0:00:07.618,0:00:09.747
Gdyby ktoś nazwał nas "ścierwem",

0:00:09.747,0:00:11.451
pewnie poczulibyśmy się urażeni.

0:00:11.451,0:00:13.008
Ale z naukowego punktu widzenia

0:00:13.008,0:00:14.451
to niezbyt odbiega od prawdy.

0:00:14.451,0:00:15.983
Czy zastanawialiście się kiedyś,

0:00:15.983,0:00:17.367
skąd pochodzi wasze jedzenie?

0:00:17.367,0:00:18.721
Można powiedzieć,

0:00:18.721,0:00:20.404
że z roślin, zwierząt czy grzybów.

0:00:20.404,0:00:21.990
Nie przychodzą nam raczej na myśl

0:00:21.990,0:00:23.770
gnijące organizmy i odchody,

0:00:23.770,0:00:26.867
którymi żywiły się te zwierzęta, [br]rośliny i grzyby.

0:00:26.867,0:00:29.352
Większość materii naszego ciała

0:00:29.352,0:00:31.935
jest oddzielona tylko o 2 lub 3 poziomy

0:00:31.935,0:00:34.772
od zielonego kożucha [br]na powierzchni jeziora.

0:00:34.772,0:00:36.564
Wszystkie gatunki w ekosystemie,

0:00:36.564,0:00:38.109
od żyjątek w rafie koralowej,

0:00:38.109,0:00:39.485
przez ryby w jeziorze,

0:00:39.485,0:00:40.821
po lwy na sawannie,

0:00:40.821,0:00:42.362
bezpośrednio lub pośrednio

0:00:42.362,0:00:44.635
żywią się martwą materią.

0:00:44.635,0:00:46.826
Większość materii organicznej [br]w naszym ciele,

0:00:46.826,0:00:48.617
jeśli sięgniemy do samego początku,

0:00:48.617,0:00:50.413
pochodzi z dwutlenku węgla i wody,

0:00:50.413,0:00:52.249
dzięki fotosyntezie.

0:00:52.249,0:00:54.120
Rośliny wykorzystują energię słoneczną,

0:00:54.120,0:00:57.178
by przetworzyć dwutlenek węgla i wodę

0:00:57.178,0:00:59.587
w glukozę i tlen.

0:00:59.587,0:01:01.283
Glukoza przekształca się

0:01:01.283,0:01:03.251
w bardziej złożone cząsteczki organiczne,

0:01:03.251,0:01:06.845
tworzy liście, łodygi, korzenie, owoce.

0:01:06.845,0:01:08.924
Energia zmagazynowana w tych cząsteczkach

0:01:08.924,0:01:11.557
utrzymuje znane nam łańcuchy pokarmowe.

0:01:11.557,0:01:13.950
Na pewno widzieliście takie ilustracje,

0:01:13.950,0:01:15.537
lub takie.

0:01:15.537,0:01:16.981
Te zielone łańcuchy pokarmowe

0:01:16.981,0:01:19.241
zaczynają się od żywych roślin.

0:01:19.241,0:01:22.034
Ale w prawdziwych ziemskich ekosystemach

0:01:22.034,0:01:23.989
mniej niż 10% materii roślinnej

0:01:23.989,0:01:26.002
jest jedzona za życia.

0:01:26.002,0:01:27.701
Co z pozostałymi 90%?

0:01:27.701,0:01:30.329
Rozejrzyjcie się dookoła w jesienny dzień.

0:01:30.329,0:01:32.159
Żyjące rośliny zrzucają martwe części:

0:01:32.159,0:01:33.748
suche liście, połamane gałęzie

0:01:33.748,0:01:35.501
czy nawet podziemne korzenie.

0:01:35.501,0:01:36.919
Wiele roślin ma szczęście

0:01:36.919,0:01:38.617
i nie zostaje zjedzone za życia.

0:01:38.617,0:01:41.254
Rośliny w końcu umierają[br]i pozostawiają szczątki.

0:01:41.254,0:01:44.540
Niezjedzone i martwe części roślin

0:01:44.540,0:01:47.200
czyli 90% materii roślinnej na Ziemi,

0:01:47.200,0:01:48.846
stają się detrytusem,

0:01:48.846,0:01:51.700
podstawą brązowego[br]łańcucha pokarmowego.

0:01:51.700,0:01:54.034
Wygląda on mniej więcej tak.

0:01:54.034,0:01:55.475
To, co dzieje się z roślinami,

0:01:55.475,0:01:58.064
spotyka też organizmy[br]położone wyżej w łańcuchu.

0:01:58.064,0:01:59.518
Niektóre są jedzone za życia,

0:01:59.518,0:02:00.818
ale większość z nich

0:02:00.818,0:02:02.609
jest jedzona, gdy są martwe i gniją.

0:02:02.609,0:02:04.142
W całym łańcuchu pokarmowym

0:02:04.142,0:02:06.311
żywe organizmy zrzucają materię organiczną

0:02:06.311,0:02:08.415
i wydalają niestrawione resztki,

0:02:08.415,0:02:10.700
a potem umierają, a ich szczątki gniją.

0:02:10.700,0:02:13.246
Cała ta śmierć jest dość ponura, prawda?

0:02:13.246,0:02:14.581
Wcale nie.

0:02:14.581,0:02:16.584
Detrytus jest stale zjadany

0:02:16.584,0:02:18.533
przez mikroby i innych padlinożerców.

0:02:18.533,0:02:21.169
Tworzy podstawę brązowego [br]łańcucha pokarmowego,

0:02:21.169,0:02:23.452
który utrzymuje wiele organizmów,

0:02:23.452,0:02:25.368
w tym nas.

0:02:25.368,0:02:27.431
Naukowcy odkrywają, że detrytus

0:02:27.431,0:02:30.032
jest zaskakująco dużym źródłem energii,

0:02:30.032,0:02:32.515
napędzającym większość ekosystemów.

0:02:32.515,0:02:34.522
Ale interakcje wewnątrz ekosystemu

0:02:34.522,0:02:36.476
są jeszcze bardziej skomplikowane.

0:02:36.476,0:02:38.118
Łańcuch pokarmowy przedstawia

0:02:38.118,0:02:41.441
pojedynczą ścieżkę przepływu energii.

0:02:41.441,0:02:42.694
W każdym ekosystemie

0:02:42.694,0:02:45.009
wiele ścieżek wiąże się ze sobą,

0:02:45.009,0:02:48.743
tworząc gęstą sieć interakcji[br]lub sieć troficzną.

0:02:48.743,0:02:52.243
Martwa materia wspiera tę sieć [br]na każdym poziomie.

0:02:52.243,0:02:54.918
W rezultacie sieć troficzna[br]jest tak mocno powiązana,

0:02:54.918,0:02:56.049
że niemal każdy gatunek

0:02:56.049,0:02:58.602
jest oddalony ledwie [br]o 2 lub 3 poziomy od detrytusu.

0:02:58.602,0:03:00.002
Nawet my, ludzie.

0:03:00.002,0:03:01.696
Zapewne nie jecie gnijących rzeczy,

0:03:01.696,0:03:03.783
odchodów czy zielonego kożucha z jeziora,

0:03:03.783,0:03:06.091
ale nasze jedzenie zapewne to robiło.

0:03:06.091,0:03:07.841
Wiele zwierząt, które jemy,

0:03:07.841,0:03:09.927
albo same spożywa detrytus,

0:03:09.927,0:03:12.141
na przykład świnie, drób, [br]grzyby, skorupiaki,

0:03:12.141,0:03:14.425
sumy, czy inne przydenne ryby,

0:03:14.425,0:03:16.891
albo jest karmione[br]produktami odzwierzęcymi.

0:03:16.891,0:03:19.776
Jeśli myślicie, że natura [br]jest pełna odpadów,

0:03:19.776,0:03:20.805
macie rację.

0:03:20.805,0:03:24.056
Ale to, co dla jednego jest śmieciem,[br]dla drugiego może być skarbem.

0:03:24.056,0:03:25.685
Cały ten gnijący, martwy materiał

0:03:25.685,0:03:27.702
dostarcza energii, która w końcu żywi nas

0:03:27.702,0:03:29.700
i większość żywych organizmów na Ziemi,

0:03:29.700,0:03:31.992
przechodząc przez sieć troficzną.

0:03:31.992,0:03:35.175
Oto pożywka dla rozmyślań.