< Return to Video

"Deli meşgul" hayatınızı triaj yapan bir acil servis doktoru

  • 0:01 - 0:04
    Dürüst olun ve eğer
    "deli meşgul" ifadesini
  • 0:04 - 0:08
    gününüzü, haftanızı
    ya da ayınızı tarif etmek için
  • 0:08 - 0:13
    kullandıysanız elinizi kaldırın.
  • 0:14 - 0:17
    Ben bir acil servis doktoruyum
  • 0:17 - 0:22
    ve beni hiç "deli meşgul" ifadesini
    kullandığımı duyamazsınız.
  • 0:24 - 0:29
    Bugünden sonra da umarım
    siz de kullanmayı bırakırsınız.
  • 0:29 - 0:35
    Meşguliyetinizi tanımlamak için
    "deli" kelimesini kullanamamanızın sebebi
  • 0:36 - 0:39
    Deli Meşgul Mod olarak
    adlandırdığım durumdayken
  • 0:39 - 0:44
    meşguliyetinizle daha az
    başa çıkabilmeniz.
  • 0:45 - 0:46
    Olan şey şu:
  • 0:46 - 0:48
    Stres hormonlarınız artıyor
    ve orada kalıyor,
  • 0:48 - 0:52
    prefrontal korteksinizdeki
    yürütücü işleviniz azalıyor.
  • 0:52 - 0:56
    Bu da hafızanızın, sağduyunuzun,
    dürtü kontrolünüzün bozulması
  • 0:56 - 1:00
    ve beyninizdeki öfke ve kaygı bölgesinin
    aktif olması anlamına geliyor.
  • 1:01 - 1:02
    Bunu hissediyor musunuz?
  • 1:04 - 1:05
    Konu şu:
  • 1:05 - 1:09
    Deli meşgul olduğunuzu hissetmeden
  • 1:09 - 1:12
    bir acil servisi gibi
    meşgul olabilirsiniz.
  • 1:13 - 1:14
    Nasıl mı?
  • 1:14 - 1:16
    Bizim kullandığımız yöntemleri kullanarak.
  • 1:16 - 1:20
    Beynimiz stresi benzer
    ve asli şekilde işliyor.
  • 1:20 - 1:25
    Ama ona verdiğimiz tepki
    araştırmalar tarafından
  • 1:25 - 1:30
    acil ya da günlük stres olmasına göre
    değişebilir olarak gösteriliyor.
  • 1:31 - 1:33
    Deli Meşgul Mod'un aksine
  • 1:33 - 1:37
    acil serviste olduğumuz gibi
    Hazır Mod var.
  • 1:37 - 1:40
    Hazır Mod, o kapılardan ne gelirse gelsin
  • 1:40 - 1:42
    zincirleme kaza
  • 1:42 - 1:45
    ya da asansörde kaldığı sırada
    göğüs ağrısı çeken bir hasta
  • 1:45 - 1:50
    ya da sıkışmaması gereken bir yere
    sıkışmış bir ögeye sahip bir hasta.
  • 1:50 - 1:53
    Sormak için can attığınızı biliyorum.
  • 1:53 - 1:54
    (Gülüşmeler)
  • 1:54 - 1:59
    Aşağılandığınıza yemin edeceğiniz
    o günlerde bile
  • 1:59 - 2:02
    biz bundan korkmuyoruz.
  • 2:03 - 2:06
    Çünkü o acil servis kapılarından
    ne gelirse gelsin
  • 2:06 - 2:08
    başa çıkabileceğimizi,
  • 2:08 - 2:09
    hazır olduğumuzu biliyoruz.
  • 2:10 - 2:12
    Bu, Hazır Mod.
  • 2:13 - 2:14
    Bunun için eğitim gördük
  • 2:14 - 2:17
    ve siz de yapabilirsiniz.
  • 2:17 - 2:19
    İşte bunun nasıl olacağı:
  • 2:19 - 2:21
    Deli Mod'dan Hazır Mod'a
    geçmenin ilk adımı
  • 2:21 - 2:24
    inatla triaj yapmaktır.
  • 2:24 - 2:26
    Deli Mod'da her zaman
    meşgul ve streslisiniz
  • 2:26 - 2:30
    çünkü her zorluğa
    aynı yanıtla tepki veriyorsunuz.
  • 2:30 - 2:34
    Aciliyet derecesine göre
    öncelik vermemiz anlamına gelen
  • 2:35 - 2:38
    triyaj yaptığımız Hazır Mod'la
    bunu karşılaştırın.
  • 2:39 - 2:42
    Bu, sadece yapılacaklar listenizi
    bitirmenin güzel bir yolu değil.
  • 2:42 - 2:44
    Dr. Robert Sapolsky'nin araştırması
  • 2:44 - 2:48
    tehdidi, tehdit olmayandan ayıramayan
  • 2:48 - 2:50
    ve her şeye aynı yanıtla
    tepki veren bireylerin
  • 2:50 - 2:54
    stres hormonlarının düzeyinin
    2 kat daha fazla olduğunu gösteriyor.
  • 2:54 - 2:56
    Öğrenilecek ilk becerinin
    triaj olmasının sebebi bu.
  • 2:56 - 2:58
    Hepsine birdenbire özen gösteremezsiniz
  • 2:58 - 3:00
    ama yapmak zorunda değilsiniz.
  • 3:00 - 3:02
    Çünkü öncelik belirleme yapıyoruz.
  • 3:02 - 3:04
    Kırmızı- acilen hayati risk içeren.
  • 3:04 - 3:07
    Sarı- ciddi ama hayati risk içermeyen.
  • 3:07 - 3:09
    Yeşil- önemi az.
  • 3:09 - 3:13
    Çabalarımızı önce kırmızıya odaklıyoruz.
  • 3:13 - 3:15
    Şimdi bunu dinleyin.
  • 3:15 - 3:18
    Deli Mod'daki problemin bir parçası
  • 3:18 - 3:23
    her şeye sanki kırmızıymış gibi
    tepki vermeniz.
  • 3:24 - 3:28
    Bu yüzden doğru bir şekilde
    triaj yapmaya başlayın.
  • 3:29 - 3:30
    Kırmızılarınızı bilin.
  • 3:31 - 3:34
    Kayda değer bir şey yaptığınız
    ve en önemli olan şeyler onlar.
  • 3:35 - 3:37
    Gürültüden kafanızın karışması çok kolay.
  • 3:37 - 3:41
    Ama en gürültülü olan
    her zaman en kırmızı olan değildir.
  • 3:41 - 3:48
    Aslında ağır astımlı hastam sessizken
    daha çok risk altında oluyor.
  • 3:48 - 3:52
    Ama ona aromalı kahve sütlüğü
    getirmemi isteyen hastam
  • 3:52 - 3:56
    gürültülü ancak kırmızı değil.
  • 3:57 - 3:59
    Size kendi hayatımdan bir örnek vereyim.
  • 3:59 - 4:01
    Geçen baharda evimi su bastı,
  • 4:01 - 4:02
    1 yaşındaki çocuğum acil servisteydi,
  • 4:02 - 4:06
    4 yaşındaki çocuğumun okulu için
    para toplanan bir etkinlik düzenlemeliydim
  • 4:06 - 4:10
    ve kitabımın final bölümü
    gecikmenin de ötesindeydi.
  • 4:12 - 4:15
    Belki ironik olmayan bir şekilde
    bu, stresli olan bölümdü.
  • 4:15 - 4:17
    (Gülüşmeler)
  • 4:17 - 4:20
    Kırmızı görevlerim 1 yaşındaki
    çocuğumu iyileştirmek
  • 4:20 - 4:22
    ve kitabımı bitirmekti.
  • 4:22 - 4:23
    Bu kadardı.
  • 4:23 - 4:27
    Unutmayın inatla triaj yapın.
  • 4:27 - 4:28
    Evi onardık mı?
  • 4:28 - 4:32
    Bir anlığına durup hasarı saptadığımızda
  • 4:32 - 4:34
    artık bir kırmızı değildi.
  • 4:34 - 4:38
    Kırmızı hissettirdi
    ama aslında sadece gürültüydü.
  • 4:39 - 4:41
    Hayır, hayır gerçekten
    oldukça gürültülüydü.
  • 4:41 - 4:43
    Fotoğrafta en sağdaki benim,
  • 4:43 - 4:45
    zemin makine ile kurutulurken
  • 4:45 - 4:48
    kitabıma odaklanmak için
    kulak tıkacı takmışım.
  • 4:48 - 4:50
    Kırmızılarınızı bilin
  • 4:50 - 4:54
    ve kırmızı olmayanların
    dikkatinizi dağıtmasına izin vermeyin.
  • 4:55 - 4:58
    Bu arada yeşil bir görevle kendinize
  • 4:58 - 5:00
    "Bu bir yeşil görev, kimse ölmeyecek" diye
  • 5:00 - 5:03
    ara sıra hatırlatabilmeniz özgürleştirici.
  • 5:03 - 5:05
    (Gülüşmeler)
  • 5:05 - 5:08
    Eğer mükemmel değilse sorun yok.
  • 5:10 - 5:14
    En kötü durumlarda kullandığımız
    son bir triaj seviyesi var.
  • 5:14 - 5:16
    Siyah.
  • 5:16 - 5:20
    Yapabileceğimiz hiçbir şeyin
    olmadığı hastalar.
  • 5:21 - 5:23
    Yola devam etmemiz gereken yer.
  • 5:24 - 5:27
    Yürek burkan bir şey olmasına rağmen
    bundan bahsediyorum
  • 5:27 - 5:32
    çünkü her biriniz hayatınızda kendi
    eşdeğer siyah görevlerinize sahipsiniz.
  • 5:33 - 5:36
    Bunlar listenizden
    çıkarmanız gereken ögeler.
  • 5:37 - 5:39
    Birçoğunuzun neyden bahsettiğimi
    bildiğini sanıyorum.
  • 5:40 - 5:42
    Benim için siyah görev
    para toplanan etkinlikti.
  • 5:43 - 5:44
    Geri adım atmak zorundaydım.
  • 5:45 - 5:48
    Çünkü acil servistekilerin bildiği gibi
    eğer her şeyi yapmaya çalışırsak
  • 5:49 - 5:52
    kırmızılarımızı kurtarmak için
    umudumuz olmaz.
  • 5:54 - 5:57
    Deli Mod'dan Hazır Mod'a
    geçmenin ikinci adımı
  • 5:57 - 6:01
    deliyi beklemek ve onun için plan yapmak.
  • 6:01 - 6:05
    Deli ile başa çıkmanın yarısı
    onun için nasıl hazırlandığınızdır.
  • 6:06 - 6:08
    Yani ilk adımda triaj yapıyoruz,
  • 6:08 - 6:11
    ikinci adımda bu görevleri
    yapması kolay olacak şekilde düzenliyoruz.
  • 6:12 - 6:14
    Bilim, bize ne kadar çok seçeneğimiz varsa
  • 6:14 - 6:17
    her bir kararın o kadar çok
    zaman alacağını gösteriyor.
  • 6:17 - 6:20
    Ne kadar çok karar vermemiz gerekiyorsa
    beyinlerimiz o kadar çok yoruluyor
  • 6:20 - 6:23
    ve daha az iyi kararlar verebiliyor
  • 6:24 - 6:25
    bu yüzden ikinci adım
  • 6:25 - 6:29
    günlük seçimlerimizi azaltmak için
    yollar aramakla alakalı.
  • 6:29 - 6:33
    İşte günlük yaşamınızda
    kullanabileceğiniz dört kolay örnek:
  • 6:34 - 6:35
    Plan yapmak.
  • 6:35 - 6:38
    Bütün haftanın yemeklerini
    hafta sonunda planlayın ki
  • 6:38 - 6:39
    çarşamba günü saat akşam 6'da
  • 6:39 - 6:42
    herkes aç, sinirli ve pizza isterken
  • 6:42 - 6:46
    masaya sağlıklı bir yemek getirilmesi için
    karar vermenize gerek olmasın.
  • 6:47 - 6:49
    Otomatikleştirin.
  • 6:49 - 6:52
    Yinelenen veya kaydedilmiş liste olarak
    zamanlayıp planladığınız
  • 6:53 - 6:55
    veya yinelenen satın alma işlemleri gibi
  • 6:55 - 6:58
    otomatikleştirebileceğiniz hiçbir şeyi
    hatırlamaya bırakmayın.
  • 6:58 - 6:59
    Yan yana yerleştirin.
  • 6:59 - 7:00
    Egzersiz yapacağınız zaman
  • 7:00 - 7:03
    yapacağınız aktivite için
    ihtiyacınız olan bütün ekipmanları
  • 7:03 - 7:06
    şarj edilmiş ve hazır olarak
    yan yana muhafaza edin.
  • 7:06 - 7:09
    Böylece onları aramak için
    enerji harcamazsınız.
  • 7:09 - 7:12
    Çok fazla kanmayın.
  • 7:12 - 7:14
    Tatlı krizinde olan birisi var mı?
  • 7:14 - 7:16
    Kimse yok mu?
  • 7:16 - 7:17
    Buyurun evet diyin.
  • 7:17 - 7:19
    Bu Deli Mod'un kendi biçimi
  • 7:19 - 7:22
    ve kendi kendini tedavi etme şekli
  • 7:22 - 7:25
    ama iradenizi tutmayı bırakın.
  • 7:25 - 7:27
    Farklı şekilde düzenleyin.
  • 7:28 - 7:30
    Bir yiyecek doğrudan ulaşılamaz ise
  • 7:30 - 7:33
    örneğin ulaşmak için bir alet
    kullanmanız gerekiyorsa
  • 7:33 - 7:35
    çikolata bile olsa
  • 7:35 - 7:41
    araştırma katılımcıları hiç düşünmeden
    %70 daha az yedi.
  • 7:41 - 7:42
    Biliyorum.
  • 7:42 - 7:44
    Bir saniyeliğine bunu düşünelim.
  • 7:44 - 7:45
    (Gülüşmeler)
  • 7:45 - 7:50
    Daha kolay hâle getirmek istediğiniz
    kararlar için düzenleyin.
  • 7:50 - 7:55
    Bu da bizi Deli Mod'dan Hazır Mod'a
    geçirecek 3. adıma götürüyor:
  • 7:55 - 7:58
    Kafanızdan sıyrılın.
  • 7:58 - 8:00
    Benimle gelin.
  • 8:00 - 8:01
    Bu farklı bir hikâye.
  • 8:01 - 8:04
    Küçük, uydu kent bir
    acil serviste çalışıyorum.
  • 8:04 - 8:06
    Bir kadın doğum sancısıyla geldiğinde
  • 8:07 - 8:11
    kordonun bebeğin boynuna bir değil
  • 8:11 - 8:14
    iki kez dolandığını fark ettim.
  • 8:15 - 8:17
    Oradaki tek doktor benim.
  • 8:19 - 8:20
    Korkmuştum.
  • 8:21 - 8:23
    Ama bunun beni raydan çıkarmasına
    izin veremezdim.
  • 8:24 - 8:28
    Çünkü görüyorsunuz hepimiz geriliriz,
  • 8:28 - 8:30
    hepimiz korkarız
  • 8:30 - 8:33
    ama önemli olan sonrasında ne yaptığınız.
  • 8:34 - 8:36
    İlk his sorun değil.
  • 8:36 - 8:38
    Önemli bir işaret olabilir.
  • 8:38 - 8:41
    Problemin bizi raydan çıkarmasına
    izin verdiğimizde,
  • 8:41 - 8:43
    iç monolog başladığında,
    felaket senaryoları kurduğumuzda
  • 8:43 - 8:46
    ve o sınırlı bakış açısına
    sahip olduğumuzda sorun başlıyor.
  • 8:46 - 8:48
    Deli Mod'dayken böyle düşünürsünüz
  • 8:48 - 8:52
    ve hiçbir şeyi bu şekilde çözemezsiniz.
  • 8:53 - 8:55
    Hikâyeye geri döneceğiz
  • 8:55 - 8:58
    ama önce kendi kafamdan nasıl sıyrılırım?
  • 8:59 - 9:01
    Duyabileceğiniz bir sürü yöntemi var
  • 9:01 - 9:06
    ama benim için başkasına
    odaklandığım an en iyisi oluyor.
  • 9:06 - 9:10
    Bilerek karşımdaki kişiyi
    görmemi sağlamak,
  • 9:10 - 9:12
    kendimi onlarla birlikte sahada görmek,
  • 9:12 - 9:14
    neye ihtiyaçları var, neyden korkuyorlar
  • 9:14 - 9:16
    ve onlara nasıl yardım edebilirim?
  • 9:17 - 9:20
    Bu, kulağınıza çok
    huzur verici gelmiş olabilir
  • 9:20 - 9:22
    ama öyle değil.
  • 9:22 - 9:25
    Aslında araştırmalar, beyninizi olan şeye,
  • 9:25 - 9:27
    temelde şefkate hazırladığınızda
  • 9:27 - 9:30
    o sınırlı bakış açısını
    ve iç monoloğu engellediğimizi söylüyor.
  • 9:30 - 9:32
    Algınızı açıyorsunuz
  • 9:32 - 9:36
    böylece beyniniz
    daha kapsamlı bilgiler alıyor
  • 9:36 - 9:40
    ve daha çok olasılık görüp
    daha iyi kararlar veriyorsunuz.
  • 9:41 - 9:42
    Deneyin.
  • 9:43 - 9:47
    İç monoloğunuzun sizi
    raydan çıkarabileceğini bilin.
  • 9:48 - 9:53
    Kendi kafanızdan sıyrıldığınızda
  • 9:53 - 9:56
    kendi yolunuzdan da
    sıyrıldığınızı fark edin.
  • 9:58 - 9:59
    Peki o bebeğe ne oldu?
  • 10:00 - 10:02
    Korkuma değil
  • 10:02 - 10:06
    anneye, bebeğe ve ne yapmama
    ihtiyaçları olduğuna odaklandım.
  • 10:06 - 10:10
    Bebeğin boynundan kordonu çıkardım
  • 10:10 - 10:12
    ve sağlıklı, bağıran,
    tekmeleyen bir bebek
  • 10:12 - 10:15
    tam da babası park yerinden
    içeriye koşmuşken doğdu.
  • 10:15 - 10:17
    "Merhaba bir oğlunuz oldu,
    ben Dr. Darria.
  • 10:17 - 10:19
    Tebrik ederim,
    kordonu kesmek ister misiniz?"
  • 10:19 - 10:20
    (Gülüşmeler)
  • 10:20 - 10:22
    Bir anlığına
  • 10:22 - 10:24
    yeni doğanın güçlü ağlaması
  • 10:24 - 10:30
    acil servisin normal sesleri olan
    bipleri ve sirenleri bastırdı.
  • 10:31 - 10:33
    Ama başka bir şey daha vardı.
  • 10:34 - 10:37
    Çünkü o annenin odasından çıktığımda
  • 10:37 - 10:42
    birkaç hastamın yakınlarda
    gezindiğini gördüm.
  • 10:43 - 10:46
    Onları acil servise getiren
  • 10:46 - 10:48
    kendi problemlerine rağmen
  • 10:48 - 10:52
    bu bebeği desteklemek için
    bir araya geldiklerini fark ettim.
  • 10:52 - 10:55
    Şimdi de hep birlikte
    sevincini paylaştılar.
  • 10:56 - 11:00
    Çünkü Deli Mod'dan Hazır Mod'a
    geçtiğinizde olan şey bu.
  • 11:01 - 11:02
    Diğerleri fark eder.
  • 11:02 - 11:05
    Onlar da ister,
    sadece nasıl olacağını bilmezler.
  • 11:05 - 11:06
    Bir örneğe ihtiyaçları vardır.
  • 11:07 - 11:09
    Bu da siz olabilirsiniz.
  • 11:11 - 11:13
    Meşguliyeti sahiplenin.
  • 11:14 - 11:17
    Ama ona deli demekten vazgeçin.
  • 11:18 - 11:21
    Bu beceriye hep sahiptiniz.
  • 11:22 - 11:25
    Ama şimdi hazırsınız.
  • 11:26 - 11:27
    Teşekkür ederim.
  • 11:27 - 11:30
    (Alkış)
Title:
"Deli meşgul" hayatınızı triaj yapan bir acil servis doktoru
Speaker:
Darria Long
Description:

Acil servisteki doktorlar nasıl sakin olabiliyor ve kaosun ortasında odaklanabiliyor? Yılların deneyimine dayanarak acil servis doktoru Darria Long, kontrolü geri almanıza ve hayat "deli meşgul" olmaya başladığında daha az bunalmış hissetmenize yardım etmek için basit bir sistem paylaşıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:43

Turkish subtitles

Revisions