0:00:00.000,0:00:02.000
Ik kwam net terug van een gemeenschap

0:00:02.000,0:00:05.000
die het geheim voor de menselijke overleving in zich herbergt.

0:00:06.000,0:00:09.000
Het is een plek waar vrouwen de show stelen,

0:00:09.000,0:00:11.000
seks hebben om hallo te zeggen

0:00:11.000,0:00:13.000
en spel het dagritme bepaalt --

0:00:13.000,0:00:16.000
waar plezier een serieuze zaak is.

0:00:16.000,0:00:18.000
Nee, dit is niet Burning Man

0:00:18.000,0:00:20.000
of San Francisco.

0:00:20.000,0:00:22.000
(Gelach)

0:00:22.000,0:00:25.000
Dames en heren, hier zijn jullie neven en nichten.

0:00:25.000,0:00:28.000
Dit is de wereld van de wilde bonobo's

0:00:28.000,0:00:30.000
in de oerwouden van Congo.

0:00:30.000,0:00:33.000
Bonobo's zijn, samen met de chimpansees,

0:00:33.000,0:00:36.000
onze nauwste levende verwant.

0:00:36.000,0:00:39.000
Dat betekent dat we samen een gemeenschappelijke voorouder hebben,

0:00:39.000,0:00:41.000
een evolutionaire grootmoeder

0:00:41.000,0:00:44.000
die circa zes miljoen jaar geleden leefde.

0:00:45.000,0:00:47.000
Chimpansees zijn bekend

0:00:47.000,0:00:49.000
om hun agressief gedrag.

0:00:49.000,0:00:52.000
(Gelach)

0:00:52.000,0:00:54.000
Maar helaas

0:00:54.000,0:00:56.000
hebben we dit aspect

0:00:56.000,0:00:58.000
teveel benadrukt

0:00:58.000,0:01:01.000
in onze verhalen van de menselijke evolutie.

0:01:01.000,0:01:03.000
Maar bonobo's laten ons de andere kant

0:01:03.000,0:01:05.000
van de medaille zien.

0:01:05.000,0:01:07.000
Terwijl chimpansees

0:01:07.000,0:01:10.000
worden gedomineerd door grote, enge kerels,

0:01:10.000,0:01:12.000
wordt de bonobosamenleving

0:01:12.000,0:01:15.000
geleid door gezaghebbende vrouwtjes.

0:01:16.000,0:01:19.000
Deze jongens hebben echt iets aparts bedacht

0:01:19.000,0:01:22.000
want dit leidt tot een zeer tolerante samenleving

0:01:22.000,0:01:24.000
waar dodelijk geweld

0:01:24.000,0:01:27.000
nog niet is waargenomen.

0:01:27.000,0:01:29.000
Maar helaas

0:01:29.000,0:01:31.000
zijn bonobo's de minst begrepen

0:01:31.000,0:01:33.000
mensapen.

0:01:33.000,0:01:36.000
Ze leven in de diepten van de Congolese jungle

0:01:36.000,0:01:39.000
en het is erg moeilijk om ze te bestuderen.

0:01:39.000,0:01:42.000
Congo is een paradox --

0:01:42.000,0:01:46.000
een land van buitengewone biodiversiteit en schoonheid,

0:01:46.000,0:01:49.000
maar ook het hart van de duisternis zelf --

0:01:49.000,0:01:52.000
het toneel van een gewelddadig conflict

0:01:52.000,0:01:54.000
dat decennialang heeft gewoed

0:01:54.000,0:01:57.000
en bijna net zo veel levens kostte

0:01:57.000,0:02:00.000
als de Eerste Wereldoorlog.

0:02:01.000,0:02:03.000
Niet verrassend brengt deze vernietiging

0:02:03.000,0:02:07.000
ook het overleven van de bonobo in gevaar.

0:02:07.000,0:02:10.000
Handel in bosvlees en ontbossing betekenen

0:02:10.000,0:02:13.000
dat we niet eens een klein stadion zouden kunnen vullen

0:02:13.000,0:02:15.000
met alle overgebleven bonobo's in de wereld --

0:02:15.000,0:02:18.000
en zelfs daar zijn we nog niet eens zeker van.

0:02:19.000,0:02:23.000
Toch is in dit land van geweld en chaos,

0:02:23.000,0:02:26.000
tussen de bomen

0:02:26.000,0:02:28.000
een verborgen lachen te horen.

0:02:28.000,0:02:31.000
Wie zijn deze neven?

0:02:31.000,0:02:35.000
We kennen ze als de 'make love, not war'-apen,

0:02:35.000,0:02:37.000
omdat zij frequente, promiscue

0:02:37.000,0:02:39.000
en biseksuele seks gebruiken

0:02:39.000,0:02:41.000
om conflicten te beheren

0:02:41.000,0:02:43.000
en maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

0:02:43.000,0:02:45.000
Nu zeg ik niet dat dit de oplossing is

0:02:45.000,0:02:48.000
voor alle problemen van de mensheid --

0:02:49.000,0:02:51.000
aangezien het bonoboleven

0:02:51.000,0:02:53.000
meer inhoudt dan de Kama Sutra.

0:02:53.000,0:02:55.000
Net als mensen houden bonobo's

0:02:55.000,0:02:57.000
gedurende hun gehele leven van spelen.

0:02:57.000,0:02:59.000
Spelen is niet alleen voor kinderen.

0:02:59.000,0:03:01.000
Voor ons en voor hen is spelen fundamenteel

0:03:01.000,0:03:04.000
voor het hechter maken van relaties

0:03:04.000,0:03:06.000
en het bevorderen van tolerantie.

0:03:06.000,0:03:08.000
Daar leren we om te vertrouwen,

0:03:08.000,0:03:11.000
en leren we over de regels van het spel.

0:03:11.000,0:03:13.000
Spel verhoogt creativiteit

0:03:13.000,0:03:16.000
en veerkracht,

0:03:16.000,0:03:19.000
het geeft diversiteit --

0:03:19.000,0:03:21.000
diversiteit van interacties,

0:03:21.000,0:03:23.000
diversiteit van gedrag,

0:03:23.000,0:03:26.000
diversiteit van verbindingen.

0:03:26.000,0:03:28.000
Als je bonobo's ziet spelen,

0:03:28.000,0:03:31.000
dan zie je de evolutionaire wortels

0:03:31.000,0:03:33.000
van menselijke lach, dans

0:03:33.000,0:03:35.000
en ritueel.

0:03:35.000,0:03:37.000
Spelen is de lijm

0:03:37.000,0:03:39.000
die ons samenhoudt.

0:03:39.000,0:03:42.000
Ik weet niet hoe jullie spelen,

0:03:42.000,0:03:44.000
maar ik wil je een paar unieke clips

0:03:44.000,0:03:46.000
vers uit het wild laten zien.

0:03:46.000,0:03:49.000
Eerst een balspel in bonobostijl --

0:03:49.000,0:03:52.000
en daarmee bedoel ik niet voetbal.

0:03:52.000,0:03:54.000
Hier zie je

0:03:54.000,0:03:56.000
een jong vrouwtje en mannetje

0:03:56.000,0:03:59.000
verwikkeld in een achtervolgingsspel.

0:03:59.000,0:04:01.000
Kijk eens naar wat ze doet.

0:04:01.000,0:04:03.000
Het zou de evolutionaire oorsprong van de zin

0:04:03.000,0:04:05.000
'Ze heeft hem bij zijn ballen.' kunnen zijn

0:04:05.000,0:04:08.000
(Gelach)

0:04:08.000,0:04:11.000
Alleen denk ik dat hij het wel leuk vindt.

0:04:12.000,0:04:14.000
Yeah.

0:04:14.000,0:04:16.000
(Gelach)

0:04:16.000,0:04:18.000
Dus seksspelletjes vind je

0:04:18.000,0:04:20.000
zowel bij bonobo's als bij mensen.

0:04:20.000,0:04:22.000
En deze video is echt interessant

0:04:22.000,0:04:24.000
omdat hij laat zien --

0:04:24.000,0:04:26.000
Deze video is echt interessant

0:04:26.000,0:04:28.000
omdat hij de inventiviteit laat zien

0:04:28.000,0:04:31.000
om ongewone elementen in het spel te brengen --

0:04:31.000,0:04:34.000
zoals de testikels --

0:04:34.000,0:04:37.000
en ook hoe het spelen zowel vertrouwen vereist

0:04:37.000,0:04:40.000
als vertrouwen bevordert --

0:04:40.000,0:04:42.000
terwijl het ook nog ontzettend leuk is.

0:04:42.000,0:04:44.000
Maar spel is variabel.

0:04:44.000,0:04:47.000
(Gelach)

0:04:47.000,0:04:49.000
Spel is variabel

0:04:49.000,0:04:51.000
en kan vele vormen aannemen.

0:04:51.000,0:04:53.000
Sommige zijn rustiger,

0:04:53.000,0:04:55.000
fantasierijk, nieuwsgierig --

0:04:55.000,0:04:58.000
waar verwondering misschien herontdekt wordt.

0:04:58.000,0:05:00.000
En dit wil ik je laten zien,

0:05:00.000,0:05:02.000
Dit is Fuku, een jong vrouwtje,

0:05:02.000,0:05:04.000
en ze is rustig met water aan het spelen.

0:05:04.000,0:05:06.000
Ik denk dat wij, net als zij,

0:05:06.000,0:05:08.000
soms alleen spelen,

0:05:08.000,0:05:10.000
en de grenzen van onze innerlijke

0:05:10.000,0:05:13.000
en onze uiterlijke werelden verkennen.

0:05:13.000,0:05:15.000
En het is die speelse nieuwsgierigheid

0:05:15.000,0:05:18.000
die ons ertoe aanzet om te verkennen, om samen te werken.

0:05:19.000,0:05:22.000
En dan zijn de onverwachte verbindingen die we leggen

0:05:22.000,0:05:25.000
de echte broedplaats voor creativiteit.

0:05:26.000,0:05:29.000
Dit zijn slechts voorproefjes

0:05:29.000,0:05:31.000
van de inzichten die bonobo's ons geven

0:05:31.000,0:05:34.000
van ons verleden en heden.

0:05:34.000,0:05:37.000
Maar ze houden ook een geheim in voor onze toekomst,

0:05:37.000,0:05:39.000
een toekomst waar we ons moeten aanpassen

0:05:39.000,0:05:42.000
aan een steeds uitdagender wereld

0:05:42.000,0:05:44.000
door grotere creativiteit

0:05:44.000,0:05:46.000
en meer samenwerking.

0:05:46.000,0:05:49.000
Het geheim is dat spel de sleutel is

0:05:49.000,0:05:51.000
van deze mogelijkheden.

0:05:51.000,0:05:53.000
Met andere woorden,

0:05:53.000,0:05:55.000
spel is onze adaptieve jokerkaart.

0:05:55.000,0:05:57.000
Om ons met succes aan te passen

0:05:57.000,0:05:59.000
aan een veranderende wereld

0:05:59.000,0:06:02.000
moeten we spelen.

0:06:03.000,0:06:06.000
Maar zullen we het maximum uit onze speelsheid halen?

0:06:06.000,0:06:08.000
Spel is geen frivole bezigheid;

0:06:08.000,0:06:10.000
spel is van essentieel belang.

0:06:10.000,0:06:13.000
Zowel voor bonobo's als voor mensen,

0:06:13.000,0:06:16.000
het leven is niet alleen 'rood in tand en klauw'.

0:06:16.000,0:06:19.000
In tijden waarin het het minst geschikt lijkt om te spelen,

0:06:19.000,0:06:22.000
zou het wellicht het meest urgent kunnen zijn.

0:06:23.000,0:06:26.000
En ja, mijn collega primaten,

0:06:26.000,0:06:29.000
laat ons dit geschenk uit de evolutie aan

0:06:29.000,0:06:31.000
het hart drukken en samen spelen,

0:06:31.000,0:06:34.000
om creativiteit, gemeenschap

0:06:34.000,0:06:36.000
en verwondering te herontdekken.

0:06:36.000,0:06:38.000
Dank je.

0:06:38.000,0:06:40.000
(Applaus)