-
Gəlin aşağıdaki çox mərhələli
-
mexanizmlə gedən reaksiyaya baxaq.
-
Birinci mərhələdə A üstəgəl BC reaksiyaya
daxil olaraq AC üstəgəl B əmələ gətirir.
-
İkinci mərhələdə isə AC D ilə reaksiyaya
girərək A üstəgəl CD əmələ gətirir.
-
Əgər biz reaksizyamızın iki mərhələsini
-
toplasaq,təxmini reaksiya üçün
-
balanslaşmış tənliyi taparıq.
-
Beləliklə bütün reaktivləri sol və
-
məhsulları sağ tərəfə
-
qoyacağıq.
-
Və biz görə bilərik ki,AC həm solda
həm də sağdadır,
-
bua görə də onu ixtisar edə bilərik.
-
A da həmçinin sol və sağda
-
var,onu da ixtisar edə bilərik.
-
Ümumi tənlik BC üstəgəl D bərabərdir
-
CD şəklində olacaqdır.
-
Hal-hazırda görürük ki BC və D bizim
-
reaktivlərimiz B və CD isə
-
bu təxmini reaksiyanın məhsullarıdır
-
Reaksiyaya nəzər salsaq A burda əvvəldə
-
və burda sonda var.
-
Amma A reaktiv və ya məhsul deyil
-
A burda katalizaor olmalıdır.
-
Əlavə olaraq AC də reaktiv və ya məhsul
deyil.
-
AC ilk mərhələdə necə alındı və
-
mexanizmin ikinci mərhələsində
-
necə istifadə olundu gördünüz.
-
Yəni AC bu reaksiya üçün aralıq məhsul
olmalıdır.
-
Gəlin bu çox mərhələli reaksiya üçün
-
enerji diaqramına baxaq.
-
Enerji diaqramı adətən y oxunda
ptensial enerjiyə və
-
x oxunda isə reaksiya
irəlliləyişinə malikdir.
-
Beləliklə biz x oxunda irəllilədikcə
-
reaksiya baş verir.
-
Enerji diaqramındaki bu xətt bizim
-
BC və D reaktivlərimizin
-
enerji səviyyələrini bildirir.
-
Davam edək,B və C arasındaki rabitəni
göstərək
-
Və həmçinin bizdə burda D var
-
Bizim katalizator da həmçinin
-
reaksiyanın başlanğıcında mövcuddur.
-
Davam edirəm və bizim 2reaktivin
yuxarısına A yazıram
-
Enerji diaqramından görə bilərik ki
bizim 2 əyrimiz var.
-
Birinci əyri mexanizmin birinci,ikinci isə
-
iksinci mərhələsinə
-
uyğundur.
-
Beləliklə,birinci əyrinin zirvəsi
mexanizmin
-
birinci mərhələsi üçün keçid mərhələsidir.
-
Biz ilk mərhələdə görə bilərik ki,A
-
katalizatoru BC ilə toqquşur və ya BC ilə
-
reaksiyaya girərək aralıq AC
əmələ gətirir.
-
A BC ilə toqquşmalıdır və keçid
mərhələsində B və C
-
arasındaki əlaqə qırılır,eyni zamanda,
-
A və C arasında rabitə formalaşır.
-
Bizdə hələ də bu əyrinin ən yüksək
-
nöqtəsində D olacaqdır.
-
Buraya D yazıram
-
Bu reaksiyanın baş verməsi üçün,BC ilə
-
toqquşma zamanı toqquşmanın aktivləşmə
enerjisini aşmağa kifayət qədər kinetik
-
enerjisi olmalıdır.
-
Bu enerji diaqramında,aktivləşmə enerjisi
-
reaktivlər və
-
keçid mərhələ arsındaki fərqdir,
-
yəni əyrinin ən yüksək nöqtəsi.
-
Enerjidəki bu fərq,ilk mərhələ üçün
-
aktivləşmə enerjisi göstərir,hansı ki
-
biz bunu Ea1 adlandıracağıq.
-
Fərz etsək ki,toqquşma aktivləşmə
enerjisini aşmağa çatacaq
-
qədər kinetik enerjiyə malikdir,
-
bizim aralıq məhsul olan AC və B ni
ala bilərik.
-
Gəlin davam edək və A ilə C arasında
-
yaranan rabitəni göstərək.
-
BEləliklə,bizim 2 əyrimiz arasındaki bu
-
çökək,aralığın enerji səviyyəsini
təmsil edir.
-
Bizim həmçinin B-miz var
-
Buraya B yazacam.
-
Və bizdə hələ də D var hansı ki,
-
heç reaksiyaya daxil olmayıb.
-
Buraya D yazıram.
-
Artıq 2ci əyri və ya
-
və ya mexanizmimizin 2ci mərhələsi üçün
hazırıq.
-
İkinci mərhələdə AC( aralıq məhsulu) D ilə
reaksiayaya daxil olaraq,
-
A və CD əmələ gətirir.
-
Bu 2ci əyrinin zirvəsi,ikinci mərhələ
-
üçün keçid mərhələsi olacaqdır.
-
Yəni biz A və C arasındaki rabitə
qırılmasını,eyni zamanda C və D
-
arasındaki rabitənin əmələə gəlməsini
göstərə bilərik.
-
Aralıq enerjisi ilə keçid mərhələsinin
-
enerjisi arasındaki enerji fərqi,
-
Ea2 adlandıracağımız mexanizmin
-
ikinci mərhələsi üçün
-
aktivləşmə enerjisini göstərir.
-
Əgər AC və D kifayət qədər kinetik enerji
-
ilə toqquşsa,CD və A əldə edə bilərik.
-
Əgər AC və D kifayət qədər enerjii ilə
-
toqquşsa,biz CD və A ala biləcəyik.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Khan Academy
