Julie Burstein: Cztery lekcje kreatywności
-
0:01 - 0:05Na biurku trzymam
małe gliniane naczynie, -
0:05 - 0:10zrobione na studiach. To jest raku,
rodzaj wyrobu ceramicznego, -
0:10 - 0:14który powstał w Japonii jako technika
-
0:14 - 0:18wyrobu miseczek
do ceremonii parzenia herbaty. -
0:18 - 0:22To naczynie ma ponad 400 lat.
-
0:22 - 0:26Każde z nich zostało wyrzeźbione z gliny,
-
0:26 - 0:30a najbardziej ceniono w nich
niedoskonałości. -
0:30 - 0:38Naczynia codziennego użytku
wypala się 10 godzin. -
0:38 - 0:42Ten wyjęłam z pieca
w zeszłym tygodniu. -
0:42 - 0:46Piec stygnie kolejny dzień lub dwa.
-
0:46 - 0:51Wypalanie raku trwa krótko.
Stojący na dworze piec -
0:51 - 0:55rozgrzewa się do 1500 stopni
w 15 minut, -
0:55 - 0:59a gdy szkliwo stopi się w piecu,
-
0:59 - 1:02widać słaby połysk
i można wyłączyć piec. -
1:02 - 1:04Długimi metalowymi szczypcami
wyciągamy naczynie. -
1:04 - 1:09W Japonii garnuszek
rozgrzany do czerwoności -
1:09 - 1:14zostałby od razu włożony
do wywaru zielonej herbaty. -
1:14 - 1:17Możecie sobie wyobrazić zapach pary.
-
1:17 - 1:20W USA robimy to bardziej dramatycznie
-
1:20 - 1:24i wrzucamy garnek w trociny,
które zajmują się ogniem. -
1:24 - 1:27Wtedy przykrywamy je
kubłem na śmieci, -
1:27 - 1:32spod którego zaczyna
sączyć się się dym. -
1:32 - 1:37Od moich ubrań jechało dymem.
-
1:37 - 1:42Kocham raku, bo pozwala mi
bawić się żywiołami. -
1:42 - 1:46Mogę ukształtować garnek z gliny
i wybrać glazurę, -
1:46 - 1:51ale potem muszę wypuścić go
w ogień i dym. -
1:51 - 1:53Najwspanialsze w tym są takie niespodzianki,
-
1:53 - 1:56jak spękana powierzchnia,
bo garnki poddawane są -
1:56 - 1:59dużym naprężeniom.
Z temperatury 1500 stopni -
1:59 - 2:03stygną do temperatury pokojowej
w ciągu minuty. -
2:03 - 2:09Raku to cudowna metafora kreatywności.
-
2:09 - 2:13W wielu rzeczach
istnieje napięcie pomiędzy tym, -
2:13 - 2:16co mogę kontrolować
i tym, co muszę odpuścić. -
2:16 - 2:20bez względu na to,
czy tworzę nowy program radiowy, -
2:20 - 2:25czy negocjuję z nastoletnimi synami.
-
2:25 - 2:29Pisząc książkę o kreatywności
-
2:29 - 2:32zdałam sobie sprawę,
że proces trzeba odwrócić. -
2:32 - 2:35Na samym początku musiałam odpuścić
-
2:35 - 2:40i zanurzyć się w historiach setek artystów,
-
2:40 - 2:44pisarzy, muzyków i filmowców.
-
2:44 - 2:50Zrozumiałam, że kreatywność
-
2:50 - 2:53wyrasta z codziennych doświadczeń,
-
2:53 - 2:57częściej niż nam się zdaje,
-
2:57 - 3:00włączając w to odpuszczanie.
-
3:00 - 3:03Miało się rozbić, ale tak też jest dobrze. (Śmiech)
-
3:03 - 3:06To część odpuszczania: czasem się zdarza,
-
3:06 - 3:10a czasem nie, bo kreatywność
-
3:10 - 3:12wyrasta także z potłuczonych kawałków.
-
3:12 - 3:15Najlepszym sposobem
na naukę czegokolwiek -
3:15 - 3:19są opowiadania. Chcę opowiedzieć historię
-
3:19 - 3:24o pracy, zabawie i o czterech aspektach życia,
-
3:24 - 3:27które musimy przyswoić,
-
3:27 - 3:31aby nasza kreatywność kwitła.
-
3:31 - 3:33Pierwszy aspekt z początku
wydaje się bardzo łatwy, -
3:33 - 3:37ale z czasem staje cię coraz trudniejszy.
-
3:37 - 3:41Chodzi o poświęcanie uwagi temu,
co nas otacza. -
3:41 - 3:45Wielu artystów mówi o potrzebie otwartości,
-
3:45 - 3:49przyjmowaniu doświadczeń. To niełatwe,
-
3:49 - 3:53kiedy świecący prostokąt w kieszeni
-
3:53 - 3:56zajmuje ci całą uwagę.
-
3:56 - 4:00Filmowiec Mira Nair mówi o dorastaniu
-
4:00 - 4:05w Bhubaneswar, małym miasteczku w Indiach.
-
4:05 - 4:09Oto zdjęcie jednej ze świątyń w mieście.
-
4:09 - 4:11Mira Nair: W miasteczku było ze 2000 świątyń.
-
4:11 - 4:14Graliśmy w krykieta. Dorastaliśmy w gruzie.
-
4:14 - 4:18Moją główną inspiracją,
-
4:18 - 4:21dzięki której jestem dziś filmowcem,
-
4:21 - 4:25był podróżny teatr ludowy. Przyjeżdżali do miasta,
-
4:25 - 4:28a ja oglądałam zmagania dobra ze złem,
-
4:28 - 4:31przedstawiane przez dwie osoby
na boisku szkolnym, -
4:31 - 4:34bez rekwizytów, ale z ogromną pasją
-
4:34 - 4:38i haszyszem. To było cudowne.
-
4:38 - 4:40Opowieści ludowe z dwóch świętych ksiąg
-
4:40 - 4:44Mahabharaty i Ramajany,
z których ponoć wszystko się w Indiach wywodzi. -
4:44 - 4:47Po zobaczeniu Jatry, tego teatru ludowego,
-
4:47 - 4:52wiedziałam, że muszę iść i występować.
-
4:52 - 4:54Julie Burstein: Czy nie jest to wspaniała historia?
-
4:54 - 4:57Widać rodzaj odskoczni od codzienności.
-
4:57 - 5:00Na szkolnym boisku znalazło się dobro i zło,
-
5:00 - 5:05pasja i haszysz. Mira Nair była młodą dziewczyną,
-
5:05 - 5:09wśród tysięcy innych widzów,
-
5:09 - 5:12ale ona była gotowa. Była otwarta na iskrę,
-
5:12 - 5:15która, jak sama powiedziała,
-
5:15 - 5:17poprowadziła ją ku karierze
-
5:17 - 5:20nagradzanego filmowca.
-
5:20 - 5:23Otwartość na doświadczenie,
które może nas zmienić, -
5:23 - 5:26jest pierwszą rzeczą, którą musimy pojąć.
-
5:26 - 5:32Artyści mówią także o tym,
jak ich największe dzieła -
5:32 - 5:37rodzą się z najtrudniejszych elementów życia.
-
5:37 - 5:40Pisarz Richard Ford mówi o wyzwaniu z dzieciństwa,
-
5:40 - 5:44z którym zmaga się do dziś.
-
5:44 - 5:49Ma poważny problem z dysleksją.
-
5:49 - 5:52Richard Ford: Nauka czytania szła mi bardzo wolno,
-
5:52 - 5:56kończąc szkołę czytałem
na minimalnym poziomie -
5:56 - 5:58i dotąd ciche czytanie
nie idzie mi wiele szybciej, -
5:58 - 6:01niż czytanie na głos,
-
6:01 - 6:05ale dysleksja miała dla mnie wiele plusów.
-
6:05 - 6:08Kiedy pogodziłem się z tym,
że muszę czytać powoli, -
6:08 - 6:13zacząłem chyba z wolna doceniać
-
6:13 - 6:16wszystkie zalety języka i zdań,
-
6:16 - 6:19nie tylko poznawcze aspekty języka,
-
6:19 - 6:22jak synkopy, dźwięk słów,
-
6:22 - 6:24wygląd słów, umiejscowienie akapitów,
-
6:24 - 6:27łamanie linijek. Nie miałem aż takiej dysleksji,
-
6:27 - 6:30żeby nie móc w ogóle czytać.
Musiałem tylko robić to -
6:30 - 6:34bardzo powoli. Czołgając się przez zdania
-
6:34 - 6:39odziedziczyłem inne wartości języka,
-
6:39 - 6:42co pomogło mi pisać zdania.
-
6:42 - 6:46JB: To takie przejmujące. Richard Ford,
laureat Nagrody Pulitzera, -
6:46 - 6:51mówi, że dysleksja
pomogła mu pisać zdania. -
6:51 - 6:54Musiał przyjąć to wyzwanie
i używam tego słowa celowo. -
6:54 - 6:58Jego zadaniem nie było pokonanie dysleksji.
-
6:58 - 7:02Musiał się od niej uczyć.
Musiał nauczyć się słyszeć -
7:02 - 7:05melodię języka.
-
7:05 - 7:09Artyści mówią także o tym,
jak przekraczanie własnych ograniczeń, -
7:09 - 7:13a czasem dotarcie do granic możliwości,
-
7:13 - 7:16pomaga im skupić się
-
7:16 - 7:19na odnalezieniu własnego głosu.
-
7:19 - 7:23Rzeźbiarz Richard Serra opowiada,
-
7:23 - 7:26że jako młody artysta
uważał się za malarza -
7:26 - 7:31i po skończeniu szkoły
mieszkał we Florencji. -
7:31 - 7:33W tym czasie wybrał się do Madrytu,
-
7:33 - 7:36gdzie poszedł do Muzeum Prado,
-
7:36 - 7:40zobaczyć obraz Diego Velazqueza
-
7:40 - 7:45z 1656 r. pod tytułem "Las Meninas",
-
7:45 - 7:47który przedstawia małą księżniczkę
-
7:47 - 7:51oraz jej damy dworu.
-
7:51 - 7:54Za jasnowłosą księżniczką widać lustro.
-
7:54 - 7:57Lustro odbija jej rodziców,
króla i królową Hiszpanii, -
7:57 - 8:01którzy staliby tam, gdzie dzisiaj
-
8:01 - 8:02stoicie wy, patrząc na obraz.
-
8:02 - 8:08Velazquez swoim zwyczajem
umieścił na obrazie również siebie. -
8:08 - 8:12Stoi po lewej stronie, z pędzlem w jednej ręce
-
8:12 - 8:15i z paletą w drugiej.
-
8:15 - 8:17Richard Serra: Stałem tam, patrząc na niego,
-
8:17 - 8:19i zrozumiałem, że Velazquez patrzy na mnie.
-
8:19 - 8:23Pomyślałem: "Ja jestem tematem tego obrazu.
-
8:23 - 8:26Nie dam rady tak malować".
-
8:26 - 8:29W tamtym okresie używałem nawet stopera
-
8:29 - 8:33i malowałem przypadkowe kwadraty,
-
8:33 - 8:35zmierzałem donikąd. Wyrzuciłem wszystkie obrazy
-
8:35 - 8:38do rzeki. Postanowiłem zacząć się bawić.
-
8:38 - 8:41JB: Serra mówi to tak nonszalancko,
że można tego nie uchwycić. -
8:41 - 8:45Zobaczył obraz gościa,
-
8:45 - 8:49który nie żyje od 300 lat, i zrozumiał,
-
8:49 - 8:52że sam tak nie potrafi. Wrócił do studia
-
8:52 - 8:55we Florencji, wziął wszystkie swoje prace
-
8:55 - 8:59i wrzucił je do rzeki.
-
8:59 - 9:03Richard Serra odpuścił sobie malarstwo,
-
9:03 - 9:07ale nie sztukę.
Przeprowadził się do Nowego Jorku, -
9:07 - 9:09i spisał ponad 100 czasowników:
-
9:09 - 9:13"zwijać, zgnieść, złożyć",
-
9:13 - 9:15i zgodnie z obietnicą zaczął się bawić.
-
9:15 - 9:18Oddawał słowa w różnych materiałach.
-
9:18 - 9:21Brał ogromny arkusz blachy ołowianej,
-
9:21 - 9:25zwijał go i rozwijał.
Robił to samo z gumą, -
9:25 - 9:30Przy słowie "podnosić" stworzył to,
-
9:30 - 9:35co stoi teraz w Muzeum Sztuki Nowoczesnej.
-
9:35 - 9:38Richard Serra musiał porzucić malarstwo,
-
9:38 - 9:41aby wyruszyć na swoje radosne poszukiwania,
-
9:41 - 9:45które zaowocowały dziełami,
z których dziś słynie: -
9:45 - 9:50ogromne stalowe łuki, których doświadczenie
-
9:50 - 9:54wymaga od widza czasu i ruchu. W rzeźbie,
-
9:54 - 9:57Richard Serra umie zrobić to,
czego nie mógł w malarstwie. -
9:57 - 10:02To my stajemy się
przedmiotem jego sztuki. -
10:02 - 10:06Doświadczenia, wyzwania i ograniczenia
-
10:06 - 10:09trzeba najpierw zaakceptować,
-
10:09 - 10:12by kreatywność mogła kwitnąć.
-
10:12 - 10:15Jest też czwarte pojęcie, najtrudniejsze.
-
10:15 - 10:18Jest to pogodzenie się ze stratą,
-
10:18 - 10:22najstarszym i najtrwalszym
ludzkim doświadczeniem. -
10:22 - 10:25Aby tworzyć, musimy stanąć pomiędzy tym,
-
10:25 - 10:29co widzimy na świecie,
a własnymi nadziejami, -
10:29 - 10:33patrząc bez emocji
na odrzucenie, zawód miłosny, -
10:33 - 10:36wojnę, śmierć.
-
10:36 - 10:38Bardzo ciężko stoi się w tym miejscu.
-
10:38 - 10:44Wychowawca Parker Palmer
nazywa to "tragiczną luką", -
10:44 - 10:48nie dlatego, że budzi smutek,
ale dlatego, że jest nieunikniona. -
10:48 - 10:51Mój przyjaciel Dick Nodel powtarza:
-
10:51 - 10:54"Można trwać w napięciu,
jak struna w skrzypcach, -
10:54 - 10:57i zrobić coś pięknego".
-
10:57 - 11:00To napięcie rezonuje
w pracach Joela Meyerowitza, -
11:00 - 11:04fotografa, który na początku kariery słynął
-
11:04 - 11:07z fotografii ulicznej,
-
11:07 - 11:10a także z pięknych pejzaży Toskanii,
-
11:10 - 11:14czy Cape Cod,
-
11:14 - 11:17czy światła.
-
11:17 - 11:20Joel pochodzi z Nowego Jorku i przez wiele lat
-
11:20 - 11:24miał studio w Chelsea, z widokiem na centrum,
-
11:24 - 11:27na World Trade Centre.
-
11:27 - 11:31Fotografował te budynki w każdym świetle.
-
11:31 - 11:35Domyślacie się, dokąd zmierza ta historia.
-
11:35 - 11:389 września nie było go w Nowym Jorku,
-
11:38 - 11:42ale natychmiast wrócił i popędził
-
11:42 - 11:44na miejsce zniszczenia.
-
11:44 - 11:46Joel Meyerowitz: Tak jak inni przechodnie
-
11:46 - 11:49stałem pod siatką
przy skrzyżowaniu Chambers -
11:49 - 11:52i Greenwich. Widziałem tylko dym
-
11:52 - 11:55i trochę gruzu.
Podniosłem aparat, żeby spojrzeć, -
11:55 - 11:58sprawdzić tylko, czy coś widać,
-
11:58 - 12:03a policjantka szturchnęła mnie w ramię
-
12:03 - 12:05i powiedziała: "Hej, żadnych zdjęć!".
-
12:05 - 12:08Ten cios mnie obudził,
-
12:08 - 12:12w taki sposób, jak to chyba miało zadziałać.
-
12:12 - 12:14Na pytanie, czemu nie wolno
robić zdjęć, odparła: -
12:14 - 12:17"To miejsce zbrodni.
Fotografowanie wzbronione". -
12:17 - 12:19Zapytałem: "A gdybym był z prasy?"
-
12:19 - 12:21Odpowiedziała:
-
12:21 - 12:25"Patrz tam". Przecznicę dalej stali dziennikarze,
-
12:25 - 12:29stłoczeni na małym ogrodzonym terenie.
-
12:29 - 12:30Zapytałem, kiedy będą mogli wejść.
-
12:30 - 12:33Odpowiedziała: "Prawdopodobnie nigdy".
-
12:33 - 12:37Odchodząc stamtąd doznałem olśnienia,
-
12:37 - 12:40pewnie od kuksańca,
który był rodzajem obelgi. -
12:40 - 12:42Pomyślałem: "Jeżeli nie ma zdjęć,
-
12:42 - 12:46nie będzie żadnego zapisu.
Musimy mieć relację." -
12:46 - 12:48I pomyślałem, że zrobię tę relację.
-
12:48 - 12:50Znajdę sposób, żeby się tam zostać,
bo nie chcę, -
12:50 - 12:52żeby ta historia zniknęła.
-
12:52 - 12:56JB: Tak zrobił. Wykorzystał wszelkie kontakty
-
12:56 - 12:59i dostał przepustkę
na teren World Trade Center, -
12:59 - 13:03gdzie robił zdjęcia
każdego dnia, przez 9 miesięcy. -
13:03 - 13:06Oglądanie ich dzisiaj
przywołuje zapach dymu, -
13:06 - 13:09którymi przesiąkło mi ubranie,
-
13:09 - 13:11kiedy wracałam wieczorami do domu.
-
13:11 - 13:14Moje biuro było tylko kilka przecznic dalej.
-
13:14 - 13:18Niektóre z tych zdjęć są piękne.
-
13:18 - 13:21Czy Joel Meyerowitz miał trudności,
-
13:21 - 13:25żeby stworzyć piękno
z takiego spustoszenia? -
13:25 - 13:29JM: Okropne, przejmujące,
-
13:29 - 13:32tragiczne i przerażające,
-
13:32 - 13:36ale na swój sposób
było to także ogromne wydarzenie, -
13:36 - 13:41które później przekształciło się
w ten osad, -
13:41 - 13:43i jak wiele innych ruin,
-
13:43 - 13:47jak ruiny Koloseum
albo ruiny jakiejś katedry, -
13:47 - 13:52nabrało nowego znaczenia
przy obserwacji pogody. -
13:52 - 13:54Czasem przychodziłem po południu
-
13:54 - 13:57i światło było różowe
a powietrze zamglone, -
13:57 - 14:01stałem wśród gruzu.
Zacząłem rozpoznawać -
14:01 - 14:05zarówno wrodzone piękno natury,
-
14:05 - 14:08jak i fakt, że natura, podobnie jak czas,
-
14:08 - 14:11leczy tę ranę.
-
14:11 - 14:15Niepowstrzymany czas odmienia wydarzenie.
-
14:15 - 14:18Coraz bardziej oddala się od tamtego dnia,
-
14:18 - 14:22a światło i pory roku jakoś to łagodzą.
-
14:22 - 14:26Nie jestem romantykiem. Jestem realistą.
-
14:26 - 14:30A realnie stoi tam
budynek Woolworth spowity dymem -
14:30 - 14:35co teraz wygląda
jak rozproszone światło w teatrze -
14:35 - 14:39i barwi się na różowo,
-
14:39 - 14:42a tam poniżej woda tryska z węży,
-
14:42 - 14:45zapalają się lampy,
woda robi się żrąco zielona -
14:45 - 14:49bo włączono lampy sodowe.
-
14:49 - 14:52Kto mógłby sobie wyśnić coś takiego?
-
14:52 - 14:56Ale jestem tu,
wszystko właśnie tak wygląda -
14:56 - 14:58i trzeba zrobić zdjęcie.
-
14:58 - 15:01JB. Trzeba zrobić zdjęcie.
To poczucie konieczności, pracy -
15:01 - 15:07jest tak silne w historii Joela.
-
15:07 - 15:10Widząc go ostatnio powiedziałam,
-
15:10 - 15:14że podziwiam jego zapalczywy upór, determinację,
-
15:14 - 15:18by przepchnąć się przez biurokrację, by pracować.
-
15:18 - 15:21Uśmiechnął się i powiedział: "Jestem uparty,
-
15:21 - 15:23ale ważniejszy jest chyba
-
15:23 - 15:26mój zapalczywy optymizm".
-
15:26 - 15:29Kiedy opowiadałam pierwszy raz, ktoś na widowni
-
15:29 - 15:33podniósł rękę i powiedział:
"Ci wszyscy artyści opowiadają -
15:33 - 15:37o swojej pracy, a nie sztuce,
więc pomyślałem sobie -
15:37 - 15:40o własnej pracy i gdzie w niej
jest miejsce na kreatywność, -
15:40 - 15:45a nie jestem artystą".
Ma rację. Wszyscy zmagamy się -
15:45 - 15:49z doświadczeniami i wyzwaniami,
ograniczeniami i stratami. -
15:49 - 15:52Kreatywność jest niezbędna nam wszystkim,
-
15:52 - 15:54czy jesteśmy naukowcami, czy nauczycielami,
-
15:54 - 15:59rodzicami, czy przedsiębiorcami.
-
15:59 - 16:01Chciałabym zostawić was
z jeszcze jednym obrazem -
16:01 - 16:04japońskiego naczynia do herbaty.
-
16:04 - 16:07Stoi we Freer Gallery w Waszyngtonie.
-
16:07 - 16:09Ma ponad sto lat i wciąż można zobaczyć
-
16:09 - 16:13ślady palców garncarza.
-
16:13 - 16:16Jak także widać, to naczynie pękło
-
16:16 - 16:19w którymś momencie
swojej stuletniej historii. -
16:19 - 16:21Osoba, która je poskładała
-
16:21 - 16:24zamiast ukryć pęknięcia,
-
16:24 - 16:30postanowiła podkreślić je złotym lakierem.
-
16:30 - 16:34Pęknięta miseczka
jest teraz jeszcze piękniejsza, -
16:34 - 16:37niż w pierwotnej postaci.
-
16:37 - 16:39Możemy popatrzyć na te pęknięcia,
-
16:39 - 16:42bo opowiadają historię
życia każdego z nas, -
16:42 - 16:45proces tworzenia i zniszczenia,
-
16:45 - 16:50kontrolowania i odpuszczania,
zbierania fragmentów -
16:50 - 16:52i tworzenia czegoś nowego.
-
16:52 - 16:57Dziękuję. (Oklaski)
- Title:
- Julie Burstein: Cztery lekcje kreatywności
- Speaker:
- Julie Burstein
- Description:
-
Prezenterka radiowa Julie Burstein rozmawia z kreatywnymi ludźmi na co dzień i dzieli się teraz czterema wskazówkami, jak tworzyć w obliczu wyzwania, utraty wiary w siebie czy poniesienia straty. Posłuchajcie spostrzeżeń ludzi takich jak filmowiec Mira Nair, pisarz Richard Ford, rzeźbiarz Richard Serra i fotograf Joel Meyerowitz.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 17:20
Dimitra Papageorgiou approved Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand declined Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for 4 lessons in creativity | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 lessons in creativity |