Kunst die je laat terugpraten tegen NSA-spionnen
-
0:01 - 0:04Een jaar geleden nodigde
de Zwitserse ambassade in Berlijn ons uit -
0:04 - 0:06om onze kunstprojecten te presenteren.
-
0:07 - 0:11We krijgen vaker uitnodigingen,
maar deze was extra opwindend. -
0:12 - 0:14De Zwitserse ambassade in Berlijn
is speciaal. -
0:14 - 0:17Het is het enige oude gebouw
in het overheidsdistrict -
0:17 - 0:20dat niet kapot gebombardeerd is
tijdens de Tweede Wereldoorlog -
0:20 - 0:23en staat vlak naast het Bundeskanzleramt.
-
0:24 - 0:28Niemand staat dichter bij Bondskanselier
Merkel dan de Zwitserse diplomaten. -
0:28 - 0:30(Gelach)
-
0:31 - 0:34In het overheidsdistrict van Berlijn
staat ook de Reichstag -- -
0:34 - 0:37het Duitse parlementsgebouw --
en de Brandenburger Tor, -
0:37 - 0:40en naast de Tor staan andere ambassades,
-
0:40 - 0:44zoals met name de ambassades
van de VS en Groot-Brittannië. -
0:45 - 0:48Hoewel Duitsland
een vooruitstrevende democratie is, -
0:48 - 0:51worden de burgers beperkt
in hun grondwettelijke rechten -
0:51 - 0:52in het overheidsdistrict.
-
0:52 - 0:57Het recht van bijeenkomst
en demonstratie zijn hier beperkt. -
0:58 - 1:01Vanuit het perspectief van een kunstenaar
is dat interessant. -
1:01 - 1:06De mogelijkheden om te participeren
en je uit te drukken -
1:06 - 1:08zijn altijd aan een bepaalde orde gebonden
-
1:08 - 1:12en altijd onderhevig
aan specifieke regels. -
1:12 - 1:17Als we ons bewust worden
van onze afhankelijkheid van die regels, -
1:17 - 1:19dan komen we tot een nieuw inzicht.
-
1:19 - 1:24De opgelegde termen en voorwaarden
bepalen onze perceptie, acties -
1:24 - 1:26en onze levens.
-
1:26 - 1:29Dit is van groot belang
in een andere context. -
1:29 - 1:31De laatste jaren
-
1:31 - 1:35leerden we dat vanaf de daken van de
ambassades van de VS en Groot-Brittannië -
1:35 - 1:40de geheime diensten het hele district
hebben afgeluisterd, -
1:40 - 1:43inclusief de mobiele telefoon
van Angela Merkel. -
1:43 - 1:48De antennes van het Britse GCHQ
zijn verborgen in een ronde radarkoepel, -
1:48 - 1:51terwijl de luisterpost
van de Amerikaanse NSA -
1:51 - 1:55wordt afgedekt door schermen
die radiosignalen doorlaten. -
1:55 - 1:58Maar hoe ga je om
met deze verborgen krachten? -
1:59 - 2:01Mijn collega Christoph Wachter en ik
-
2:01 - 2:04accepteerden de uitnodiging
van de Zwitserse ambassade. -
2:05 - 2:09We gebruikten deze gelegenheid
om deze specifieke situatie uit te buiten. -
2:11 - 2:14Als mensen ons bespioneren,
dan is het logisch -
2:14 - 2:16dat ze ook móeten luisteren
naar wat we zeggen. -
2:16 - 2:19(Gelach)
-
2:20 - 2:25Op het dak van de Zwitserse ambassade
installeerden we antennes. -
2:27 - 2:31Ze waren niet zo complex als die
van de Amerikanen en de Britten. -
2:31 - 2:32(Gelach)
-
2:32 - 2:37Gewoon in elkaar geflanste antenneblikjes,
zonder camouflage, open en bloot. -
2:38 - 2:41De Akademie der Künste deed ook mee
-
2:41 - 2:45en dus bouwden we op hun dak
een andere grote antenne, -
2:45 - 2:49precies tussen de luisterposten
van de NSA en de GCHQ in. -
2:49 - 2:50(Gelach)
-
2:50 - 2:55We werden nog nooit zo goed geobserveerd
bij het bouwen van een kunstinstallatie. -
2:55 - 2:58Een helicopter cirkelde boven ons rond
-
2:58 - 3:01en filmde al onze bewegingen,
-
3:01 - 3:05terwijl op het dak van de ambassade van
de VS veiligheidsmensen patrouilleerden. -
3:05 - 3:11Hoewel het overheidsdistrict onder
een stricte politieverordening staat, -
3:11 - 3:15zijn er geen specifieke wetten
met betrekking tot digitale communicatie. -
3:16 - 3:19Onze installatie was dus volkomen legaal
-
3:19 - 3:22en de Zwitserse ambassadeur
heeft Angela Merkel erover ingelicht. -
3:23 - 3:26We noemden het project
'Hoor je mijn blik?' -
3:26 - 3:28(Gelach)
-
3:29 - 3:33De antennes genereerden een open
en vrij toegankelijk Wifi-netwerk, -
3:33 - 3:36waar iedereen die dat wilde
aan kon bijdragen -
3:36 - 3:39met een wifi-apparaat, zonder beperkingen,
-
3:39 - 3:41en berichten kon sturen
-
3:41 - 3:45aan de afluisteraars
op de frequenties die werden onderschept. -
3:47 - 3:49SMS, spraakberichten, bestanden delen --
-
3:49 - 3:52alles kon anoniem verstuurd worden.
-
3:53 - 3:55Mensen begonnen echt te communiceren.
-
3:55 - 3:58Er werden
meer dan 15.000 berichten verstuurd, -
3:58 - 4:00Ik geef wat voorbeelden.
-
4:01 - 4:06"Hallo wereld, hallo Berlijn,
hallo NSA, hallo GCHQ." -
4:07 - 4:11"NSA-agenten doe wat juist is!
Word een klokkenluider!" -
4:13 - 4:17"Dit is de NSA. We vertrouwen op God.
Alle anderen houden we in de gaten!!!!!" -
4:17 - 4:19(Gelach)
-
4:20 - 4:24"#@nonymous is watching #NSA #GSHQ - wij
maken deel uit van jullie organisaties. -
4:24 - 4:26#verwacht ons. We leggen het #plat."
-
4:27 - 4:31"Dit is de achilleshiel van de NSA.
Open netwerken." -
4:31 - 4:36"Agenten, welk gestoord verhaal verzinnen
jullie over jezelf voor je kleinkinderen?" -
4:36 - 4:41"@NSA Mijn buren veroorzaken overlast.
Stuur er a.u.b. een drone op af." -
4:41 - 4:43(Gelach)
-
4:45 - 4:47"Geen cyberoorlog, maar liefde."
-
4:48 - 4:50We hebben de ambassades
en ministeries ook uitgenodigd -
4:50 - 4:55om mee te werken aan het open netwerk,
en tot onze verbazing deden ze dat. -
4:55 - 4:58Er verschenen dossiers op het netwerk,
waaronder geheime documenten -
4:58 - 5:01die waren gelekt
van de parlementaire onderzoekscommissie, -
5:01 - 5:05wat aantoont dat vrije uitwisseling
en discussie van vitale informatie -
5:05 - 5:09moeilijk begint te worden,
zelfs voor parlementsleden. -
5:10 - 5:13We organiseerden ook rondleidingen
om het hele krachtenspel -
5:13 - 5:15ter plekke te ervaren en onderzoeken.
-
5:15 - 5:19De rondleidingen kwamen langs
de afgebakende zones rond de ambassades, -
5:19 - 5:23en we bespraken het potentieel
en de hoogtepunten van communicatie. -
5:24 - 5:28Als we ons bewust worden
van het krachtenspel, -
5:29 - 5:31de voorwaarden waaronder we communiceren,
-
5:31 - 5:34dan verbreden we niet alleen onze horizon,
-
5:34 - 5:38maar kijken we voorbij de regelgeving
die ons wereldbeeld beperkt, -
5:38 - 5:42onze specifieke sociale,
politieke of esthetische gebruiken. -
5:42 - 5:45Laten we een praktisch voorbeeld nemen.
-
5:45 - 5:48Het lot van mensen
in geïmproviseerde woningen -
5:48 - 5:50in de buitenwijken van Parijs
-
5:50 - 5:52wordt uit het zicht gehouden.
-
5:53 - 5:55Het is een vicieuze cirkel.
-
5:55 - 5:59Het gaat er niet om dat armoede,
racisme of uitsluiting iets nieuws is. -
5:59 - 6:03Nieuw is, hoe deze realiteit verborgen is
en hoe mensen onzichtbaar worden -
6:03 - 6:06in een tijd van wereldwijde
en overweldigende -
6:06 - 6:08communicatie en uitwisseling.
-
6:09 - 6:11Zulke geïmproviseerde buurten
worden als illegaal beschouwd, -
6:11 - 6:15waardoor de mensen die er wonen
geen kans hebben -
6:15 - 6:17om hun stem te laten horen.
-
6:17 - 6:22In tegendeel: telkens als ze verschijnen,
het riskeren zichtbaar te zijn, -
6:22 - 6:25wordt het mogelijk om ze te vervolgen,
-
6:25 - 6:27te verdrijven en te onderdrukken.
-
6:27 - 6:32Wat ons interesseerde, was hoe we
deze verborgen kant konden vinden. -
6:32 - 6:35We zochten naar een interface
en vonden die ook. -
6:35 - 6:40Het is geen digitale interface,
maar een fysieke: een hotel. -
6:40 - 6:42We noemden het project 'Hotel Gelem.'
-
6:43 - 6:47Samen met Roma families zetten we
verschillende Hotel Gelems op in Europa, -
6:47 - 6:50bijvoorbeeld in Freiburg in Duitsland,
in Montreuil bij Parijs, -
6:50 - 6:51maar ook in de Balkan.
-
6:51 - 6:53Het zijn echte hotels.
-
6:53 - 6:54Mensen kunnen er overnachten.
-
6:54 - 6:56Maar het is geen commerciële onderneming.
-
6:56 - 6:58Het is een symbool.
-
6:59 - 7:02Je kan online vragen
om een persoonlijke uitnodiging -
7:02 - 7:07om een paar dagen te verblijven
in het Hotel Gelem, in hun huis. -
7:07 - 7:10Om te eten, werken en leven
met de Roma gezinnen. -
7:11 - 7:14De Roma gezinnen
zijn nu niet de reizigers; -
7:14 - 7:15de bezoekers zijn dat.
-
7:16 - 7:19De Roma gezinnen vormen
hier niet de minderheid; -
7:19 - 7:20maar de bezoekers.
-
7:22 - 7:26Het gaat er niet om
dat je een oordeel velt, -
7:26 - 7:28maar dat je de context vindt
-
7:28 - 7:32die deze ongelijkwaardige en schijnbaar
onoverbrugbare tegenstellingen bepaalt. -
7:32 - 7:35In de wereld van globalisering
-
7:35 - 7:37groeien de continenten
steeds meer naar elkaar toe. -
7:37 - 7:40Permanente uitwisseling van cultuur,
handelswaar en mensen, -
7:40 - 7:43terwijl tegelijkertijd
het gat tussen de bevoorrechte -
7:43 - 7:46en de buitengesloten wereld groeit.
-
7:48 - 7:49We waren onlangs in Australië.
-
7:49 - 7:52We konden dat land zonder
moeite binnen komen. -
7:52 - 7:55Wij hebben Europese paspoorten,
visa's en vliegtickets. -
7:55 - 7:59Maar asielzoekers die per boot
in Australië aankomen, -
7:59 - 8:01worden gedeporteerd of vastgezet.
-
8:01 - 8:03Het onderscheppen van boten
-
8:03 - 8:06en de verdwijning van mensen
in het gevangenissysteem -
8:06 - 8:09wordt door de Australische autoriteiten
verborgen gehouden. -
8:09 - 8:13Deze procedures worden aangemerkt
als geheime militaire operaties. -
8:14 - 8:17Na een dramatische ontsnapping
uit een crisis- of oorlogsgebied, -
8:17 - 8:21worden mannen, vrouwen en kinderen
zonder proces door Australië vastgezet, -
8:21 - 8:23soms jarenlang.
-
8:25 - 8:27Echter, tijdens ons verblijf
-
8:27 - 8:31kwamen we in contact
met asielzoekers die vastgezet waren, -
8:31 - 8:34ondanks de strikte screening en isolatie.
-
8:34 - 8:38Uit deze context ontstond
een installatie in de kunstafdeling -
8:38 - 8:41van de Technische Universiteit
van Queensland in Brisbane. -
8:43 - 8:46Op het eerste gezicht
was het een eenvoudige installatie. -
8:46 - 8:50Op de vloer gaf een gestileerd kompas
de richting aan -
8:50 - 8:52naar ieder immigratie-detentiecentrum,
-
8:52 - 8:56met daarbij de afstand tot
en de naam van het centrum. -
8:56 - 9:00Maar het tentoonstellingsdeel
kwam in de vorm van verbinding. -
9:01 - 9:04Boven iedere markering op de vloer
hing een headset. -
9:04 - 9:09Bezoekers kregen de kans om direct
met een vluchteling te praten -
9:09 - 9:11die gedetineerd was of was geweest
-
9:11 - 9:13in een specifiek detentiecentrum,
-
9:13 - 9:16en konden zo
een persoonlijk gesprek aangaan. -
9:17 - 9:20In de beschermde context
van de kunsttentoonstelling -
9:20 - 9:22konden de asielzoekers
vrij over zichzelf praten, -
9:22 - 9:26hun verhaal en hun situatie voorleggen,
zonder angst voor gevolgen. -
9:27 - 9:30Bezoekers gingen lange gesprekken aan
-
9:30 - 9:33over uiteengerukte families,
over ontsnappingen uit oorlogsgebied, -
9:34 - 9:35over zelfmoordpogingen
-
9:35 - 9:38of over het lot
van kinderen in gevangenschap. -
9:39 - 9:41Er kwamen veel emoties vrij.
Velen huilden. -
9:41 - 9:43Diverse mensen kwamen terug.
-
9:43 - 9:45Het was een krachtige ervaring.
-
9:46 - 9:51Europa wordt nu geconfronteerd
met een stroom aan immigranten. -
9:51 - 9:55De situatie voor asielzoekers wordt nog
verslechterd door inconsistent beleid -
9:55 - 9:59en de verleiding
om militair in te grijpen. -
9:59 - 10:02We hebben ook communicatiesystemen opgezet
-
10:02 - 10:05in afgelegen vluchtelingencentra
in Zwitserland en Griekenland. -
10:06 - 10:08Het gaat om het verstrekken
van fundamentele informatie: -
10:08 - 10:11het weerbericht,
juridische informatie, begeleiding. -
10:11 - 10:13Maar dit is waardevol.
-
10:13 - 10:15Informatie op het internet
-
10:15 - 10:17waardoor je op gevaarlijke routes
kunt overleven, -
10:17 - 10:19wordt gecensureerd,
-
10:19 - 10:23en het verstrekken van zulke informatie
wordt steeds meer gecriminaliseerd. -
10:24 - 10:27Dat brengt ons terug bij ons netwerk
-
10:27 - 10:30en de antennes op het dak
van de Zwitserse ambassade in Berlijn -
10:30 - 10:33en het 'Hoor je mijn blik?'-project.
-
10:33 - 10:36Dat we altijd verbonden zijn,
moeten we niet vanzelfsprekend vinden. -
10:36 - 10:38We moeten zelf verbindingen gaan maken
-
10:38 - 10:43en vechten voor de idee van een gelijke,
wereldwijd verbonden wereld. -
10:43 - 10:45Dat is essentieel
om onze sprakeloosheid te overwinnen, -
10:45 - 10:49en de scheiding uitgelokt
door rivaliserende politieke krachten. -
10:49 - 10:52Alleen als we ons volledig blootstellen
-
10:52 - 10:55aan de transformerende kracht
van deze ervaring, -
10:55 - 10:58kunnen we vooroordelen
en buitensluiting overwinnen. -
10:58 - 10:59Dankjewel.
-
10:59 - 11:03(Applaus)
-
11:05 - 11:07Bruno Giussani: Dankje, Mathias.
-
11:07 - 11:11De andere helft van je artistieke duo
is ook hier. Kom erbij, Christoph Wachter. -
11:11 - 11:16(Applaus)
-
11:16 - 11:17Eerst een detail:
-
11:17 - 11:19de naam van het hotel is niet willekeurig.
-
11:19 - 11:23Gelem heeft een specifieke betekenis
in de taal van de Roma. -
11:23 - 11:28Mathias Jud: Ja, 'Gelem, Gelem'
is de titel van het volkslied van de Roma, -
11:28 - 11:30het officiële, en het betekent:
'ik ging een lange weg'. -
11:31 - 11:33BG: Om even dat detail
aan je talk toe te voegen. -
11:33 - 11:36Maar jullie zijn ook
naar Lesbos afgereisd, -
11:36 - 11:39pas geleden nog,
en jullie zijn net een paar dagen terug, -
11:39 - 11:41in Griekenland,
waar duizenden vluchtelingen aankomen, -
11:41 - 11:43en dat al enkele maanden lang.
-
11:43 - 11:46Wat hebben jullie daar gezien en gedaan?
-
11:46 - 11:50Christoph Wachter: Nou, Lesbos is een
van de Griekse eilanden dicht bij Turkije, -
11:50 - 11:51en tijdens ons verblijf
-
11:51 - 11:57kwamen veel asielzoekers aan per boot
op overbeladen sloepen, -
11:57 - 12:00en na hun aankomst werden ze
compleet aan hun lot overgelaten. -
12:00 - 12:04Vele voorzieningen werden ze onthouden.
-
12:04 - 12:07Ze mochten bijvoorbeeld
geen buskaartje kopen -
12:07 - 12:08of een hotelkamer boeken,
-
12:08 - 12:13zodat veel gezinnen
letterlijk op straat sliepen. -
12:13 - 12:17Dus hebben we daar netwerken opgezet
voor eenvoudige communicatie, -
12:17 - 12:19want ik denk, nee geloof,
-
12:19 - 12:25dat we niet alleen
óver vluchtelingen moeten praten, -
12:25 - 12:28maar dat we ook mét ze moeten spreken.
-
12:29 - 12:32Als we dat gaan doen, komen we erachter
dat het over mensen gaat, -
12:32 - 12:35over hun levens
en hun strijd om te overleven. -
12:35 - 12:37BG: En het geeft ze een stem.
-
12:37 - 12:39Christoph, bedankt
voor je komst op TED. -
12:39 - 12:42Mathias, bedankt voor je komst
en het delen van je verhaal. -
12:42 - 12:43(Applaus)
- Title:
- Kunst die je laat terugpraten tegen NSA-spionnen
- Speaker:
- Mathias Jud
- Description:
-
In 2013 leerde de wereld dat de NSA en zijn Britse tegenhanger, GCHQ, routinematig de Duitse overheid afluisterde. In alle verontwaardiging dachten kunstenaars Mathias Jud en Christoph Wachter: "Als ze dan toch luisteren... laten we dan tegen ze spreken." Met antennes die ze installeerden op het dak van de Zwitserse ambassade in het overheidsdistrict van Berlijn, creëerden ze een open netwerk waarmee de wereld boodschappen kon sturen naar de Amerikaanse en Britse spionnen in de omgeving. Dit is een van de de drie stoutmoedige, vaak grappige en eigenlijk subversieve kunstwerken waar hij over praat, en die het groeiende misnoegen met toezicht en afgesloten netwerken in vraag stellen.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:56
Axel Saffran approved Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Axel Saffran accepted Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Robert de Ridder edited Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Robert de Ridder edited Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies | ||
Axel Saffran declined Dutch subtitles for Art that lets you talk back to NSA spies |