< Return to Video

Ile jest wszechświatów?

  • 0:00 - 0:13
    (Muzyka)
  • 0:18 - 0:20
    Kiedy lecę samolotem
  • 0:20 - 0:23
    i obserwuję góry czy pustynie
  • 0:23 - 0:26
    staram się ogarnąć rozmiar Ziemi.
  • 0:27 - 0:29
    Myślę wtedy o tym, co widzimy co dzień,
  • 0:29 - 0:33
    a co jest milion razy większe od Ziemi.
  • 0:33 - 0:35
    Słońce jest ogromne,
  • 0:35 - 0:39
    jednak jest tylko pinezką,
  • 0:39 - 0:43
    jedną z 400 bilionów gwiazd Drogi Mlecznej,
  • 0:43 - 0:47
    tej jasnej wstęgi na nocnym niebie.
  • 0:48 - 0:49
    A to nie wszystko.
  • 0:49 - 0:53
    Teleskopy wykryły 100 miliardów galaktyk.
  • 0:54 - 0:58
    Jeśli każda z gwiazd byłaby wielkości ziarnka piasku,
  • 0:58 - 1:01
    sama Droga Mleczna zajęłaby
  • 1:01 - 1:05
    100m kwadratowych powierzchni głębokiej na metr.
  • 1:06 - 1:09
    Ziemia nie ma nawet tyle plaż,
  • 1:09 - 1:11
    by oddać ilość gwiazd Wszechświata.
  • 1:11 - 1:15
    Taka plaża ciągnęłaby się miliony kilometrów.
  • 1:16 - 1:19
    Na Stephena Hawkinga - to masa gwiazd!
  • 1:20 - 1:22
    Obecnie fizycy przewidują,
  • 1:22 - 1:25
    że jest ich znacznie więcej.
  • 1:26 - 1:29
    100 miliardów galaktyk, które możemy dostrzec,
  • 1:29 - 1:32
    to tylko ułamek całości.
  • 1:32 - 1:35
    Tempo rozszerzania kosmosu
  • 1:35 - 1:38
    zwiększa się i większość galaktyk
  • 1:38 - 1:41
    oddala się od nas tak szybko,
  • 1:41 - 1:43
    że ich światła nigdy do nas nie dotrą.
  • 1:43 - 1:46
    Rzeczywistość ziemska jest jednak
  • 1:46 - 1:49
    mocno z nimi powiązana.
  • 1:50 - 1:52
    Są częścią naszego Wszechświata.
  • 1:53 - 1:55
    To ogrom podlegający tym samym prawom fizyki,
  • 1:55 - 1:58
    złożony z takich samych atomów, elektronów,
  • 1:58 - 2:02
    protonów, kwarków czy neutronow, które tworzą nas.
  • 2:02 - 2:05
    Inne teorie fizyki,
  • 2:05 - 2:07
    w tym teoria strun, głoszą,
  • 2:07 - 2:10
    że może istnieć niezliczona ilość wszechświatów,
  • 2:10 - 2:12
    zbudowanych z innych cząsteczek,
  • 2:12 - 2:14
    o innych właściwościach i prawach.
  • 2:15 - 2:17
    W większości z nich nie ma życia,
  • 2:17 - 2:20
    pojawiają się nawet tylko na nanosekundę,
  • 2:20 - 2:22
    jednak wszystkie razem,
  • 2:22 - 2:26
    tworzą wieloświat możliwości
  • 2:26 - 2:31
    w 11 wymiarach,
    pełnych niewyobrażalnych dla nas fenomenów.
  • 2:31 - 2:33
    Teoria strun przewiduje,
  • 2:33 - 2:36
    że ilość wszechświatów to 10 do 500 potęgi.
  • 2:37 - 2:40
    To 1 i 500 zer.
  • 2:40 - 2:44
    Gdyby każdy z atomów w naszym Wszechświecie
  • 2:44 - 2:46
    miał własny wszechświat,
  • 2:47 - 2:49
    a wszystkie jego atomy
  • 2:49 - 2:51
    także miały swoje wszechświaty,
  • 2:52 - 2:54
    i tak dalej jeszcze dwa razy,
  • 2:54 - 2:57
    byłby to nadal tylko ułamek całości.
  • 2:57 - 3:06
    Jedna trylionowa, trylionowa... trylionowej.
  • 3:08 - 3:10
    Nawet ta ilość to tylko ułamek nieskończoności.
  • 3:10 - 3:13
    Nawet ta ilość to tylko ułamek nieskończoności.
  • 3:14 - 3:16
    Niektórzy podejrzewają, że czasoprzestrzeń
  • 3:16 - 3:19
    naprawdę zawiera nieskończoną ilość wszechświatów
  • 3:19 - 3:22
    o różnorakich właściwościach.
  • 3:22 - 3:24
    Jak wasze umysły?
  • 3:25 - 3:27
    Teoria kwantowa nadaje temu kolejny aspekt.
  • 3:27 - 3:29
    Została udowodniona,
  • 3:29 - 3:31
    jednak trudno ja zinterpretować.
  • 3:31 - 3:34
    Niektórzy są zdania, że ma ona sens
  • 3:34 - 3:37
    tylko jeśli ogromne ilości wszechświatów
  • 3:37 - 3:39
    powstają co chwilę.
  • 3:39 - 3:43
    Wiele z nich byłoby podobnych do naszego.
  • 3:43 - 3:46
    Zawierały kopie nas samych.
  • 3:46 - 3:50
    W jednym skończycie szkołę z wyróżnieniem
    i poślubicie miłość życia,
  • 3:50 - 3:53
    w innym niekoniecznie.
  • 3:53 - 3:55
    Inni mówią, że to bzdury.
  • 3:55 - 3:59
    Na pytanie o ilość wszechświatów,
    jest tylko jedna sensowna odpowiedź.
  • 3:59 - 4:02
    Jeden.
  • 4:03 - 4:05
    Filozofowie i mistycy twierdzą,
  • 4:05 - 4:08
    że nawet to jest iluzją.
  • 4:08 - 4:10
    Jak widzicie,
  • 4:10 - 4:13
    nie zbliżamy się nawet do rozwiązania
  • 4:13 - 4:14
    tej sprawy.
  • 4:14 - 4:18
    Odpowiedź mieści się
    w przedziale zero - nieskończoność.
  • 4:19 - 4:21
    Wiemy coś jeszcze:
  • 4:21 - 4:24
    To świetny czas na naukę fizyki.
  • 4:25 - 4:27
    Być może przechodzimy
  • 4:27 - 4:31
    przez największą rewolucję w dziejach wiedzy.
Title:
Ile jest wszechświatów?
Speaker:
Chris Anderson
Description:

Fakt, że na to pytanie nikt nie zna odpowiedzi czyni je fascynującym. Fizyka nieustannie powiększa ilość wiedzy o rzeczywistości. Osiągnęliśmy moment, kiedy niektórzy naukowcy postulują, że ilość istniejących wszechświatów nie ogranicza się tylko do jednego. Chris Anderson wyjaśnia konsekwencje takiego pomysłu.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:43
TED Translators admin edited Polish subtitles for How many universes are there? Jan 15, 2016, 11:14 PM
Dimitra Papageorgiou approved Polish subtitles for How many universes are there? Oct 12, 2012, 10:35 AM
Lena Capa accepted Polish subtitles for How many universes are there? Sep 28, 2012, 10:08 PM
Lena Capa edited Polish subtitles for How many universes are there? Sep 28, 2012, 9:25 PM
Lena Capa edited Polish subtitles for How many universes are there? Sep 28, 2012, 9:25 PM
Marta Krzeminska edited Polish subtitles for How many universes are there? Sep 28, 2012, 9:00 PM
Marta Krzeminska edited Polish subtitles for How many universes are there? Sep 28, 2012, 9:00 PM
Marta Krzeminska edited Polish subtitles for How many universes are there? Sep 28, 2012, 12:01 PM
Show all

Polish subtitles

Revisions Compare revisions