WEBVTT

00:00:06.104 --> 00:00:07.858
Khi xem một bộ phim hoặc một vở kịch

00:00:07.882 --> 00:00:09.450
chúng ta biết rằng các diễn viên

00:00:09.450 --> 00:00:11.752
chắc hẳn đã học thuộc 
lời thoại trong kịch bản -

00:00:11.752 --> 00:00:14.526
- cái cho họ biết khi nào nên nói câu gì.

00:00:15.080 --> 00:00:18.232
Một bản nhạc 
cũng hoạt động dựa trên nguyên tắc đó.

00:00:18.755 --> 00:00:20.091
Cơ bản là,

00:00:20.115 --> 00:00:23.179
một bản nhạc cho nhạc công biết
khi nào phải chơi nốt gì.

00:00:23.901 --> 00:00:26.425
Nói hoa mỹ một chút,

00:00:26.449 --> 00:00:29.333
là có sự khác biệt lớn
giữa Beethoven và Justin Bieber,

00:00:29.333 --> 00:00:30.306
nhưng cả hai nghệ sĩ

00:00:30.306 --> 00:00:33.288
đều sử dụng cùng một chất liệu
để tạo ra âm nhạc của riêng họ:

00:00:33.288 --> 00:00:34.226
đó là nốt nhạc.

00:00:34.250 --> 00:00:36.877
Và dù cho sản phẩm cuối cùng 
nghe có vẻ phức tạp,

00:00:36.901 --> 00:00:40.415
những nguyên tắc ẩn sau những nốt nhạc
thực ra lại khá rõ ràng.

00:00:40.439 --> 00:00:41.637
Chúng ta hãy cùng xem qua

00:00:41.637 --> 00:00:43.662
những nguyên tố cấu thành
hệ thống nốt nhạc

00:00:43.686 --> 00:00:47.648
và cách chúng tương tác với nhau
để tạo thành một tác phẩm nghệ thuật nhé.

00:00:47.684 --> 00:00:51.345
Âm nhạc được viết trên 
5 dòng kẻ ngang song song với nhau.

00:00:51.822 --> 00:00:53.901
5 dòng kẻ này được gọi là một khuông nhạc,

00:00:53.925 --> 00:00:56.194
một khuông nhạc hoạt động trên 2 trục:

00:00:56.218 --> 00:00:57.493
trên-dưới

00:00:57.517 --> 00:00:58.721
và trái-phải.

00:00:59.258 --> 00:01:01.179
Trục trên-dưới cho nhạc công biết

00:01:01.203 --> 00:01:03.912
cao độ của một nốt - tức là nốt gì,

00:01:03.936 --> 00:01:05.437
và trục trái-phải

00:01:05.461 --> 00:01:07.531
cho nhạc công biết 
nhịp điệu của nốt đó

00:01:07.555 --> 00:01:09.206
nghĩa là thời điểm chơi nốt đó.

00:01:09.436 --> 00:01:10.989
Cùng bắt đầu với cao độ nhé

00:01:11.013 --> 00:01:13.037
Chúng ta sẽ sử dụng một cây đàn piano

00:01:13.061 --> 00:01:16.598
nhưng hệ thống này có thể làm việc 
với bất cứ nhạc cụ nào mà bạn nghĩ ra.

00:01:16.996 --> 00:01:18.805
Trong truyền thống âm nhạc phương Tây,

00:01:18.829 --> 00:01:22.226
cao độ được đặt tên 
theo 7 kí tự trong bảng chữ cái,

00:01:22.250 --> 00:01:23.693
A, B, C
(La - Si - Do)

00:01:23.717 --> 00:01:25.678
D, E, F và G.
(Re - Mi - Fa và Sol)

00:01:26.446 --> 00:01:28.595
Sau đó, 7 kí tự này lặp lại xoay vòng:

00:01:28.619 --> 00:01:30.634
A, B, C, D, E, F, G,

00:01:30.658 --> 00:01:31.992
A, B, C, D, E, F, G,

00:01:32.016 --> 00:01:33.079
và vân vân.

00:01:33.364 --> 00:01:35.849
Nhưng làm cách nào mà
những cao độ này được đặt tên?

00:01:35.849 --> 00:01:37.993
Ví dụ, 
nếu bạn chơi một nốt Fa trên đàn piano

00:01:37.993 --> 00:01:39.484
sau đó lại chơi một nốt Fa khác

00:01:39.508 --> 00:01:41.192
cao hơn hoặc thấp hơn nốt đó,

00:01:41.216 --> 00:01:43.264
bạn sẽ thấy rằng
hai nốt này tương tự nhau

00:01:43.288 --> 00:01:45.064
so với nốt Si.

00:01:45.558 --> 00:01:46.955
Quay trở lại với khuông nhạc,

00:01:46.979 --> 00:01:49.749
mỗi dòng kẻ và mỗi khoảng cách 
giữa hai dòng kẻ (khe nhạc)

00:01:49.749 --> 00:01:51.281
minh họa từng cao độ riêng biệt.

00:01:51.281 --> 00:01:54.661
Nếu chúng ta viết một nốt nhạc lên một 
trong những dòng kẻ này,

00:01:54.661 --> 00:01:57.492
nghĩa là chúng ta sẽ bảo nhạc công
chơi ở cao độ nào đó.

00:01:57.492 --> 00:02:00.049
Một nốt được đặt 
ở vị trí càng cao trên khuông nhạc,

00:02:00.049 --> 00:02:01.472
thì cao độ của nó sẽ càng lớn.

00:02:01.472 --> 00:02:03.913
Nhưng rõ ràng là 
có rất nhiều cao độ

00:02:03.937 --> 00:02:07.317
nhiều hơn 9 cao độ mà những dòng kẻ
và khoảng cách này có thể minh họa.

00:02:07.317 --> 00:02:08.560
Ví dụ, một cây piano lớn,

00:02:08.560 --> 00:02:10.191
có thể chơi được 88 nốt khác nhau.

00:02:10.191 --> 00:02:13.781
Vậy làm sao chúng ta có thể thể hiện 88 
nốt trên một khuông nhạc duy nhất?

00:02:13.781 --> 00:02:15.981
Chúng ta sẽ dùng khóa nhạc -

00:02:16.005 --> 00:02:18.974
một kí hiệu có vẻ kì quái,
được đặt ở đầu khuông nhạc,

00:02:18.998 --> 00:02:20.678
có chức năng như một điểm chuẩn,

00:02:20.702 --> 00:02:23.164
cho bạn biết rằng
một dòng kẻ hoặc khe nhạc nào đó

00:02:23.164 --> 00:02:25.526
tương ứng với một nốt cụ thể
trên nhạc cụ của bạn.

00:02:25.526 --> 00:02:28.208
Nếu muốn chơi những nốt nhạc 
không nằm trên khuông nhạc,

00:02:28.208 --> 00:02:30.611
chúng ta sẽ ăn gian
bằng cách vẽ thêm những dòng kẻ

00:02:30.611 --> 00:02:31.544
gọi là dòng kẻ phụ

00:02:31.544 --> 00:02:33.076
và viết nốt nhạc lên đó.

00:02:33.100 --> 00:02:36.449
Nếu phải vẽ quá nhiều dòng kẻ phụ
và chúng trở nên rối rắm,

00:02:36.473 --> 00:02:38.948
thì chúng ta phải đổi sang
một loại khóa nhạc khác.

00:02:39.022 --> 00:02:42.206
Về việc cho một nhạc công biết
thời điểm thích hợp để chơi một nốt,

00:02:42.230 --> 00:02:44.211
có hai yếu tố chính quyết định điều này:

00:02:44.211 --> 00:02:46.523
đó là nhịp và phách.

00:02:46.523 --> 00:02:48.053
Phách trong một bản nhạc,

00:02:48.077 --> 00:02:50.000
thì khá nhàm chán.

00:02:50.024 --> 00:02:51.713
Âm thanh của phách là thế này...

00:02:52.348 --> 00:02:53.577
(tiếng tích tắc)

00:02:54.023 --> 00:02:55.649
Để ý rằng, âm thanh này không đổi,

00:02:55.673 --> 00:02:57.961
nó chỉ đều đều vang lên.

00:02:57.985 --> 00:02:59.030
Nó có thể chậm

00:03:00.546 --> 00:03:01.625
hoặc nhanh

00:03:02.350 --> 00:03:03.910
hoặc bất cứ kiểu nào bạn thích.

00:03:03.934 --> 00:03:06.604
Mấu chốt là,
giống như kim giây trên đồng hồ

00:03:06.628 --> 00:03:09.172
chia một phút thành 60 giây,

00:03:09.196 --> 00:03:12.185
mỗi giây có thời lượng giống nhau,

00:03:12.209 --> 00:03:13.974
phách chia một bản nhạc

00:03:13.998 --> 00:03:17.092
thành nhiều phần nhỏ
có thời lượng bằng nhau: 


00:03:17.116 --> 00:03:18.138
Phách

00:03:18.826 --> 00:03:20.550
Với một nền phách vững chắc

00:03:20.574 --> 00:03:22.590
chúng ta có thể thêm nhịp điệu vào cao độ,

00:03:22.590 --> 00:03:24.366
và đó là khi âm nhạc hình thành.

00:03:25.413 --> 00:03:27.032
Đây là một nốt đen.

00:03:27.056 --> 00:03:28.769
Nó là đơn vị cơ bản nhất của nhịp,

00:03:28.793 --> 00:03:30.271
và có giá trị một phách.

00:03:30.749 --> 00:03:33.292
Đây là một nốt trắng,
có giá trị hai phách.

00:03:33.316 --> 00:03:35.413
Nốt tròn này có giá trị bốn phách,

00:03:35.437 --> 00:03:37.354
và nốt nhỏ này là nốt đơn

00:03:37.378 --> 00:03:38.713
có giá trị nửa phách.

00:03:39.409 --> 00:03:41.829
"Hay lắm," - bạn nói - "Vậy thì sao?"

00:03:41.853 --> 00:03:44.527
Có lẽ bạn đã để ý thấy
trên khuông nhạc,

00:03:44.551 --> 00:03:47.215
có những đường kẻ nhỏ
chia khuông nhạc thành nhiều phần.

00:03:47.239 --> 00:03:48.926
Chúng được gọi là vạch nhịp

00:03:48.950 --> 00:03:51.355
và chúng ta gọi mỗi phần đó là 1 ô nhịp.

00:03:51.955 --> 00:03:53.718
Ở đầu bản nhạc,

00:03:53.742 --> 00:03:54.843
giống như khóa nhạc,

00:03:54.867 --> 00:03:56.939
có một thứ gọi là số chỉ nhịp,

00:03:56.963 --> 00:03:59.719
cho nhạc công biết 
có bao nhiêu phách trong một ô nhịp.

00:03:59.719 --> 00:04:02.018
Số này cho biết 
có 2 phách trong mỗi ô nhịp,

00:04:02.018 --> 00:04:03.500
và số này cho biết 
có 3 phách,

00:04:03.524 --> 00:04:05.572
con số này cho biết 
có 4 phách, vân vân.

00:04:05.596 --> 00:04:07.861
Con số nằm dưới 
cho chúng ta biết

00:04:07.885 --> 00:04:10.752
hình nốt nào sẽ được sử dụng
làm đơn vị cơ bản cho mỗi phách.

00:04:10.800 --> 00:04:12.488
Số 1 tương ứng với nốt tròn,

00:04:12.512 --> 00:04:13.898
số 2 tương ứng với nốt trắng,

00:04:13.898 --> 00:04:15.546
Số 4 tương ứng với nốt đen,

00:04:15.570 --> 00:04:17.527
và số 8 tương ứng với nốt đơn, vân vân.

00:04:17.958 --> 00:04:19.305
Vậy số chỉ nhịp này

00:04:19.329 --> 00:04:22.101
cho chúng ta biết
có 4 nốt đen trong mỗi ô nhịp,

00:04:22.125 --> 00:04:24.053
1, 2, 3, 4:

00:04:24.077 --> 00:04:25.617
1, 2, 3, 4

00:04:25.641 --> 00:04:26.697
vân vân...

00:04:26.933 --> 00:04:28.337
Nhưng như tôi đã nói ở trên,

00:04:28.361 --> 00:04:29.800
nếu chúng ta chỉ bám vào phách

00:04:29.824 --> 00:04:31.605
thì bản nhạc sẽ trở nên
rất nhàm chán

00:04:31.605 --> 00:04:34.922
vậy nên chúng ta sẽ thay một số nốt đen
bằng những nốt khác

00:04:34.922 --> 00:04:36.007
Có thể thấy rằng,

00:04:36.007 --> 00:04:38.442
cho dù số nốt nhạc trong mỗi ô nhịp 
có sự thay đổi,

00:04:38.442 --> 00:04:40.998
tổng số phách trong mỗi ô nhịp
không thay đổi.

00:04:42.112 --> 00:04:45.350
Vậy, tác phẩm âm nhạc của chúng ta 
nghe sẽ như thế nào?

00:04:45.374 --> 00:04:47.736
(Nhạc)

00:04:47.760 --> 00:04:51.052
Nghe cũng được đấy chứ, phải không nào?
Nhưng có vẻ hơi đơn điệu nhỉ?

00:04:51.076 --> 00:04:54.345
Vậy hãy thêm vào một nhạc cụ khác
với cao độ và nhịp điệu riêng biệt

00:04:54.345 --> 00:04:56.569
Và bây giờ, nghe giống như 
âm nhạc rồi đấy.

00:04:56.569 --> 00:05:00.240
Chắc chắn là, phải tốn thời gian luyện tập
mới có thể đọc bản nhạc nhanh chóng

00:05:00.240 --> 00:05:02.938
và chơi những gì chúng ta đọc được
trên nhạc cụ của mình,

00:05:02.938 --> 00:05:05.194
tuy nhiên, 
với một chút thời gian và công sức,

00:05:05.194 --> 00:05:06.685
bạn có thể trở thành Beethoven

00:05:06.685 --> 00:05:08.694
hoặc Justin Bieber tiếp theo.