You can grow new brain cells. Here's how

Liệu chúng ta, những
người trưởng thành, so thể sinh ra tế bào thần kinh mới?

Vẫn còn vài điều thắc mắc về câu hỏi đó,

do đây là một lĩnh vực nghiên cứu
còn khá mới mẻ.

Ví dụ, khi tôi nói chuyện
với đồng nghiệp của tôi, Robert,

một bác sĩ chuyên
về ung bướu,

và anh ấy nói với tôi,

"Sandrine, thật là rắc rối!

Vài người trong số những bệnh nhân được
báo bệnh ung thư của họ đã được chữa khỏi

vẫn có những triệu chứng
của bệnh trầm cảm."

Và tôi nói với anh ấy rằng,

"Ồ, theo tôi thì điều đó cũng có lí mà.

Loại thuốc anh kê cho bệnh nhân để
ngăn tế bào ung thư phân chia

cũng đã ngăn không cho
các tế bào nơ ron mới được sinh ra."

Sau đó Robert nhìn tôi như thể
tôi bị điên và nói,

"Nhưng họ là bệnh nhân đã trưởng thành -

người trưởng thành không sinh ra
tế bào thần kinh nữa."

Và trước sự ngạc nhiên của anh ấy, tôi nói
"Thật ra là có đấy."

Và đây là một hiện tượng
mà chúng ta gọi là sự phát sinh thần kinh.

[Sự phát sinh thần kinh]

Robert không phải là một
chuyên gia về thần kinh,

và lúc ở trường Y anh ấy không được học
những kiến thức mới chúng ta biết bây giờ

rằng não người trưởng thành
có thể sinh ra tế bào thần kinh mới.

Vậy nên Robert, một bác sĩ lành nghề,

muốn đến phòng thí nghiệm của tôi

để hiểu thêm về chủ đề này hơn nữa.

Và tôi đã dẫn anh ấy đi tham quan

một trong những phần thú vị nhất
của não bộ

khi nói đến chủ đề phát sinh thần kinh --

và đây là thuỳ hải mã.

Đây là cấu trúc màu xám
ở trung tâm bộ não.

Và chúng ta đã biết từ rất lâu,

rằng phần này quan trọng cho việc học,
ghi nhớ, cảm xúc và tâm trạng.

Tuy nhiên, điều mà chúng tôi tìm ra được
mới đây

rằng đây là một trong những cấu trúc
riêng biệt của não người trưởng thành

nơi mà nơ-ron mới được sinh ra.

Và nếu chúng ta cắt dọc thuỳ hải mã

và nhìn gần hơn,

phần màu xanh mà các bạn có thể nhìn thấy
ở đây

là một nơ ron mới sinh
trong não của một chú chuột trưởng thành.

Vậy đối với não người --

đồng nghiệp của tôi Jonas Frisén
ở Viện Karolinska,

đã ước tính rằng chúng ta sản xuất ra
700 nơ ron mới mỗi ngày

ở thuỳ hải mã.

Có thể bạn cho là hơi ít,

so với hàng tỉ nơ ron
chúng ta sở hữu.

Nhưng khi chúng ta đến tuổi 50,

chúng ta sẽ đổi hết những nơ ron
có từ lúc được sinh ra trong cấu trúc đó

với những nơ ron
được sinh ra lúc ta đã trưởng thành.

Tại sao những nơ ron mới này quan trọng
và chức năng của chúng là gì?

Một, chúng ta biết rằng chúng cần thiết
cho việc học và ghi nhớ.

Và chúng tôi
đã chứng minh được

rằng nếu chúng tôi chặn khả năng
sản sinh ra nơ ron mới

ở thuỳ hải mã của bộ não trưởng thành,

thì một số khả năng ghi nhớ nhất định
cũng bị chặn.

Và điều này đặc biết mới và đúng
cho khả năng nhận biết không gian --

như là cách mà bạn định hướng đường đi
trong thành phố.

Chúng ta vẫn đang học nhiều,

và nơ ron không chỉ cần thiết cho
dung lượng kí ức,

mà còn cho chất lượng của kí ức.

Và chúng sẽ hữu ích cho việc thêm
yếu tố thời gian vào kí ức của chúng ta

và chúng sẽ giúp phân biệt những
kí ức tương tự, ví dụ như:

Cách bạn tìm chiếc xe đạp

bạn gửi ở trạm xe
mỗi ngày trong cùng một khu vực

nhưng ở những vị trí khác nhau?

Điều thú vị hơn nữa cho
đồng nghiệp của tôi, Robert

là nghiên cứu của chúng tôi về
sự phát sinh thần kinh và sự trầm cảm.

Trong một mẫu động vật bị trầm cảm,

chúng tôi thấy rằng chúng có
mức độ phát sinh thần kinh thấp hơn.

Và nếu chúng tôi dùng
thuốc chống trầm cảm,

thì mức độ sản sinh ra những nơ ron mới
tăng lên,

và giảm đi các triệu chứng trầm cảm,

củng cố một mối liên kết rõ ràng giữa
sự phát sinh thần kinh và bệnh trầm cảm.

Nhưng hơn nữa, nếu bạn chỉ
khoá sự phát sinh thần kinh,

thì bạn cũng khoá tác dụng
của thuốc chống trầm cảm.

Và kể từ đó, Robert đã hiểu

rằng rất có khả năng
bệnh nhân của anh ấy bị trầm cảm

ngay cả khi đã được chữa khỏi ung thư,

là bởi vì thuốc ung thư đã ngăn
các nơ ron mới sinh ra.

Và sẽ tốn thời gian để
sinh ra những nơ ron mới

mà chúng có thể hoạt động bình thường.

Tóm lại, chúng tôi nghĩ là bây giờ
chúng tôi đã có đủ bằng chứng

để nói rằng sự phát sinh thần kinh
là một sự lựa chọn

nếu chúng ta muốn nâng cao
sự hình thành trí nhớ hoặc cảm xúc,

hoặc thậm chí ngăn ngừa
sự giảm sút trí nhớ do tuổi tác

hoặc do căng thẳng thần kinh.

Vậy nên câu hỏi kế đến là:

Sự phát sinh thần kinh
có thể được kiểm soát?

Câu trả lời là có.

Và bây giờ chúng ta sẽ làm
một trắc nghiệm nhỏ.

Tôi sẽ đưa ra một số
những biểu hiện và hoạt động

và bạn nói cho tôi biết bạn nghĩ
chúng sẽ tăng sự phát sinh thần kinh

hay chúng sẽ giảm sự phát sinh thần kinh.

Các bạn đã sẵn sàng chưa?

Ok, bắt đầu thôi.

Vậy, học tập?

Tăng?

Đúng vậy.

Học tập sẽ làm tăng sự sản xuất
nơ ron mới.

Căng thẳng thì sao?

Đúng vậy, căng thẳng sẽ làm giảm
sự sản sinh nơ ron mới ở thuỳ hải mã.

Thiếu ngủ thì sao?

Chắc chắn rồi, nó sẽ làm giảm
sự phát sinh thần kinh.

Còn tình dục?

Ồ, wow!

(Cười)

Vâng, các bạn đúng, nó sẽ làm tăng
sự sản sinh ra nơ ron mới.

Tuy nhiên, sự cân bằng là điều chủ chốt.

Chúng ta không muốn rơi vào trường hợp --

(Cười)

quá nhiều tình dục
dẫn đến thiếu ngủ.

(Cười)

Tuổi tác thì sao?

Tốc độ phát sinh thần kinh
sẽ giảm khi chúng ta già đi,

nhưng nó vẫn diễn ra.

Và cuối cùng, chạy bộ thì sao?

Tôi sẽ để bạn tự nhận định
về hoạt động đó.

Đây, một trong các
nghiên cứu đầu tiên

được thực hiện bởi một trong những
cố vấn của tôi, Rusty Gage thuộc Viện Salk

chỉ ra rằng môi trường
có thể có tác động

tới sự sản sinh nơ ron mới.

Ở đây các bạn thấy một phần
thuỳ hải mã của một con chuột

không có bánh xe chạy bộ
trong lồng của nó.

Và cái chấm đen bạn thấy thực chất là
những nơ ron sắp được sinh ra.

Và đây, một phần của thuỳ hãi mã
của con chuột

có bánh xe chạy bộ trong lồng của nó.

Bạn có thể thấy được
sự tăng trưởng kinh khủng

của những chấm đen đại diện
cho nơ ron mới sắp sinh ra.

Vậy hoạt động tác động tới sự phát sinh
thần kinh, nhưng đó không phải là tất cả

Những thứ bạn ăn cũng sẽ có ảnh hưởng

tới sự sản sinh nơ ron mới
ở thuỳ hải mã.

Ở đây tôi có một mẫu chế độ ăn uống --

chứa các dưỡng chất đã được chứng minh
là có tác dụng.

Và tôi sẽ chỉ ra một số cho bạn:

Giới hạn calo từ 20 đến 30 phần trăm
sẽ tăng sự phát sinh thần kinh.

Nhịn ăn gián đoạn
-- phân chia thời gian giữa các bữa ăn --

sẽ làm tăng sự phát sinh thần kinh.

Hấp thu các chất flavonoid

có trong socola đen hay việt quất,

sẽ làm tăng sự phát sinh thần kinh.

Axit béo omega-3,

có trong những loại cá nhiều mỡ,
như cá hồi

sẽ làm tăng sự sản sinh
các nơ ron mới

Ngược lại, một chế độ ăn uống nhiều
chất béo bão hoà cao

sẽ có ảnh hưởng xấu đến
sự phát sinh thần kinh.

Ethanol -- uống rượu bia --
sẽ làm giảm sự phát sinh thần kinh.

Tuy nhiên, không gì là tuyệt đối,

resveratrol, chất có trong rượu vang đỏ,

đã được chứng minh là có chức năng hỗ trợ
sự tồn tại của các nơ ron mới.

Vậy nên lần tới khi bạn dự tiệc tối,

có thể bạn sẽ muốn chọn loại thức uống
"vô hại cho sự phát sinh thần kinh" này.

(Cười)

Và ý cuối cùng tôi muốn nói,

một ý độc đáo.

Những nhóm người Nhật rất hứng thú
với kết cấu của thức ăn,

và họ đã chứng minh rằng thức ăn mềm
làm suy yếu sự phát sinh thần kinh,

đối lập với các loại thức ăn cần nghiền
(nhai) hoặc thức ăn giòn.

Vậy nên tất cả những dữ liệu này

nơi chúng ta cần nhìn ở
cấp độ tế bào,

đã được xây dựng nhờ sử dụng các động vật mẫu.

Nhưng chế độ ăn uống này cũng đã được
áp dụng cho người,

cái chúng tôi thấy được là chế độ ăn uống
làm thay đổi kí ức và tâm trạng

trong cùng một hướng với sự thay đổi
của sự phát sinh thần kinh,

ví dụ như: giới hạn calo
sẽ làm tăng trí nhớ,

trong khi một chế độ ăn uống nhiều dầu mỡ
làm các triệu chứng trầm cảm trầm trọng hơn

ngược lại với axit béo omega-3,
chất làm tăng sự phát sinh thần kinh,

và cũng giúp làm giảm
các triệu chứng trầm cảm.

Vì vậy chúng tôi nghĩ rằng
tác động của ăn uống

đối với sức khoẻ tinh thần,
trí nhớ và tâm trạng,

thực chất là tác động trung gian của
sự phát sinh nơ ron mới ở thuỳ hải mã.

Và không chỉ những thứ bạn ăn,

mà còn kết cấu của thức ăn,
khi bạn ăn chúng

và số lượng thức ăn bạn dùng.

Về phía chúng tôi,
các chuyên gia về thần kinh,

chúng tôi cần hiểu rõ hơn chức năng của
các nơ ron mới này,

và cách chúng tôi có thể kiểm soát
khả năng sinh tồn và sản sinh của chúng.

Chúng tôi cũng cần tìm ra cách bảo vệ sự phát sinh
thần kinh ở các bệnh nhân của Robert.

Và về phía các bạn,

Hãy bảo vệ các tế bào thần kinh của mình.

Cám ơn rất nhiều.

(Vỗ tay)

Margaret Heffernan:
Một nghiên cứu tuyệt vời, Sandrine

Nói cho cô biết,
cô đã thay đổi cuộc đời tôi

Bây giờ tôi ăn rất nhiều việt quất.

Sandrine Thuret: Vậy là tốt đó.

MH: Tôi rất hứng thú với việc chạy bộ.

Tôi có cần chạy không?

Hay chỉ cần tập aerobic,

cung cấp thêm oxi cho não?

Hay bất cứ bài tập mạnh nào cũng được?

ST: Trước mắt,

chúng tôi không thể nói rằng
chỉ có mỗi chạy bộ,

nhưng chúng tôi nghĩ rằng bất cứ cái gì
làm tăng sự sản sinh --

hoặc tăng sự tuần hoàn máu lên não,

đều có lợi.

MH: Vậy là không cần
để máy chạy bộ ở văn phòng đâu nhỉ?

ST: Không, không cần đâu

MH: Oh, thật là nhẹ nhõm!

Ok, thật là tuyệt, Sandrine Thuret,
cám ơn cô nhiều lắm.

ST: Cám ơn cô, Margaret.

(Vỗ tay)