< Return to Video

Isabel Behncke: Evrimin hediyesi olarak eğlence: bonobo şempanzelerinden insanoğluna

  • 0:00 - 0:02
    Daha yeni, insanoğlunun
  • 0:02 - 0:05
    sırlarını barındıran bir topluluğun içinden geldim.
  • 0:06 - 0:09
    Burası kadınların kendilerini sergilemek için yarıştığı,
  • 0:09 - 0:11
    merhaba demek için cinsel ilişkiye girdiği,
  • 0:11 - 0:13
    o günün kurallarının oynandığı ve
  • 0:13 - 0:16
    eğlencenin ciddi bir iş olduğu bir yer.
  • 0:16 - 0:18
    Yo, bu yer Burning Man ( Nevada festivali )
  • 0:18 - 0:20
    ya da San Francisco değil.
  • 0:20 - 0:22
    (Gülüşler)
  • 0:22 - 0:25
    Hanımefendiler ve beyefendiler, sizi kuzenlerinizle tanıştırayım.
  • 0:25 - 0:28
    Burası Kongo'nun balta girmemiş ormanlarında
  • 0:28 - 0:30
    bonobo şempanzelerinin dünyası.
  • 0:30 - 0:33
    Diğer şempanzelerle birlikte bonobolar
  • 0:33 - 0:36
    sizlerin yaşayan en yakın akrabanızdır.
  • 0:36 - 0:39
    Bu demek oluyor ki
  • 0:39 - 0:41
    yaklaşık 6 milyon yıl önce yaşamış olan
  • 0:41 - 0:44
    evrimsel bir büyükanne.
  • 0:45 - 0:47
    Şimdi, şempanzeler agrasiflikleriyle
  • 0:47 - 0:49
    biliniyorlar.
  • 0:49 - 0:52
    (Gülüşler)
  • 0:52 - 0:54
    Fakat ne üzücü ki,
  • 0:54 - 0:56
    insanoğlu evrimini anlatırken
  • 0:56 - 0:58
    bu konu üzerine
  • 0:58 - 1:01
    gerçekten çok fazla vurgu yapmışız.
  • 1:01 - 1:03
    Fakat bonobolar bize
  • 1:03 - 1:05
    madalyanın diğer yüzünü gösteriyorlar.
  • 1:05 - 1:07
    Şempanzeler, büyük korkutucu adamların
  • 1:07 - 1:10
    hakimiyeti altında iken,
  • 1:10 - 1:12
    bonobo topluluğu
  • 1:12 - 1:15
    yetkilendirilmiş dişiler tarafından yönetilmektedir.
  • 1:16 - 1:19
    Bu adamlar gerçekten birşeyler halletmişler,
  • 1:19 - 1:22
    çünkü bu durum, ölümcül bir cezanın
  • 1:22 - 1:24
    henüz gözlenmediği
  • 1:24 - 1:27
    hayli yüksek toleransa sahip bir topluluğa yol açmış.
  • 1:27 - 1:29
    Fakat ne yazık ki,
  • 1:29 - 1:31
    bonobolar, kuyruksuz maymun türünün
  • 1:31 - 1:33
    en az anlaşılanı.
  • 1:33 - 1:36
    Onlar Kongo'nun balta girmemiş ormanlıklarının derinliklerinde yaşıyorlar,
  • 1:36 - 1:39
    ve bu yüzden onları incelemek çok zor.
  • 1:39 - 1:42
    Kongo bir paradoks--
  • 1:42 - 1:46
    olağanüstü biyolojik çeşitliliğin ve güzelliğe sahip bir memleket,
  • 1:46 - 1:49
    fakat aynı zamanda kendisi karanlığın kalbi--
  • 1:49 - 1:52
    on yıllarca sürmüş olan
  • 1:52 - 1:54
    vahşi çatışmaların sahnesi
  • 1:54 - 1:57
    ve yaklaşık Birinci Dünya Savaşı kadar
  • 1:57 - 2:00
    kayıbın olduğu iddia edildi.
  • 2:01 - 2:03
    Bu yıkımın bonobo maymunlarının
  • 2:03 - 2:07
    hayatta kalmalarını tehlikeye atması şaşırtıcı olmaz.
  • 2:07 - 2:10
    Et ticareti ve ormanların yokoluşu demek oluyor ki
  • 2:10 - 2:13
    biz dünyadaki geride kalan bonoboları
  • 2:13 - 2:15
    küçük bir stadyumun içine dolduramıyoruz --
  • 2:15 - 2:18
    ve dürüst olmak gerekirse bunda da emin değiliz
  • 2:19 - 2:23
    Buna rağmen, bu şiddet ve kaos topraklarında
  • 2:23 - 2:26
    siz ağaçlarda sallanan
  • 2:26 - 2:28
    gizli gülüşmeleri duyabilirsiniz.
  • 2:28 - 2:31
    Kim bu kuzenler?
  • 2:31 - 2:35
    Biz onları "sevişen, savaşmayan" maymunlar olarak biliyoruz
  • 2:35 - 2:37
    çünkü onlar çok sık, her önüne gelenle
  • 2:37 - 2:39
    ve biseksüel ilişkiye girmektediler
  • 2:39 - 2:41
    çatışmaları kontrol etmek
  • 2:41 - 2:43
    ve sosyal meseleleri çözmek için.
  • 2:43 - 2:45
    Şimdi, Ben demiyorum ki bu
  • 2:45 - 2:48
    insanlığın bütün problemlerinin bir çözümü --
  • 2:49 - 2:51
    çünkü bonoboların hayatında
  • 2:51 - 2:53
    Kama Sutra'dan daha fazlası var.
  • 2:53 - 2:55
    Bonobolar, insanlar gibi,
  • 2:55 - 2:57
    bütün hayatları boyunca oyun oynamayı severler.
  • 2:57 - 2:59
    Oyun sadece çocuklar için değildir.
  • 2:59 - 3:01
    Bizim için, onlar için,
  • 3:01 - 3:04
    oyun, dostluklar kurmak ve
  • 3:04 - 3:06
    toleransları artımak için bir temeldir.
  • 3:06 - 3:08
    Oyun güvenmeyi öğrendiğimiz,
  • 3:08 - 3:11
    oyun kurallarını öğrendiğimiz yerdir.
  • 3:11 - 3:13
    Oyun yaratıcılığı,
  • 3:13 - 3:16
    dayanımı artırır,
  • 3:16 - 3:19
    ve oyun tamamiyle neslin çeşitliliği ile alakalıdır --
  • 3:19 - 3:21
    etkileşim çeşitliliği
  • 3:21 - 3:23
    davranış çeşitliliği
  • 3:23 - 3:26
    ilişki çeşitliliği.
  • 3:26 - 3:28
    Ve siz bonoboların oyunun izlediğinizde
  • 3:28 - 3:31
    insanoğlunun gülüşü, dansı ve
  • 3:31 - 3:33
    törelerinin çok evrimsel köklerini
  • 3:33 - 3:35
    göreceksiniz.
  • 3:35 - 3:37
    Oyun bizleri birarada tutan
  • 3:37 - 3:39
    bir tutkaldır.
  • 3:39 - 3:42
    Şimdi, sizin nasıl oynadığınız bilmiyorum
  • 3:42 - 3:44
    fakat size bir çift emsalsiz klip izletmek istiyorum
  • 3:44 - 3:46
    vahşi hayattan taptaze.
  • 3:46 - 3:49
    Öncelikle, bu, bonobo tarzı bir top uyunu
  • 3:49 - 3:52
    ve ben beysbolu kastetmiyorum.
  • 3:52 - 3:54
    İşte burada,
  • 3:54 - 3:56
    kovalamaca oyununa girmiş
  • 3:56 - 3:59
    genç bir dişi ve erkek var
  • 3:59 - 4:01
    Dişinin ne yaptığına bir bakın.
  • 4:01 - 4:03
    Şu eski bir deyimin kökeni olmalı,
  • 4:03 - 4:05
    "Onu taşaklarından yakaladı"
  • 4:05 - 4:08
    (Gülüşler)
  • 4:08 - 4:11
    Düşünüyorum erkek bundan oldukça memnun, değil mi.
  • 4:12 - 4:14
    Evet.
  • 4:14 - 4:16
    (Gülüşler)
  • 4:16 - 4:18
    İşte, seks oyunu hem insanlarda
  • 4:18 - 4:20
    hem de bonobolarda yaygın.
  • 4:20 - 4:22
    Ve bu video gerçekten ilginç,
  • 4:22 - 4:24
    Çünkü gösteriyor ki --
  • 4:24 - 4:26
    Bu video gerçekten ilginç,
  • 4:26 - 4:28
    çünkü oyuna alışık olmayan şeyler getirme
  • 4:28 - 4:31
    yaratıcılığını gösteriyor,
  • 4:31 - 4:34
    testisler gibi ---
  • 4:34 - 4:37
    ve aynı zamanda oyunun nasıl
  • 4:37 - 4:40
    güven gerektirdiği ve onu artırdığını gösteriyor
  • 4:40 - 4:42
    müthiş eğlenceli olmasının yanında.
  • 4:42 - 4:44
    Fakat oyun şekil değiştiren bir şey.
  • 4:44 - 4:47
    (Gülüşler)
  • 4:47 - 4:49
    Fakat oyun şekil değiştiren bir şey,
  • 4:49 - 4:51
    ve birçok forma girebilir,
  • 4:51 - 4:53
    bunlardan bazıları daha sessizdir,
  • 4:53 - 4:55
    daha haya gücüne dayalı, daha meraklı,
  • 4:55 - 4:58
    belki merağın yeniden keşfedildiği bir yer.
  • 4:58 - 5:00
    Ve sizin görmenizi istiyorum,
  • 5:00 - 5:02
    Bu Fuku, genç bir dişi,
  • 5:02 - 5:04
    ve o sessizce suyla oynuyor.
  • 5:04 - 5:06
    Düşünüyorum da, o gibi,
  • 5:06 - 5:08
    biz de bazen tekbaşına oynarız
  • 5:08 - 5:10
    ve biz iç ve dış dünyamızın
  • 5:10 - 5:13
    sınırlarını keşfederiz.
  • 5:13 - 5:15
    Ve bu öyle bir oyunlu bir merak ki
  • 5:15 - 5:18
    bizi araştırmaya, etkileşime itiyor.
  • 5:19 - 5:22
    Ve sonra kurduğumuz umulmadık bağlantılar
  • 5:22 - 5:25
    yaratıcılığın gerçek yuvası oluyor.
  • 5:26 - 5:29
    Bunlar bonoboların bize
  • 5:29 - 5:31
    geçmiş ve mevcut zamanımızın içlerine
  • 5:31 - 5:34
    sunduğu küçük tatlandırıcılar.
  • 5:34 - 5:37
    Fakat onlar aynı zamanda geleceğimiz içinde sırlar barındırıyorlar.
  • 5:37 - 5:39
    zorlayıcılığı artan bir dünyaya
  • 5:39 - 5:42
    adapte olmamız için ihtiyaç duyduğumuz bir gelecek
  • 5:42 - 5:44
    daha büyük yaratıcılık ve
  • 5:44 - 5:46
    daha büyük işbirliği aracığılıyla.
  • 5:46 - 5:49
    Sır şu ki
  • 5:49 - 5:51
    oyun bütün bu kapasitelerin anahtarı.
  • 5:51 - 5:53
    Diğer bir deyişle,
  • 5:53 - 5:55
    oyun bizim uyumsal vahşi kartımız.
  • 5:55 - 5:57
    zorlayıcılığı artan bir dünyaya
  • 5:57 - 5:59
    başarılı bir şekilde uyum sağlayabilmek için
  • 5:59 - 6:02
    oyuna ihtiyacımız var.
  • 6:03 - 6:06
    Ama oyunumuzun çoğunu yapacak mıyız?
  • 6:06 - 6:08
    Oyun anlamsız bir şey değil;
  • 6:08 - 6:10
    oyun olmazsa olmaz.
  • 6:10 - 6:13
    Bonobo ve insanlar için
  • 6:13 - 6:16
    hayat sadece diş ve tırnaktaki kırmızılık değil.
  • 6:16 - 6:19
    Oyunun en gereksiz olduğu görüldüğü zaman
  • 6:19 - 6:22
    en elzem olduğu zaman olabilir.
  • 6:23 - 6:26
    Ve işte, benim primat akranlarım,
  • 6:26 - 6:29
    Haydi evrimden gelen bu hediyeyi kucaklayalım
  • 6:29 - 6:31
    birlikte oynayalım,
  • 6:31 - 6:34
    ve yaratıcılığı, dostluğu ve
  • 6:34 - 6:36
    merağı yeniden keşfedelim.
  • 6:36 - 6:38
    Teşekkür ederim.
  • 6:38 - 6:40
    (Alkışlar)
Title:
Isabel Behncke: Evrimin hediyesi olarak eğlence: bonobo şempanzelerinden insanoğluna
Speaker:
Isabel Behncke
Description:

Daha önce hiç izlenmemiş videolarla, primatolist Isabel Behncke Izquierdo, bonobo maymun toplumunun tek kişilik, arkadaşlı, seks oyunlarından ne öğrendiklerini gösteriyor.Aslında, oyun bonoboların sorun çözme ve çatışma yönetim anahtarı olarak gözüküyor. Eğer bu onlar için tutuyorsa niye bizim için olmasın?

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:41
Ömer Genal added a translation

Turkish subtitles

Revisions