< Return to Video

Isabel Behncke: Het spel als geschenk van de evolutie, van bonobo's tot de mens

  • 0:00 - 0:02
    Ik kwam net terug van een gemeenschap
  • 0:02 - 0:05
    die het geheim voor de menselijke overleving in zich herbergt.
  • 0:06 - 0:09
    Het is een plek waar vrouwen de show stelen,
  • 0:09 - 0:11
    seks hebben om hallo te zeggen
  • 0:11 - 0:13
    en spel het dagritme bepaalt --
  • 0:13 - 0:16
    waar plezier een serieuze zaak is.
  • 0:16 - 0:18
    Nee, dit is niet Burning Man
  • 0:18 - 0:20
    of San Francisco.
  • 0:20 - 0:22
    (Gelach)
  • 0:22 - 0:25
    Dames en heren, hier zijn jullie neven en nichten.
  • 0:25 - 0:28
    Dit is de wereld van de wilde bonobo's
  • 0:28 - 0:30
    in de oerwouden van Congo.
  • 0:30 - 0:33
    Bonobo's zijn, samen met de chimpansees,
  • 0:33 - 0:36
    onze nauwste levende verwant.
  • 0:36 - 0:39
    Dat betekent dat we samen een gemeenschappelijke voorouder hebben,
  • 0:39 - 0:41
    een evolutionaire grootmoeder
  • 0:41 - 0:44
    die circa zes miljoen jaar geleden leefde.
  • 0:45 - 0:47
    Chimpansees zijn bekend
  • 0:47 - 0:49
    om hun agressief gedrag.
  • 0:49 - 0:52
    (Gelach)
  • 0:52 - 0:54
    Maar helaas
  • 0:54 - 0:56
    hebben we dit aspect
  • 0:56 - 0:58
    teveel benadrukt
  • 0:58 - 1:01
    in onze verhalen van de menselijke evolutie.
  • 1:01 - 1:03
    Maar bonobo's laten ons de andere kant
  • 1:03 - 1:05
    van de medaille zien.
  • 1:05 - 1:07
    Terwijl chimpansees
  • 1:07 - 1:10
    worden gedomineerd door grote, enge kerels,
  • 1:10 - 1:12
    wordt de bonobosamenleving
  • 1:12 - 1:15
    geleid door gezaghebbende vrouwtjes.
  • 1:16 - 1:19
    Deze jongens hebben echt iets aparts bedacht
  • 1:19 - 1:22
    want dit leidt tot een zeer tolerante samenleving
  • 1:22 - 1:24
    waar dodelijk geweld
  • 1:24 - 1:27
    nog niet is waargenomen.
  • 1:27 - 1:29
    Maar helaas
  • 1:29 - 1:31
    zijn bonobo's de minst begrepen
  • 1:31 - 1:33
    mensapen.
  • 1:33 - 1:36
    Ze leven in de diepten van de Congolese jungle
  • 1:36 - 1:39
    en het is erg moeilijk om ze te bestuderen.
  • 1:39 - 1:42
    Congo is een paradox --
  • 1:42 - 1:46
    een land van buitengewone biodiversiteit en schoonheid,
  • 1:46 - 1:49
    maar ook het hart van de duisternis zelf --
  • 1:49 - 1:52
    het toneel van een gewelddadig conflict
  • 1:52 - 1:54
    dat decennialang heeft gewoed
  • 1:54 - 1:57
    en bijna net zo veel levens kostte
  • 1:57 - 2:00
    als de Eerste Wereldoorlog.
  • 2:01 - 2:03
    Niet verrassend brengt deze vernietiging
  • 2:03 - 2:07
    ook het overleven van de bonobo in gevaar.
  • 2:07 - 2:10
    Handel in bosvlees en ontbossing betekenen
  • 2:10 - 2:13
    dat we niet eens een klein stadion zouden kunnen vullen
  • 2:13 - 2:15
    met alle overgebleven bonobo's in de wereld --
  • 2:15 - 2:18
    en zelfs daar zijn we nog niet eens zeker van.
  • 2:19 - 2:23
    Toch is in dit land van geweld en chaos,
  • 2:23 - 2:26
    tussen de bomen
  • 2:26 - 2:28
    een verborgen lachen te horen.
  • 2:28 - 2:31
    Wie zijn deze neven?
  • 2:31 - 2:35
    We kennen ze als de 'make love, not war'-apen,
  • 2:35 - 2:37
    omdat zij frequente, promiscue
  • 2:37 - 2:39
    en biseksuele seks gebruiken
  • 2:39 - 2:41
    om conflicten te beheren
  • 2:41 - 2:43
    en maatschappelijke vraagstukken op te lossen.
  • 2:43 - 2:45
    Nu zeg ik niet dat dit de oplossing is
  • 2:45 - 2:48
    voor alle problemen van de mensheid --
  • 2:49 - 2:51
    aangezien het bonoboleven
  • 2:51 - 2:53
    meer inhoudt dan de Kama Sutra.
  • 2:53 - 2:55
    Net als mensen houden bonobo's
  • 2:55 - 2:57
    gedurende hun gehele leven van spelen.
  • 2:57 - 2:59
    Spelen is niet alleen voor kinderen.
  • 2:59 - 3:01
    Voor ons en voor hen is spelen fundamenteel
  • 3:01 - 3:04
    voor het hechter maken van relaties
  • 3:04 - 3:06
    en het bevorderen van tolerantie.
  • 3:06 - 3:08
    Daar leren we om te vertrouwen,
  • 3:08 - 3:11
    en leren we over de regels van het spel.
  • 3:11 - 3:13
    Spel verhoogt creativiteit
  • 3:13 - 3:16
    en veerkracht,
  • 3:16 - 3:19
    het geeft diversiteit --
  • 3:19 - 3:21
    diversiteit van interacties,
  • 3:21 - 3:23
    diversiteit van gedrag,
  • 3:23 - 3:26
    diversiteit van verbindingen.
  • 3:26 - 3:28
    Als je bonobo's ziet spelen,
  • 3:28 - 3:31
    dan zie je de evolutionaire wortels
  • 3:31 - 3:33
    van menselijke lach, dans
  • 3:33 - 3:35
    en ritueel.
  • 3:35 - 3:37
    Spelen is de lijm
  • 3:37 - 3:39
    die ons samenhoudt.
  • 3:39 - 3:42
    Ik weet niet hoe jullie spelen,
  • 3:42 - 3:44
    maar ik wil je een paar unieke clips
  • 3:44 - 3:46
    vers uit het wild laten zien.
  • 3:46 - 3:49
    Eerst een balspel in bonobostijl --
  • 3:49 - 3:52
    en daarmee bedoel ik niet voetbal.
  • 3:52 - 3:54
    Hier zie je
  • 3:54 - 3:56
    een jong vrouwtje en mannetje
  • 3:56 - 3:59
    verwikkeld in een achtervolgingsspel.
  • 3:59 - 4:01
    Kijk eens naar wat ze doet.
  • 4:01 - 4:03
    Het zou de evolutionaire oorsprong van de zin
  • 4:03 - 4:05
    'Ze heeft hem bij zijn ballen.' kunnen zijn
  • 4:05 - 4:08
    (Gelach)
  • 4:08 - 4:11
    Alleen denk ik dat hij het wel leuk vindt.
  • 4:12 - 4:14
    Yeah.
  • 4:14 - 4:16
    (Gelach)
  • 4:16 - 4:18
    Dus seksspelletjes vind je
  • 4:18 - 4:20
    zowel bij bonobo's als bij mensen.
  • 4:20 - 4:22
    En deze video is echt interessant
  • 4:22 - 4:24
    omdat hij laat zien --
  • 4:24 - 4:26
    Deze video is echt interessant
  • 4:26 - 4:28
    omdat hij de inventiviteit laat zien
  • 4:28 - 4:31
    om ongewone elementen in het spel te brengen --
  • 4:31 - 4:34
    zoals de testikels --
  • 4:34 - 4:37
    en ook hoe het spelen zowel vertrouwen vereist
  • 4:37 - 4:40
    als vertrouwen bevordert --
  • 4:40 - 4:42
    terwijl het ook nog ontzettend leuk is.
  • 4:42 - 4:44
    Maar spel is variabel.
  • 4:44 - 4:47
    (Gelach)
  • 4:47 - 4:49
    Spel is variabel
  • 4:49 - 4:51
    en kan vele vormen aannemen.
  • 4:51 - 4:53
    Sommige zijn rustiger,
  • 4:53 - 4:55
    fantasierijk, nieuwsgierig --
  • 4:55 - 4:58
    waar verwondering misschien herontdekt wordt.
  • 4:58 - 5:00
    En dit wil ik je laten zien,
  • 5:00 - 5:02
    Dit is Fuku, een jong vrouwtje,
  • 5:02 - 5:04
    en ze is rustig met water aan het spelen.
  • 5:04 - 5:06
    Ik denk dat wij, net als zij,
  • 5:06 - 5:08
    soms alleen spelen,
  • 5:08 - 5:10
    en de grenzen van onze innerlijke
  • 5:10 - 5:13
    en onze uiterlijke werelden verkennen.
  • 5:13 - 5:15
    En het is die speelse nieuwsgierigheid
  • 5:15 - 5:18
    die ons ertoe aanzet om te verkennen, om samen te werken.
  • 5:19 - 5:22
    En dan zijn de onverwachte verbindingen die we leggen
  • 5:22 - 5:25
    de echte broedplaats voor creativiteit.
  • 5:26 - 5:29
    Dit zijn slechts voorproefjes
  • 5:29 - 5:31
    van de inzichten die bonobo's ons geven
  • 5:31 - 5:34
    van ons verleden en heden.
  • 5:34 - 5:37
    Maar ze houden ook een geheim in voor onze toekomst,
  • 5:37 - 5:39
    een toekomst waar we ons moeten aanpassen
  • 5:39 - 5:42
    aan een steeds uitdagender wereld
  • 5:42 - 5:44
    door grotere creativiteit
  • 5:44 - 5:46
    en meer samenwerking.
  • 5:46 - 5:49
    Het geheim is dat spel de sleutel is
  • 5:49 - 5:51
    van deze mogelijkheden.
  • 5:51 - 5:53
    Met andere woorden,
  • 5:53 - 5:55
    spel is onze adaptieve jokerkaart.
  • 5:55 - 5:57
    Om ons met succes aan te passen
  • 5:57 - 5:59
    aan een veranderende wereld
  • 5:59 - 6:02
    moeten we spelen.
  • 6:03 - 6:06
    Maar zullen we het maximum uit onze speelsheid halen?
  • 6:06 - 6:08
    Spel is geen frivole bezigheid;
  • 6:08 - 6:10
    spel is van essentieel belang.
  • 6:10 - 6:13
    Zowel voor bonobo's als voor mensen,
  • 6:13 - 6:16
    het leven is niet alleen 'rood in tand en klauw'.
  • 6:16 - 6:19
    In tijden waarin het het minst geschikt lijkt om te spelen,
  • 6:19 - 6:22
    zou het wellicht het meest urgent kunnen zijn.
  • 6:23 - 6:26
    En ja, mijn collega primaten,
  • 6:26 - 6:29
    laat ons dit geschenk uit de evolutie aan
  • 6:29 - 6:31
    het hart drukken en samen spelen,
  • 6:31 - 6:34
    om creativiteit, gemeenschap
  • 6:34 - 6:36
    en verwondering te herontdekken.
  • 6:36 - 6:38
    Dank je.
  • 6:38 - 6:40
    (Applaus)
Title:
Isabel Behncke: Het spel als geschenk van de evolutie, van bonobo's tot de mens
Speaker:
Isabel Behncke
Description:

Met een nooit eerder vertoonde video laat primatoloog Isabel Behncke Izquierdo zien hoe de bonobosamenleving leert van voortdurend spelen - alleen, met vrienden, zelfs als een prelude voor seks. Spelen lijkt inderdaad de manier van de bonobo's tot het oplossen van problemen en het vermijden van conflicten. Als het werkt voor onze naaste neven, waarom dan niet voor ons?
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:41

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.