0:00:01.045,0:00:05.000
Yıldızların nasıl meydana geldiğinden ve yıldızların evriminden konuşmaya başladığımıza göre...

0:00:05.000,0:00:08.638
...bazı ilginç yıldız oluşumu ve yıldız evrimi resimlerine...

0:00:08.638,0:00:12.214
...bakmamızın zamanı geldi diye düşündüm.

0:00:12.214,0:00:23.600
İşte, burada gördüğünüz, Kartal Bulutsusu.

0:00:23.600,0:00:30.883
Dipnot olarak: bulutsuz kelimesi, yıldızlararası gaz ve toz bulutları için kullanılan genel bir ifadedir.

0:00:30.883,0:00:34.133
Yani burada Kartal Bulutsusu'ndan bahsederken, devasa bir bulutsudan...

0:00:34.133,0:00:36.733
...ve aslına bakarsanız genişleyen bir bulutsudan bahsediyoruz.

0:00:36.733,0:00:44.400
Burada gördüğünüz, "Yaratılış Sütunları"ndan bir tanesi. Bu resmi muhtemelen daha önce görmüşsünüzdür.

0:00:44.400,0:00:48.133
Bu, Kartal Bulutsusu'nun yalnızca küçük bir parçası.

0:00:48.133,0:00:52.467
Ve sadece buradaki bu sütunun bile...

0:00:52.467,0:01:01.400
...ne kadar büyük olduğunu anlamanız için şunu diyeyim; sadece bu sütun yedi ışık yılı...

0:01:01.400,0:01:04.551
...bu uzunluk yedi ışık yılıdır.

0:01:04.551,0:01:06.467
Yani bu muazzam bir mesafe.

0:01:06.467,0:01:11.425
Hatırlayın, Dünya'ya en yakın yıldızın Dünya'dan uzaklığı yaklaşık dört ışık yılı.

0:01:11.425,0:01:13.839
Eğer doğru rotada giderse, Voyager'ın oraya varması...

0:01:13.839,0:01:17.333
...saatte altmış bin kilometre hızla gitse bile...

0:01:17.333,0:01:21.333
...seksen bin yıl sürerdi.

0:01:21.333,0:01:24.822
Yalnızca bu sütun yedi ışık yılı.

0:01:24.822,0:01:29.333
Size bunları göstermek istedim çünkü bu bulutsular...

0:01:29.333,0:01:32.160
...yıldızların meydana gelebildiği yerlerdir.

0:01:32.160,0:01:37.400
Yani burada tam olarak gördüğünüz, yıldızların doğumu için bir çiftlik gibi...

0:01:37.400,0:01:41.933
...birkaç video önce anlattığım gibi, gaz, hidrojen füzyonuna başlamasını...

0:01:41.933,0:01:45.333
...sağlayacak sıcaklığa ve yoğunluğa ulaşana kadar...

0:01:45.333,0:01:49.267
...yoğunlaşıyor.

0:01:49.267,0:01:53.933
Yani aslında bu devasa büyüklükte, yıldızlararası bir hidrojen bulutu.

0:01:53.933,0:01:59.200
Burada yıldızların doğumevini görebilirsiniz.

0:01:59.200,0:02:03.159
Ayrıca buranın artık varolmadığını da düşünüyoruz...

0:02:03.159,0:02:06.400
...çünkü hatırlayın, bu şey bizden çok çok uzakta.

0:02:06.400,0:02:11.267
Sayı vermek gerekirse, bu bulutsunun bize olan uzaklığı...

0:02:11.267,0:02:17.416
...7000 ışık yılı.

0:02:17.416,0:02:23.867
Bu da, şu anda gördüğümüz, gözlerimize veya teleskoplarımıza ulaşan fotonların...

0:02:23.867,0:02:28.492
...yola 7000 yıl önce çıkmış olduğu anlamına geliyor.

0:02:28.492,0:02:31.133
Yani bu gördüğümüz, buranın 7000 yıl önceki hali.

0:02:31.133,0:02:36.533
Dolayısıyla, çok miktarda gaz, yani bu hidrojen yoğunlaşarak birçok yeni yıldıza dönüşmüş olabilir.

0:02:36.533,0:02:39.800
Bu yüzden bu yapı şu anda artık böyle görünmüyor olabilir.

0:02:39.800,0:02:41.267
Hatta bölgede başka bir...

0:02:41.267,0:02:45.867
...süpernova patlaması ile her şey etrafa saçılmış bile olabilir...

0:02:45.867,0:02:49.000
...ancak biz bu süpernovanın etkilerini önümüzdeki bin yıl...

0:02:49.000,0:02:51.085
...daha göremeyecek olabiliriz.

0:02:51.085,0:02:53.600
Ama uzun lafın kısası, bence bu oldukça etkileyici bir fotoğraf.

0:02:53.600,0:02:56.600
Hangi ölçekte olursa olsun çok güzel, ancak özellikle...

0:02:56.600,0:02:59.067
...bu şeyin, bu yapının 7 ışık yılı uzunluğunda olduğunu düşününce...

0:02:59.067,0:03:02.200
...insanın aklını başından alıyor.

0:03:02.200,0:03:04.667
Üstelik bu Kartal Bulutsusu'nun yalnızca bir kısmı.

0:03:04.667,0:03:06.921
Yaratılış Sütünları'ndan sadece biri.

0:03:06.921,0:03:13.236
Bu resimde bir yıldız takımı var ve bu bakmakta olduğumuz yer, galaksimizin, yani Samanyolu...

0:03:13.236,0:03:13.933
...Galaksisi'nin merkezi.

0:03:13.933,0:03:16.162
Bu, Yay takımyıldızı.

0:03:16.162,0:03:20.267
Buradaki ilginç şey, ne kadar çeşitli yıldız tipleri olduğunu görmek.

0:03:20.267,0:03:24.916
Bu ayrıca, akıl donduran bir şey, çünkü bu yıldızların her biri bizim galaksimizin içinde.

0:03:24.916,0:03:27.933
Galaksimizin içine doğru baktığımızda gördüğümüz bu.

0:03:27.933,0:03:32.333
Bu o uzak galaksiler ve toz bulutlarını gösteren fotoğraflardan değil.

0:03:32.333,0:03:34.000
Buradakilerin hepsi yıldız.

0:03:34.000,0:03:37.153
Ancak çeşitliliği görebilirsiniz. Bu tarafta, kırmızı renkte parlayan...

0:03:37.153,0:03:40.467
...yıldızlar var.

0:03:40.467,0:03:42.819
Tabii burada, boyutlarına ilişkin bir şey söylemek zor...

0:03:42.819,0:03:46.933
...çünkü farklı farklı uzaklıklar ve güçlerdeki yıldızlar mevcut.

0:03:46.933,0:03:52.933
Fakat bu daha kırmızı olan yıldızlar, kırmızı dev safhalarında...

0:03:52.933,0:03:55.400
...daha doğrusu "muhtemelen" kırmızı dev safhalarında.

0:03:55.400,0:03:57.333
Buradaki yıldızlar üzerinde özel olarak bir araştırma yapmadım.

0:03:57.333,0:03:58.957
Ancak tahminim bunların...

0:03:58.957,0:04:00.467
...kırmızı dev safhasında oldukları yönünde.

0:04:00.467,0:04:04.933
Renk tayfının sarımtırak beyaz tarafında renkleri olan yıldızlar ise...

0:04:04.933,0:04:07.133
...muhtemelen ana safhalarında olan yıldızlar.

0:04:07.133,0:04:10.892
Büyük ihtimalle bizim Güneş'imizden çok farkları yok.

0:04:10.892,0:04:16.348
Tayfın turuncu-sarı-beyaz aralığındaki yıldızlar bu şekilde.

0:04:16.348,0:04:22.641
Biraz daha mavimtırak-yeşilimtırak renkte olanlar ise...

0:04:22.641,0:04:24.986
...çok çok hızlı yanmakta.

0:04:24.986,0:04:27.867
Bir bakayım, buradaki kocaman bir mavimtırak gibi görünüyor.

0:04:27.867,0:04:34.800
İşte bunlar çok çok hızlı yanıyor ve bu yüzden...

0:04:34.800,0:04:40.218
...bu süper kütleli yıldızlar, nispeten hızlı ve hiddetli yanar ve sonra sönerler.

0:04:41.609,0:04:43.000
Fakat daha küçük yıldızlar, yani daha düşük kütleli yıldızlar...

0:04:43.000,0:04:48.020
...daha yavaş ancak çok çok daha uzun bir zaman aralığı boyunca yanarlar.

0:04:48.020,0:04:50.017
Yani daha hızlı yananlar...

0:04:50.017,0:04:56.101
...ışık tayfının daha küçük bir dalgaboyu aralığında çok fazla enerji yaydıkları için...

0:04:56.101,0:05:00.267
...daha mavi ya da yeşil görünürler ve bunlar daha yüksek kütlelidirler.

0:05:00.267,0:05:03.438
İşte bu beyaz veya daha mavi ya da daha yeşil görünenler de böyle.

0:05:03.438,0:05:04.933
Diğer taraftan daha kırmzı olanlar...

0:05:04.933,0:05:09.800
...bunlar ise daha düşük kütleli ama süper dev safhalarını geçirmekte olan yıldızlardır.

0:05:09.800,0:05:14.000
Bu yüzden de bu safhalarında ana safhalarındaki yıldızlara göre sıcaklıkları daha düşüktür.

0:05:14.000,0:05:18.333
Bu fotoğrafta gördüğümüz, Kedi Gözü Bulutsusu.

0:05:18.333,0:05:20.933
Bulutsu demişken, bu bir gezegenimsi bulutsu.

0:05:20.933,0:05:27.680
Yani buradaki bir gezegenimsi bulutsu...

0:05:27.680,0:05:34.019
...ve bunlara da bulutsu deniyor çünkü bunlarda da uzaya yayılan gazlar mevcut...

0:05:34.019,0:05:38.067
...fakat aslında Kartal Bulutsusu'na göre çok daha farklı bir boyutta.

0:05:38.067,0:05:41.200
Onu bu tarafta gösterdik.

0:05:41.200,0:05:43.200
Yani, insanlar bulutsulardan bahsettiklerinde, normalde Kartal Bulutsusu gibi, devasa yıldızlararası gaz kütlelerinden...

0:05:43.200,0:05:46.467
...bahsediyor olurlar.

0:05:46.467,0:05:51.318
Ancak gezegenimsi bulutsular, çok büyük çaplara sahip olsalar da...

0:05:51.318,0:05:53.267
...yedi ışık yılı gibi uzunlukların yanına bile yaklaşamazlar.

0:05:53.267,0:05:59.538
Bu, bütün maddesini etrafa saçan bir yıldızın yan ürünleridir.

0:05:59.538,0:06:03.400
Yani bunun merkezinde gördüğümüz, bir çeşit olgun yıldız...

0:06:03.400,0:06:07.133
...ve tüm dış katmanlarını etrafa saçmış.

0:06:07.133,0:06:09.174
Bunu da kırmızı dev safhasında yapmış.

0:06:09.174,0:06:12.733
Yani çekirdek alevlendikçe, bu küçük patlamalar...

0:06:12.733,0:06:18.485
...gerçekleştikçe yıldızın dış katmanlarından herbiri...

0:06:18.485,0:06:21.156
...dışarı, uzaya doğru itilir...

0:06:21.156,0:06:23.467
...ve ortaya bu gördüğümüz...

0:06:23.467,0:06:25.267
...gezegenimsi bulutsu ortaya çıkar.

0:06:25.267,0:06:29.467
Bu henüz bir beyaz cüce değil, halen aktif bir yıldızdır.

0:06:29.467,0:06:35.867
Füzyon hala bu yıldızın içinde devam etmektedir, ancak bir beyaz cüce olma yolunda ilerlemektedir.

0:06:35.867,0:06:37.502
Yakıtı bittiği zaman...

0:06:37.502,0:06:42.200
...kırmızı dev sahfasını geride bırakıp, tüm maddesini uzaya saçtığı zaman, beyaz cüce olmaya...

0:06:42.200,0:06:43.333
...yaklaşmış olacak.

0:06:43.333,0:06:44.600
Neyse, umarım bunlar hoşunuza gitmiştir.

0:06:44.600,0:06:49.267
Ben bu fotoğrafları oldukça büyüleyici buluyorum.

0:06:49.267,0:06:50.800
Özellikle takımyıldızlı olanı.

0:06:50.800,0:06:52.502
Çünkü bu doğrudan galaksimizin içinde.

0:06:52.502,0:06:55.933
Umarım sizlere ne kadar çok yıldız olduğu hakkında bir fikir verir.

0:06:55.933,99:59:59.999
Demek istediğim, bu Samanyolu'ndaki 200 ila 400 milyar yıldızın, yalnızca küçük bir bölümü.