nou toch eens voor --

Je bent drie jaar en je hebt
een goed IQ en je begrijpt alles,

maar je kunt geen oogcontact maken
en je kunt ook niet terugpraten.

Of hoe zou het zijn --

Je bent vandaag dement
of verstandelijk beperkt

en je weet niet
wie de persoon is die binnenkomt,

hoe laat het is, of waar je bent.

Of hoe zou je je voelen als jij
morgen een hersenbloeding krijgt

en je moet gaan revalideren?

En je kan alles weer:
tuinieren, koken, autorijden.

Je begrijpt wel wat iedereen zegt,

maar je bent niet in staat
om één stom woord te spreken.

Wat brengt muziek je dan?

Hoe heilzaam zou muziek kunnen zijn?

Daar wil ik het met jullie over hebben.

Aan het eind van mijn betoog hoop ik

dat je zelf toepassingen ziet
voor mensen met een beperking,

om hun kwaliteit van leven te veranderen.

Maar eerst iets
over het ontstaan van muziek.

Heel lang geleden -- dan heb ik het
over 50 duizend jaar geleden --

konden we al trommelen,
op fluitjes blazen,

maar we konden geen woord spreken.

En sinds die tijd, heeft muziek
een belangrijk onderdeel gespeeld

in onze culturen, in onze rituelen.

En nu, heden ten dage,
in onze Westerse maatschappij ...

waar is de muziek in onze rituelen?

Ja, we hebben muziekles op school,
we luisteren naar muziek --

dat is incidenteel maar geen ritueel.

Oké, op onze huwelijksdag
hebben we de vogeltjesdans,

dat is ons ritueel.

Of bij onze begrafenissen, de top drie:

Andrea Bocceli, Eric Clapton, ...

en lieve mensen,
wereldwijd, de nummer één is?

Ave Maria, nog steeds!

Niet Mieke Telkamp,
want dat is niet wereldwijd!

(Gelach)

Is dat dan alles?
Zijn wij niet meer muzikaal?

Wie van u vindt zich muzikaal?

Wie van jullie speelt een instrument?

Niet zo veel, he?!

Maar toch blijkt
dat 96% van jullie muzikaal is.

En dat is al wetenschappelijk aangetoond
bij baby's van twee dagen oud.

Laten we maar eens even testen.

Dit is zacht.

En dit is hard.

Klap maar mee!

(Zacht applaus)

(Luid applaus)

Allemaal zijn we muzikaal!
We scoren meer dan 96%, lieve mensen.

Al heel lang luisteren wij naar musici.

Ik noem dit muziekbeleving.

Muziektherapie gaat een stapje verder.

Daarmee bedoel ik dat een professional
via een interventie met muziek

kwetsbare mensen
met een beperking of een trauma

hun kwaliteit van leven
probeert te verhogen.

Er is steeds meer
wetenschappelijk onderzoek

en steeds meer bewijs,
ook al is het nog flinterdun.

Ik heb de eer om samen
met de Nederlandse wetenschappelijke top,

Erik Scherder, Dick Swaab
en Henkjan Honing,

om aan breed publiek
de wonderen van muziek te tonen.

Het allerbelangrijkste resultaat
van het wetenschappelijke onderzoek

is dat in tegenstelling tot onze spraak,
gehoor, gevoel, emotie,

dat zit allemaal op één bepaalde
plek in onze hersenen,

terwijl muziek,

dat zit in heel veel gebieden
van onze hersenen.

Ik kom daar dadelijk
nog op terug met een voorbeeld.

Maar hoe is nu het effect
op ons eigen leven?

Onze kwaliteit van leven --
en laat ik mezelf als voorbeeld nemen.

Als kind zijnde, schreef ik
verschrikkelijk slecht. Drama's!

Altijd werden mijn ouders op school
geroepen als ik weer een onvoldoende had.

Ze waren het zo zat
dat ze mij hebben laten testen,

een hersenfilmpje.

Uit die test kwam naar voren

dat ik een aangeboren trilling
in mijn rechterhand had.

Was dat even makkelijk:
ik hoefde nooit meer mijn best te doen.

Als therapie kreeg ik pianoles.

Daardoor heb ik niet alleen
een rijk sociaal leven gekregen --

ik heb in heel veel bandjes gespeeld;

ik heb zelfs mijn vrouw erdoor ontmoet --

maar wat ook naar voren kwam in die test,

is dat ik een ongelofelijk
concentratieprobleem heb.

Dat heb ik weten
om te buigen in een kracht.

Ik durf van mezelf te stellen
dat ik erg creatief ben,

goed kan verbinden,
maar ik ben zo waardeloos in details.

En prikkels ....

Ik wordt hier echt helemaal gek van.

Het is maar goed dat het donker is,
want het gaat alsmaar malen.

Anyhow --

Een beroepsmuzikant zal ik niet worden --
altijd maar oefenen de hele dag door.

Een heel ander voorbeeld:
mijn oudste zoon, hier ook in de zaal.

Op de middelbare school
was hij zo ontzettend slecht in wiskunde,

maar goddank was er
een oplettende wiskundeleraar

die wist dat hij piano speelde.

Die zei: "Joh,

die wiskundetoets die er aan komt,
dat wordt helemaal niets voor jou.

In plaats van die toets
ga je maar een stuk muziek componeren,

want dat is ook logisch nadenken."

Ik laat jullie nu een fragment horen

wat hij toen als opstandige puber
heeft gecomponeerd.

(Muziek)

(Applaus)

Nu maakt hij alle muziek voor mijn films

en hij heeft ook zijn werk ervan gemaakt.

Hij speelt acht instrumenten
en muziek is zijn leven en zijn werk.

We gaan nu een stapje verder.

Hoe is het nu voor mensen
met een beperking?

Door mijn jongste zoon ben ik gaan filmen.

Ik ga jullie nu wat
filmfragmenten laten zien --

hij zou het veel beter doen --

om aan te kunnen tonen wat muziek
kan doen als je een beperking hebt.

Maar eerst even wat cijfers:

20% van ons is mantelzorger,

een zelfde percentage

heeft direct of indirect te maken
met dementie, een vorm daarvan,

of parkinson.

En het dubbele, lieve mensen:
psychisch lijden,

in welke vorm dan ook -- 40% van ons.

En ach, slechts 3% PTSS, trauma's.

Hier op deze foto
zien jullie Syrische kinderen

die gevlucht zijn en nu hier wonen.

En eenzaamheid.

Ouderen, in onze vergrijzende
maatschappij, maar ook jongeren.

En als laatste voorbeeld,
het lijkt weinig,

slechts 1% van jullie
heeft een vorm van autisme.

Maar in Nederland hebben we het dan wel
over zo'n 170.000 mensen.

Wie van jullie heeft
met deze groep mensen te maken?

Zou muziek deze mensen kunnen helpen?

We gaan naar wat voorbeelden kijken
die ik heb gefilmd.

We zien als eerste Dimo,

een autistisch jongetje
uit Amstelveen van drie jaar oud.

(Muziektherapie)

Jullie zien het.

In het begin geen oogcontact, geen spraak.

Naarmate de muziektherapie vordert,
komt dat op gang.

Een heel ander voorbeeld, Jacqueline,
een zwaar verstandelijk beperkte vrouw.

(Muziektherapie)

Wat jullie hier zien,
is dat Jacqueline contact maakt

door haar hoofd
op de instrumenten te leggen,

want ze wilt die trillingen voelen.

En je zal hier denken:

"Ach, 30 minuten muziektherapie.
Wat een flauwekul!"

Maar bij mensen als Jacqueline,
met enorme onrust,

en ook mensen met dementie

kan het na-effect hiervan --

rust -- kan wel twee dagen aanhouden.

Dertig minuten!

Wie wil er nog een voorbeeld?

Ja? Nee? Ik wel!

Anders had ik het toch gedaan.

Mevrouw Donkers, na een hersenbloeding.

Spraaktherapeut: Kort en ... ?

Kort en ... lang.

Muziektherapeute: Dan zegt u ...

(Zingt) Goede middag, goede middag.

Mevrouw Donkers: Goede middag.

Dit is het klassieke voorbeeld
van iemand met een afasie.

Je kunt niet spreken
na een hersenbloeding.

Deze mevrouw kon alles weer.

Er zijn voorbeelden bekend

dat mensen zes maanden lang
niet kunnen spreken.

En na de eerste muziektherapie-sessie --

in het begin zei ik al:
"Ik kom nog met een voorbeeld" --

die muziek grijpt in
op meerdere delen van de hersenen

en daardoor kan het
naar het spraakcentrum gaan.

Zo kan deze mevrouw zingend leren spreken.

Dat is toch ongelofelijk?

Wat kunnen jullie nou zelf thuis doen?

Ik geef u twee voorbeelden.

We kennen allemaal de parkinsonpatiënt.

Die kan als een dronken man --

en nu moet ik die stip over --

als een dronken man lopen.

Maar hoe simpel is het
als je er vingerknippend naast gaat lopen.

Je zal zien dat de parkinsonpatiënt
in dat ritme mee kan lopen.

Hoe bevrijdend moet dat voor hem zijn?

Een tweede, heel ander, voorbeeld,
wat ik al eerder noemde:

mensen met een vorm
van dementie met veel onrust.

Vooral tijdens een wasbeurt,
dat is natuurlijk een drama.

Maar hoe gemakkelijk is het
om samen een liedje te zingen van vroeger.

De onrust gaat weg, er is plezier
en de wasbeurt is nog sneller klaar.

Dan zitten wij maar te lullen
in de zorg over geen tijd en geen geld.

Is dit effectief of niet? Eerder klaar.

50% van ons blijkt baat te hebben
met de inzet van muziek.

Ik heb het genoemd, de voorbeelden:

dementie 20%, we zijn mantelzorgers 20%,
psychisch leiden 40%.

Dus ik zou jullie willen uitnodigen
om thuis aan de gang te gaan.

Inderdaad: niet lullen maar doen.

Lang leve de muziek!

(Applaus)