Khuynh hướng lạc quan

Có phải chúng ta sinh ra là đã lạc quan hơn thực tế? Tali Sharot chia sẻ một nghiên cứu mới cho rằng bộ não của chúng ta được thiết kế để nhìn thiên về những khía cạnh tốt -- và giải thích điều đó vừa có lợi vừa có hại như thế nào.

Tôi sẽ chia sẻ với các bạn
về sự lạc quan--

hay chính xác hơn
là khuynh hướng thiên về tính lạc quan.

Đó là một ảo ảnh tri thức

mà chúng tôi đã nghiên cứu
tại phòng nghiên cứu của mình vài năm trước,

và 80% chúng ta có nó

Đó là chúng ta có khuynh hướng
đánh giá quá cao

khả năng trải nghiệm những điều tốt
trong cuộc sống của mình

và đánh giá quá thấp khả năng
trải nghiệm những điều xấu.

Vì thế chúng ta đánh giá thấp
khả năng bị ung thư

hay tai nạn xe hơi.

Chúng ta đánh giá quá cao việc sống lâu,
hay viễn cảnh sự nghiệp trong tương lai.

Tóm lại, chúng ta lạc quan hơn là thực tế,

nhưng chúng ta lại lãng quên đi điều đó.

Ví dụ như là trong hôn nhân,

Ở thế giới phương tây, tỷ lệ ly dị là 40%

có nghĩa là 5 cặp vợ chồng

thì 2 cặp sẽ ly dị và chia tài sản.

Nhưng khi bạn hỏi những cặp vợ chồng mới cưới
về khả năng ly dị

họ sẽ cho là 0%.

và ngay cả khi những luật sư của những vụ ly dị,
người đáng lẽ phải biết rõ nhất,

đánh giá rất thấp khả năng ly dị
của chính mình.

Vì thế, hoá ra những con người lạc quan
ít có khả năng ly dị hơn

nhưng lại nhiều khả năng tái giá hơn.

Samuel Johnson từng nói là,

"Tái giá là chiến thắng của hy vọng
đối với trải nghiệm"

(tiếng cười)

Vì thế nếu chúng ta kết hôn,
chúng ta có khả năng có con nhiều hơn,

và chúng ta đều nghĩ
những đứa con của mình sẽ đặc biệt tài năng.

Đây là đứa cháu 2 tuổi của tôi, Guy.

và tôi muốn chỉ rõ rằng

thằng bé chính là một ví dụ tệ hại
về khuynh hướng thiên về tính lạc quan,

bởi thằng bé thực tế tài năng
một cách độc đáo.

(tiếng cười)

và không phải chỉ mình tôi như thế

cứ 4 người anh, thì có 3 người sẽ nói

họ lạc quan về tương lai của gia đình mình

Đó là 75%

nhưng chỉ có 30% nói rằng

họ nghĩ gia đình họ nói chung

tốt hơn một vài thế hệ trước.

và đây là một điều thật sự quan trọng,

bởi chúng ta lạc quan về chính bản thân,

chúng ta lạc quan
về chính những đứa con của mình,

chúng ta lạc quan
về gia đình chúng ta

nhưng chúng ta không lạc quan đến vậy
về người ngồi cạnh chúng ta,

và chúng ta hơi bi quan

về vận mệnh của những công dân
và đất nước mình.

Nhưng lạc quan riêng tư
về tương lai riêng của chúng ta

thì khó mà thay đổi.

Và không có nghĩa là chúng ta nghĩ rằng
mọi thứ sẽ trở nên ổn thoả bằng phép mầu

mà là chúng ta có khả năng kì diệu
để làm nên điều đó.

Tôi là một nhà khoa học,
tôi tiến hành những thí nghiệm

Vì thế để cho các bạn biết
điều mà tôi muốn nói,

tôi sẽ tiến hành một thí nghiệm
tại đây với các bạn.

Tôi sẽ cho các bạn
một danh sách những khả năng và đặc tính

và tôi muốn các bạn
đánh giá từng khả năng này

so với những người còn lại.

Điều đầu tiên
là việc hoà thuận với người khác.

Ai ở đây nghĩ rằng
mình ở mức 25% phía dưới?

Được rồi,có khoảng 10 người trong 1500 người.

Ai tin rằng mình ở 25% phía trên?

hầu hết chúng ta ở đây.

tiếp theo, tương tự với khả năng lái xe của bạn

rồi bạn thú vị như thế nào?

bạn cuốn hút như thế nào?

bạn trung thực như thế nào?

và cuối cùng là bạn khiêm tốn như thế nào?

hầu hết chúng ta đánh giá chính mình cao
hơn mức trung bình

ở hầu hết những khả năng.

điều này không thể thống kê

tất cả chúng ta không thể giỏi hơn
tất cả những người còn lại được!

(Tiếng cười)

nhưng nếu chúng ta tin rằng
mình tốt hơn những người khác,

có nghĩa là chúng ta có nhiều khả năng
được thăng chức và không ly dị hơn,

bởi chúng ta hoà đồng hơn, thú vị hơn.

Đó là một hiện tượng toàn cầu.

Khuynh hướng thiên về tính lạc quan
đã được quan sát

ở nhiều quốc gia--

ở những nền văn hóa phương tây,
ở những nền văn hoá phương đông,

ở đàn bà và đàn ông,

ở những đứa trẻ và người già.

Nó rất phổ biến.

Nhưng câu hỏi là
liệu đìều đó có tốt cho chúng ta?

Vì có một vài người nói không.

Vài người nói là
bí mật để thành công

là mong đợi thấp.

Tôi nghĩ lý lẽ đó như thế này:

Nếu chúng ta không mong đợi
điều tốt đẹp nhất,

nếu chúng ta không mong đợi
tìm thấy tình yêu, khoẻ mạnh và thành công,

thì chúng ta sẽ chẳng thất vọng
khi những điều đó không xảy ra.

Và nếu chúng ta không thất vọng
khi những điều tốt không xảy ra,

và chúng ta sẽ ngạc nhiên
khi những điều đó xảy ra,

chúng ta sẽ hạnh phúc.

Đó là một lý thuyết đúng,

nhưng nó hoá ra lại sai
vì ba lý do.

Một : dù điều gì xảy ra,
dù thành công hay thất bại,

những người với mong đợi cao hơn,
luôn cảm thấy tốt hơn.

bởi cách mà chúng ta cảm thấy
khi bị đuổi hay được là nhân viên của tháng

tuỳ thuộc vào cách
chúng ta cảm nhận về sự kiện đó.

Nhà tâm lý học Margaret Marshall
và John Brown

nghiên cứu những sinh viên
với những mong đợi cao và thấp

Và họ phát hiện ra rằng
khi những con người với mong đợi cao thành công,

họ cho rằng sự thành công đó
là do chính họ

"Tôi là một thiên tài vì thế tôi được A,

vì thế mà tôi sẽ được A nữa
và nữa trong tương lai"

Khi họ thất bại,
thì đó không phải vì họ ngu

mà vì bài kiểm tra không công bằng.

lần tới họ sẽ làm tốt hơn.

Những người với mong đợi thấp thì ngược lại

Khi thất bại, họ nghĩ đó là do họ

và khi họ thành công

đó là do tình cờ gặp bài kiểm tra dễ

Lần tiếp theo, thực tế sẽ bắt kịp họ

Vì thế mà họ cảm thấy tệ hơn

Lý do thứ hai: Cho dù kết quả là gì,

hành động dự đoán khiến chúng ta vui vẻ.

Nhà kinh tế hành vi George Lowenstein

hỏi những học sinh trong trường mình

tưởng tượng được hôn nồng nàn bởi một người nổi tiếng, bất kì một người nổi tiếng nào

và rồi ông nói "Các em sẵn sàng trả bao nhiêu

cho nụ hôn đó, từ một người nổi tiếng

nếu nụ hôn đó là ngay lúc này đây

trong 3 giờ nữa, trong 24 giờ nữa,
trong 3 ngày nữa,

trong một năm, 10 năm nữa?

Ông ta tìm ra rằng
những sinh viên sẵn sàng trả nhiều nhất

không phải để được hôn ngay lập tức,

mà là một nụ hôn trong ba ngày nữa.

Họ sẵn sàng trả nhiều hơn để đợi.

Nhưng lại không sẵn sàng
trả cho một năm hay 10 năm;

không ai muốn một người nổi tiếng đã già

Nhưng ba ngày có vẻ là một lượng tốt nhất.

Tại sao lại như thế?

nếu bạn được hôn bây giờ,
nó sẽ xong và hết.

nhưng nếu 3 ngày nữa bạn được hôn,

đó là ba ngày của sự kích thích bồn chồn
và cảm giác hồi hộp chờ đợi

Điều mà các sinh viên muốn
là có được thời gian đó

để tưởng tượng nơi điều đó sẽ diễn ra,

cách điều đó sẽ diễn ra.

Mong đợi khiến họ vui.

Đó chính là lý do tại sao
người ta thích thứ 6 hơn chủ nhật.

Đó thực sự là một điều gây tò mò,

bởi thứ 6 là ngày làm việc
và chủ nhật là ngày vui chơi,

thế nên bạn tưởng rằng
người ta thích chủ nhật hơn

nhưng không phải như vậy.

Không phải vì họ thực sự thích ở văn phòng

và họ không thể chịu được
việc đi dạo ở công viên

hay ăn một bữa sáng-trưa lười biếng.

Chúng ta biết rằng
bởi khi chúng ta hỏi người ta

về ngày mà họ thích nhất trong tuần

ngạc nhiên thay thứ 7 được nêu lên đầu tiên

rồi thứ 6 rồi chủ nhật.

người ta thích thứ 6 hơn

bởi thứ 6 mang lại mong chờ
cho ngày cuối tuần sắp tới

tất cả những dự định bạn có.

vào chủ nhật,
điều duy nhất bạn mong chờ

là một tuần làm việc

vì thế mà người ta lạc quan mong đợi
nhiều nụ hôn trong tương lai,

nhiều cuộc đi dạo trong công viên,

và sự mong chờ
tăng cường hạnh phúc của chúng ta.

Thực tế, nếu không có khuynh hướng
thiên về sự lạc quan,

chúng ta sẽ bị trầm uất nhẹ

Những người hơi trầm uất,

họ không có thiên hướng gì
khi nhìn vào tương lai.

Thực ra họ là những cá nhân
thực tế hơn là lành mạnh

Nhưng những cá nhân bị trầm uất nặng

họ có khuynh hướng bi quan.

Vì thế, họ có xu hướng cho rằng

viễn cảnh tương lai thì tệ hơn là trên thực tế.

VÌ thế mà sự lạc quan
thay đổi thực tại chủ quan

Cách chúng ta trông đợi vào thế giới
thay đổi cách chúng ta nhìn nhận nó.

Nhưng nó cũng thay đổi thực tại khách quan.

Nó hoạt động như là
một lời tiên tri tự hoàn thiện

và đó là lý do thứ ba

tại sao việc giảm đi sự mong đợi
sẽ không làm cho bạn hạnh phúc.

Những thí nghiệm đơn đã cho thấy

sự lạc quan không chỉ liên quan đến thành công,

mà nó còn dẫn đến thành công.

Sự lạc quan dẫn đến thành công
trong học viện, thể thao và chính trị

và có lẽ cái lợi đầy ngạc nhiên nhất
của lạc quan là sức khỏe

nếu chúng ta tin tương lai tươi sáng,

stress và lo lắng sẽ được giảm thiểu.

Vì thế, nói chung, sự lạc quan
mang đến rất nhiều lợi ích.

Nhưng câu hỏi khiến tôi bối rối là

làm sao chúng ta có thể giữ được
sự lạc quan khi đối mặt với thực tế?

Là một nhà thần kinh khoa học,
điều này đặc biệt khó hiểu,

bởi theo tất cả những lý thuyết
có được ngoài kia,

thì khi những mong đợi của chúng ta không đạt được,
chúng ta nên thay đổi chúng

Nhưng đó không phải là thứ chúng tôi tìm kiếm.

Chúng tôi yêu cầu người ta
đến phòng thí nghiệm của mình

để thử tìm ra điều gì đang diễn ra.

Chúng tôi đề nghị họ
đánh giá xác suất khả năng

trải nghiệm những sự kiện kinh khủng
xảy ra trong đời của mình.

Chẳng hạn như
khả năng bạn bị ung thư là bao nhiêu?

Và rồi chúng tôi nói cho họ biết
xác suất trung bình

của những người như họ
sẽ phải chịu những không may đó.

Chẳng hạn như ung thư là 30%.

Rồi chúng tôi hỏi họ một lần nữa,

"Có bao nhiêu khả năng
bạn sẽ bị bệnh ung thư?"

Điều chúng tôi muốn biết là

họ có dùng những thông tin
mà chúng tôi đưa cho họ

để thay đổi niềm tin của họ hay không.

Và thật sự là có --

nhưng hầu hết
khi thông tin chúng tôi đưa cho họ

tốt hơn điều mà họ dự đoán.

Ví dụ là

nếu ai đó nói rằng
"khả năng bị ung thư của tôi là

khoảng 50%"

và chúng tôi nói " Này tin tốt là

xác suất trung bình chỉ có 30% thôi,"

lần kế tiếp họ sẽ nói

"Thế thì có lẽ khả năng của tôi là tầm 35%"

Họ đã ghi nhận nhanh chóng và hiệu quả.

Nhưng nếu có ai đó nói là

"Khả năng bị ung thư của tôi khoảng 10%"

va chúng tôi nói với họ "này, tin xấu.

xác suất trung bình là khoảng 30% cơ"

thì lần kế tiếp họ sẽ nói

"Đúng rồi, tôi vẫn nghĩ của mình là khoảng 11%"

(tiếng cưới)

Vậy là không phải họ không ghi nhận một tí nào
-- họ có chứ--

nhưng ít hơn rất rất nhiều
so với khi chúng tôi cho họ

thông tin tốt về tương lai.

Và không phải vì
họ không nhớ con số chúng tôi đưa ra;

mọi người đều nhớ
xác suất trung bình của ung thư

là khoảng 30%

và xác suất trung bình của ly dị là 40%

Nhưng họ không nghĩ
con số này liên quan đến mình.

Điều đó có nghĩa là
những dấu hiệu nhắc nhở như thế này

chỉ có tầm ảnh hưởng giới hạn.

Đúng rồi , hút thuốc gây chết người,
nhưng hầu như nó giết những người khác.

Điều tôi muốn biết là

điều gì diễn ra trong bộ não con người

ngăn cản chúng ta nghĩ rằng
những biển nhắc nhở là cho chính mình

Nhưng đồng thời,

khi nghe về thị trường nhà ở
đang rất có hy vọng

chúng ta nghĩ
"Oh nhà của tôi chắc chắn sẽ tăng giá gấp đôi"

Để thử và tìm hiểu điều đó

tôi đã yêu cầu những người
tham gia vào cuộc thí nghiệm

nói dối vào chiếc máy quét nói dối.

Nó trông như thế này đây.

Bằng cách sử dụng phương pháp
gọi là MRI chức năng,

chúng tôi có thể xác định
vùng nào trong não

đang phản ứng với thông tin tích cực

Một trong những vùng này
gọi là thùy não trước bên trái

Nếu có ai nói
"khả năng bị ung thư của tôi là 50%"

và chúng tôi nói rằng
"Này ,có tin tốt.

khả năng trung bình là 30%"

thủy não trái sẽ phản ứng mãnh liệt.

Và không phụ thuộc vào bạn
là người hơi lạc quan hay cực kì lạc quan,

hay hơi chút bi quan

não trái của mọi người đều

hoạt động hoàn toàn tốt,

dù cho bạn là Barack Obama hay Woody Alien

Ở mặt kia của bộ não,

thùy não phải đang phản ứng với tin xấu

và đây là vấn đề:
nó không hoạt động tốt cho lắm

Bạn càng lạc quan ,

thì vùng này càng ít

phản ứng với những thông tin tiêu cực
không mong đợi

Và nếu não của bạn

buồn rầu vì tin xấu về tương lai,

bạn sẽ cứ để quang cảnh đầy hoa hồng như thế

chúng tôi muốn biết liệu mình có thể
làm thay đổi điều này hay không?

Chúng tôi có thể thay đổi
khuynh hướng lạc quan này không

bằng cách xâm nhập
vào hoạt động của não ở những vùng này?

Và có cách để chúng tôi thực hiện điều này.

Đây là cộng sự của tôi Ryota Kanai

và điều anh ta làm
là đưa một miếng nam châm nhỏ

qua sọ của những người
tham gia cuộc nghiên cứu

vào trong thùy não trước trán.

Và bằng cách làm như thế

anh ta can thiệp vào hoạt đông của não

trong khoảng nửa giờ.

Sau đó, mọi việc trở lại bình thường,
tôi chắc chắn với bạn như thế.

(tiếng cười)

Hãy xem điều gì sẽ xảy ra.

Đầu tiên, tôi sẽ cho bạn thấy

khuynh hướng trung bình
mà chúng tôi nhìn thấy được.

Nếu tôi thí nghiệm lên tất cả các bạn bây giờ

đây là số lượng mà các bạn sẽ biết

nhiều hơn từ tin tốt đến tin xấu,

Giờ thì chúng tôi can thiệp vào vùng này

và chúng tôi hòa nhập thông tin tiêu cực vào

và tính tích cực càng gia tăng lớn hơn.

Chúng tôi khiến con người thiên nhiều hơn
về cách mà họ xử lý thông tin

Rồi chúng tôi xâm nhập vào vùng não

và thâm nhập thông tin tốt vào

và tính tích cực biến mất.

Chúng tôi rất ngạc nhiên với kết quả này

bởi chúng tôi có thể loại bỏ

xu hướng ăn sâu trong con người này.

và đúng lúc đó chúng tôi dừng lại
và hỏi chính mình,

liệu chúng ta có muốn phân tách
những ảo tưởng lạc quan thành những mảnh nhỏ

nếu có thể làm điều đó, liệu chúng ta có muốn
lấy thiên hướng tính cực ra khỏi con người?

Tôi đã nói cho tất cả các bạn biết
những cái lợi của khuynh hướng lạc quan,

mà có lẽ khiến bạn muốn giữ nó
mãi mãi trong suốt cuộc đời.

Nhưng tất nhiên,
cũng có những cạm bẫy,

và chúng ta sẽ thật là ngốc
nếu bỏ qua chúng.

Ví dụ như bức email mà tôi nhận được

từ một lính cứu hỏa ở California.

Anh ta viết rằng "Những cuộc điều tra về thiệt hại
xảy ra cho lính cứu hỏa

thường bao gồm " Chúng tôi không nghĩ
cơn hỏa hoạn gây thiệt hại như thế"

ngay cả khi tất cả những thông tin có được

là để đưa ra những quyết định an toàn

Người chỉ huy này đang sử dụng những phát hiện
của chúng tôi về khuynh hướng lạc quan

để cố gắng giải thích
cho những lính cứu hỏa

rằng tại sao họ nghĩ và làm như thế,

để khiến họ nhận ra chính xác
về khuynh hướng lạc quan trong con người.

Rằng khuynh hướng lạc quan không thực tế
có thể dẫn đến hành vi liều lĩnh,

đến sự suy sụp kinh tế,
đến những dự định sai lầm.

Ví dụ như chính phủ Anh,

đã nhận ra rằng khuynh hướng lạc quan

có thể khiến cá nhân

đánh giá thấp chi phí và thời gian
của những dự án.

Vì thế họ điều chỉnh ngân sách của Olympic 2012

bởi vì khuynh hướng lạc quan.

Bạn của tôi sắp cưới trong vài tuần nữa

cũng làm điều tương tự
cho thu chi cho đám cưới.

Nhân tiện ,tôi đã hỏi anh ta
về khả năng ly dị của mình,

anh ta nói rằng,
anh ấy khá chắc chắn rằng nó là 0%

Vì thế, điều chúng tôi muốn làm

là bảo vệ mình
khỏi sự nguy hiểm của sự lạc quan

nhưng cùng lúc vẫn không đánh mất hy vọng,

mà vẫn được hưởng lợi từ sự lạc quan.

Tôi tin rằng
có cách để chúng ta làm được điều đó.

Chìa khóa ở đây chính là kiến thức.

Chúng ta không được sinh ra với sự hiểu biết
thiên bẩm về những khuynh hướng này.

Chúng phải được xác định
bởi các nghiên cứu khoa học.

Nhưng tin tốt là
việc biết về khuynh hướng lạc quan

không phá đi ảo ảnh

Nó như là một ảo ảnh thị giác,

mà hiểu chúng không có nghĩa là
có thể làm cho chúng mất đi.

Điều này tốt vì nó có nghĩa là

chúng ta có thể cố gắng
tạo nên sự cân bằng,

nghĩ ra kế hoạch và qui luật

để bảo vệ mình
khỏi sự lạc quan không thực tế,

nhưng vẫn đầy hy vọng.

Tôi nghĩ bức tranh hoạt hình này
mô tả điều đó một cách tuyệt vời

Bởi nếu bạn là một trong những con chim cánh cụt
bi quan trên kia

không tin rằng mình có thể bay,

bạn chắc chắn sẽ không bao giờ có thể.

Bởi để có thể phát triển

chúng ta cần phải tưởng tượng
một hiện tại khác đi

và chúng ta cần phải tin rằng
thực tại đó là có thể xảy ra.

Nhưng nếu bạn là một chú chim cánh cụt
cực kì lạc quan

nhảy xuống môt cách mù quáng
và hy vọng vào điều tốt nhất sẽ xảy đến,

bạn có thể thấy
mình là một mớ bòng bong khi chạm đất

Nhưng nếu bạn
là một chú chim cánh cụt lạc quan

tin rằng mình có thể bay,

nhưng mang theo dù sau lưng

phòng trường hợp mọi việc không trôi chảy
như dự định

bạn sẽ vẫn chao liệng như đại bàng,

ngay cả khi chỉ là một chú chim cánh cụt

XIn cảm ơn.

(tiếng vỗ tay)