Dürüst olun ve eğer
"deli meşgul" ifadesini
gününüzü, haftanızı
ya da ayınızı tarif etmek için
kullandıysanız elinizi kaldırın.
Ben bir acil servis doktoruyum
ve beni hiç "deli meşgul" ifadesini
kullandığımı duyamazsınız.
Bugünden sonra da umarım
siz de kullanmayı bırakırsınız.
Meşguliyetinizi tanımlamak için
"deli" kelimesini kullanamamanızın sebebi
Deli Meşgul Mod olarak
adlandırdığım durumdayken
meşguliyetinizle daha az
başa çıkabilmeniz.
Olan şey şu:
Stres hormonlarınız artıyor
ve orada kalıyor,
prefrontal korteksinizdeki
yürütücü işleviniz azalıyor.
Bu da hafızanızın, sağduyunuzun,
dürtü kontrolünüzün bozulması
ve beyninizdeki öfke ve kaygı bölgesinin
aktif olması anlamına geliyor.
Bunu hissediyor musunuz?
Konu şu:
Deli meşgul olduğunuzu hissetmeden
bir acil servisi gibi
meşgul olabilirsiniz.
Nasıl mı?
Bizim kullandığımız yöntemleri kullanarak.
Beynimiz stresi benzer
ve asli şekilde işliyor.
Ama ona verdiğimiz tepki
araştırmalar tarafından
acil ya da günlük stres olmasına göre
değişebilir olarak gösteriliyor.
Deli Meşgul Mod'un aksine
acil serviste olduğumuz gibi
Hazır Mod var.
Hazır Mod, o kapılardan ne gelirse gelsin
zincirleme kaza
ya da asansörde kaldığı sırada
göğüs ağrısı çeken bir hasta
ya da sıkışmaması gereken bir yere
sıkışmış bir ögeye sahip bir hasta.
Sormak için can attığınızı biliyorum.
(Gülüşmeler)
Aşağılandığınıza yemin edeceğiniz
o günlerde bile
biz bundan korkmuyoruz.
Çünkü o acil servis kapılarından
ne gelirse gelsin
başa çıkabileceğimizi,
hazır olduğumuzu biliyoruz.
Bu, Hazır Mod.
Bunun için eğitim gördük
ve siz de yapabilirsiniz.
İşte bunun nasıl olacağı:
Deli Mod'dan Hazır Mod'a
geçmenin ilk adımı
inatla triaj yapmaktır.
Deli Mod'da her zaman
meşgul ve streslisiniz
çünkü her zorluğa
aynı yanıtla tepki veriyorsunuz.
Aciliyet derecesine göre
öncelik vermemiz anlamına gelen
triyaj yaptığımız Hazır Mod'la
bunu karşılaştırın.
Bu, sadece yapılacaklar listenizi
bitirmenin güzel bir yolu değil.
Dr. Robert Sapolsky'nin araştırması
tehdidi, tehdit olmayandan ayıramayan
ve her şeye aynı yanıtla
tepki veren bireylerin
stres hormonlarının düzeyinin
2 kat daha fazla olduğunu gösteriyor.
Öğrenilecek ilk becerinin
triaj olmasının sebebi bu.
Hepsine birdenbire özen gösteremezsiniz
ama yapmak zorunda değilsiniz.
Çünkü öncelik belirleme yapıyoruz.
Kırmızı- acilen hayati risk içeren.
Sarı- ciddi ama hayati risk içermeyen.
Yeşil- önemi az.
Çabalarımızı önce kırmızıya odaklıyoruz.
Şimdi bunu dinleyin.
Deli Mod'daki problemin bir parçası
her şeye sanki kırmızıymış gibi
tepki vermeniz.
Bu yüzden doğru bir şekilde
triaj yapmaya başlayın.
Kırmızılarınızı bilin.
Kayda değer bir şey yaptığınız
ve en önemli olan şeyler onlar.
Gürültüden kafanızın karışması çok kolay.
Ama en gürültülü olan
her zaman en kırmızı olan değildir.
Aslında ağır astımlı hastam sessizken
daha çok risk altında oluyor.
Ama ona aromalı kahve sütlüğü
getirmemi isteyen hastam
gürültülü ancak kırmızı değil.
Size kendi hayatımdan bir örnek vereyim.
Geçen baharda evimi su bastı,
1 yaşındaki çocuğum acil servisteydi,
4 yaşındaki çocuğumun okulu için
para toplanan bir etkinlik düzenlemeliydim
ve kitabımın final bölümü
gecikmenin de ötesindeydi.
Belki ironik olmayan bir şekilde
bu, stresli olan bölümdü.
(Gülüşmeler)
Kırmızı görevlerim 1 yaşındaki
çocuğumu iyileştirmek
ve kitabımı bitirmekti.
Bu kadardı.
Unutmayın inatla triaj yapın.
Evi onardık mı?
Bir anlığına durup hasarı saptadığımızda
artık bir kırmızı değildi.
Kırmızı hissettirdi
ama aslında sadece gürültüydü.
Hayır, hayır gerçekten
oldukça gürültülüydü.
Fotoğrafta en sağdaki benim,
zemin makine ile kurutulurken
kitabıma odaklanmak için
kulak tıkacı takmışım.
Kırmızılarınızı bilin
ve kırmızı olmayanların
dikkatinizi dağıtmasına izin vermeyin.
Bu arada yeşil bir görevle kendinize
"Bu bir yeşil görev, kimse ölmeyecek" diye
ara sıra hatırlatabilmeniz özgürleştirici.
(Gülüşmeler)
Eğer mükemmel değilse sorun yok.
En kötü durumlarda kullandığımız
son bir triaj seviyesi var.
Siyah.
Yapabileceğimiz hiçbir şeyin
olmadığı hastalar.
Yola devam etmemiz gereken yer.
Yürek burkan bir şey olmasına rağmen
bundan bahsediyorum
çünkü her biriniz hayatınızda kendi
eşdeğer siyah görevlerinize sahipsiniz.
Bunlar listenizden
çıkarmanız gereken ögeler.
Birçoğunuzun neyden bahsettiğimi
bildiğini sanıyorum.
Benim için siyah görev
para toplanan etkinlikti.
Geri adım atmak zorundaydım.
Çünkü acil servistekilerin bildiği gibi
eğer her şeyi yapmaya çalışırsak
kırmızılarımızı kurtarmak için
umudumuz olmaz.
Deli Mod'dan Hazır Mod'a
geçmenin ikinci adımı
deliyi beklemek ve onun için plan yapmak.
Deli ile başa çıkmanın yarısı
onun için nasıl hazırlandığınızdır.
Yani ilk adımda triaj yapıyoruz,
ikinci adımda bu görevleri
yapması kolay olacak şekilde düzenliyoruz.
Bilim, bize ne kadar çok seçeneğimiz varsa
her bir kararın o kadar çok
zaman alacağını gösteriyor.
Ne kadar çok karar vermemiz gerekiyorsa
beyinlerimiz o kadar çok yoruluyor
ve daha az iyi kararlar verebiliyor
bu yüzden ikinci adım
günlük seçimlerimizi azaltmak için
yollar aramakla alakalı.
İşte günlük yaşamınızda
kullanabileceğiniz dört kolay örnek:
Plan yapmak.
Bütün haftanın yemeklerini
hafta sonunda planlayın ki
çarşamba günü saat akşam 6'da
herkes aç, sinirli ve pizza isterken
masaya sağlıklı bir yemek getirilmesi için
karar vermenize gerek olmasın.
Otomatikleştirin.
Yinelenen veya kaydedilmiş liste olarak
zamanlayıp planladığınız
veya yinelenen satın alma işlemleri gibi
otomatikleştirebileceğiniz hiçbir şeyi
hatırlamaya bırakmayın.
Yan yana yerleştirin.
Egzersiz yapacağınız zaman
yapacağınız aktivite için
ihtiyacınız olan bütün ekipmanları
şarj edilmiş ve hazır olarak
yan yana muhafaza edin.
Böylece onları aramak için
enerji harcamazsınız.
Çok fazla kanmayın.
Tatlı krizinde olan birisi var mı?
Kimse yok mu?
Buyurun evet diyin.
Bu Deli Mod'un kendi biçimi
ve kendi kendini tedavi etme şekli
ama iradenizi tutmayı bırakın.
Farklı şekilde düzenleyin.
Bir yiyecek doğrudan ulaşılamaz ise
örneğin ulaşmak için bir alet
kullanmanız gerekiyorsa
çikolata bile olsa
araştırma katılımcıları hiç düşünmeden
%70 daha az yedi.
Biliyorum.
Bir saniyeliğine bunu düşünelim.
(Gülüşmeler)
Daha kolay hâle getirmek istediğiniz
kararlar için düzenleyin.
Bu da bizi Deli Mod'dan Hazır Mod'a
geçirecek 3. adıma götürüyor:
Kafanızdan sıyrılın.
Benimle gelin.
Bu farklı bir hikâye.
Küçük, uydu kent bir
acil serviste çalışıyorum.
Bir kadın doğum sancısıyla geldiğinde
kordonun bebeğin boynuna bir değil
iki kez dolandığını fark ettim.
Oradaki tek doktor benim.
Korkmuştum.
Ama bunun beni raydan çıkarmasına
izin veremezdim.
Çünkü görüyorsunuz hepimiz geriliriz,
hepimiz korkarız
ama önemli olan sonrasında ne yaptığınız.
İlk his sorun değil.
Önemli bir işaret olabilir.
Problemin bizi raydan çıkarmasına
izin verdiğimizde,
iç monolog başladığında,
felaket senaryoları kurduğumuzda
ve o sınırlı bakış açısına
sahip olduğumuzda sorun başlıyor.
Deli Mod'dayken böyle düşünürsünüz
ve hiçbir şeyi bu şekilde çözemezsiniz.
Hikâyeye geri döneceğiz
ama önce kendi kafamdan nasıl sıyrılırım?
Duyabileceğiniz bir sürü yöntemi var
ama benim için başkasına
odaklandığım an en iyisi oluyor.
Bilerek karşımdaki kişiyi
görmemi sağlamak,
kendimi onlarla birlikte sahada görmek,
neye ihtiyaçları var, neyden korkuyorlar
ve onlara nasıl yardım edebilirim?
Bu, kulağınıza çok
huzur verici gelmiş olabilir
ama öyle değil.
Aslında araştırmalar, beyninizi olan şeye,
temelde şefkate hazırladığınızda
o sınırlı bakış açısını
ve iç monoloğu engellediğimizi söylüyor.
Algınızı açıyorsunuz
böylece beyniniz
daha kapsamlı bilgiler alıyor
ve daha çok olasılık görüp
daha iyi kararlar veriyorsunuz.
Deneyin.
İç monoloğunuzun sizi
raydan çıkarabileceğini bilin.
Kendi kafanızdan sıyrıldığınızda
kendi yolunuzdan da
sıyrıldığınızı fark edin.
Peki o bebeğe ne oldu?
Korkuma değil
anneye, bebeğe ve ne yapmama
ihtiyaçları olduğuna odaklandım.
Bebeğin boynundan kordonu çıkardım
ve sağlıklı, bağıran,
tekmeleyen bir bebek
tam da babası park yerinden
içeriye koşmuşken doğdu.
"Merhaba bir oğlunuz oldu,
ben Dr. Darria.
Tebrik ederim,
kordonu kesmek ister misiniz?"
(Gülüşmeler)
Bir anlığına
yeni doğanın güçlü ağlaması
acil servisin normal sesleri olan
bipleri ve sirenleri bastırdı.
Ama başka bir şey daha vardı.
Çünkü o annenin odasından çıktığımda
birkaç hastamın yakınlarda
gezindiğini gördüm.
Onları acil servise getiren
kendi problemlerine rağmen
bu bebeği desteklemek için
bir araya geldiklerini fark ettim.
Şimdi de hep birlikte
sevincini paylaştılar.
Çünkü Deli Mod'dan Hazır Mod'a
geçtiğinizde olan şey bu.
Diğerleri fark eder.
Onlar da ister,
sadece nasıl olacağını bilmezler.
Bir örneğe ihtiyaçları vardır.
Bu da siz olabilirsiniz.
Meşguliyeti sahiplenin.
Ama ona deli demekten vazgeçin.
Bu beceriye hep sahiptiniz.
Ama şimdi hazırsınız.
Teşekkür ederim.
(Alkış)