< Return to Video

Ile jest wszechświatów?

  • 0:00 - 0:13
    (Muzyka)
  • 0:18 - 0:20
    Kiedy lecę samolotem
  • 0:20 - 0:23
    i obserwuję góry czy pustynie
  • 0:23 - 0:26
    staram się ogarnąć rozmiar Ziemi.
  • 0:27 - 0:29
    Myślę wtedy o tym, co widzimy co dzień,
  • 0:29 - 0:33
    a co jest milion razy większe od Ziemi.
  • 0:33 - 0:35
    Słońce jest ogromne,
  • 0:35 - 0:39
    jednak jest tylko pinezką,
  • 0:39 - 0:43
    jedną z 400 bilionów gwiazd Drogi Mlecznej,
  • 0:43 - 0:47
    tej jasnej wstęgi na nocnym niebie.
  • 0:48 - 0:49
    A to nie wszystko.
  • 0:49 - 0:53
    Teleskopy wykryły 100 miliardów galaktyk.
  • 0:54 - 0:58
    Jeśli każda z gwiazd byłaby wielkości ziarnka piasku,
  • 0:58 - 1:01
    sama Droga Mleczna zajęłaby
  • 1:01 - 1:05
    100m kwadratowych powierzchni głębokiej na metr.
  • 1:06 - 1:09
    Ziemia nie ma nawet tyle plaż,
  • 1:09 - 1:11
    by oddać ilość gwiazd Wszechświata.
  • 1:11 - 1:15
    Taka plaża ciągnęłaby się miliony kilometrów.
  • 1:16 - 1:19
    Na Stephena Hawkinga - to masa gwiazd!
  • 1:20 - 1:22
    Obecnie fizycy przewidują,
  • 1:22 - 1:25
    że jest ich znacznie więcej.
  • 1:26 - 1:29
    100 miliardów galaktyk, które możemy dostrzec,
  • 1:29 - 1:32
    to tylko ułamek całości.
  • 1:32 - 1:35
    Tempo rozszerzania kosmosu
  • 1:35 - 1:38
    zwiększa się i większość galaktyk
  • 1:38 - 1:41
    oddala się od nas tak szybko,
  • 1:41 - 1:43
    że ich światła nigdy do nas nie dotrą.
  • 1:43 - 1:46
    Rzeczywistość ziemska jest jednak
  • 1:46 - 1:49
    mocno z nimi powiązana.
  • 1:50 - 1:52
    Są częścią naszego Wszechświata.
  • 1:53 - 1:55
    To ogrom podlegający tym samym prawom fizyki,
  • 1:55 - 1:58
    złożony z takich samych atomów, elektronów,
  • 1:58 - 2:02
    protonów, kwarków czy neutronow, które tworzą nas.
  • 2:02 - 2:05
    Inne teorie fizyki,
  • 2:05 - 2:07
    w tym teoria strun, głoszą,
  • 2:07 - 2:10
    że może istnieć niezliczona ilość wszechświatów,
  • 2:10 - 2:12
    zbudowanych z innych cząsteczek,
  • 2:12 - 2:14
    o innych właściwościach i prawach.
  • 2:15 - 2:17
    W większości z nich nie ma życia,
  • 2:17 - 2:20
    pojawiają się nawet tylko na nanosekundę,
  • 2:20 - 2:22
    jednak wszystkie razem,
  • 2:22 - 2:26
    tworzą wieloświat możliwości
  • 2:26 - 2:31
    w 11 wymiarach,
    pełnych niewyobrażalnych dla nas fenomenów.
  • 2:31 - 2:33
    Teoria strun przewiduje,
  • 2:33 - 2:36
    że ilość wszechświatów to 10 do 500 potęgi.
  • 2:37 - 2:40
    To 1 i 500 zer.
  • 2:40 - 2:44
    Gdyby każdy z atomów w naszym Wszechświecie
  • 2:44 - 2:46
    miał własny wszechświat,
  • 2:47 - 2:49
    a wszystkie jego atomy
  • 2:49 - 2:51
    także miały swoje wszechświaty,
  • 2:52 - 2:54
    i tak dalej jeszcze dwa razy,
  • 2:54 - 2:57
    byłby to nadal tylko ułamek całości.
  • 2:57 - 3:06
    Jedna trylionowa, trylionowa... trylionowej.
  • 3:08 - 3:10
    Nawet ta ilość to tylko ułamek nieskończoności.
  • 3:10 - 3:13
    Nawet ta ilość to tylko ułamek nieskończoności.
  • 3:14 - 3:16
    Niektórzy podejrzewają, że czasoprzestrzeń
  • 3:16 - 3:19
    naprawdę zawiera nieskończoną ilość wszechświatów
  • 3:19 - 3:22
    o różnorakich właściwościach.
  • 3:22 - 3:24
    Jak wasze umysły?
  • 3:25 - 3:27
    Teoria kwantowa nadaje temu kolejny aspekt.
  • 3:27 - 3:29
    Została udowodniona,
  • 3:29 - 3:31
    jednak trudno ja zinterpretować.
  • 3:31 - 3:34
    Niektórzy są zdania, że ma ona sens
  • 3:34 - 3:37
    tylko jeśli ogromne ilości wszechświatów
  • 3:37 - 3:39
    powstają co chwilę.
  • 3:39 - 3:43
    Wiele z nich byłoby podobnych do naszego.
  • 3:43 - 3:46
    Zawierały kopie nas samych.
  • 3:46 - 3:50
    W jednym skończycie szkołę z wyróżnieniem
    i poślubicie miłość życia,
  • 3:50 - 3:53
    w innym niekoniecznie.
  • 3:53 - 3:55
    Inni mówią, że to bzdury.
  • 3:55 - 3:59
    Na pytanie o ilość wszechświatów,
    jest tylko jedna sensowna odpowiedź.
  • 3:59 - 4:02
    Jeden.
  • 4:03 - 4:05
    Filozofowie i mistycy twierdzą,
  • 4:05 - 4:08
    że nawet to jest iluzją.
  • 4:08 - 4:10
    Jak widzicie,
  • 4:10 - 4:13
    nie zbliżamy się nawet do rozwiązania
  • 4:13 - 4:14
    tej sprawy.
  • 4:14 - 4:18
    Odpowiedź mieści się
    w przedziale zero - nieskończoność.
  • 4:19 - 4:21
    Wiemy coś jeszcze:
  • 4:21 - 4:24
    To świetny czas na naukę fizyki.
  • 4:25 - 4:27
    Być może przechodzimy
  • 4:27 - 4:31
    przez największą rewolucję w dziejach wiedzy.
Title:
Ile jest wszechświatów?
Speaker:
Chris Anderson
Description:

Fakt, że na to pytanie nikt nie zna odpowiedzi czyni je fascynującym. Fizyka nieustannie powiększa ilość wiedzy o rzeczywistości. Osiągnęliśmy moment, kiedy niektórzy naukowcy postulują, że ilość istniejących wszechświatów nie ogranicza się tylko do jednego. Chris Anderson wyjaśnia konsekwencje takiego pomysłu.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:43
TED Translators admin edited Polish subtitles for How many universes are there?
Dimitra Papageorgiou approved Polish subtitles for How many universes are there?
Lena Capa accepted Polish subtitles for How many universes are there?
Lena Capa edited Polish subtitles for How many universes are there?
Lena Capa edited Polish subtitles for How many universes are there?
Marta Krzeminska edited Polish subtitles for How many universes are there?
Marta Krzeminska edited Polish subtitles for How many universes are there?
Marta Krzeminska edited Polish subtitles for How many universes are there?
Show all

Polish subtitles

Revisions Compare revisions