Carne Ross: Een onafhankelijke diplomaat

Na 15 jaar in het Britse diplomatenkorps werd Carne Ross een 'freelance-diplomaat'. Hij leidt een gewaagde non-profit die kleine, ontwikkelende en nog niet erkende naties een stem geeft binnen de internationale relaties. Tijdens de BIF-5 conferentie roept hij op tot een nieuw soort diplomatie die een stem geeft aan kleine landen, die werkt met veranderende grenzen, en innovatie verwelkomt.

Mijn verhaal gaat een beetje over oorlog.

Het gaat over ontgoocheling.

Het gaat over de dood.

En het gaat over de herontdekking van

het idealisme

tussen al de brokstukken.

En misschien is er ook een les

over hoe om te gaan met

onze verknoeide, fragmenterende

en gevaarlijke wereld van de 21e eeuw.

Ik geloof niet in rechtlijnige verhalen.

Ik geloof niet in een leven of geschiedenis

geschreven als "beslissing A leidde tot gevolg B

en leidde to gevolg C" --

dit soort strak afgelijnde verhalen die we voorgeschoteld krijgen,

en die we bij elkaar wellicht aanmoedigen.

Ik geloof in toeval,

en één van de redenen waarom ik dit geloof,

is omdat het toevallig was dat ik diplomaat werd.

Ik ben kleurenblind.

Van bij mijn geboorte kon ik de meeste kleuren niet zien.

Om die reden draag ik meestal grijs en zwart,

en moet ik mijn vrouw meenemen

om kleren uit te kiezen.

Als klein jongetje wilde ik altijd vechtpiloot worden.

Ik vond het geweldig om te kijken naar vliegtuigen die

over ons vakantiehuis op het platteland heen scheerden.

Het was mijn jongensdroom om vechtpiloot te worden.

Ik deed de keuring voor piloot bij de Britse luchtmacht,

en daar ben ik uiteraard voor gezakt.

Ik kon niet alle verschillende knipperende lichtjes zien,

en ik kan geen kleuren onderscheiden.

Dus moest ik een andere carrière kiezen,

en dat vond ik eigenlijk vrij makkelijk,

omdat ik gedurende mijn hele kindertijd een blijvende passie had

voor internationale relaties.

Als kind

las ik de krant zeer aandachtig door.

Ik was gefascineerd door de Koude Oorlog,

door de INF-onderhandelingen

over atoomraketten voor middellange afstand,

de proxy-oorlog tussen de Sovjet-Unie en de VS

in Angola of Afghanistan.

Dit soort dingen vond ik erg interessant.

Dus besloot ik op vrij vroege leeftijd

dat ik een diplomaat wilde worden.

Op een dag vertelde ik dit aan mijn ouders --

en tot op de dag vandaag ontkent mijn vader dit --

Ik zei: "Papa, ik wil een diplomaat worden."

Hij draaide zich naar me om en zei:

"Carne, je moet erg slim zijn om een diplomaat te zijn."

(Gelach)

Mijn ambitie werd verzegeld.

In 1989

begon ik bij de Britse diplomatieke dienst

Dat jaar meldden 5000 mensen zich aan om diplomaat te worden

en 20 van ons slaagden er in.

Zoals die cijfers suggereren,

werd ik ingewijd in een elite,

en fascinerende en opwindende wereld.

Een diplomaat zijn, zowel toen als nu,

is een ongelofelijke baan, en ik heb van elke minuut genoten.

Ik genoot van de status.

Ik kocht een mooi pak voor mezelf en droeg schoenen met leren zolen

en zwelgde in

de ongelofelijke toegang die ik had tot wereldevenementen.

Ik reisde naar de Gazastrook

Ik had de leiding over het vredesproces in het Midden-Oosten

op het Britse ministerie van buitenlandse zaken.

Ik werd speechschrijver

voor de Britse minister van buitenlandse zaken.

Ik ontmoette Yasser Arafat.

Ik onderhandelde

met Saddam's diplomaten bij de Verenigde Naties.

Later reisde ik naar Kabul

en diende in Afghanistan na de val van de Taliban.

Ik reisde

in een C-130 voertuig

en ging op bezoek bij krijgsheren

in toevluchtsoorden in de bergen

en onderhandelde met hen

over hoe we Al Qaeda in Afghanistan zouden uitschakelen,

omringd door mijn escorte van speciale eenheden,

die zelf een escorte van een peloton koninklijke mariniers nodig hadden,

omdat het zo gevaarlijk was.

Dat was opwindend. Dat was leuk.

Het was ontzettend boeiend.

En het is een groot gezelschap,

een ongelofelijk hechte gemeenschap.

En het hoogtepunt van mijn carrière, zo bleek,

was toen ik in New York geplaatst werd.

Ik had al gediend in Duitsland, Noorwegen,

verscheidene andere plekken,

maar ik werd geplaatst in New York

om dienst te doen bij de VN-Veiligheidsraad voor de Britse delegatie.

Mijn verantwoordelijkheid was het Midden-Oosten,

hetgeen mijn specialiteit was.

En daar hield ik me bezig met dingen

als het vredesproces in het Midden-Oosten,

de Lockerbie-kwestie --

daar kunnen we het later over hebben als jullie willen --

maar bovenal was mijn verantwoordelijkheid Irak

en zijn massavernietigingswapens

en de sancties die we oplegden aan Irak

om het te dwingen zichzelf van deze wapens te ontdoen.

Ik was de voornaamste Britse onderhandelaar

over dit onderwerp,

en ik was er volledig in ondergedompeld.

Maar goed,

mijn dienst -- dat was een vrij opwindende tijd.

Ik bedoel het was erg dramatische diplomatie.

We maakten verscheidene oorlogen mee

gedurende mijn tijd in New York.

Ik onderhandelde voor mijn land over

de resolutie in de Veiligheidsraad

op 12 september 2001

die de aanvallen van de dag daarvoor veroordeelden,

die natuurlijk erg dichtbij kwamen voor ons die

op dat moment in New York woonden.

Dus dat was een ervaring met

pieken en dalen.

Ik leefde het goede leven.

Hoewel ik erg lange dagen maakte,

woonde ik in een penthouse aan Union Square.

Ik was een alleenstaande Britse diplomaat in New York City;

je kan je wel voorstellen wat dat betekende.

(Gelach)

Ik vermaakte me wel.

Maar in 2002,

toen mijn dienst eindigde,

besloot ik dat ik niet terug wilde

naar de baan die in Londen op me wachtte.

Ik besloot een sabbatjaar te nemen

aan de New School trouwens, Bruce.

Op een rudimentaire en onuitgesproken manier,

realiseerde ik me dat er iets mis was

met mijn werk, met mij.

Ik was uitgeput,

en ik was ook ontgoocheld

op een manier die ik niet precies begreep.

Ik besloot een tijdje vrijaf te nemen.

De Dienst Buitenlandse Zaken was erg gul.

Je kon van dat speciaal onbetaald verlof krijgen, zoals het werd genoemd,

en toch deel blijven uitmaken van de diplomatieke dienst, maar geen echt werk verzetten.

Dat was prettig.

Uiteindelijk besloot ik

om me op detacheringsbasis aan te sluiten bij de VN in Kosovo,

dat toen onder VN-beheer stond.

Er gebeurden twee dingen in Kosovo,

wat, als het ware opnieuw,

de willekeur van het leven laat zien,

omdat deze dingen uiteindelijk

twee keerpunten in mijn leven bleken te zijn

en zij hielpen me bij het volgende stadium te komen.

Maar het waren willekeurige dingen.

Het ene was dat tijdens de zomer van 2004,

de Britse overheid besloot, enigszins met tegenzin,

om een officieel onderzoek te doen

naar het gebruik van de inlichtingen over massavernietigingswapens

in de aanloop naar de oorlog in Irak,

een zeer begrensd onderwerp.

Ik moest in het geheim getuigen in dat onderzoek.

Ik was ondergedompeld geweest in de inlichtingen over Irak

en zijn massavernietigingswapens,

en mijn getuigenis voor het onderzoek ging over drie dingen:

dat de overheid over de inlichtingen had overdreven,

wat in alle jaren dat ik ze had gelezen erg duidelijk was.

Onze eigen interne beoordeling was inderdaad erg duidelijk

dat Irakese massavernietigingswapens

geen bedreiging vormden voor zijn buren, laat staan voor ons.

Ten tweede had de overheid alle beschikbare alternatieven voor een oorlog genegeerd,

wat in sommige opzichten

nog schandaliger was.

De derde reden ga ik niet op in.

Maar goed, ik gaf die getuigenis,

wat mij voor een crisis stelde.

Wat zou ik gaan doen?

De getuigenis was zwaar kritisch tegenover mijn collega's,

mijn ministers die, in mijn ogen,

een oorlog waren begonnen op basis van een leugen.

En dus had ik een crisis.

Dat was geen pretje.

Ik zeurde erover, ik twijfelde,

Ik bleef erover doorgaan tegenover mijn lijdzame vrouw.

en uiteindelijk besloot ik ontslag te nemen bij de Britse buitenlandse dienst.

Ik voelde me -- er is een scène in de film met Al Pacino 'The Insider', die jullie wellicht kennen,

waar hij teruggaat naar CBS

nadat ze hem hebben teleurgesteld ten aanzien van de tabakman,

en hij zegt: "Weet je, ik kan dit gewoon niet meer doen. Er is iets gebroken."

Zo was het ook voor mij. Ik vind die film geweldig.

Ik voelde me alsof er iets gebroken was.

Ik kan niet meer vergaderen met mijn minister van buitenlandse zaken

of mijn premier met een glimlach op mijn gezicht

en met plezier doen wat ik voor ze gedaan heb.

Dus nam ik een aanloop

en ben ik van de rand van een afgrond gesprongen.

Dat was een heel erg ongemakkelijk en onaangenaam gevoel.

En ik begon te vallen.

Tot op vandaag is die val nog niet gestopt;

ik ben nog steeds aan het vallen.

Maar in zekere zin ben ik gewend geraakt aan het gevoel ervan.

En in zekere zin vind ik

het gevoel ervan een stuk beter

dan dat van het staan aan de rand van de afgrond,

mezelf afvragend wat te doen.

Een tweede ding gebeurde in Kosovo,

dat als het ware -- Ik heb even een slokje water nodig, excuses.

Een tweede ding gebeurde in Kosovo,

dat als het ware het antwoord gaf,

wat ik niet kon geven,

namelijk: "Wat ga ik met mijn leven doen?"

Ik hou van diplomatie.

Ik heb geen carrière.

Ik verwachtte mijn hele leven een diplomaat te zijn, mijn land te dienen.

Ik wilde een ambassadeur worden,

en mijn mentors, mijn helden,

mensen die de top van mijn beroep hadden bereikt,

en hier stond ik het allemaal weg te gooien.

Veel vrienden van me deden het nog steeds.

Mijn pensioen zat erin.

En ik gaf het op.

Wat zou ik gaan doen?

Dat jaar, in Kosovo,

vond er een verschrikkelijke, verschrikkelijke gebeurtenis plaats, die ik zag.

In maart 2004, waren er verschrikkelijke rellen

in de gehele provincie -- zoals die toen was -- Kosovo.

Er waren 18 doden.

Er heerste anarchie.

Het is vreselijk om anarchie te zien,

om te weten dat de politie en het leger --

er waren veel militaire troepen daar --

de woedende meute die over straat loopt

niet kan stoppen.

De enige manier waarop de woedende meute op straat gaat stoppen,

is als zij beslist hebben te stoppen,

en wanneer ze genoeg hebben van het moorden en brandstichten.

En dat is geen prettig gezicht, en ik heb het gezien.

Ik ging er doorheen, ik ging door die meutes heen.

Met mijn Albanese vrienden probeerden we het te stoppen, maar we faalden.

Die rellen hebben me iets geleerd,

dat niet direct voor de hand ligt en het is een vrij ingewikkeld verhaal.

Maar een van de redenen dat de rellen plaatsvonden --

die rellen, die verscheidene dagen doorgingen, vonden plaats --

was omdat de Kosovaren

hun recht op een eigen toekomst werd ontnomen.

Er waren diplomatieke onderhandelingen over de toekomst van Kosovo

bezig op dat moment,

en de Kosovaarse overheid, laat staan de Kosovaarse bevolking,

waren geen

deelnemers in die gesprekken.

Er was een heel uitgebreid diplomatiek systeem,

een onderhandelingsproces over de toekomst van Kosovo,

en de Kosovaren maakten er geen deel van uit.

En gek genoeg waren ze daar gefrustreerd over.

De rellen waren deel van de manifestatie van die frustratie.

Het was niet de enige reden,

en het leven bestaat niet uit simpele verhalen met een enkele reden.

Het was een ingewikkelde zaak,

en ik doe niet alsof het simpeler was dan het eigenlijk was.

Maar dat was een van de redenen.

En dat gaf me als het ware de inspiratie --

of om precies te zijn,

gaf het mijn vrouw de inspiratie.

Ze zei: "Waarom adviseer je de Kosovaren niet?

Waarom adviseer je hun overheid niet over hun diplomatie?"

De Kosovaren waren geen diplomatieke dienst toegestaan.

Hen waren geen diplomaten toegestaan.

Hen was geen buitenlandse dienst toegestaan

om ze te helpen omgaan met dit ontzettend ingewikkelde proces,

wat bekend kwam te staan als 'het laatste vormingsproces van Kosovo'.

Dat was dus het idee.

Dat was de oorsprong van het ding dat Independent Diplomat werd,

's werelds eerste diplomatieke adviesgroep

en daarbij nog eens een non-profit.

Het begon toen ik terug vloog van Londen

na mijn tijd bij de VN in Kosovo.

Ik vloog terug en ging uit eten met de premier van Kosovo en zei tegen hem:

"Luister, ik stel voor dat ik je kom adviseren voor de diplomatie.

Ik weet hoe dit werkt. Het is mijn werk. Zal ik je komen helpen?"

Hij hief zijn glas raki naar me en zei:

"Ja, Carne. Kom."

En ik kwam naar Kosovo

en adviseerde de Kosovaarse regering.

Independent Diplomat adviseerde uiteindelijk 3 opeenvolgende Kosovaarse premiers

en het Kosovaarse onderhandelingsteam met meerdere partijen.

En Kosovo werd onafhankelijk.

Independent Diplomat is nu gevestigd

in 5 diplomatieke centra over de hele wereld,

en we adviseren zeven of acht

verschillende landen, of politieke groepen,

afhankelijk van hoe je ze wilt definiëren --

en ik hou niet zo van definities.

We adviseren de Noord-Cyprioten over de hereniging van hun eiland.

We adviseren de Birmaanse oppositie,

de overheid van Zuid-Soedan,

die -- je hoorde het hier als eerste --

een nieuw land gaat worden binnen de komende paar jaar.

We adviseren het Polisariofront van de Westelijke Sahara,

die vechten om hun land terug te krijgen

van de Marokkaanse bezetter

na 34 jaar van onteigening.

We adviseren verscheidene eilandstaten over de klimaatonderhandelingen,

die hun toppunt moeten bereiken

in Kopenhagen.

Ook hier is er wat willekeur

want, toen ik begon met Independent Diplomat,

ging ik naar een feestje in het Britse Hogerhuis,

wat een belachelijke plek is,

ik hield mijn drankje zo vast, en ik stootte tegen

een kerel aan die achter me stond.

En we begonnen te praten, en hij zei --

Ik vertelde hem wat ik aan het doen was,

en ik vertelde hem vrij hoogdravend

dat ik Independent Diplomat ging opzetten in New York.

Op dat moment was het alleen ikzelf,

en ik en mijn vrouw zouden terug verhuizen naar New York.

En hij zei: "Waarom spreek je niet een keer af met mijn collega's in New York?"

En het bleek dat

hij werkte voor een innovatiebedrijf genaamd ?What If!,

waarvan enkele van jullie misschien gehoord hebben.

Van het een kwam het ander,

en uiteindelijk had ik een bureau

in ?What If! in New York,

toen ik Independent Diplomat startte.

En ?What If!

nieuwe smaken kauwgom voor Wrigley zien ontwikkelen,

of nieuwe smaken voor Coca-Cola

hielp mij zowaar innoveren in

nieuwe strategieën voor de Kosovaren

en voor de Saharawis van de Westelijke Sahara.

Ik begon me te realiseren dat er verschillende manieren zijn om aan diplomatie te doen,

dat diplomatie, net als bedrijfsvoering,

een zaak is van problemen oplossen,

het woord innovatie bestaat echter niet in de diplomatie;

Het gaat allemaal over nul-som-spelen en realpolitik

en stokoude instituties die er al generaties zijn

en de dingen blijven doen zoals ze het altijd gedaan hebben.

Independent Diplomat vandaag de dag

probeert sommige dingen die ik bij ?What If! geleerd heb, te gebruiken.

We zitten allemaal in een kantoor en roepen naar elkaar.

We werken op kleine laptops en verplaatsen bureaus om te proberen onze manier van denken te veranderen.

We gebruiken naïeve experts

die misschien niets weten over de landen waar we ons mee bezig houden,

maar wellicht wat weten over iets anders

om nieuwe gedachten te injecteren

in de problemen

die we proberen op te lossen voor onze cliënten.

Het is niet makkelijk omdat onze cliënten per definitie,

in een moeilijk situatie zitten, diplomatiek gezien.

Er zijn, weet ik het,

een aantal lessen te trekken uit dit alles,

persoonlijk en politiek --

en in zekere zin zijn ze hetzelfde.

De persoonlijke

is dat van een afgrond vallen

eigenlijk iets goeds is, en ik raad het aan.

Het is goed om het tenminste een keer in je leven te doen,

gewoon alles vernielen en springen.

Het tweede is een grotere les over de wereld van vandaag.

Independent Diplomat is deel van een trend

die over de hele wereld aan het opkomen is en zich duidelijk laat zien,

namelijk dat de wereld aan het versnipperen is.

Staten betekenen minder dan ze voorheen deden,

en de macht van de staat is aan het afnemen.

Dat betekent dat de macht van andere dingen aan het toenemen is.

Die andere dingen worden non-staatactoren genoemd.

Dat kunnen bedrijven zijn,

dat kunnen maffiosi zijn, dat kunnen vriendelijke NGO's zijn,

dat kan van alles zijn,

wat dan ook.

We leven in een ingewikkeldere en meer gefragmenteerde wereld.

Als overheden minder in staat zijn

om de problemen die ons aangaan

in de wereld te beïnvloeden,

dan betekent dat: wie blijft er dan over om ze aan te pakken,

wie moet er een grotere verantwoordelijk nemen om ze aan te pakken?

Wij.

Als zij het niet kunnen, wie blijft er dan over om ze aan te pakken?

We hebben geen andere keus dan die realiteit te omarmen.

Wat dat betekent is

dat het niet langer voldoende is

om te zeggen dat internationale relaties, of globale kwesties,

of chaos in Somalië,

of wat er aan de hand is in Birma niet jouw zaken zijn,

en dat je het aan overheden over kan laten.

Ik kan ieder van jullie verbinden

via zes niveaus van scheiding

met de Al-Shabaabmilitie in Somalië.

Vraag me later maar hoe, maar als je vis eet, interessant genoeg,

maar die verbinding is er.

We zijn allemaal op sterk verbonden met elkaar.

Het gaat hier niet alleen over Tom Friedman,

je kan het geval na geval aantonen.

Wat dat betekent is dat je in plaats van dat je politici vraagt dingen te doen,

je naar jezelf moet kijken om dingen te doen.

Independent Diplomat is een voorbeeld hiervan

in ruime zin.

Er zijn geen perfecte voorbeelden, maar één voorbeeld is dit:

de manier waarop de wereld verandert,

wordt belichaamd door wat er gebeurt op de plek waar ik werkte,

de VN-Veiligheidsraad.

De VN werd opgericht in 1945.

Zijn handvest is feitelijk ontworpen

om conflicten tussen staten te stoppen --

interstatelijke conflicten.

Tegenwoordig gaat 80 procent van de tijdsbesteding

van de VN-Veiligheidsraad

over conflicten binnen staten,

betreffende non-staat partijen --

guerrilla's, separatisten,

terroristen, als je ze zo wilt noemen,

mensen die geen normale overheden zijn, die geen normale staten zijn.

Dat is de stand van zaken in de wereld van vandaag.

Toen ik me dit realiseerde,

en wanneer ik terugkijk op mijn tijd bij de Veiligheidsraad

en wat er gebeurde met de Kosovaren,

en ik realiseer me dat vaak

de mensen die het meest direct beïnvloed werden

door wat we aan het doen waren in de Veiligheidsraad

er niet waren, niet werden uitgenodigd

om hun standpunten met de Veiligheidsraad te delen.

Ik dacht, dit is verkeerd.

Hier moet iets aan gedaan worden.

Dus begon ik op een traditionele manier.

Mijn collega's en ik bij Independent Diplomat

gingen rond bij de VN-Veiligheidsraad.

We gingen langs 70 VN-lidstaten --

De Kazakken, de Ethiopiërs, de Israëlieten --

noem maar op, we gingen bij hen langs --

de secretaris-generaal, iedereen,

en zeiden: "Dit is helemaal verkeerd."

Het is verschrikkelijk dat je de mensen die worden beïnvloed, niet raadpleegt.

Je moet een systeem institutionaliseren

waarin je je de Kosovaren uitnodigt

om je te vertellen wat ze erover denken.

Dit geeft je de mogelijkheid om me te vertellen -- je kan hen vertellen wat je denkt.

Dat wordt fantastisch. Je kan een uitwisseling hebben.

Je kan de meningen van deze mensen in je beslissingen verwerken,

hetgeen betekent dat je beslissingen doeltreffender en duurzamer zullen zijn."

Superlogisch zou je denken.

Ongelofelijk logisch bedoel ik. Zo voor de hand liggend, iedereen zou het kunnen.

En natuurlijk snapte iedereen het. Iedereen zei: "Ja natuurlijk, je hebt helemaal gelijk.

Kom maar terug

over een maand of zes"

En natuurlijk gebeurde er niets. Niemand deed iets.

De Veiligheidsraad doet vandaag zijn zaken

op precies dezelfde manier

als het dat x jaren geleden gedaan heeft,

net als toen ik er 10 jaar geleden was.

Dus wij keken naar die observatie

van in wezen een mislukking

en dachten, wat kunnen we hieraan doen?

En ik dacht, ik ben gek

als ik de rest van mijn leven ga besteden aan

het lobbyen voor deze waardeloze overheden

om te doen wat nodig is.

Dus wat we gaan doen

is we gaan deze besprekingen gewoon zelf opzetten.

Dus op dit moment is Independent Diplomat

bezig met het opzetten van besprekingen

tussen de VN-Veiligheidsraad

en de partijen verwikkeld in de geschillen

die op de agenda van de Veiligheidsraad staan.

Dus wij zullen

Darfuriaanse rebellengroepen,

de Noord- en Zuid-Cyprioten,

rebellen uit Atjeh,

een ontzettend lange waslijst

van chaotische conflicten over de hele wereld meebrengen.

We zullen proberen deze partijen naar New York te brengen

om bijeen te komen in een rustige kamer

afgezonderd van de pers

en uit te leggen wat ze willen

aan de leden van de VN-Veiligheidsraad,

en om de leden van de VN-Veiligheidsraad

aan hen te laten uitleggen wat zij willen.

Zodat er ook echt een gesprek is,

wat nooit eerder is gebeurd.

En natuurlijk, als je dit zo beschrijft,

elk van jullie die bekend is met politiek zal denken dat dit ongelofelijk moeilijk is,

en dat ben ik volledig met jullie eens.

De kansen op mislukking zijn erg hoog,

maar het zal in ieder geval niet gebeuren

als wij het niet proberen.

En mijn politiek is fundamenteel veranderd

van sinds ik een diplomaat werd tot wat ik nu ben geworden,

en ik denk dat de uitkomst het enige is wat telt, niet het proces,

technologie ook niet zo veel, eerlijk gezegd.

Predik technologie

aan alle twitterende leden van al de Iraanse demonstraties

die nu in politiek gevangenschap in Teheran zitten,

terwijl Ahmadinejad aan de macht blijft.

Technologie heeft geen politieke verandering teweeggebracht in Iran.

Je moet kijken naar al de uitkomsten, en je moet tegen jezelf zeggen:

"Wat kan ik doen om dat specifiek resultaat te creëren?"

Dat is de politiek van de 21e eeuw.

En in zekere zin belichaamt Independent Diplomat

die versnippering, die verandering,

die in ons allemaal plaatsvindt.

Dat is mijn verhaal. Dankje.