Jak mózg przetwarza mowę? - Gareth Gaskell
-
0:07 - 0:14Przeciętny 20-latek zna
od 27 do 52 tysięcy słów. -
0:14 - 0:20Do 60. roku życia średnia wzrasta
do przedziału od 35 do 56 tysięcy. -
0:20 - 0:24Wymówienie większości wyrazów
na głos trwa mniej niż sekundę, -
0:24 - 0:29więc przy każdym słowie mózg
musi szybko podjąć decyzję. -
0:29 - 0:32Która z tysięcy opcji jest poprawna?
-
0:32 - 0:36W około 98% przypadków mózg
dobiera prawidłowe słowo. -
0:36 - 0:37Jak?
-
0:37 - 0:41Rozumienie mowy różni się
od rozumienia tekstu -
0:41 - 0:44i przypomina rozumienie języka migowego,
-
0:44 - 0:49chociaż rozumienie mowy
zbadano lepiej niż język migowy. -
0:49 - 0:51Klucz do rozumienia mowy
-
0:51 - 0:55to rola mózgu jako procesora równoległego,
-
0:55 - 0:59co oznacza, że wiele działań
jest wykonywanych w tym samym czasie. -
0:59 - 1:01Zgodnie z większością teorii
każde znane nam słowo -
1:01 - 1:06jest przypisane do oddzielnej
jednostki przetwarzania, -
1:06 - 1:11która ma ocenić,
czy słyszane słowo to ten wyraz. -
1:11 - 1:15W mózgu jednostka przetwarzająca,
do której przypisane jest słowo, -
1:15 - 1:20przypomina schemat aktywności
określonych grup neuronów -
1:20 - 1:22w korze mózgowej.
-
1:22 - 1:24Kiedy słyszymy początek słowa,
-
1:24 - 1:27uaktywnia się kilka tysięcy jednostek,
-
1:27 - 1:29bo już sam początek słowa
-
1:29 - 1:32daje wiele możliwości.
-
1:32 - 1:36W czasie wypowiadania słowa
coraz więcej jednostek rejestruje -
1:36 - 1:41brak kluczowych danych i się wyłącza.
-
1:41 - 1:43Na długo przed końcem słowa
-
1:43 - 1:48pozostaje tylko jeden aktywny
schemat przypisany do danego słowa. -
1:48 - 1:51To "moment rozpoznania".
-
1:51 - 1:54W trakcie wyszukiwania konkretnego słowa
-
1:54 - 1:57aktywne jednostki wyciszają inne,
-
1:57 - 1:59żeby oszczędzić istotne milisekundy.
-
1:59 - 2:04Większość ludzi rozumie
do około ośmiu sylab na sekundę. -
2:04 - 2:07Jednak chodzi nie tylko
o rozpoznanie słowa, -
2:07 - 2:10ale też jego zrozumienie.
-
2:10 - 2:14Jeszcze przed dokładnym
rozpoznaniem słowa -
2:14 - 2:17mózg ma dostęp do wielu
potencjalnych znaczeń. -
2:17 - 2:22Badania pokazują,
że już po usłyszeniu początku, -
2:22 - 2:23jak "cap",
-
2:23 - 2:27słuchacze przed usłyszeniem całego słowa
rejestrują potencjalne znaczenia, -
2:27 - 2:32jak "captain", czyli kapitan,
albo "capital", czyli stolica. -
2:32 - 2:35Kiedy słyszymy dane słowo,
-
2:35 - 2:38w głowie zachodzi krótka eksplozja znaczeń
-
2:38 - 2:43i do momentu rozpoznania mózg
ustala jedną interpretację słowa. -
2:43 - 2:46Proces rozpoznania przebiega szybciej,
-
2:46 - 2:51jeśli zamiast pojedynczych słów
słyszymy całe zdanie nadające kontekst. -
2:51 - 2:55Kontekst pomaga nam
też w określeniu znaczenia -
2:55 - 2:59słów wieloznacznych:
"bat", czyli kij, i "crane", czyli żuraw, -
2:59 - 3:03albo w przypadku homofonów,
jak "morze" i "może". -
3:03 - 3:07Dla osób wielojęzycznych
język to kolejna wskazówka -
3:07 - 3:13eliminująca słowa niepasujące do języka.
-
3:13 - 3:17A co z dodaniem nowych słów?
-
3:17 - 3:21Nawet jako dorośli możemy
często spotkać nowe słowa. -
3:21 - 3:25Ale jeśli każde słowo jest reprezentowane
przez określony schemat aktywności -
3:25 - 3:27przekazywanej do wielu neuronów,
-
3:27 - 3:32jak zapobiec nadpisywaniu
starych słów przez nowe? -
3:32 - 3:39Nowe słowa są początkowo
przechowywane w hipokampie, -
3:39 - 3:43części mózgu odległej od głównego
magazynu słów w korze mózgowej, -
3:43 - 3:46więc nie dzielą neuronów z innymi słowami.
-
3:46 - 3:49Dopiero po wielu nocach snu
-
3:49 - 3:54nowe słowa stopniowo
przenoszą się i przeplatają ze starymi. -
3:54 - 3:58Według naukowców stopniowy
proces wprowadzania słów -
3:58 - 4:01pomaga w uniknięciu
zastępowaniu znanych słów. -
4:01 - 4:03Za dnia
-
4:03 - 4:07nasza nieświadoma aktywność podczas
rozmów generuje eksplozje znaczeń. -
4:07 - 4:12Kiedy śpimy, nasze mózgi
integrują nowe informacje -
4:12 - 4:14z siecią słów.
-
4:14 - 4:18Po obudzeniu jesteśmy gotowi
-
4:18 - 4:21na stale zmieniający się świat języka.
- Title:
- Jak mózg przetwarza mowę? - Gareth Gaskell
- Speaker:
- Gareth Gaskell
- Description:
-
Cała lekcja: https://ed.ted.com/lessons/how-do-our-brains-process-speech-gareth-gaskell
Przeciętny 20-latek zna od 27 do 52 tysięcy różnych słów. Większość wypowiedzianych głośno słów trwa mniej niż sekundę, więc za każdym razem mózg musi szybko podjąć decyzję: która z tysięcy opcji pasuje do komunikatu? W około 98% przypadków mózg dobiera prawidłowe słowo. Ale jak? Gareth Gaskell wgłębia się w zawiłości rozumienia mowy.
Lekcja: Gareth Gaskell, reżyseria: Art Shot.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:21
Ola Królikowska approved Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska accepted Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How do our brains process speech? |