< Return to Video

Martwa materia: tajemniczy składnik łańcuchów pokarmowych - John C. Moore

  • 0:08 - 0:10
    Gdyby ktoś nazwał nas "ścierwem",
  • 0:10 - 0:11
    pewnie poczulibyśmy się urażeni.
  • 0:11 - 0:13
    Ale z naukowego punktu widzenia
  • 0:13 - 0:14
    to niezbyt odbiega od prawdy.
  • 0:14 - 0:16
    Czy zastanawialiście się kiedyś,
  • 0:16 - 0:17
    skąd pochodzi wasze jedzenie?
  • 0:17 - 0:19
    Można powiedzieć,
  • 0:19 - 0:20
    że z roślin, zwierząt czy grzybów.
  • 0:20 - 0:22
    Nie przychodzą nam raczej na myśl
  • 0:22 - 0:24
    gnijące organizmy i odchody,
  • 0:24 - 0:27
    którymi żywiły się te zwierzęta,
    rośliny i grzyby.
  • 0:27 - 0:29
    Większość materii naszego ciała
  • 0:29 - 0:32
    jest oddzielona tylko o 2 lub 3 poziomy
  • 0:32 - 0:35
    od zielonego kożucha
    na powierzchni jeziora.
  • 0:35 - 0:37
    Wszystkie gatunki w ekosystemie,
  • 0:37 - 0:38
    od żyjątek w rafie koralowej,
  • 0:38 - 0:39
    przez ryby w jeziorze,
  • 0:39 - 0:41
    po lwy na sawannie,
  • 0:41 - 0:42
    bezpośrednio lub pośrednio
  • 0:42 - 0:45
    żywią się martwą materią.
  • 0:45 - 0:47
    Większość materii organicznej
    w naszym ciele,
  • 0:47 - 0:49
    jeśli sięgniemy do samego początku,
  • 0:49 - 0:50
    pochodzi z dwutlenku węgla i wody,
  • 0:50 - 0:52
    dzięki fotosyntezie.
  • 0:52 - 0:54
    Rośliny wykorzystują energię słoneczną,
  • 0:54 - 0:57
    by przetworzyć dwutlenek węgla i wodę
  • 0:57 - 1:00
    w glukozę i tlen.
  • 1:00 - 1:01
    Glukoza przekształca się
  • 1:01 - 1:03
    w bardziej złożone cząsteczki organiczne,
  • 1:03 - 1:07
    tworzy liście, łodygi, korzenie, owoce.
  • 1:07 - 1:09
    Energia zmagazynowana w tych cząsteczkach
  • 1:09 - 1:12
    utrzymuje znane nam łańcuchy pokarmowe.
  • 1:12 - 1:14
    Na pewno widzieliście takie ilustracje,
  • 1:14 - 1:16
    lub takie.
  • 1:16 - 1:17
    Te zielone łańcuchy pokarmowe
  • 1:17 - 1:19
    zaczynają się od żywych roślin.
  • 1:19 - 1:22
    Ale w prawdziwych ziemskich ekosystemach
  • 1:22 - 1:24
    mniej niż 10% materii roślinnej
  • 1:24 - 1:26
    jest jedzona za życia.
  • 1:26 - 1:28
    Co z pozostałymi 90%?
  • 1:28 - 1:30
    Rozejrzyjcie się dookoła w jesienny dzień.
  • 1:30 - 1:32
    Żyjące rośliny zrzucają martwe części:
  • 1:32 - 1:34
    suche liście, połamane gałęzie
  • 1:34 - 1:36
    czy nawet podziemne korzenie.
  • 1:36 - 1:37
    Wiele roślin ma szczęście
  • 1:37 - 1:39
    i nie zostaje zjedzone za życia.
  • 1:39 - 1:41
    Rośliny w końcu umierają
    i pozostawiają szczątki.
  • 1:41 - 1:45
    Niezjedzone i martwe części roślin
  • 1:45 - 1:47
    czyli 90% materii roślinnej na Ziemi,
  • 1:47 - 1:49
    stają się detrytusem,
  • 1:49 - 1:52
    podstawą brązowego
    łańcucha pokarmowego.
  • 1:52 - 1:54
    Wygląda on mniej więcej tak.
  • 1:54 - 1:55
    To, co dzieje się z roślinami,
  • 1:55 - 1:58
    spotyka też organizmy
    położone wyżej w łańcuchu.
  • 1:58 - 2:00
    Niektóre są jedzone za życia,
  • 2:00 - 2:01
    ale większość z nich
  • 2:01 - 2:03
    jest jedzona, gdy są martwe i gniją.
  • 2:03 - 2:04
    W całym łańcuchu pokarmowym
  • 2:04 - 2:06
    żywe organizmy zrzucają materię organiczną
  • 2:06 - 2:08
    i wydalają niestrawione resztki,
  • 2:08 - 2:11
    a potem umierają, a ich szczątki gniją.
  • 2:11 - 2:13
    Cała ta śmierć jest dość ponura, prawda?
  • 2:13 - 2:15
    Wcale nie.
  • 2:15 - 2:17
    Detrytus jest stale zjadany
  • 2:17 - 2:19
    przez mikroby i innych padlinożerców.
  • 2:19 - 2:21
    Tworzy podstawę brązowego
    łańcucha pokarmowego,
  • 2:21 - 2:23
    który utrzymuje wiele organizmów,
  • 2:23 - 2:25
    w tym nas.
  • 2:25 - 2:27
    Naukowcy odkrywają, że detrytus
  • 2:27 - 2:30
    jest zaskakująco dużym źródłem energii,
  • 2:30 - 2:33
    napędzającym większość ekosystemów.
  • 2:33 - 2:35
    Ale interakcje wewnątrz ekosystemu
  • 2:35 - 2:36
    są jeszcze bardziej skomplikowane.
  • 2:36 - 2:38
    Łańcuch pokarmowy przedstawia
  • 2:38 - 2:41
    pojedynczą ścieżkę przepływu energii.
  • 2:41 - 2:43
    W każdym ekosystemie
  • 2:43 - 2:45
    wiele ścieżek wiąże się ze sobą,
  • 2:45 - 2:49
    tworząc gęstą sieć interakcji
    lub sieć troficzną.
  • 2:49 - 2:52
    Martwa materia wspiera tę sieć
    na każdym poziomie.
  • 2:52 - 2:55
    W rezultacie sieć troficzna
    jest tak mocno powiązana,
  • 2:55 - 2:56
    że niemal każdy gatunek
  • 2:56 - 2:59
    jest oddalony ledwie
    o 2 lub 3 poziomy od detrytusu.
  • 2:59 - 3:00
    Nawet my, ludzie.
  • 3:00 - 3:02
    Zapewne nie jecie gnijących rzeczy,
  • 3:02 - 3:04
    odchodów czy zielonego kożucha z jeziora,
  • 3:04 - 3:06
    ale nasze jedzenie zapewne to robiło.
  • 3:06 - 3:08
    Wiele zwierząt, które jemy,
  • 3:08 - 3:10
    albo same spożywa detrytus,
  • 3:10 - 3:12
    na przykład świnie, drób,
    grzyby, skorupiaki,
  • 3:12 - 3:14
    sumy, czy inne przydenne ryby,
  • 3:14 - 3:17
    albo jest karmione
    produktami odzwierzęcymi.
  • 3:17 - 3:20
    Jeśli myślicie, że natura
    jest pełna odpadów,
  • 3:20 - 3:21
    macie rację.
  • 3:21 - 3:24
    Ale to, co dla jednego jest śmieciem,
    dla drugiego może być skarbem.
  • 3:24 - 3:26
    Cały ten gnijący, martwy materiał
  • 3:26 - 3:28
    dostarcza energii, która w końcu żywi nas
  • 3:28 - 3:30
    i większość żywych organizmów na Ziemi,
  • 3:30 - 3:32
    przechodząc przez sieć troficzną.
  • 3:32 - 3:35
    Oto pożywka dla rozmyślań.
Title:
Martwa materia: tajemniczy składnik łańcuchów pokarmowych - John C. Moore
Speaker:
John C. Moore and Eric Berlow
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/dead-stuff-the-secret-ingredient-in-our-food-chain-john-c-moore

Wyobrażając sobie niższe poziomy łańcucha pokarmowego, często widzimy roślinożerców z przyjemnością zajadających bujne, zielone rośliny. Ale ten sielski obrazek pomija ogromne (oraz nieco mniej apetyczne) źródło pożywienia: martwą materię. John C. Moore przedstawia tzw. „brązowy łańcuch pokarmowy”. Wyjaśnia, w jaki sposób takie „delikatesy” jak zielony kożuch na powierzchni jeziora czy odchody dostarczają ogromnej energii naszym ekosystemom.

Lekcja: John C. Moore, animacja: TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:51

  • Rysia Wand

    Finished review.
    Poprawiony synchron, łamanie, dlugość linijek.

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.