1
00:00:02,364 --> 00:00:03,839
Hãy cùng gặp bà Aida de Jesus.

2
00:00:03,959 --> 00:00:05,514
Năm nay bà đã 103 tuổi.

3
00:00:05,682 --> 00:00:08,372
Tôi không muốn bản thân cảm thấy già cỗi.

4
00:00:09,172 --> 00:00:12,082
Tôi thích cảm giác mới chỉ 80 thôi.

5
00:00:12,586 --> 00:00:13,676
(Cười)

6
00:00:14,370 --> 00:00:15,761
Aida đến từ Ma Cao,

7
00:00:15,761 --> 00:00:19,503
một thành phố ở Trung Quốc 
từng bị Bồ Đào Nha cai quản suốt 400 năm.

8
00:00:20,248 --> 00:00:22,678
Bà và con gái Sonia 
nằm trong số ít những người

9
00:00:22,678 --> 00:00:23,971
vẫn sử dụng ngôn ngữ Patuá,

10
00:00:23,971 --> 00:00:27,135
một ngôn ngữ độc nhất ở Ma Cao
có nguy cơ bị tuyệt chủng.

11
00:00:28,893 --> 00:00:30,493
[Bảo tồn bản sắc 
đang dần mai một]

12
00:00:31,651 --> 00:00:34,446
Đây là một video 
có phụ đề cho bốn ngôn ngữ:

13
00:00:34,486 --> 00:00:37,386
tiếng Patuà, tiếng Quảng Đông, 
tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Anh.

14
00:00:37,416 --> 00:00:40,226
Dễ thấy ngôn ngữ Patuá 
xen lẫn ngôn ngữ các địa điểm

15
00:00:40,226 --> 00:00:42,966
dọc theo tuyến đường thương mại 
của Bồ Đào Nha vào thế kỷ 16.

16
00:00:43,480 --> 00:00:44,829
(Đang hát tiếng Patuá)

17
00:00:45,384 --> 00:00:46,384
[Tiếng Marathi]

18
00:00:46,939 --> 00:00:49,452
[Tiếng Malay và Bồ Đào Nha]

19
00:00:51,092 --> 00:00:52,936
[Tiếng Quảng Đông]

20
00:00:53,407 --> 00:00:55,669
Vì vậy, hiện nay ở các trường học,

21
00:00:55,903 --> 00:00:59,932
Họ kiểu không thích 
chúng tôi nói tiếng Patuà,

22
00:01:00,293 --> 00:01:04,483
vì họ từng nói rằng đó không phải 
ngôn ngữ Bồ Đào Nha chính thức.

23
00:01:04,756 --> 00:01:08,866
Aida và Sonia là người Ma Cao 
có gốc lai Bồ Đào Nha-Trung Quốc.

24
00:01:09,144 --> 00:01:10,521
Họ là người Macan,

25
00:01:10,521 --> 00:01:12,564
và chiếm ít hơn 1% 
dân số của một thành phố

26
00:01:12,564 --> 00:01:14,620
có đến 90% là người Hoa.

27
00:01:15,052 --> 00:01:16,892
Có thể nói bản sắc 
đang dần mai một.

28
00:01:17,016 --> 00:01:18,886
Để hiểu rõ hơn về cộng đồng của Aida,

29
00:01:18,886 --> 00:01:21,506
đầu tiên chúng tôi cần hiểu 
thành phố Ma Cao của bà ấy,

30
00:01:24,786 --> 00:01:27,459
cách Hồng Kông một giờ đi phà.

31
00:01:27,917 --> 00:01:30,347
Nó phát triển chóng mặt 
trong vài thập kỷ qua,

32
00:01:30,347 --> 00:01:33,297
và hiện được mệnh danh 
là thị trấn sòng bạc lớn nhất thế giới,

33
00:01:33,370 --> 00:01:36,090
thu về lợi nhuận gấp 5 lần Las Vegas.

34
00:01:36,174 --> 00:01:37,372
Một phần nhờ

35
00:01:37,372 --> 00:01:40,631
người Bồ hợp pháp hóa cờ bạc 
vào những năm 1800.

36
00:01:41,671 --> 00:01:44,889
Vì vậy khi Bồ Đào Nha trả Ma Cao lại 
cho Trung Quốc 20 năm trước,

37
00:01:44,889 --> 00:01:47,936
nó đã trở thành nơi duy nhất 
hợp pháp hóa cờ bạc trên cả nước.

38
00:01:48,089 --> 00:01:50,419
Nhiều người Bồ rời đi 
sau Thế Chiến Thứ Hai

39
00:01:50,419 --> 00:01:52,562
và cuộc bạo động 
chống người Bồ những năm 60,

40
00:01:52,562 --> 00:01:55,944
nhưng vẫn có thể thấy được vết tích 
của Bồ Đào Nha trên toàn thành phố.

41
00:01:55,954 --> 00:01:58,384
Tiếng hoa và Bồ Đào Nha 
là hai ngôn ngữ chính thức,

42
00:01:58,384 --> 00:02:01,394
và các tòa nhà thuộc địa 
là di sản được Unesco bảo tồn.

43
00:02:01,885 --> 00:02:03,555
Và ngay ngoài trung tâm thành phố

44
00:02:03,555 --> 00:02:06,425
là nhà hàng Macan 
truyền thống của Aida và Sonia.

45
00:02:07,485 --> 00:02:11,155
Khi đàn ông Bồ Đào Nha 
kết hôn với phụ nữ Trung Quốc

46
00:02:11,818 --> 00:02:15,728
họ đã cố nấu những món 
giống với đồ ăn của người Bồ.

47
00:02:16,294 --> 00:02:20,119
Nhưng khi đó không có nhiều 
nguyên liệu Bồ Đào Nha

48
00:02:20,492 --> 00:02:24,797
nên họ đã thêm vào 
ít nguyên liệu Trung Quốc,

49
00:02:24,797 --> 00:02:27,662
và đó là khi món ăn Macan ra đời.

50
00:02:27,986 --> 00:02:32,130
Ở nhà hàng của chúng tôi,
món đặc trưng là minchi.

51
00:02:32,460 --> 00:02:34,677
Đó là một món ăn đơn giản.

52
00:02:34,892 --> 00:02:37,197
Nó được làm từ thịt lợn băm.

53
00:02:37,659 --> 00:02:40,829
Một món đặc trưng nữa là pato cabidela.

54
00:02:41,071 --> 00:02:43,701
Tất nhiên, ở Bồ Đào Nha
họ cũng có cabidela.

55
00:02:44,275 --> 00:02:48,275
Nó được làm từ tiết vịt trộn với giấm.

56
00:02:48,749 --> 00:02:51,799
Unesco gọi Ma Cao là 
"quê hương ẩm thực kết hợp đầu tiên",

57
00:02:51,799 --> 00:02:55,619
và còn ghi nhận ngôn ngữ Macan, Patuá, 
đang trên bờ vực tuyệt chủng,

58
00:02:55,619 --> 00:02:57,639
chỉ còn 50 người sử dụng.

59
00:02:57,829 --> 00:03:02,169
Patuá, trước đây, bà tôi nói nhiều lắm.

60
00:03:02,540 --> 00:03:05,780
Bọn trẻ giờ chẳng nói mấy.

61
00:03:06,063 --> 00:03:09,053
Mặc dù chỉ có 4000 người Macan ở Ma Cao,

62
00:03:09,053 --> 00:03:12,813
nhưng nghiên cứu cho biết có thể 
có hơn 1,5 triệu người trên khắp thế giới.

63
00:03:13,977 --> 00:03:16,797
Dân tộc này là ẩn số vì họ sống phân tán.

64
00:03:16,797 --> 00:03:18,572
Với sự phát triển của mạng xã hội,

65
00:03:18,772 --> 00:03:23,377
nhiều người vẫn duy trì mối quan hệ.

66
00:03:23,896 --> 00:03:27,306
Người hải ngoại thậm chí còn được mời 
đến thăm Ma Cao ba năm một lần.

67
00:03:27,900 --> 00:03:29,581
Nhưng những ai ở lại Ma Cao nghĩ

68
00:03:29,581 --> 00:03:32,320
họ phải chiến đấu để bảo tồn 
văn hóa và bản sắc của mình.

69
00:03:32,570 --> 00:03:34,505
Nhiều thế hệ đã sống ở Ma Cao,

70
00:03:34,505 --> 00:03:37,410
nhưng họ thường bị nhầm với 
người nước ngoài ở chính quê nhà.

71
00:03:38,243 --> 00:03:42,892
Với tôi, hầu như mỗi ngày 
đều có người nói với tôi "Ồ,

72
00:03:42,892 --> 00:03:45,415
(Tiếng Quảng Đông) 
Bạn nói tiếng Quảng Đông tốt đấy!"

73
00:03:45,415 --> 00:03:48,585
Đó là Sergio Perez, nhà làm phim 
39 tuổi người Macan

74
00:03:48,615 --> 00:03:51,005
người đã làm video âm nhạc 
mà bạn đã xem trước đó.

75
00:03:51,332 --> 00:03:53,942
Video âm nhạc có sự góp mặt 
của đoàn kịch nghiệp dư

76
00:03:53,942 --> 00:03:55,824
đang cố gắng bảo tồn ngôn ngữ này

77
00:03:55,824 --> 00:03:57,816
bằng cách dựng 
vở kịch Patuá mỗi năm.

78
00:03:58,355 --> 00:04:02,355
Người Ma Cao lớn tuổi,
chắc chắn biết về Macan.

79
00:04:02,355 --> 00:04:06,355
Đôi khi họ lầm tưởng 
tôi là người nước ngoài,

80
00:04:06,355 --> 00:04:08,355
nhưng khi tôi cất giọng nói,

81
00:04:08,355 --> 00:04:10,647
Họ thật sự biết "À rồi,
anh này là người Macan."

82
00:04:10,647 --> 00:04:17,561
Tôi cảm giác giới trẻ bây giờ,
chúng không biết nhiều về Macan.

83
00:04:18,176 --> 00:04:22,375
Sonia, đồng tài trợ đoàn kịch 
những năm 90, nói sẽ tiếp tục tài trợ.

84
00:04:23,265 --> 00:04:27,265
Tôi nghĩ rằng chúng tôi đang làm việc tốt.

85
00:04:27,830 --> 00:04:33,925
Dù ngôn ngữ đang trên bờ tuyệt chủng,
nhưng chúng tôi đã bảo tồn nó suốt 25 năm,

86
00:04:34,707 --> 00:04:36,557
và chúng tôi hi vọng có thể tiếp tục.

87
00:04:37,034 --> 00:04:38,824
Con định làm móng hả?

88
00:04:39,072 --> 00:04:40,752
Bà ấy định làm móng đấy.

89
00:04:43,893 --> 00:04:45,033
Cảm ơn vì đã theo dõi.

90
00:04:45,043 --> 00:04:46,188
Nếu bạn thích video này,

91
00:04:46,188 --> 00:04:48,853
chúng tôi có nhiều câu chuyện 
hơn về văn hóa và bản sắc.

92
00:04:48,853 --> 00:04:51,183
Hãy tìm chúng và đăng ký Goldthread nhé.

93
00:04:52,202 --> 00:04:55,242
Phụ đề bởi barb_emm
Đánh giá bởi Carol Wang