Cách đọc một bản nhạc - Tim Hansen

Giống như kịch bản của một diễn viên, một bản nhạc hướng dẫn nhạc công chơi nốt gì (cao độ nào) và khi nào thì chơi nốt đó (nhịp điệu). Những bản nhạc trông có vẻ phức tạp, nhưng một khi bạn đã nắm được một số thành phần đơn giản như nốt nhạc, vạch nhịp và khóa nhạc, thì bạn đã sẵn sàng lắc lư theo nhịp. Trong clip này, Tim Hansen sẽ giải thích những yếu tố cơ bản cần có để bạn đọc được một bản nhạc.

Khi xem một bộ phim hoặc một vở kịch

chúng ta biết rằng các diễn viên

chắc hẳn đã học thuộc
lời thoại trong kịch bản -

- cái cho họ biết khi nào nên nói câu gì.

Một bản nhạc
cũng hoạt động dựa trên nguyên tắc đó.

Cơ bản là,

một bản nhạc cho nhạc công biết
khi nào phải chơi nốt gì.

Nói hoa mỹ một chút,

là có sự khác biệt lớn
giữa Beethoven và Justin Bieber,

nhưng cả hai nghệ sĩ

đều sử dụng cùng một chất liệu
để tạo ra âm nhạc của riêng họ:

đó là nốt nhạc.

Và dù cho sản phẩm cuối cùng
nghe có vẻ phức tạp,

những nguyên tắc ẩn sau những nốt nhạc
thực ra lại khá rõ ràng.

Chúng ta hãy cùng xem qua

những nguyên tố cấu thành
hệ thống nốt nhạc

và cách chúng tương tác với nhau
để tạo thành một tác phẩm nghệ thuật nhé.

Âm nhạc được viết trên
5 dòng kẻ ngang song song với nhau.

5 dòng kẻ này được gọi là một khuông nhạc,

một khuông nhạc hoạt động trên 2 trục:

trên-dưới

và trái-phải.

Trục trên-dưới cho nhạc công biết

cao độ của một nốt - tức là nốt gì,

và trục trái-phải

cho nhạc công biết
nhịp điệu của nốt đó

nghĩa là thời điểm chơi nốt đó.

Cùng bắt đầu với cao độ nhé

Chúng ta sẽ sử dụng một cây đàn piano

nhưng hệ thống này có thể làm việc
với bất cứ nhạc cụ nào mà bạn nghĩ ra.

Trong truyền thống âm nhạc phương Tây,

cao độ được đặt tên
theo 7 kí tự trong bảng chữ cái,

A, B, C
(La - Si - Do)

D, E, F và G.
(Re - Mi - Fa và Sol)

Sau đó, 7 kí tự này lặp lại xoay vòng:

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

và vân vân.

Nhưng làm cách nào mà
những cao độ này được đặt tên?

Ví dụ,
nếu bạn chơi một nốt Fa trên đàn piano

sau đó lại chơi một nốt Fa khác

cao hơn hoặc thấp hơn nốt đó,

bạn sẽ thấy rằng
hai nốt này tương tự nhau

so với nốt Si.

Quay trở lại với khuông nhạc,

mỗi dòng kẻ và mỗi khoảng cách
giữa hai dòng kẻ (khe nhạc)

minh họa từng cao độ riêng biệt.

Nếu chúng ta viết một nốt nhạc lên một
trong những dòng kẻ này,

nghĩa là chúng ta sẽ bảo nhạc công
chơi ở cao độ nào đó.

Một nốt được đặt
ở vị trí càng cao trên khuông nhạc,

thì cao độ của nó sẽ càng lớn.

Nhưng rõ ràng là
có rất nhiều cao độ

nhiều hơn 9 cao độ mà những dòng kẻ
và khoảng cách này có thể minh họa.

Ví dụ, một cây piano lớn,

có thể chơi được 88 nốt khác nhau.

Vậy làm sao chúng ta có thể thể hiện 88
nốt trên một khuông nhạc duy nhất?

Chúng ta sẽ dùng khóa nhạc -

một kí hiệu có vẻ kì quái,
được đặt ở đầu khuông nhạc,

có chức năng như một điểm chuẩn,

cho bạn biết rằng
một dòng kẻ hoặc khe nhạc nào đó

tương ứng với một nốt cụ thể
trên nhạc cụ của bạn.

Nếu muốn chơi những nốt nhạc
không nằm trên khuông nhạc,

chúng ta sẽ ăn gian
bằng cách vẽ thêm những dòng kẻ

gọi là dòng kẻ phụ

và viết nốt nhạc lên đó.

Nếu phải vẽ quá nhiều dòng kẻ phụ
và chúng trở nên rối rắm,

thì chúng ta phải đổi sang
một loại khóa nhạc khác.

Về việc cho một nhạc công biết
thời điểm thích hợp để chơi một nốt,

có hai yếu tố chính quyết định điều này:

đó là nhịp và phách.

Phách trong một bản nhạc,

thì khá nhàm chán.

Âm thanh của phách là thế này...

(tiếng tích tắc)

Để ý rằng, âm thanh này không đổi,

nó chỉ đều đều vang lên.

Nó có thể chậm

hoặc nhanh

hoặc bất cứ kiểu nào bạn thích.

Mấu chốt là,
giống như kim giây trên đồng hồ

chia một phút thành 60 giây,

mỗi giây có thời lượng giống nhau,

phách chia một bản nhạc

thành nhiều phần nhỏ
có thời lượng bằng nhau:

Phách

Với một nền phách vững chắc

chúng ta có thể thêm nhịp điệu vào cao độ,

và đó là khi âm nhạc hình thành.

Đây là một nốt đen.

Nó là đơn vị cơ bản nhất của nhịp,

và có giá trị một phách.

Đây là một nốt trắng,
có giá trị hai phách.

Nốt tròn này có giá trị bốn phách,

và nốt nhỏ này là nốt đơn

có giá trị nửa phách.

"Hay lắm," - bạn nói - "Vậy thì sao?"

Có lẽ bạn đã để ý thấy
trên khuông nhạc,

có những đường kẻ nhỏ
chia khuông nhạc thành nhiều phần.

Chúng được gọi là vạch nhịp

và chúng ta gọi mỗi phần đó là 1 ô nhịp.

Ở đầu bản nhạc,

giống như khóa nhạc,

có một thứ gọi là số chỉ nhịp,

cho nhạc công biết
có bao nhiêu phách trong một ô nhịp.

Số này cho biết
có 2 phách trong mỗi ô nhịp,

và số này cho biết
có 3 phách,

con số này cho biết
có 4 phách, vân vân.

Con số nằm dưới
cho chúng ta biết

hình nốt nào sẽ được sử dụng
làm đơn vị cơ bản cho mỗi phách.

Số 1 tương ứng với nốt tròn,

số 2 tương ứng với nốt trắng,

Số 4 tương ứng với nốt đen,

và số 8 tương ứng với nốt đơn, vân vân.

Vậy số chỉ nhịp này

cho chúng ta biết
có 4 nốt đen trong mỗi ô nhịp,

1, 2, 3, 4:

1, 2, 3, 4

vân vân...

Nhưng như tôi đã nói ở trên,

nếu chúng ta chỉ bám vào phách

thì bản nhạc sẽ trở nên
rất nhàm chán

vậy nên chúng ta sẽ thay một số nốt đen
bằng những nốt khác

Có thể thấy rằng,

cho dù số nốt nhạc trong mỗi ô nhịp
có sự thay đổi,

tổng số phách trong mỗi ô nhịp
không thay đổi.

Vậy, tác phẩm âm nhạc của chúng ta
nghe sẽ như thế nào?

(Nhạc)

Nghe cũng được đấy chứ, phải không nào?
Nhưng có vẻ hơi đơn điệu nhỉ?

Vậy hãy thêm vào một nhạc cụ khác
với cao độ và nhịp điệu riêng biệt

Và bây giờ, nghe giống như
âm nhạc rồi đấy.

Chắc chắn là, phải tốn thời gian luyện tập
mới có thể đọc bản nhạc nhanh chóng

và chơi những gì chúng ta đọc được
trên nhạc cụ của mình,

tuy nhiên,
với một chút thời gian và công sức,

bạn có thể trở thành Beethoven

hoặc Justin Bieber tiếp theo.