Góc nhìn của thực vật

Điều gì xảy ra nếu ý thức con người không phải phần quan trọng nhất của thuyết tiến Hóa Darwin? Điều gì xảy ra nếu chúng ta chỉ là con tốt trong chiến lược thông minh của ngô để thống trị Trái Đất? Tác giả Michael Pollan đặt câu hỏi cho chúng ta để nhìn thế giới từ con mắt của thực vật.

Đây là một ý tưởng đơn giản về tự nhiên

Tôi muốn nói vài lời
thay cho tự nhiên

vì chúng ta chưa nói nhiều về điều này
mấy ngày trước

Tôi muốn thay lời cho đất, cho lũ ong,
cho cây cối và cho động vật

và nói với các bạn về một loại công cụ
một công cụ đơn giản mà tôi đã tìm ra

Mặc dù nó chẳng là gì khác ngoài
lời lẽ văn chương, mà không phải công nghệ

Nó thực sự hữu ích, theo tôi, thay đổi
mối quan hệ của chúng ta với tự nhiên

và với tất cả các loài
mà chúng ta phụ thuộc

Và công cụ đó thật đơn giản,
như Đức Chúa đã nói

Hãy nhìn vào chúng ta và thế giới
từ góc nhìn của động, thực vật

Đây không phải ý tưởng của tôi
Những người khác đã tập trung vào nó

Tuy nhiên, tôi thử đặt nó vào vị trí mới

Tôi sẽ nói với bạn
tôi có được nó thế nào

Cũng như rất nhiều ý tưởng khác của tôi,
hay nhiều công cụ khác mà tôi sử dụng

Tôi đã tim ra nó trong khu vườn,
tôi là người làm vườn tận tụy

Một ngày, khoảng bảy năm trước,
khi tôi đang trồng khoai tây

tuần đầu tiên của tháng Năm

Đây là ở New England,
Khi những cây táo chỉ mới bắt đầu nở bung

Như những đám mây trẳng
phía trên cao

Tôi đã ở đây,
trồng những cái cây của mình

cắt những nhánh khoai tây, và trồng

và những con ong đang làm việc trên cây

những con ong vò vẽ làm
làm rung rinh cành cây

Và một trong những thứ
mà tôi thực sự thích ở khu vườn

Đó là, nó không khiến bạn
phải tập trung vào nó

Bạn sẽ không bị thương,
không như làm gỗ

và tâm trí bạn sẽ được thoải mái
cho việc tư duy

và tôi đã hỏi chính mình
vào buổi chiều đó trong khu vườn

khi đang làm việc bên cạnh chú ong kia

Giữa tôi và con ong
có gì chung

Vai trò của chúng tôi trong khu vườn
có gì giống nhau và khác nhau

Và tôi nhận ra
chúng tôi có một điểm chung khá lớn

Cả hai chúng tôi đều đang nhân giống gen
của loài này mà không phải loài khác

và cả hai chúng tôi - có thể, nếu tôi
có thể hình dung cái nhìn của loài ong

đều nghĩ, chúng tôi đang
đóng vai trò chỉ huy.

Tôi đã quyết định
loại khoai tây tôi muốn trồng

Tôi đã chọn Yukon Gold hoặc Yellow Finn
hoặc bất kì loại nào đi nữa

và tôi đã thu thập những gene đó
từ danh mục hạt giống trên toàn quốc

mua và trồng chúng

và dĩ nhiên, loài ong kia
coi như chúng đã quyết định

"Tôi sẽ chọn cây táo kia
tôi sẽ chọn bông hoa kia,

tôi sẽ lấy mật hoa,
và tôi sẽ bay đi"

Chúng tôi có một văn phạm
gợi ý rằng chúng tôi là ai

Chúng tôi là những sinh vật
tối cao trong tự nhiên - tôi và loài ong,

Tôi trồng khoai tây, dọn cỏ trong vườn,
thuần hóa các loài

Nhưng hôm đó,
một điều xảy đến với tôi

chuyện gì nếu văn phạm kia không là gì cả
ngoài những tự phụ cá nhân

Dĩ nhiên, loài ong nghĩ
chúng có trách nhiệm

nhưng chúng ta hiểu điều đó rõ hơn

Chúng ta hiểu điều gì đang xảy ra
giữa con ong và bông hoa kia

nghĩa là loài ong đang bị bông hoa
lợi dụng khôn khéo

và khi tôi nói bị lợi dụng,
tôi đang nói đến học thuyết Darwin?

Ý tôi là
nó đã phát triển một tính trạng đặc biệt

màu sắc, mùi, vị, hình dạng -
là thứ đã dụ dỗ loài ong

Và loài ong đã bị đánh lừa
một cách khéo léo đến hút mật

và mang theo cả phấn hoa
trên chân nó

và bay đến một bông hoa khác

Loài ong không đưa ra quyết định

Và tôi nhận ra sau đó rằng
tôi cũng vậy

Tôi đã bị loài khoai tây,
mà không phải loài nào khác dụ dỗ

trồng, và phân tán gen của nó,
mở rộng không gian sống của nó

và khi tôi nảy ra ý tưởng:
"Chuyện gì có thể xảy ra

Nếu chúng ta nhìn lại mình từ góc nhìn
của những loài mà chúng ta đang lợi dụng

Rồi bỗng dưng
nông nghiệp với tôi không còn

là một cuộc cách mạng,
hay kỹ thuật của loài người

mà là một quá trình đồng tiến hóa

một nhóm sinh vật thông minh,

hầu hết là những loài cỏ ăn được,
đã khai thác chúng ta

tìm cách khiến chúng ta phải
phát quang các vùng đất

Vậy đó là sự cạnh tranh giữa các loại cỏ,
có phải vậy không?

Và mọi thứ bỗng dưng trở nên khác biệt

Và bỗng dưng, việc cắt cỏ ngày hôm đó
là một trái nghiệm hoàn toàn khác.

Tôi đã luôn nghĩ - và đã viết điều này
trong cuốn sách đầu tiên của mình

Cuốn sách về việc làm vườn

rằng bãi cỏ là tự nhiên
ở dạng trồng trọt nhân tạo

rằng chúng là những
lãnh địa chuyên chế

rằng khi cắt cỏ, chúng ta đã đàn áp
một cách tàn nhẫn các loài khác

Và không bao giờ để chúng gieo hạt,
hay chết hay được kết đôi

và đó là bản chất của việc cắt cỏ

Nhưng sau đó tôi nhận ra, "Không, thực sự
đây là điều loài cỏ muốn chúng ta làm

Tôi đã bị gạt. Tôi đã bị loài cỏ gạt
với mục đích tránh cạnh tranh với cây gỗ

những loài cạnh tranh ánh sáng với chúng

Và bằng việc khiến chúng ta cắt cỏ,
những cây lớn đã không mọc trở lại nữa

hiện tượng này diễn ra rất nhanh
ở vùng New England

Vì vậy, tôi bắt đầu nhìn mọi thứ
theo cách này,

viết hẳn cuốn sách tên
"Dục vọng của thực vật"

Và tôi nhận ra, bạn có thể nhìn
theo cách tương tự với loài hoa

và suy diễn tất cả những điều thú vị
về vị giác, dục vọng của loài ong

rằng chúng thích vị ngọt, màu sắc
của bông hoa và sự cân xứng

chúng ta có thể nhận ra điều gì về
chính mình khi làm điều tương tự?

Rằng một loại khoai tây, một loại thuốc

một loại cần sa sativa-indica cũng
muốn nói một điều gì đó về chúng ta

và rằng, đây chẳng phải là một cách nhìn
rất thú vị về thế giới đấy sao?

Bây giờ, cách kiểm ra cái ý tưởng -
mà tôi gọi là lời lẽ văn hoa

là nó khiến chúng ta trở nên thế nào?

Và khi đang nói về tự nhiên, với vai trò
một tác giả, đối tượng của tôi là gì?

Làm sao nó đáp ứng được bài test
của Aldo Leopold

nghĩa là nó có làm chúng ta trở thành
công dân tốt hơn của quần xã sinh vật?

khiến chúng ta làm những việc giúp cho
sự hỗ trợ và bền vững hệ sinh thái

chứ không phải phá hủy nó

Và tôi muốn nói rằng ý tưởng này
nhằm mục đích đó.

Vậy, để tôi sơ qua những gì bạn sẽ thấy
khi nhìn thế giới theo cách này

ngoài một chút kiến thức mang tính
giải trí về lòng dục vọng của loài người

Là một đối tượng có trí thức, nhìn
thế giới từ góc nhìn của loài khác

chúng ta có thể đối phó được với
điều bất thường này

và điều này nằm trong lãnh địa của
lịch sử tri thức

nó chính là Thuyết Tiến hóa của Darwin mà
chúng ta đã có 150 năm trước

Ugh. Mini-Me. (Laughter)

Chúng ta có tri thức, có học thuyết
Tiến hóa Darwin, nhờ có Darwin

ta nhận ra ta chỉ là
một trong số nhiều loài

Tiến hóa xảy ra với chúng ta theo cùng
cách mà nó xảy ra với tất cả các loài

Chúng ta tác động vào loài khác, đồng thời
cũng bị tác động lại

Chúng ta thực sự
đang nằm trong mạng lưới của sự sống

Nhưng điều kì lạ nhất, là chúng ta đã
không học bài học này 150 năm sau đó

Không ai trong chúng ta tin điều này cả

Chúng ta vẫn là những đứa con
của Descartes

Những người tin rằng tính chủ thể
và sự nhận thức khiến chúng ta khác biệt

rằng thế giới được chia thành
chủ thể và đối tượng

rằng thế giới, một mặt là tự nhiên,
và mặt khác là văn hóa

Ngay khi bạn bắt đầu nhìn mọi vật
từ góc nhìn của động vật hay thực vật

Bạn sẽ nhận ra rằng
sự tự tôn tri thức

chính là ý tưởng rằng
tự nhiên là sự đối lập của văn hóa

rằng sự nhận thức là tất cả mọi thứ

và đó là khía cạnh quan trọng khác
mà nó tạo ra

Nhìn nhận thế giới dưới cái nhìn
của những loài khác

chính là cách chữa lành
bệnh tự phụ của loài người

Bạn sẽ bỗng dưng nhận ra rằng
sự nhận thức

thứ mà chúng ta coi trọng và xem xét

thành tựu cuối cùng của tự nhiên

sự nhận thức của loài người

thực sự chỉ là một công cụ khác
để hòa hợp với thế giới

Và nó là một hình thức của tự nhiên mà
chúng ta nghĩ là công cụ tốt nhất

Nhưng, bạn biết không,
như một diễn viên hài đã từng nói

"Oh, ai đó cho tôi biết rằng nhận thức
là điểu rất tốt và rất quan trọng?

"Chính là sự nhận thức"

Vậy, khi bạn nhìn vào những cái cây,
bạn nhận ra những công cụ khác nữa

Và chúng cũng đầy thú vị

Tôi sẽ đưa ra hai ví dụ, cũng từ khu vườn

Đậu lima. Các bạn có biết hạt đậu lima
sẽ làm gì khi nó bị nhện tấn công?

Nó sẽ giải phóng ra một loại hóa chất
dễ bay hơi

để kích thích một loài nhện khác

đến tấn công loài nhện kia,
bảo vệ loài đậu lima

Vậy thì, các loài cây có gì, trong khi
chúng ta có nhận thức, công cụ, ngôn ngữ,

chúng có các chất hóa sinh học

và chúng đã hoàn hảo đến độ vượt xa
những gì chúng ta có thể tưởng tượng

Mức độ phức tạp, tinh vi của chúng
thực sự là điều kì diệu

và tôi nghĩ rằng Dự án Hệ gen người
thực sự bê bối

Bạn biết đấy, chúng ta bắt đầu dự án với
ý định giải trình tự 40000 hay 50000 gen

và chúng ta mới chỉ thực hiện được
23000 gene

Hãy làm một so sánh nhỏ thế này
cây lúa có 35,000 gen

Vậy thì, loài nào là tinh vi hơn ở đây?

Sự thật là, chúng ta đều phức tạp

Chúng ta đã tiến hóa cùng nhau

chỉ là theo những con đường khác nhau

Vì vậy, liệu pháp cho tính tự phụ,
cách để cảm nhận ý tưởng của Darwin

Và đó điều tôi đã làm với vai trò
một người viết sách, một người kể chuyện

là cố làm người khác cảm nhận được điều
chúng ta biết, và kể những câu chuyện

giúp ta nghĩ xanh hơn

Giờ đây, hãy đưa ý tưởng này
vào thực tiễn

Tôi sẽ đưa bạn đến nông trại ngay bây giờ

vì tôi sử dụng ý tưởng này để nâng cao
hiểu biết của mình về hệ thức ăn

và điều tôi đã học được, thực sự là thứ
mà loài ngô đang vận dụng đối với chúng ta

và bài nói bạn đã nghe về ethanol
ngày hôm nay

với tôi, là khúc khải hoàn của loài ngô
theo lẽ thường

nó chính là một phần trong kế hoạch
thống trị thế giới của loài ngô

(Cười)

Bạn sẽ thấy, lượng ngô được trồng năm nay
sẽ tăng vượt bậc so với năm trước

Nơi sống của nó sẽ mở rộng đáng kể

vì chúng ta đã chọn ethanol
làm giải pháp

Nó đã giúp tôi hiểu hơn về
nền công nghiệp nông nghiệp

một phần của hệ thống Cartesian

dựa trên ý tưởng chúng ta uốn nắn
các loài khác theo ý muốn

và rằng chúng ta có trách nhiệm
và chúng ta tạo ra những bộ máy này

và chúng ta có các đầu vào công nghệ,
và nhận được thức ăn từ chúng

hay nguồn nhiên liệu
hay bất cứ thứ gì chúng ta muốn

Tôi sẽ đưa bạn đến một hình thức
nông trại hoàn toàn khác

Một nông trại ở thung lũng Shenandoah
thuộc Virginia

Tôi đã tìm kiếm một nông trại
nơi đó, những ý tưởng

về việc nhìn mọi thứ từ góc nhìn của
các loài thực sự được thực thi

và tôi đã tìm thấy điều đó ở một người.
Một nông dân tên Loel Salatin

Tôi đã ở học việc một tuần
trong trang trại của ông

và tôi đã thu được vài tin tức đầy hi vọng
về mối quan hệ của chúng ta với tự nhiên

mà tôi đã từng có trong suốt 25 năm
viết về tự nhiên

và điều đó chính là

nông trại đó có tên là Polyface
điều này nghĩa là

ý tưởng của ông là ông đã có được sáu
loài động vật khác nhau và một số thực vật

cùng sinh trưởng trong mối quan hệ
cộng sinh đầy tinh vi này

Nó chính là canh tác vĩnh viễn,
chắc vài bạn biết về điều này

chúng bao gồm: bò sữa, heo, cừu
và gà tây, và...

ông ấy còn có gì nữa nào?

Tất cả sáu loài - cả thỏ nữa

cùng nhau phục vụ cho nhu cầu sinh thái
của một loài khác

và chất thải từ một loài này lại là
thức ăn cho loài khác

và chúng bảo vệ loài khác
khỏi côn trùng gây hại

Đó thực sự là một vũ điệu
tinh vi và xinh đẹp

Nhưng tôi chỉ đưa cái nhìn cận cảnh
về một phần trong đó thôi

mối quan hệ giữa gia súc và những con
gà mái đẻ trứng trong trang trại của ông

và tôi sẽ cho bạn thấy, nếu dùng cách này
bạn sẽ thu được gì, OK?

Và điều này, hơn nhiều việc
tạo nguồn thức ăn, bạn sẽ thấy

đó là một cách nhìn khác
về tự nhiên

và là cách để loại bỏ khỏi đầu bạn
khái niệm "tổng bằng không"

ý tưởng của Cartesian về việc
thiên nhiên thắng hay chúng ta thắng

và rằng để đạt được thứ chúng ta muốn
tự nhiên đang bị kiệt quệ dần

Vậy, một ngày, gia súc
trong một đồn điền

Thứ công nghệ duy nhất có ở đây là
những hàng rào điện rẻ tiền

tương đối mới, và được nối
với bình ắc quy xe ô tô

Tôi thậm chí có thể lắp ráp nó cho 1/4
bãi đất chỉ trong 15 phút

Những con bò sữa gặm cỏ
và rồi chúng di chuyển, vậy thôi

Chúng gặm cỏ một cách nhiệt tình
bất kì thứ gì dưới đất

Ông ấy đợi trong ba ngày

Và sau đó chúng tôi kéo vào
một thứ gọi là Eggmobile

Chiếc Eggmobile này thực sự là
một loại máy móc tạm bợ, ọp ẹp

Nó trông giống như một cái toa xe che bạt
được làm từ những tấm ván

Nhưng nó có thể chứa được
350 con gà

Ông kéo nó vào chuồng ngựa ba ngày sau đó
và mở các tấm ván

thả chúng ra, và cả 350 con gà mái
bị trôi ra theo tấm ván

cục tác inh ỏi theo đúng lối
loài gà

chúng đã tạo ra những
đường thẳng trên ... đống phân bò

Và chúng đã làm một việc
thật thú vị

Chúng mổ vào đống phân bò

để lấy giòi và ấu trùng ruồi

Và lý do ông đã đợi ba ngày

vì ông biết đến ngày thứ tư hoặc thứ năm
những con ấu trùng sẽ nở

Rồi ông sẽ gặp rắc rối lớn
với lũ ruồi

Nhưng ông đã đợi cho đến khi chúng đủ lớn,
đủ mọng và đủ ngon

Vì chúng là nguồn protein yêu thích
của lũ gà

Vì thế mà chúng vừa ăn vừa nhảy múa

Chúng bới tung đống phân
để tìm ấu trùng

Nhờ vậy, chúng đã rải đống phân
ra xung quanh

Một dịch vụ sinh thái thứ cấp hữu ích

Và thứ ba, khi chúng đang làm việc
với đống phân đó

dĩ nhiên, chúng cũng
phóng uế liên tục

Và chất thải giàu nito của chúng thật sự
là thứ phân bón phì nhiêu cho đồng ruộng

Sau đó, chúng dời đi,
đến một cánh đồng khác

và chỉ trong vài tuần,
cỏ bắt đầu mọc và lớn nhanh như thổi

Và trong vòng bốn hay năm tuần,
ông ấy có thể lặp lại.

Ông lại có thể cắt cỏ,
có thể đưa loài khác vào

như những con cừu, hay ông có thể
tạo cỏ khô cho mùa đông

Bây giờ, tôi muốn các bạn nhìn kĩ hơn vào
điều đã xảy ra

Nó thực sự là một hệ thống năng suất

Tôi phải nói với bạn là trên 100 hecta

ông đã thu được 40,000 pao thịt bò;
30,000 pao thịt heo; 25,000 tá trứng

20,000 gà thịt; 1,000 gà tây; 1,000 thỏ

một lượng thức ăn khổng lồ

Bạn biết đấy, bạn đã từng nghe "Thực phẩm
hữu cơ có thể nuôi sống thế giới?"

Bây giờ, hãy xem bạn có thể sản xuất
bao nhiêu thức ăn trên 100 hecta nếu làm tương tự

Cung cấp cho mỗi loài
thứ chúng muốn

Để chúng nhận ra mong muốn
và sự khác biệt sinh lý của mình

Để mọi thứ xảy ra

Nhưng bây giờ hãy nhìn nó
từ góc nhìn của loài cỏ

Điều gì sẽ xảy ra với loài cỏ
nếu bạn làm như vậy

Khi một loài súc vật gặm cỏ, cỏ sẽ bị cắt
từ chiều cao này xuống chiều cao kia

Và nó ngay lập tức sẽ làm điều gì đó
thật thú vị

Ai trong số các bạn đã từng làm vườn
sẽ biết về thứ gọi là "Tỉ lệ rễ-thân cành"

Và cây cần giữ sinh khối rễ

ở một mức độ cân bằng
với sinh khối lá

Vì vậy, khi chúng mất nhiều lá
chúng sẽ bị rụng rễ

giống như chúng tự đốt cháy mình
và rễ cây sẽ chết

Khi đó,
các loài trong đất bắt đầu hoạt động

về cơ bản, việc nhai rễ, phân hủy chúng

loài giun đất, nấm, vi khuẩn
và cuối cùng là tạo ra lớp đất mới

Đây là cách mà đất được tạo ra

Nó được tạo từ dưới lên

Đây là cách các đồng cỏ
được tạo ra

mối quan hệ giữa
bò rừng và cỏ

Và điều mà tôi đã nhận ra
khi hiểu được điều này

Và nếu bạn hỏi Loel Salatin ông ấy làm gì,
thì ông ấy không phải nông dân chăn gà

không phải nông dân chăn cừu, không phải
chủ trại gia súc, ông là nông dân cắt cỏ

bởi vì cỏ là loài chủ đạo
của hệ thống đó

Bạn nghĩ xem, nó hoàn toàn mâu thuẫn
với ý tưởng về tự nhiên trong đầu chúng ta

ở đó, để có được điều chúng ta muốn,
tự nhiên sẽ bị mất dần

Chúng ta càng nhận nhiều
tự nhiên càng mất nhiều

Ở đây, tất cả thực phẩm thu được
từ nông trại, vào cuối mùa

đã có nhiều đất hơn, nhiều phì nhiêu,
và nhiều đa dạng sinh học hơn

Đó thực sự là một điều
đáng kì vọng

Có rất nhiều nông dân
đang làm điều tương tự

Điều này đã vượt ra ngoài
nông nghiệp hữu cơ

một hệ thống mà, ít nhiều vẫn là
hệ thống Cartesian

Và điều mà nó chỉ ra là, nếu bạn bắt đầu
chịu trách nhiệm cho loài khác

chịu trách nhiệm cho đất, dù cho chẳng có
khác ngoài ý tưởng này

---bởi vì chẳng có công nghệ nào ở đây cả
ngoại trừ những hàng rào kia

là những thứ quá rẻ
dễ dàng tìm thấy ở Châu Phi bất kỳ lúc nào

chúng ta có thể lấy bất kì
thức ăn cần thiết của Trái Đất

và thực sự có thể hàn gắn
Trái đất nữa

Đây là cách
giúp tái sinh thế giới

đây chính là điều thực sự thú vị
về khía cạnh này

Khi chúng ta thực sự cảm nhận được
nguyên lý của Darwin trong tận xương tủy

điều chúng ta có thể làm với những ý tưởng
đơn thuần này

là một cái gì đó để hi vọng rất nhiều

Cảm ơn rất nhiều!