1
00:00:01,018 --> 00:00:05,322
Na biurku trzymam 
małe gliniane naczynie,

2
00:00:05,322 --> 00:00:09,785
zrobione na studiach. To jest raku, 
rodzaj wyrobu ceramicznego,

3
00:00:09,785 --> 00:00:14,292
który powstał w Japonii jako technika

4
00:00:14,292 --> 00:00:18,339
wyrobu miseczek 
do ceremonii parzenia herbaty.

5
00:00:18,339 --> 00:00:21,604
To naczynie ma ponad 400 lat.

6
00:00:21,604 --> 00:00:26,068
Każde z nich zostało wyrzeźbione z gliny,

7
00:00:26,068 --> 00:00:30,364
a najbardziej ceniono w nich 
niedoskonałości.

8
00:00:30,364 --> 00:00:38,436
Naczynia codziennego użytku 
wypala się 10 godzin.

9
00:00:38,436 --> 00:00:41,545
Ten wyjęłam z pieca 
w zeszłym tygodniu.

10
00:00:41,545 --> 00:00:46,029
Piec stygnie kolejny dzień lub dwa.

11
00:00:46,029 --> 00:00:50,832
Wypalanie raku trwa krótko. 
Stojący na dworze piec

12
00:00:50,832 --> 00:00:55,387
rozgrzewa się do 1500 stopni 
w 15 minut,

13
00:00:55,387 --> 00:00:59,045
a gdy szkliwo stopi się w piecu,

14
00:00:59,045 --> 00:01:01,863
widać słaby połysk 
i można wyłączyć piec.

15
00:01:01,863 --> 00:01:04,450
Długimi metalowymi szczypcami 
wyciągamy naczynie.

16
00:01:04,450 --> 00:01:08,935
W Japonii garnuszek 
rozgrzany do czerwoności

17
00:01:08,935 --> 00:01:13,849
zostałby od razu włożony 
do wywaru zielonej herbaty.

18
00:01:13,849 --> 00:01:17,081
Możecie sobie wyobrazić zapach pary.

19
00:01:17,081 --> 00:01:20,246
W USA robimy to bardziej dramatycznie

20
00:01:20,246 --> 00:01:23,911
i wrzucamy garnek w trociny, 
które zajmują się ogniem.

21
00:01:23,911 --> 00:01:26,935
Wtedy przykrywamy je 
kubłem na śmieci,

22
00:01:26,935 --> 00:01:31,847
spod którego zaczyna 
sączyć się się dym.

23
00:01:31,847 --> 00:01:36,727
Od moich ubrań jechało dymem.

24
00:01:36,727 --> 00:01:41,825
Kocham raku, bo pozwala mi 
bawić się żywiołami.

25
00:01:41,825 --> 00:01:46,321
Mogę ukształtować garnek z gliny 
i wybrać glazurę,

26
00:01:46,321 --> 00:01:50,625
ale potem muszę wypuścić go 
w ogień i dym.

27
00:01:50,625 --> 00:01:53,090
Najwspanialsze w tym są takie niespodzianki,

28
00:01:53,090 --> 00:01:56,363
jak spękana powierzchnia, 
bo garnki poddawane są

29
00:01:56,363 --> 00:01:58,974
dużym naprężeniom. 
Z temperatury 1500 stopni

30
00:01:58,974 --> 00:02:03,053
stygną do temperatury pokojowej 
w ciągu minuty.

31
00:02:03,053 --> 00:02:09,004
Raku to cudowna metafora kreatywności.

32
00:02:09,004 --> 00:02:12,769
W wielu rzeczach 
istnieje napięcie pomiędzy tym,

33
00:02:12,769 --> 00:02:16,204
co mogę kontrolować 
i tym, co muszę odpuścić.

34
00:02:16,204 --> 00:02:19,998
bez względu na to, 
czy tworzę nowy program radiowy,

35
00:02:19,998 --> 00:02:25,083
czy negocjuję z nastoletnimi synami.

36
00:02:25,083 --> 00:02:29,057
Pisząc książkę o kreatywności

37
00:02:29,057 --> 00:02:31,541
zdałam sobie sprawę, 
że proces trzeba odwrócić.

38
00:02:31,541 --> 00:02:35,190
Na samym początku musiałam odpuścić

39
00:02:35,190 --> 00:02:39,794
i zanurzyć się w historiach setek artystów,

40
00:02:39,794 --> 00:02:44,269
pisarzy, muzyków i filmowców.

41
00:02:44,269 --> 00:02:49,581
Zrozumiałam, że kreatywność

42
00:02:49,581 --> 00:02:52,909
wyrasta z codziennych doświadczeń,

43
00:02:52,909 --> 00:02:56,613
częściej niż nam się zdaje,

44
00:02:56,613 --> 00:02:59,533
włączając w to odpuszczanie.

45
00:02:59,533 --> 00:03:03,323
Miało się rozbić, ale tak też jest dobrze. (Śmiech)

46
00:03:03,323 --> 00:03:06,272
To część odpuszczania: czasem się zdarza,

47
00:03:06,272 --> 00:03:09,677
a czasem nie, bo kreatywność

48
00:03:09,677 --> 00:03:12,454
wyrasta także z potłuczonych kawałków.

49
00:03:12,454 --> 00:03:15,101
Najlepszym sposobem 
na naukę czegokolwiek

50
00:03:15,101 --> 00:03:19,135
są opowiadania. Chcę opowiedzieć historię

51
00:03:19,135 --> 00:03:24,317
o pracy, zabawie i o czterech aspektach życia,

52
00:03:24,317 --> 00:03:26,713
które musimy przyswoić,

53
00:03:26,713 --> 00:03:30,781
aby nasza kreatywność kwitła.

54
00:03:30,781 --> 00:03:32,797
Pierwszy aspekt z początku 
wydaje się bardzo łatwy,

55
00:03:32,797 --> 00:03:37,003
ale z czasem staje cię coraz trudniejszy.

56
00:03:37,003 --> 00:03:40,998
Chodzi o poświęcanie uwagi temu, 
co nas otacza.

57
00:03:40,998 --> 00:03:45,453
Wielu artystów mówi o potrzebie otwartości,

58
00:03:45,453 --> 00:03:48,893
przyjmowaniu doświadczeń. To niełatwe,

59
00:03:48,893 --> 00:03:52,511
kiedy świecący prostokąt w kieszeni

60
00:03:52,511 --> 00:03:56,098
zajmuje ci całą uwagę.

61
00:03:56,098 --> 00:04:00,238
Filmowiec Mira Nair mówi o dorastaniu

62
00:04:00,238 --> 00:04:04,843
w Bhubaneswar, małym miasteczku w Indiach.

63
00:04:04,843 --> 00:04:08,536
Oto zdjęcie jednej ze świątyń w mieście.

64
00:04:08,536 --> 00:04:11,408
Mira Nair: W miasteczku było ze 2000 świątyń.

65
00:04:11,408 --> 00:04:14,264
Graliśmy w krykieta. Dorastaliśmy w gruzie.

66
00:04:14,264 --> 00:04:17,520
Moją główną inspiracją,

67
00:04:17,520 --> 00:04:21,168
dzięki której jestem dziś filmowcem,

68
00:04:21,168 --> 00:04:24,720
był podróżny teatr ludowy. Przyjeżdżali do miasta,

69
00:04:24,720 --> 00:04:28,032
a ja oglądałam zmagania dobra ze złem,

70
00:04:28,032 --> 00:04:31,448
przedstawiane przez dwie osoby 
na boisku szkolnym,

71
00:04:31,448 --> 00:04:33,984
bez rekwizytów, ale z ogromną pasją

72
00:04:33,984 --> 00:04:37,679
i haszyszem. To było cudowne.

73
00:04:37,679 --> 00:04:40,473
Opowieści ludowe z dwóch świętych ksiąg

74
00:04:40,473 --> 00:04:43,968
Mahabharaty i Ramajany,
z których ponoć wszystko się w Indiach wywodzi.

75
00:04:43,968 --> 00:04:47,498
Po zobaczeniu Jatry, tego teatru ludowego,

76
00:04:47,498 --> 00:04:52,488
wiedziałam, że muszę iść i występować.

77
00:04:52,488 --> 00:04:54,395
Julie Burstein: Czy nie jest to wspaniała historia?

78
00:04:54,395 --> 00:04:56,815
Widać rodzaj odskoczni od codzienności.

79
00:04:56,815 --> 00:04:59,534
Na szkolnym boisku znalazło się dobro i zło,

80
00:04:59,534 --> 00:05:05,067
pasja i haszysz. Mira Nair była młodą dziewczyną,

81
00:05:05,067 --> 00:05:08,665
wśród tysięcy innych widzów,

82
00:05:08,665 --> 00:05:11,615
ale ona była gotowa. Była otwarta na iskrę,

83
00:05:11,615 --> 00:05:14,744
która, jak sama powiedziała,

84
00:05:14,744 --> 00:05:17,359
poprowadziła ją ku karierze

85
00:05:17,359 --> 00:05:20,162
nagradzanego filmowca.

86
00:05:20,162 --> 00:05:22,983
Otwartość na doświadczenie, 
które może nas zmienić,

87
00:05:22,983 --> 00:05:25,916
jest pierwszą rzeczą, którą musimy pojąć.

88
00:05:25,916 --> 00:05:31,695
Artyści mówią także o tym, 
jak ich największe dzieła

89
00:05:31,695 --> 00:05:36,567
rodzą się z najtrudniejszych elementów życia.

90
00:05:36,567 --> 00:05:40,221
Pisarz Richard Ford mówi o wyzwaniu z dzieciństwa,

91
00:05:40,221 --> 00:05:44,263
z którym zmaga się do dziś.

92
00:05:44,263 --> 00:05:49,023
Ma poważny problem z dysleksją.

93
00:05:49,023 --> 00:05:51,930
Richard Ford: Nauka czytania szła mi bardzo wolno,

94
00:05:51,930 --> 00:05:55,762
kończąc szkołę czytałem 
na minimalnym poziomie

95
00:05:55,762 --> 00:05:58,290
i dotąd ciche czytanie 
nie idzie mi wiele szybciej,

96
00:05:58,290 --> 00:06:01,138
niż czytanie na głos,

97
00:06:01,138 --> 00:06:04,914
ale dysleksja miała dla mnie wiele plusów.

98
00:06:04,914 --> 00:06:08,059
Kiedy pogodziłem się z tym, 
że muszę czytać powoli,

99
00:06:08,059 --> 00:06:12,554
zacząłem chyba z wolna doceniać

100
00:06:12,554 --> 00:06:16,086
wszystkie zalety języka i zdań,

101
00:06:16,086 --> 00:06:18,898
nie tylko poznawcze aspekty języka,

102
00:06:18,898 --> 00:06:22,011
jak synkopy, dźwięk słów,

103
00:06:22,011 --> 00:06:23,854
wygląd słów, umiejscowienie akapitów,

104
00:06:23,854 --> 00:06:26,881
łamanie linijek. Nie miałem aż takiej dysleksji,

105
00:06:26,881 --> 00:06:29,819
żeby nie móc w ogóle czytać. 
Musiałem tylko robić to

106
00:06:29,819 --> 00:06:34,362
bardzo powoli. Czołgając się przez zdania

107
00:06:34,362 --> 00:06:38,722
odziedziczyłem inne wartości języka,

108
00:06:38,722 --> 00:06:41,986
co pomogło mi pisać zdania.

109
00:06:41,986 --> 00:06:46,066
JB: To takie przejmujące. Richard Ford, 
laureat Nagrody Pulitzera,

110
00:06:46,066 --> 00:06:51,218
mówi, że dysleksja 
pomogła mu pisać zdania.

111
00:06:51,218 --> 00:06:53,989
Musiał przyjąć to wyzwanie 
i używam tego słowa celowo.

112
00:06:53,989 --> 00:06:58,102
Jego zadaniem nie było pokonanie dysleksji.

113
00:06:58,102 --> 00:07:01,610
Musiał się od niej uczyć. 
Musiał nauczyć się słyszeć

114
00:07:01,610 --> 00:07:04,674
melodię języka.

115
00:07:04,674 --> 00:07:09,244
Artyści mówią także o tym, 
jak przekraczanie własnych ograniczeń,

116
00:07:09,244 --> 00:07:12,638
a czasem dotarcie do granic możliwości,

117
00:07:12,638 --> 00:07:15,986
pomaga im skupić się

118
00:07:15,986 --> 00:07:19,225
na odnalezieniu własnego głosu.

119
00:07:19,225 --> 00:07:23,370
Rzeźbiarz Richard Serra opowiada,

120
00:07:23,370 --> 00:07:26,290
że jako młody artysta 
uważał się za malarza

121
00:07:26,290 --> 00:07:30,569
i po skończeniu szkoły 
mieszkał we Florencji.

122
00:07:30,569 --> 00:07:33,138
W tym czasie wybrał się do Madrytu,

123
00:07:33,138 --> 00:07:35,852
gdzie poszedł do Muzeum Prado,

124
00:07:35,852 --> 00:07:39,612
zobaczyć obraz Diego Velazqueza

125
00:07:39,612 --> 00:07:44,716
z 1656 r. pod tytułem "Las Meninas",

126
00:07:44,716 --> 00:07:46,925
który przedstawia małą księżniczkę

127
00:07:46,925 --> 00:07:50,612
oraz jej damy dworu.

128
00:07:50,612 --> 00:07:53,988
Za jasnowłosą księżniczką widać lustro.

129
00:07:53,988 --> 00:07:57,285
Lustro odbija jej rodziców, 
króla i królową Hiszpanii,

130
00:07:57,285 --> 00:08:00,690
którzy staliby tam, gdzie dzisiaj

131
00:08:00,690 --> 00:08:02,465
stoicie wy, patrząc na obraz.

132
00:08:02,465 --> 00:08:07,532
Velazquez swoim zwyczajem 
umieścił na obrazie również siebie.

133
00:08:07,532 --> 00:08:12,225
Stoi po lewej stronie, z pędzlem w jednej ręce

134
00:08:12,225 --> 00:08:14,629
i z paletą w drugiej.

135
00:08:14,629 --> 00:08:16,657
Richard Serra: Stałem tam, patrząc na niego,

136
00:08:16,657 --> 00:08:19,267
i zrozumiałem, że Velazquez patrzy na mnie.

137
00:08:19,267 --> 00:08:23,262
Pomyślałem: "Ja jestem tematem tego obrazu.

138
00:08:23,262 --> 00:08:25,514
Nie dam rady tak malować".

139
00:08:25,514 --> 00:08:28,715
W tamtym okresie używałem nawet stopera

140
00:08:28,715 --> 00:08:33,153
i malowałem przypadkowe kwadraty,

141
00:08:33,153 --> 00:08:35,171
zmierzałem donikąd. Wyrzuciłem wszystkie obrazy

142
00:08:35,171 --> 00:08:38,401
do rzeki. Postanowiłem zacząć się bawić.

143
00:08:38,401 --> 00:08:41,233
JB: Serra mówi to tak nonszalancko,
że można tego nie uchwycić.

144
00:08:41,233 --> 00:08:44,841
Zobaczył obraz gościa,

145
00:08:44,841 --> 00:08:48,609
który nie żyje od 300 lat, i zrozumiał,

146
00:08:48,609 --> 00:08:52,481
że sam tak nie potrafi. Wrócił do studia

147
00:08:52,481 --> 00:08:55,312
we Florencji, wziął wszystkie swoje prace

148
00:08:55,312 --> 00:08:59,115
i wrzucił je do rzeki.

149
00:08:59,115 --> 00:09:03,051
Richard Serra odpuścił sobie malarstwo,

150
00:09:03,051 --> 00:09:06,577
ale nie sztukę. 
Przeprowadził się do Nowego Jorku,

151
00:09:06,577 --> 00:09:09,491
i spisał ponad 100 czasowników:

152
00:09:09,491 --> 00:09:12,779
"zwijać, zgnieść, złożyć",

153
00:09:12,779 --> 00:09:15,475
i zgodnie z obietnicą zaczął się bawić.

154
00:09:15,475 --> 00:09:17,512
Oddawał słowa w różnych materiałach.

155
00:09:17,512 --> 00:09:20,829
Brał ogromny arkusz blachy ołowianej,

156
00:09:20,829 --> 00:09:24,627
zwijał go i rozwijał.
Robił to samo z gumą,

157
00:09:24,627 --> 00:09:29,803
Przy słowie "podnosić" stworzył to,

158
00:09:29,803 --> 00:09:34,901
co stoi teraz w Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

159
00:09:34,901 --> 00:09:37,861
Richard Serra musiał porzucić malarstwo,

160
00:09:37,861 --> 00:09:41,301
aby wyruszyć na swoje radosne poszukiwania,

161
00:09:41,301 --> 00:09:44,571
które zaowocowały dziełami, 
z których dziś słynie:

162
00:09:44,571 --> 00:09:50,149
ogromne stalowe łuki, których doświadczenie

163
00:09:50,149 --> 00:09:53,886
wymaga od widza czasu i ruchu. W rzeźbie,

164
00:09:53,886 --> 00:09:57,157
Richard Serra umie zrobić to, 
czego nie mógł w malarstwie.

165
00:09:57,157 --> 00:10:01,653
To my stajemy się 
przedmiotem jego sztuki.

166
00:10:01,653 --> 00:10:05,589
Doświadczenia, wyzwania i ograniczenia

167
00:10:05,589 --> 00:10:09,249
trzeba najpierw zaakceptować,

168
00:10:09,249 --> 00:10:11,845
by kreatywność mogła kwitnąć.

169
00:10:11,845 --> 00:10:15,405
Jest też czwarte pojęcie, najtrudniejsze.

170
00:10:15,405 --> 00:10:17,765
Jest to pogodzenie się ze stratą,

171
00:10:17,765 --> 00:10:22,055
najstarszym i najtrwalszym 
ludzkim doświadczeniem.

172
00:10:22,055 --> 00:10:24,878
Aby tworzyć, musimy stanąć pomiędzy tym,

173
00:10:24,878 --> 00:10:28,678
co widzimy na świecie, 
a własnymi nadziejami,

174
00:10:28,678 --> 00:10:33,485
patrząc bez emocji 
na odrzucenie, zawód miłosny,

175
00:10:33,485 --> 00:10:36,059
wojnę, śmierć.

176
00:10:36,059 --> 00:10:38,449
Bardzo ciężko stoi się w tym miejscu.

177
00:10:38,449 --> 00:10:43,838
Wychowawca Parker Palmer 
nazywa to "tragiczną luką",

178
00:10:43,838 --> 00:10:47,805
nie dlatego, że budzi smutek, 
ale dlatego, że jest nieunikniona.

179
00:10:47,805 --> 00:10:50,845
Mój przyjaciel Dick Nodel powtarza:

180
00:10:50,845 --> 00:10:53,789
"Można trwać w napięciu, 
jak struna w skrzypcach,

181
00:10:53,789 --> 00:10:57,225
i zrobić coś pięknego".

182
00:10:57,225 --> 00:11:00,363
To napięcie rezonuje 
w pracach Joela Meyerowitza,

183
00:11:00,363 --> 00:11:03,573
fotografa, który na początku kariery słynął

184
00:11:03,573 --> 00:11:06,813
z fotografii ulicznej,

185
00:11:06,813 --> 00:11:10,495
a także z pięknych pejzaży Toskanii,

186
00:11:10,495 --> 00:11:14,179
czy Cape Cod,

187
00:11:14,179 --> 00:11:16,861
czy światła.

188
00:11:16,861 --> 00:11:20,130
Joel pochodzi z Nowego Jorku i przez wiele lat

189
00:11:20,130 --> 00:11:24,128
miał studio w Chelsea, z widokiem na centrum,

190
00:11:24,128 --> 00:11:27,043
na World Trade Centre.

191
00:11:27,043 --> 00:11:31,376
Fotografował te budynki w każdym świetle.

192
00:11:31,376 --> 00:11:35,026
Domyślacie się, dokąd zmierza ta historia.

193
00:11:35,026 --> 00:11:37,514
9 września nie było go w Nowym Jorku,

194
00:11:37,514 --> 00:11:42,113
ale natychmiast wrócił i popędził

195
00:11:42,113 --> 00:11:44,238
na miejsce zniszczenia.

196
00:11:44,238 --> 00:11:46,417
Joel Meyerowitz: Tak jak inni przechodnie

197
00:11:46,417 --> 00:11:49,317
stałem pod siatką 
przy skrzyżowaniu Chambers

198
00:11:49,317 --> 00:11:51,515
i Greenwich. Widziałem tylko dym

199
00:11:51,515 --> 00:11:55,185
i trochę gruzu. 
Podniosłem aparat, żeby spojrzeć,

200
00:11:55,185 --> 00:11:58,185
sprawdzić tylko, czy coś widać,

201
00:11:58,185 --> 00:12:02,529
a policjantka szturchnęła mnie w ramię

202
00:12:02,529 --> 00:12:04,969
i powiedziała: "Hej, żadnych zdjęć!".

203
00:12:04,969 --> 00:12:08,193
Ten cios mnie obudził,

204
00:12:08,193 --> 00:12:12,249
w taki sposób, jak to chyba miało zadziałać.

205
00:12:12,249 --> 00:12:14,292
Na pytanie, czemu nie wolno 
robić zdjęć, odparła:

206
00:12:14,292 --> 00:12:17,383
"To miejsce zbrodni. 
Fotografowanie wzbronione".

207
00:12:17,383 --> 00:12:18,852
Zapytałem: "A gdybym był z prasy?"

208
00:12:18,852 --> 00:12:21,056
Odpowiedziała:

209
00:12:21,056 --> 00:12:25,150
"Patrz tam". Przecznicę dalej stali dziennikarze,

210
00:12:25,150 --> 00:12:28,960
stłoczeni na małym ogrodzonym terenie.

211
00:12:28,960 --> 00:12:30,481
Zapytałem, kiedy będą mogli wejść.

212
00:12:30,481 --> 00:12:32,963
Odpowiedziała: "Prawdopodobnie nigdy".

213
00:12:32,963 --> 00:12:37,454
Odchodząc stamtąd doznałem olśnienia,

214
00:12:37,454 --> 00:12:40,248
pewnie od kuksańca, 
który był rodzajem obelgi.

215
00:12:40,248 --> 00:12:42,423
Pomyślałem: "Jeżeli nie ma zdjęć,

216
00:12:42,423 --> 00:12:45,929
nie będzie żadnego zapisu. 
Musimy mieć relację."

217
00:12:45,929 --> 00:12:47,799
I pomyślałem, że zrobię tę relację.

218
00:12:47,799 --> 00:12:50,086
Znajdę sposób, żeby się tam zostać, 
bo nie chcę,

219
00:12:50,086 --> 00:12:51,954
żeby ta historia zniknęła.

220
00:12:51,954 --> 00:12:56,197
JB: Tak zrobił. Wykorzystał wszelkie kontakty

221
00:12:56,197 --> 00:12:58,710
i dostał przepustkę 
na teren World Trade Center,

222
00:12:58,710 --> 00:13:02,942
gdzie robił zdjęcia 
każdego dnia, przez 9 miesięcy.

223
00:13:02,942 --> 00:13:05,886
Oglądanie ich dzisiaj 
przywołuje zapach dymu,

224
00:13:05,886 --> 00:13:08,791
którymi przesiąkło mi ubranie,

225
00:13:08,791 --> 00:13:10,788
kiedy wracałam wieczorami do domu.

226
00:13:10,788 --> 00:13:14,206
Moje biuro było tylko kilka przecznic dalej.

227
00:13:14,206 --> 00:13:17,822
Niektóre z tych zdjęć są piękne.

228
00:13:17,822 --> 00:13:20,937
Czy Joel Meyerowitz miał trudności,

229
00:13:20,937 --> 00:13:25,279
żeby stworzyć piękno 
z takiego spustoszenia?

230
00:13:25,279 --> 00:13:28,645
JM: Okropne, przejmujące,

231
00:13:28,645 --> 00:13:32,016
tragiczne i przerażające,

232
00:13:32,016 --> 00:13:36,312
ale na swój sposób 
było to także ogromne wydarzenie,

233
00:13:36,312 --> 00:13:41,478
które później przekształciło się 
w ten osad,

234
00:13:41,478 --> 00:13:43,294
i jak wiele innych ruin,

235
00:13:43,294 --> 00:13:47,143
jak ruiny Koloseum 
albo ruiny jakiejś katedry,

236
00:13:47,143 --> 00:13:51,780
nabrało nowego znaczenia 
przy obserwacji pogody.

237
00:13:51,780 --> 00:13:53,653
Czasem przychodziłem po południu

238
00:13:53,653 --> 00:13:57,303
i światło było różowe 
a powietrze zamglone,

239
00:13:57,303 --> 00:14:01,334
stałem wśród gruzu. 
Zacząłem rozpoznawać

240
00:14:01,334 --> 00:14:05,218
zarówno wrodzone piękno natury,

241
00:14:05,218 --> 00:14:07,972
jak i fakt, że natura, podobnie jak czas,

242
00:14:07,972 --> 00:14:11,367
leczy tę ranę.

243
00:14:11,367 --> 00:14:15,201
Niepowstrzymany czas odmienia wydarzenie.

244
00:14:15,201 --> 00:14:17,530
Coraz bardziej oddala się od tamtego dnia,

245
00:14:17,530 --> 00:14:21,885
a światło i pory roku jakoś to łagodzą.

246
00:14:21,885 --> 00:14:26,029
Nie jestem romantykiem. Jestem realistą.

247
00:14:26,029 --> 00:14:29,513
A realnie stoi tam 
budynek Woolworth spowity dymem

248
00:14:29,513 --> 00:14:35,341
co teraz wygląda 
jak rozproszone światło w teatrze

249
00:14:35,341 --> 00:14:39,285
i barwi się na różowo,

250
00:14:39,285 --> 00:14:42,388
a tam poniżej woda tryska z węży,

251
00:14:42,388 --> 00:14:45,397
zapalają się lampy, 
woda robi się żrąco zielona

252
00:14:45,397 --> 00:14:49,425
bo włączono lampy sodowe.

253
00:14:49,425 --> 00:14:51,602
Kto mógłby sobie wyśnić coś takiego?

254
00:14:51,602 --> 00:14:55,803
Ale jestem tu, 
wszystko właśnie tak wygląda

255
00:14:55,803 --> 00:14:57,697
i trzeba zrobić zdjęcie.

256
00:14:57,697 --> 00:15:00,890
JB. Trzeba zrobić zdjęcie. 
To poczucie konieczności, pracy

257
00:15:00,890 --> 00:15:06,690
jest tak silne w historii Joela.

258
00:15:06,690 --> 00:15:10,043
Widząc go ostatnio powiedziałam,

259
00:15:10,043 --> 00:15:13,828
że podziwiam jego zapalczywy upór, determinację,

260
00:15:13,828 --> 00:15:18,411
by przepchnąć się przez biurokrację, by pracować.

261
00:15:18,411 --> 00:15:20,587
Uśmiechnął się i powiedział: "Jestem uparty,

262
00:15:20,587 --> 00:15:22,991
ale ważniejszy jest chyba

263
00:15:22,991 --> 00:15:26,452
mój zapalczywy optymizm".

264
00:15:26,452 --> 00:15:29,255
Kiedy opowiadałam pierwszy raz, ktoś na widowni

265
00:15:29,255 --> 00:15:32,745
podniósł rękę i powiedział: 
"Ci wszyscy artyści opowiadają

266
00:15:32,745 --> 00:15:37,483
o swojej pracy, a nie sztuce, 
więc pomyślałem sobie

267
00:15:37,483 --> 00:15:40,151
o własnej pracy i gdzie w niej 
jest miejsce na kreatywność,

268
00:15:40,151 --> 00:15:44,779
a nie jestem artystą". 
Ma rację. Wszyscy zmagamy się

269
00:15:44,779 --> 00:15:49,395
z doświadczeniami i wyzwaniami, 
ograniczeniami i stratami.

270
00:15:49,395 --> 00:15:51,646
Kreatywność jest niezbędna nam wszystkim,

271
00:15:51,646 --> 00:15:54,299
czy jesteśmy naukowcami, czy nauczycielami,

272
00:15:54,299 --> 00:15:58,658
rodzicami, czy przedsiębiorcami.

273
00:15:58,658 --> 00:16:00,835
Chciałabym zostawić was 
z jeszcze jednym obrazem

274
00:16:00,835 --> 00:16:03,929
japońskiego naczynia do herbaty.

275
00:16:03,929 --> 00:16:06,899
Stoi we Freer Gallery w Waszyngtonie.

276
00:16:06,899 --> 00:16:09,435
Ma ponad sto lat i wciąż można zobaczyć

277
00:16:09,435 --> 00:16:13,078
ślady palców garncarza.

278
00:16:13,078 --> 00:16:15,995
Jak także widać, to naczynie pękło

279
00:16:15,995 --> 00:16:18,715
w którymś momencie 
swojej stuletniej historii.

280
00:16:18,715 --> 00:16:21,475
Osoba, która je poskładała

281
00:16:21,475 --> 00:16:24,039
zamiast ukryć pęknięcia,

282
00:16:24,039 --> 00:16:29,755
postanowiła podkreślić je złotym lakierem.

283
00:16:29,755 --> 00:16:34,199
Pęknięta miseczka 
jest teraz jeszcze piękniejsza,

284
00:16:34,199 --> 00:16:37,211
niż w pierwotnej postaci.

285
00:16:37,211 --> 00:16:39,441
Możemy popatrzyć na te pęknięcia,

286
00:16:39,441 --> 00:16:41,806
bo opowiadają historię 
życia każdego z nas,

287
00:16:41,806 --> 00:16:45,483
proces tworzenia i zniszczenia,

288
00:16:45,483 --> 00:16:50,410
kontrolowania i odpuszczania, 
zbierania fragmentów

289
00:16:50,410 --> 00:16:52,409
i tworzenia czegoś nowego.

290
00:16:52,409 --> 00:16:56,963
Dziękuję. (Oklaski)