Hãy bảo tồn ngôn ngữ Ma Cao đang trên bờ vực bị tuyệt chủng

Ma Cao ngày nay được biết đến nhiều nhất với các sòng bạc, nhưng 20 năm trước, đây là thuộc địa do người Bồ Đào Nha cai trị hơn 400 năm. Nhiều thương nhân Bồ Đào Nha kết hôn với phụ nữ Trung Quốc và con cái của họ đã phát triển ẩm thực, văn hóa và ngôn ngữ riêng biệt.

Hãy cùng gặp bà Aida de Jesus.

Năm nay bà đã 103 tuổi.

Tôi không muốn bản thân cảm thấy già cỗi.

Tôi thích cảm giác mới chỉ 80 thôi.

(Cười)

Aida đến từ Ma Cao,

một thành phố ở Trung Quốc
từng bị Bồ Đào Nha cai quản suốt 400 năm.

Bà và con gái Sonia
nằm trong số ít những người

vẫn sử dụng ngôn ngữ Patuá,

một ngôn ngữ độc nhất ở Ma Cao
có nguy cơ bị tuyệt chủng.

[Bảo tồn bản sắc
đang dần mai một]

Đây là một video
có phụ đề cho bốn ngôn ngữ:

tiếng Patuà, tiếng Quảng Đông,
tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Anh.

Dễ thấy ngôn ngữ Patuá
xen lẫn ngôn ngữ các địa điểm

dọc theo tuyến đường thương mại
của Bồ Đào Nha vào thế kỷ 16.

(Đang hát tiếng Patuá)

[Tiếng Marathi]

[Tiếng Malay và Bồ Đào Nha]

[Tiếng Quảng Đông]

Vì vậy, hiện nay ở các trường học,

Họ kiểu không thích
chúng tôi nói tiếng Patuà,

vì họ từng nói rằng đó không phải
ngôn ngữ Bồ Đào Nha chính thức.

Aida và Sonia là người Ma Cao
có gốc lai Bồ Đào Nha-Trung Quốc.

Họ là người Macan,

và chiếm ít hơn 1%
dân số của một thành phố

có đến 90% là người Hoa.

Có thể nói bản sắc
đang dần mai một.

Để hiểu rõ hơn về cộng đồng của Aida,

đầu tiên chúng tôi cần hiểu
thành phố Ma Cao của bà ấy,

cách Hồng Kông một giờ đi phà.

Nó phát triển chóng mặt
trong vài thập kỷ qua,

và hiện được mệnh danh
là thị trấn sòng bạc lớn nhất thế giới,

thu về lợi nhuận gấp 5 lần Las Vegas.

Một phần nhờ

người Bồ hợp pháp hóa cờ bạc
vào những năm 1800.

Vì vậy khi Bồ Đào Nha trả Ma Cao lại
cho Trung Quốc 20 năm trước,

nó đã trở thành nơi duy nhất
hợp pháp hóa cờ bạc trên cả nước.

Nhiều người Bồ rời đi
sau Thế Chiến Thứ Hai

và cuộc bạo động
chống người Bồ những năm 60,

nhưng vẫn có thể thấy được vết tích
của Bồ Đào Nha trên toàn thành phố.

Tiếng hoa và Bồ Đào Nha
là hai ngôn ngữ chính thức,

và các tòa nhà thuộc địa
là di sản được Unesco bảo tồn.

Và ngay ngoài trung tâm thành phố

là nhà hàng Macan
truyền thống của Aida và Sonia.

Khi đàn ông Bồ Đào Nha
kết hôn với phụ nữ Trung Quốc

họ đã cố nấu những món
giống với đồ ăn của người Bồ.

Nhưng khi đó không có nhiều
nguyên liệu Bồ Đào Nha

nên họ đã thêm vào
ít nguyên liệu Trung Quốc,

và đó là khi món ăn Macan ra đời.

Ở nhà hàng của chúng tôi,
món đặc trưng là minchi.

Đó là một món ăn đơn giản.

Nó được làm từ thịt lợn băm.

Một món đặc trưng nữa là pato cabidela.

Tất nhiên, ở Bồ Đào Nha
họ cũng có cabidela.

Nó được làm từ tiết vịt trộn với giấm.

Unesco gọi Ma Cao là
"quê hương ẩm thực kết hợp đầu tiên",

và còn ghi nhận ngôn ngữ Macan, Patuá,
đang trên bờ vực tuyệt chủng,

chỉ còn 50 người sử dụng.

Patuá, trước đây, bà tôi nói nhiều lắm.

Bọn trẻ giờ chẳng nói mấy.

Mặc dù chỉ có 4000 người Macan ở Ma Cao,

nhưng nghiên cứu cho biết có thể
có hơn 1,5 triệu người trên khắp thế giới.

Dân tộc này là ẩn số vì họ sống phân tán.

Với sự phát triển của mạng xã hội,

nhiều người vẫn duy trì mối quan hệ.

Người hải ngoại thậm chí còn được mời
đến thăm Ma Cao ba năm một lần.

Nhưng những ai ở lại Ma Cao nghĩ

họ phải chiến đấu để bảo tồn
văn hóa và bản sắc của mình.

Nhiều thế hệ đã sống ở Ma Cao,

nhưng họ thường bị nhầm với
người nước ngoài ở chính quê nhà.

Với tôi, hầu như mỗi ngày
đều có người nói với tôi "Ồ,

(Tiếng Quảng Đông)
Bạn nói tiếng Quảng Đông tốt đấy!"

Đó là Sergio Perez, nhà làm phim
39 tuổi người Macan

người đã làm video âm nhạc
mà bạn đã xem trước đó.

Video âm nhạc có sự góp mặt
của đoàn kịch nghiệp dư

đang cố gắng bảo tồn ngôn ngữ này

bằng cách dựng
vở kịch Patuá mỗi năm.

Người Ma Cao lớn tuổi,
chắc chắn biết về Macan.

Đôi khi họ lầm tưởng
tôi là người nước ngoài,

nhưng khi tôi cất giọng nói,

Họ thật sự biết "À rồi,
anh này là người Macan."

Tôi cảm giác giới trẻ bây giờ,
chúng không biết nhiều về Macan.

Sonia, đồng tài trợ đoàn kịch
những năm 90, nói sẽ tiếp tục tài trợ.

Tôi nghĩ rằng chúng tôi đang làm việc tốt.

Dù ngôn ngữ đang trên bờ tuyệt chủng,
nhưng chúng tôi đã bảo tồn nó suốt 25 năm,

và chúng tôi hi vọng có thể tiếp tục.

Con định làm móng hả?

Bà ấy định làm móng đấy.

Cảm ơn vì đã theo dõi.

Nếu bạn thích video này,

chúng tôi có nhiều câu chuyện
hơn về văn hóa và bản sắc.

Hãy tìm chúng và đăng ký Goldthread nhé.

Phụ đề bởi barb_emm
Đánh giá bởi Carol Wang