-
Yıldızların nasıl meydana geldiğinden ve yıldızların evriminden konuşmaya başladığımıza göre...
-
...bazı ilginç yıldız oluşumu ve yıldız evrimi resimlerine...
-
...bakmamızın zamanı geldi diye düşündüm.
-
İşte, burada gördüğünüz, Kartal Bulutsusu.
-
Dipnot olarak: bulutsuz kelimesi, yıldızlararası gaz ve toz bulutları için kullanılan genel bir ifadedir.
-
Yani burada Kartal Bulutsusu'ndan bahsederken, devasa bir bulutsudan...
-
...ve aslına bakarsanız genişleyen bir bulutsudan bahsediyoruz.
-
Burada gördüğünüz, "Yaratılış Sütunları"ndan bir tanesi. Bu resmi muhtemelen daha önce görmüşsünüzdür.
-
Bu, Kartal Bulutsusu'nun yalnızca küçük bir parçası.
-
Ve sadece buradaki bu sütunun bile...
-
...ne kadar büyük olduğunu anlamanız için şunu diyeyim; sadece bu sütun yedi ışık yılı...
-
...bu uzunluk yedi ışık yılıdır.
-
Yani bu muazzam bir mesafe.
-
Hatırlayın, Dünya'ya en yakın yıldızın Dünya'dan uzaklığı yaklaşık dört ışık yılı.
-
Eğer doğru rotada giderse, Voyager'ın oraya varması...
-
...saatte altmış bin kilometre hızla gitse bile...
-
...seksen bin yıl sürerdi.
-
Yalnızca bu sütun yedi ışık yılı.
-
Size bunları göstermek istedim çünkü bu bulutsular...
-
...yıldızların meydana gelebildiği yerlerdir.
-
Yani burada tam olarak gördüğünüz, yıldızların doğumu için bir çiftlik gibi...
-
...birkaç video önce anlattığım gibi, gaz, hidrojen füzyonuna başlamasını...
-
...sağlayacak sıcaklığa ve yoğunluğa ulaşana kadar...
-
...yoğunlaşıyor.
-
Yani aslında bu devasa büyüklükte, yıldızlararası bir hidrojen bulutu.
-
Burada yıldızların doğumevini görebilirsiniz.
-
Ayrıca buranın artık varolmadığını da düşünüyoruz...
-
...çünkü hatırlayın, bu şey bizden çok çok uzakta.
-
Sayı vermek gerekirse, bu bulutsunun bize olan uzaklığı...
-
...7000 ışık yılı.
-
Bu da, şu anda gördüğümüz, gözlerimize veya teleskoplarımıza ulaşan fotonların...
-
...yola 7000 yıl önce çıkmış olduğu anlamına geliyor.
-
Yani bu gördüğümüz, buranın 7000 yıl önceki hali.
-
Dolayısıyla, çok miktarda gaz, yani bu hidrojen yoğunlaşarak birçok yeni yıldıza dönüşmüş olabilir.
-
Bu yüzden bu yapı şu anda artık böyle görünmüyor olabilir.
-
Hatta bölgede başka bir...
-
...süpernova patlaması ile her şey etrafa saçılmış bile olabilir...
-
...ancak biz bu süpernovanın etkilerini önümüzdeki bin yıl...
-
...daha göremeyecek olabiliriz.
-
Ama uzun lafın kısası, bence bu oldukça etkileyici bir fotoğraf.
-
Hangi ölçekte olursa olsun çok güzel, ancak özellikle...
-
...bu şeyin, bu yapının 7 ışık yılı uzunluğunda olduğunu düşününce...
-
...insanın aklını başından alıyor.
-
Üstelik bu Kartal Bulutsusu'nun yalnızca bir kısmı.
-
Yaratılış Sütünları'ndan sadece biri.
-
Bu resimde bir yıldız takımı var ve bu bakmakta olduğumuz yer, galaksimizin, yani Samanyolu...
-
...Galaksisi'nin merkezi.
-
Bu, Yay takımyıldızı.
-
Buradaki ilginç şey, ne kadar çeşitli yıldız tipleri olduğunu görmek.
-
Bu ayrıca, akıl donduran bir şey, çünkü bu yıldızların her biri bizim galaksimizin içinde.
-
Galaksimizin içine doğru baktığımızda gördüğümüz bu.
-
Bu o uzak galaksiler ve toz bulutlarını gösteren fotoğraflardan değil.
-
Buradakilerin hepsi yıldız.
-
Ancak çeşitliliği görebilirsiniz. Bu tarafta, kırmızı renkte parlayan...
-
...yıldızlar var.
-
Tabii burada, boyutlarına ilişkin bir şey söylemek zor...
-
...çünkü farklı farklı uzaklıklar ve güçlerdeki yıldızlar mevcut.
-
Fakat bu daha kırmızı olan yıldızlar, kırmızı dev safhalarında...
-
...daha doğrusu "muhtemelen" kırmızı dev safhalarında.
-
Buradaki yıldızlar üzerinde özel olarak bir araştırma yapmadım.
-
Ancak tahminim bunların...
-
...kırmızı dev safhasında oldukları yönünde.
-
Renk tayfının sarımtırak beyaz tarafında renkleri olan yıldızlar ise...
-
...muhtemelen ana safhalarında olan yıldızlar.
-
Büyük ihtimalle bizim Güneş'imizden çok farkları yok.
-
Tayfın turuncu-sarı-beyaz aralığındaki yıldızlar bu şekilde.
-
Biraz daha mavimtırak-yeşilimtırak renkte olanlar ise...
-
...çok çok hızlı yanmakta.
-
Bir bakayım, buradaki kocaman bir mavimtırak gibi görünüyor.
-
İşte bunlar çok çok hızlı yanıyor ve bu yüzden...
-
...bu süper kütleli yıldızlar, nispeten hızlı ve hiddetli yanar ve sonra sönerler.
-
Fakat daha küçük yıldızlar, yani daha düşük kütleli yıldızlar...
-
...daha yavaş ancak çok çok daha uzun bir zaman aralığı boyunca yanarlar.
-
Yani daha hızlı yananlar...
-
...ışık tayfının daha küçük bir dalgaboyu aralığında çok fazla enerji yaydıkları için...
-
...daha mavi ya da yeşil görünürler ve bunlar daha yüksek kütlelidirler.
-
İşte bu beyaz veya daha mavi ya da daha yeşil görünenler de böyle.
-
Diğer taraftan daha kırmzı olanlar...
-
...bunlar ise daha düşük kütleli ama süper dev safhalarını geçirmekte olan yıldızlardır.
-
Bu yüzden de bu safhalarında ana safhalarındaki yıldızlara göre sıcaklıkları daha düşüktür.
-
Bu fotoğrafta gördüğümüz, Kedi Gözü Bulutsusu.
-
Bulutsu demişken, bu bir gezegenimsi bulutsu.
-
Yani buradaki bir gezegenimsi bulutsu...
-
...ve bunlara da bulutsu deniyor çünkü bunlarda da uzaya yayılan gazlar mevcut...
-
...fakat aslında Kartal Bulutsusu'na göre çok daha farklı bir boyutta.
-
Onu bu tarafta gösterdik.
-
Yani, insanlar bulutsulardan bahsettiklerinde, normalde Kartal Bulutsusu gibi, devasa yıldızlararası gaz kütlelerinden...
-
...bahsediyor olurlar.
-
Ancak gezegenimsi bulutsular, çok büyük çaplara sahip olsalar da...
-
...yedi ışık yılı gibi uzunlukların yanına bile yaklaşamazlar.
-
Bu, bütün maddesini etrafa saçan bir yıldızın yan ürünleridir.
-
Yani bunun merkezinde gördüğümüz, bir çeşit olgun yıldız...
-
...ve tüm dış katmanlarını etrafa saçmış.
-
Bunu da kırmızı dev safhasında yapmış.
-
Yani çekirdek alevlendikçe, bu küçük patlamalar...
-
...gerçekleştikçe yıldızın dış katmanlarından herbiri...
-
...dışarı, uzaya doğru itilir...
-
...ve ortaya bu gördüğümüz...
-
...gezegenimsi bulutsu ortaya çıkar.
-
Bu henüz bir beyaz cüce değil, halen aktif bir yıldızdır.
-
Füzyon hala bu yıldızın içinde devam etmektedir, ancak bir beyaz cüce olma yolunda ilerlemektedir.
-
Yakıtı bittiği zaman...
-
...kırmızı dev sahfasını geride bırakıp, tüm maddesini uzaya saçtığı zaman, beyaz cüce olmaya...
-
...yaklaşmış olacak.
-
Neyse, umarım bunlar hoşunuza gitmiştir.
-
Ben bu fotoğrafları oldukça büyüleyici buluyorum.
-
Özellikle takımyıldızlı olanı.
-
Çünkü bu doğrudan galaksimizin içinde.
-
Umarım sizlere ne kadar çok yıldız olduğu hakkında bir fikir verir.
-
Demek istediğim, bu Samanyolu'ndaki 200 ila 400 milyar yıldızın, yalnızca küçük bir bölümü.
Khan Academy
