တိရိစ္ဆာန်တွေ နာကျင်မှုကို ဘယ်လိုခံစားကြရလဲ။ Robyn J. Crook
-
0:07 - 0:10လူသားတွေဟာ အပ်ထိုးမိလို့နာကျင်တာ
-
0:10 - 0:13ခလုတ်တိုက်မိလို့ခြေထောက်နာသွားတာ
-
0:13 - 0:15သွားတစစ်စစ်ကိုက်တာတွေကို သိကြပါတယ်။
-
0:15 - 0:20ကျွနု်ပ်တို့ဟာနာကျင်မှုပေါင်းများစွာကို
သိနိုင်ပြီး သက်သာမယ့်နည်းတွေလည်းရှိကြတယ်။ -
0:20 - 0:22ဒါဆို အခြားသောသတ္တဝါတွေကကော?
-
0:22 - 0:26ကျွနု်ပ်တို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့တိရိစ္ဆာန်
တွေကနာကျင်မှုကိုဘယ်လိုခံစားကြရပါလဲ။ -
0:26 - 0:28ဒါဟာကျွန်တော်တို့အခုလေ့လာကြမယ့်
အဓိကအချက်ပေါ့။ -
0:28 - 0:30သူတို့ဟာပတ်ဝန်းကျင်အကျိုးပြုလို့
-
0:30 - 0:31တိရိစ္ဆာန်တွေကိုအိမ်မှာမွေးကြတယ်
-
0:31 - 0:34အချို့မျိုးစိတ်ကိုတော့အစားအစားအတွက်
မွေးကြတယ်။ -
0:34 - 0:38နောက်ခေတ်မီသိပ္ပံစမ်းသပ်မှုတွေနဲ့ လူသား
ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း သူတို့ကိုသုံးပါတယ်။ -
0:38 - 0:40တိရိစ္ဆာန်တွေဟာကျုပ်တို့အတွက်
အရေးပါပါတယ်။ -
0:40 - 0:44ဒါကြောင့် သူတို့လေးတွေ အလကားနေရင်း
မနာကျင်စေဖို့ကလည်းအရေးကြီးပါတယ်။ -
0:44 - 0:47လူသားနဲ့တူတဲ့ နို့တိုက်သတ္တဝါလိုအကောင်တွေ
အတွက် -
0:47 - 0:50ထိခိုက်မိလို့နာကျင်ရတာဟာမြင်သာပါတယ်။
-
0:50 - 0:53သို့သော်မမြင်သာတဲ့နာကျင်မှုတွေလည်း
ရှိပါသေးတယ်။ -
0:53 - 0:56လူသားတွေကို နာကျင်မှုသက်သာစေတဲ့အရာတွေက
သူတို့ကိုလည်းအထောက်အကူပြုပါတယ်။ -
0:56 - 0:58တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့သဘာ၀ဟာ
လူသားတွေနဲ့မတူလေလေ၊ -
0:58 - 1:01သူတို့ရဲ့နာကျင်မှုကိုနားလည်ဖို့
ပိုခက်လေလေပဲဖြစ်ပါတယ်။ -
1:01 - 1:04ပုဇွန်တစ်ကောင်နာနေမနေကို
သင်ဘယ်လိုပြောနိုင်မလဲ -
1:04 - 1:05မြွေဆိုရင်ကော?
-
1:05 - 1:07ခရုတစ်ကောင်ကော?
-
1:07 - 1:09လူသားတွေအပါအဝင်ဖြစ်တဲ့
ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေမှာ -
1:09 - 1:12နာကျင်မှုကို အဓိကအားဖြင့် အပိုင်းကြီး
၂ပိုင်းခွဲနိုင်ပါတယ်။ -
1:12 - 1:17ပထမတစ်ခုကတော့ အာရုံကြောနဲ့အရေပြားဟာ
နာကျင်မှုတွေကို အာရုံခံတယ်၊ -
1:17 - 1:19နောက် အဲ့ဒီသတင်းတွေကို
ပင်မအာရုံကြောမကြီးဆီပို့လိုက်တယ်။ -
1:19 - 1:22အဲ့မှာရှိတဲ့motor neurons
တွေကလှုပ်ရှားမှုကိုဖြစ်စေပြီး -
1:22 - 1:25အန္တရာယ်မှရုတ်တရက်ပြန်လည်
ရုပ်သိမ်းလိုက်တယ်။ -
1:25 - 1:28ဒါဟာnociceptionလို့ခေါ်တဲ့ကိုယ်ခန္ဓာ
အပြင်ပိုင်းထိခိုက်မှုကိုသိခြင်းဖြစ်တယ်၊ -
1:28 - 1:30တိရစ္ဆာန်အားလုံးနီးပါးကော၊
-
1:30 - 1:32အချို့ရိုးရှင်းတဲ့အာရုံကြောစနစ်ပဲ
ရှိတဲ့အကောင်တွေတောင်မှ၊ -
1:32 - 1:34ဒီနာကျင်မှုကိုခံစားရပါတယ်။
-
1:34 - 1:37ဒီအစွမ်းအစလေးမှမရှိရင်
အန္တရာယ်တွေကိုရှောင်ဖယ်နိုင်မှာမဟုတ်ဘဲ -
1:37 - 1:40နောက်ပြီးရှင်သန်ဖို့အတွက်လည်း
ခက်ခဲသွားပါလိမ့်မယ်။ -
1:40 - 1:43ဒုတိယတစ်ခုကတော့ အန္တရာယ်ကို
စိတ်မှသိနေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ -
1:43 - 1:47လူတွေရဲ့အရေပြားမှာရှိတဲ့အာရုံခံဆဲလ်လေးတွေက
ပင်မအာရုံကြောမကြီးကတဆင့် -
1:47 - 1:51ဦးနှောက်ဆီသို့ဒုတိယအကြိမ်သတင်းပို့ပါတယ်။
-
1:51 - 1:57ခန္ဒာကို်ယ်အနှံ့ အာရုံခံဆဲလ်သန်းပေါင်း
များစွာက နာကျင်မှုကိုခံစားသိနိုင်ပါတယ်။ -
1:57 - 2:01လူသားတွေမှာ ဒီဖြစ်စဉ်က ရှုပ်ထွေးပြီး
ကြောက်ရွံမှု နာကျင်မှု၊ -
2:01 - 2:02ဖိစီးမှုတွေလိုမျိုး၊
-
2:02 - 2:03စိတ်ခံစားချက်တွေနဲ့၊
-
2:03 - 2:06ဆက်စပ်နေပါတယ်။
-
2:06 - 2:08ဒီဒုတိယဖြစ်စဉ်ကို တိရစ္ဆာန်တွေဘယ်လို
တုံ့ပြန်ကြလည်းဆိုတာ -
2:08 - 2:11တိတိကျကျသိဖို့အတော်လေးခက်ပါတယ်၊
-
2:11 - 2:14ဘာလို့လဲဆို သူတို့ဘယ်လိုခံစားနေရတယ်ဆိုတာ
မပြောပြနိုင်လို့ပါ၊ -
2:14 - 2:19သို့သော် တိရစ္ဆာန်တွေဘယ်လိုပြုမူတယ်ဆိုတာ
ကြည့်ပြီး လေ့လာနိုင်ပါတယ်။ -
2:19 - 2:22တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်တွေကဒဏ်ရာတွေကို
သူတို့ကိုယ်သူတို့ပြုစုကြတယ်။ -
2:22 - 2:25နာကျင်မှုကို အသံကျယ်ကျယ် မြည်ဟိန်းပြပြီး၊
-
2:25 - 2:27အကောင်တွေနဲ့ဝေးရာကိုသွားလိုက်ပါတယ်၊
-
2:27 - 2:31စမ်းသပ်ခန်းထဲက ကြက်တို့ကြွက်တို့ စတဲ့
တိရစ္ဆာန်တွေက နာကျင်ခဲ့ရင် ကိုယ့်ဘာသာ -
2:31 - 2:36နာတာသက်သာအောင်လုပ်ကြတာကို
သုတေသီတွေကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တယ်။ -
2:36 - 2:39တိရစ္ဆာန်တွေဟာ သူတို့နာကျင်မှုခံစားခဲ့ရတဲ့
အခြေအနေတွေလို ထပ်ကြုံတွေ့လာရင်၊ -
2:39 - 2:42အန္တရာယ်ရှိတာကိုသိပြီးအဲ့လိုနေရာတွေက
ရှောင်ဖယ်သွားကြပါတယ်၊ -
2:42 - 2:45ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေက ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေက
နာကျင်မှုကို -
2:45 - 2:47ခံစားနိုင်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်
ဒါကြောင့် -
2:47 - 2:52ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေကိုရည်ရွယ်ချက်မရှိ
နာကျင်စေတာကနိုင်ငံအများပြားမှာတရားမဝင်ဘူး။ -
2:52 - 2:56သို့သော် ကျောရိုးမရှိတဲ့သတ္တဝါတွေလို အခြား
တိရစ္ဆာန်တွေကြတော့ကော။ -
2:56 - 2:58သူတို့အတွက်ဥပဒေအရကာကွယ်ပေးထားတာ
မရှိပါဘူး၊ -
2:58 - 3:02ဘာလို့လဲဆိုတော့သူတို့ရဲ့ပြုမူလုပ်ရှားပုံ
တွေက နားလည်ဖို့ခက်ခဲလို့ပါ။ -
3:02 - 3:04သူတို့ထဲကမှအချို့အကောင်တွေဖြစ်တဲ့
ရေဘဝဲ၊ -
3:04 - 3:05တီကောင်၊ ရေခူ
-
3:05 - 3:06လိုအကောင်တွေတော့၊
-
3:06 - 3:07ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။
-
3:07 - 3:10ဒါဟာရိုးရှင်းပြီး ဦးနှောက်မပါတဲ့အကောင်တွေ
အတွက် -
3:10 - 3:12သာဓကတွေပါပဲ။
-
3:12 - 3:16ရေဘဝဲဟာသူ့ကိုသံပရာသီးနဲ့ညှစ်လိုက်ရင်
တွန့်သွားပါတယ် ဒါဟာသူရဲ့ -
3:16 - 3:19ထိတွေ့မှုအာရုံခံနိုင်စွမ်းကြောင့်ဖြစ်တယ်။
-
3:19 - 3:21သို့သော်ရိုးရှင်းလှတဲ့အာရုံကြောစနစ်ဟာ
-
3:21 - 3:25နာကျင်မှုကို စိတ်ကထိန်းချုပ်ထားနိုင်တဲ့
ပုံစံမျိုးမဟုတ်ပါဘူး။ -
3:25 - 3:27ရေဘဝဲရဲ့ဦးနှောက်ကဆန်းပြားရှုပ်ထွေးသော်လည်း
-
3:27 - 3:29အခြားသောကျောရိုးမဲ့။
-
3:29 - 3:30သတ္တဝါကနားလည်ဖို့ခက်ပါတယ်၊
-
3:30 - 3:34နောက်ပြီးရေဘဝဲတွေဟာဉာဏ်အကောင်းဆုံး
ကျောရိုးမဲ့သတ္တဝါတွေထဲက တကောင်ဖြစ်တယ်။ -
3:34 - 3:40နိုင်ငံတော်တော်များများကလူတွေကရေဘဝဲကို
အရှင်လတ်လတ်စားကြတဲ့ဓလေ့ကရှိနေတုန်းဖြစ်တယ်။ -
3:40 - 3:44ပုဇွန်တွေ ကျောက်ပုဇွန်တွေ ဂဏန်းတွေကို
နာတတ်မတတ်သေချာမသိကြပေမယ့် -
3:44 - 3:47အရှင်လတ်လတ်ပြုတ်စားကြပါသေးတယ်။
-
3:47 - 3:49ဒါဟာ ဥပဒေကြောင်းအရဆိုင်တဲ့ပြဿနာ
တစ်ခုပါ၊ -
3:49 - 3:53ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီကောင်တွေကို
မလိုအပ်ဘဲနာကျင်မှုကိုခံစားစေရလို့ဖြစ်တယ်။ -
3:53 - 3:57သိပ္ပံနည်းကျရှာဖွေမှုတစ်ခုဟာ အငြင်းပွားစရာ
ဖြစ်နေသော်လည်း သဲလွန်စလေးတွေရခဲ့ပါတယ်။ -
3:57 - 4:01ဝင်ကစွပ်တွေကိုစမ်းသပ်မှုမှာ သူတို့ဟာ
လျှပ်စစ်နဲ့မေ့မျောအောင်လုပ်လိုက်ရင် -
4:01 - 4:03အခွံကနေဖို့မသင့်တော်ဘူးဆိုကာ
ထွက်သွားလိမ့်မယ်၊ -
4:03 - 4:06သို့သော် ကောင်းတဲ့အခွံလွတ်ထဲနေကြတယ်။
-
4:06 - 4:09နာနေတဲ့လက်ချောင်းကို
ကာကွယ်ဖို့ကွေးထားတတ်တဲ့ရေဘဝဲတွေဟာ -
4:09 - 4:12အဲဒီလက်ချောင်းကိုသုံးပြီးအစာဖမ်းနိုင်တယ်။
-
4:12 - 4:17ဒါဟာဒီတိရိစ္ဆာန်တွေဟာအန္တ့ရာယ်တွေကို
တုံ့ပြန်နိုင်ရုံတင်မကဘဲ ထိတွေ့အာရုံကိုလည်း -
4:17 - 4:20ကောင်းကောင်းအသုံးချတတ်တာကို
ပြသနေပါတယ်။ -
4:20 - 4:24ဂဏန်းတွေဟာ ဓာတ်လိုက်ခံလိုက်ရရင်
အဲ့ထိမိတဲ့နေရာကို -
4:24 - 4:27ထပ်ခါထပ်ခါပွတ်နေပါတော့တယ်။
-
4:27 - 4:29ပင်လယ်ပက်ကျိတွေတောင်မှ
အန္တရာယ် -
4:29 - 4:32ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့လှုံဆော်မှုကိုရရင်
တန်းပြေးတော့တာပဲ။ -
4:32 - 4:36ဒါတွေဟာရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာခံစားမှုတချို့ကို
မှတ်ထားနိုင်တဲ့မှတ်ဉာဏ်အနည်းငယ်ရှိနေတယ် -
4:36 - 4:38လို့ဆိုလိုတာပါ
လူတွေဟာတိရစ္ဆာန်တွေရဲ့နာကျင်ခြင်းကို -
4:38 - 4:41ဆက်ရှာဖွေလေ့လာနေပါတယ်၊
လူတွေအသိတိုးတက်လာနေလို့ -
4:41 - 4:45တစ်နေ့မှာ တိရစ္ဆာန်တွေကိုရည်ရွှယ်ချက်မရှိ
နာကျင်ခြင်းမဲ့တဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုဖြစ်လာလောက်တယ်
- Title:
- တိရိစ္ဆာန်တွေ နာကျင်မှုကို ဘယ်လိုခံစားကြရလဲ။ Robyn J. Crook
- Speaker:
- Robyn J. Crook
- Description:
-
more » « less
သင်ခန်းစာအပြည့်အစုံသို့ =>http://ed.ted.com/lessons/how-do-animals-experience-pain-robyn-j-crook
လူတွေဟာ ရုတ်တရက်အပ်စူးတာကိုသိတယ်၊ မတော်တဆခြေထောက်တိုက်မိတာသိတယ်၊သွားကိုက်တာကိုသိတယ်။ နည်းမျိုးစုံသောနာကျင်မှုတွေကို လူသားတွေခွဲခြားခံစားနိုင်ပါတယ်။ သို့သော် အခြားမျိုးစိတ်တွေကကော။ ပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိနေတဲ့တိရိစ္ဆာန်တွေနာကျင်မှုကို ဘယ်လိုသိကြခံစားကြရပါသလဲ။ Robyn J. Crook ကကျောရိုးရှိကော ကျောရိုးမဲ့သတ္တဝါတွေရဲ့နာကျင်မှုကိုတင်ဆက်ထားပါတယ်။
Robyn J. Crook ရဲ့ သင်ခန်းစာကို Anton Bogaty မှ သက်ဝင်ပုံများဖြင့် တင်ဆက်ပေးထားပါတယ်။
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:07
|
sann tint edited Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
|
sann tint approved Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
Myo Aung accepted Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
|
Myo Aung edited Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
Thura Soe edited Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
|
Thura Soe edited Burmese subtitles for How do animals experience pain? | |
|
|
Thura Soe edited Burmese subtitles for How do animals experience pain? |