Ντάγκλας Άνταμς: Οι Παπαγάλοι, το Σύμπαν, και Τα Πάντα

Douglas Adams was the best-selling British author and satirist who created The Hitchhiker's Guide to the Galaxy. In this talk at UCSB recorded shortly before his death, Adams shares hilarious accounts of some of the apparently absurd lifestyles of the world's creatures, and gleans from them extraordinary perceptions about the future of humanity. Series: Voices [5/2001] [Humanities] [Show ID: 5779]

Σας ευχαριστώ πολύ κυρίες και κύριοι

είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα, ασυνήθιστη

και παράξενη εμπειρία για μένα

να μιλώ στην πόλη μου. Που είναι...

Ανάμεσα στα βιβλία

που η Κόνστανς ανέφερε όταν με προσφώνησε

το «Γυρίστε το Γαλαξία»,
τα Ντερκ Τζέντλυ κλπ.

δεν βρισκόταν το αγαπημένο μου.

Και βρίσκομαι εδώ απόψε

για να μιλήσω για το αγαπημένο
μου βιβλίο.

Είναι παράξενο το πόσο συχνά συμβαίνει

σχεδόν σε κάθε συγγραφέα που ξέρω

το αγαπημένο τους βιβλίο να είναι
εκείνο που έχει πουλήσει λιγότερο.

Για κάποιο λόγο, το πιο αδύναμο κουτάβι

είναι εκείνο που πάντα αγαπάς περισσότερο.

Και θέλω να σας πω πώς συνέβη αυτό.

Κάποια στιγμή περίπου στα μισά της
δεκαετίας του 80

χτύπησε το τηλέφωνο.

Και η φωνή είπε:

Θέλουμε να πας στη Μαδαγασκάρη

Θέλουμε να βρεις έναν πολύ σπάνιο λεμούριο

που λέγεται Άι-άι

Το αεροπλάνο φεύγει σε δυο βδομάδες

Θέλουμε να είσαι μέσα.»

Εγώ τώρα, υποθέτοντας ότι πήραν
λάθος νούμερο, είπα «Ναι!»

προτού καταλάβουν το λάθος τους

Τελικά απ' ό,τι φάνηκε, είχαν σκεφτεί:

Να κάποιος που δεν έχει ιδέα ούτε
από λεμούριους

ούτε από Άι-άι, ούτε από Μαδαγασκάρη

Αυτόν να στείλουμε

Κι έτσι άρχισα να προσπαθώ
να μάθω κάτι για όλα αυτά

Και είναι τελικά πολύ ενδιαφέρον

Οι λεμούριοι ήταν κάποτε το κυρίαρχο
πρωτεύον θηλαστικό στον κόσμο

και ήταν πάρα πολύ ήπια, ευχάριστα όντα

Είχαν μέγεθος γάτας περίπου

και περνούσαν διασκεδαστικά
την ώρα τους

πάνω στα δέντρα

Και τότε διαλύθηκε η Γκοντβάνα

Αυτό πάντα ακούγεται σαν να διαλύθηκε
κάποιο συγκρότημα ροκ του '70

εξαιτίας μουσικών διαφωνιών

Αλλά όπως ίσως θα θυμάστε

η Γκοντβάνα ήταν εκείνη η αχανής ήπειρος

που αποτελούνταν από τα τμήματα
που αργότερα έγιναν

η Νότια Αμερική, η Αφρική, η Ινδία,

η Νοτιοανατολική Ασία, η Αυστραλασία,

- α, όχι - η Αυστραλία. Η Αυστραλία
αλλά όχι

- και αυτό είναι σημαντικό, όπως
θα δούμε αργότερα -

όχι και η Νέα Ζηλανδία

η οποία όπως φαίνεται δεν είναι παρά

ένας σωρός λάσπης που ξέβρασε ο ωκεανός

Και όπως έλεγα

οι λεμούριοι ήταν το κυρίαρχο πρωτεύον
στον κόσμο

και όταν όλα αυτά τα τμήματα της
γης διαχωρίστηκαν

και η Μαδαγασκάρη ήταν ένα από αυτά

η Μαδαγασκάρη σαν να σαλπάρισε

ως τη μέση αυτού που ξαφνικά έγινε
ο Ινδικός ωκεανός

και πήρε μαζί της ένα αντιπροσωπευτικό
δείγμα

των ζώων της περιόδου

που περιλάμβανε και πολλούς λεμούριους

Κι αυτοί βασικά κάθισαν εκεί

για πολλά εκατομμύρια χρόνια

σε μακάρια απομόνωση

την ώρα που στον υπόλοιπο κόσμο

ένα νέο πλάσμα έκανε την εμφάνισή του

Ένα νέο πλάσμα έφθασε

που ήταν πολύ πιο έξυπνο από
τους λεμούριους

(σύμφωνα με το ίδιο)

Πολύ πιο ανταγωνιστικό

πολύ πιο επιθετικό

και με απίστευτη περιέργεια

για ό,τι μπορούσες να κάνεις
χρησιμοποιώντας κλαδιά

Τα κλαδιά ήταν κάτι το θαυμάσιο

Μπορείς να κάνεις ένα σωρό με δαύτα

Μπορείς να σκάψεις το χώμα

να σκαλίσεις κάτω από το φλοιό των δέντρων
για κάμπιες

να βαρέσεις ο ένας τον άλλον

Αν υπήρχε περιοδικό για κλαδιά εκείνη
την εποχή

αυτά τα πλάσματα θα έκαναν ουρές για
να το αγοράσουν

Και αυτά τα πλάσματα

- που όπως θα έχετε μάλλον μαντέψει είναι
οι μαϊμούδες -

επειδή είναι πιο ανταγωνιστικά
και πιο επιθετικά

και ζούσαν στο ίδιο περιβάλλον με τους
λεμούριους

κατάφεραν να τους αντικαταστήσουν

σε ολόκληρο τον κόσμο, εκτός από
τη Μαδαγασκάρη

Γιατί η Μαδαγασκάρη βρισκόταν
στ' ανοιχτά του Ινδικού ωκεανού

και δεν μπορούσαν να φτάσουν ως εκεί

Δεν μπορούσαν μέχρι πριν από 1500 χρόνια

οπότε εξ αιτίας αναπάντεχων εξελίξεων στην
τεχνολογία των κλαδιών

κατάφεραν να φτάσουν ως εκεί με βάρκες

και τελικά και με αεροπλάνα

Και ξαφνικά οι λεμούριοι που είχαν αυτό
το μέρος δικό τους

για πολλά εκατομμύρια χρόνια

βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι με τον παλιό
τους εχθρό: τη μαϊμού

Αυτή λοιπόν είναι η Μαδαγασκάρη

Και τελικά, ο σπανιότερος λεμούριος

- και όταν λέω ο σπανιότερος εννοώ ότι

τότε, στα μισά της δεκαετίας του 80

θεωρούνταν ο σπανιότερος -

Τώρα ανακαλύψαμε έναν ακόμη πιο σπάνιο,
το Χρυσό Λεμούριο του Μπαμπού

ο οποίος ανέβηκε κατευθείαν στο Νο 1 της
λίστας των απειλούμενων λεμούριων

Όμως ο Άι-άι είναι πάρα πολύ παράξενο ζώο

Μοιάζει συνονθύλευμα

από πολλά και διαφορετικά ζώα

Έτσι, για παράδειγμα έχει αυτιά σαν
της αλεπούς

Έχει μικρούτσικα δοντάκια σαν του λαγού

Έχει ουρά σαν από φτερά στρουθοκαμήλου

Κι έχει πολύ παράξενα μάτια

Δηλαδή έχει τα μάτια του Marty Feldman

Που είναι σαν να κοιτάνε κάπως πιο πέρα
από σένα

σε κάποια άλλη διάσταση, πίσω απ' τον
αριστερό σου ώμο

Έχει όμως κι ένα πολύ, πολύ ιδιότυπο
χαρακτηριστικό που είναι

το μεσαίο του δάχτυλο, και στα δυο του χέρια.
Είναι λεπτό σαν κόκαλο και πάρα πολύ μακρύ.

Κι απ' ό,τι φαίνεται υπάρχει άλλο ένα
ζώο μόνο

σε ολόκληρο τον κόσμο που έχει αυτό το
χαρακτηριστικό

και λέγεται

- Μ' αρέσουν οι ζωολόγοι. Έχουν τόσο
ζωηρή φαντασία -

Λέγεται το Μακρυδάκτυλο Πόσουμ

και είναι ένα πλάσμα
που ζει στη Νέα Γουινέα

αλλά είναι το τέταρτο δάχτυλό του που
είναι λεπτό και μακρουλό

κι απ' αυτό καταλαβαίνουμε ότι

δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ τους

Πρόκειται απλώς για συγκλίνουσα εξέλιξη

Διότι ο κοινός παράγοντας μεταξύ
της Μαδαγασκάρης με τον Άι-άι

και της Νέας Γουινέας με το Μακρυδάκτυλο
Πόσουμ είναι ότι

σε κανένα από τα δύο οικοσυστήματα
δεν υπάρχουν τρυποκάρυδοι

Βλέπετε, το θέμα είναι

η ζωή είναι τρομερά καιροσκοπική

και εκμεταλλεύεται κάθε διαθέσιμη πηγή
τροφής

Και αν δεν υπάρχουν τρυποκάρυδοι να ψάξουν
στο φλοιό των δέντρων για κάμπιες

τότε είναι τα θηλαστικά εκείνα που θα
αναπτύξουν

αυτό το μακρύ, σκελετωμένο δάχτυλο για να
σκαλίσουν κάτω από το φλοιό των δέντρων

και να φτάσουν στην πηγή της τροφής, δηλαδή
στις κάμπιες κάτω από το φλοιό.

Ο Άι-άι λοιπόν είναι αυτό το πολύ, πολύ,
πολύ παράξενο ζώο

και πιστευόταν τότε ότι δεν απέμεναν παρά
μονάχα δεκαπέντε

και ζούσαν όχι στην ίδια τη Μαδαγασκάρη

αλλά σε ένα μικροσκοπικό νησάκι με
τροπικό δάσος

μόλις στα ανοιχτά της Μαδαγασκάρης, που
λέγεται Nosy Mangabe

λίγο πάνω από το βορειοδυτικό άκρο
της Μαδαγασκάρης

Τώρα, για να πας εκεί

πρέπει πρώτα να πετάξεις με ένα 747 ως τη
Μαδαγασκάρη

ύστερα με μια παλιοσακαράκα

από τη Μαδαγασκάρη ως το βορειοδυτικό
λιμάνι

κι από κει να πάρεις μία φθίνουσας
εξαιρετικότητας

αλληλουχία από άμαξες, φορτηγά κλπ.

ως ένα λιμανάκι όπου θα υπήρχε ένα καράβι

που θα μας πήγαινε στο Nosy Mangabe

Πήγαμε λοιπόν εκεί και φτάσαμε ως
το λιμάνι

και ψάχναμε να βρούμε το καράβι που θα μας
πήγαινε στο Nosy Mangabe

αλλά δεν το βλέπαμε πουθενά

Και ρωτούσαμε συνέχεια τον κόσμο

«Πού είναι το καράβι;»

Κι αυτοί μας απαντούσαν «Εκεί, εκεί».

Και δε βλέπαμε τι μας έδειχναν

γιατί υπήρχε ένα φοβερό σαπιοκάραβο
στη μέση

Όπως θα καταλάβατε

αυτό το φοβερό σαπιοκάραβο ήταν

που έπρεπε να πάρουμε για το
Nosy Mangabe

Και ως καράβι δεν πληρούσε τα βασικά
κριτήρια που είχα εγώ κατά νου

διότι βασικά ήταν γεμάτο θάλασσα

Ενώ εγώ πίστευα ότι το όλο νόημα
ενός πλοίου

είναι να κρατάει τη θάλασσα απ' έξω.

Τέλος πάντων, φτάνουμε στο Nosy Mangabe

που είναι ένα μικροσκοπικό, πάρα πολύ
όμορφο νησάκι με τροπικό δάσος

οπότε σκοντάφτουμε σ' ένα σοβαρό πρόβλημα

που είναι φυσικά ότι αυτό το ζώο όχι μόνο
ζει στα δέντρα

- κανείς δεν το έχει δει εδώ και πάρα
πολλά χρόνια -

Ζει στα δέντρα αλλά είναι και νυκτόβιο ζώο

και η ποιότητα των μπαταριών στη
Μαδαγασκάρη είναι πάρα πολύ κακή

Έτσι, περνάμε τη μία νύχτα μετά την άλλη

έρποντας μέσα στο τροπικό δάσος

μέσα σ' αυτό που μπορεί να περιγραφεί μόνο
ως «βροχή»

Αρχίζοντας να γκρινιάζουμε

Περνώντας τη μία νύχτα μετά την άλλη

κουκλωμένοι κάτω από μουσαμάδες

λέγοντας μεταξύ μας «Ας σταμάταγε
να βρέχει επιτέλους»

και κάθε τόσο μουρμουρίζαμε

«Άντε να το βρούμε το παλιόζωο».

Α, και κάτι πολύ ωραίο

Βρήκαμε ένα καλύβι που ανήκε σε κάποιον
επόπτη κυνηγιού

ή μάλλον όχι, σε κάποιο δασοφύλακα

Ένα μικροσκοπικό καλυβάκι

και ήταν γεμάτο άγρια πανίδα

Βλέπετε, αυτό που συνέβαινε ήταν ότι

άνοιγες την πόρτα

και άκουγες από μέσα όλον εκείνον
το θόρυβο

Άναβες το φως και όλα σταματούσαν

Κι έβλεπες κάτι τεράστιες αράχνες πάνω
στον τοίχο

Η κάθε μία με ένα μισοφαγωμένο μαμούνι
στο στόμα

να σου λέει, «Παρακαλώ;».

Κι όταν έσβηνες το φως

Κι αυτό ήταν το κατάλυμά μας, καταλάβατε

Περνάγαμε φανταστικά

Ώσπου τελικά

μια νύχτα, μια νύχτα

χωμένοι όλοι, όπως είπα, κάτω από τους
μουσαμάδες μας

εγώ βγήκα έξω να κάνω μια βόλτα

και ξαφνικά, ξαφνικά κοιτάζω ψηλά, και
σ' ένα κλαδί

τόσο πάνω απ' το κεφάλι μου

εμφανίστηκε ένα πλάσμα

Εμφανίστηκε ένα πλάσμα πάνω στο κλαδί

Με κοίταξε

Το κοίταξα κι εγώ που με κοίταζε

- και προφανώς δεν του άρεσε καθόλου
αυτό που έβλεπε -

γύρισε κι εξαφανίστηκε πάλι

Το όλο περιστατικό γύρω στα δέκα
δευτερόλεπτα

Και αυτός ήταν ο λόγος που είχαμε έρθει

Είχα πραγματικά δει, είχαμε όλοι δει

- μόλις που προλάβαμε να τραβήξουμε μια
γρήγορη φωτογραφία -

Αλλά ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι είχαμε
δει έναν Άι-άι

Εγώ τη στιγμή εκείνη ένιωσα
εντελώς μαγεμένος

για λόγους που δεν μπορούσα τότε να
εξηγήσω απολύτως στον εαυτό μου.

Γιατί ένα μήνα πριν δεν είχα καν ακούσει
γι' αυτό το ζώο

και τώρα να 'μαι εδώ και το κοιτάζω

με τη σκέψη ότι κάτι εξαιρετικό
συμβαίνει εδώ.

Κι έτσι άρχισα να το συλλογίζομαι λιγάκι

και η σκέψη που έκανα ήταν η εξής:

Ότι ταξιδεύοντας ως εδώ με το 747 ως
το Ανταναναρίβο

την πρωτεύουσα της Μαδαγασκάρης

κι ύστερα με την σακαράκα που πετάξαμε

μέχρι το βορειοδυτικό άκρο

ύστερα με τη φθίνουσας εξαιρετικότητας
αλληλουχία κάρων και φορτηγών

μετά με το φοβερό σαπιοκάραβο που μας
πήγε στο τροπικό δάσος

όπου περπατούσαμε μέσα στο δάσος τη μια
νύχτα μετά την άλλη

ήταν σαν να ταξιδεύαμε στο χρόνο

- ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο -

ανατρέχοντας την ιστορία της τεχνολογίας
των κλαδιών

Και αυτό το συναπάντημα ήταν

Αυτό το συναπάντημα ήταν:

Εγώ ήμουν μια μαϊμού που κοίταζε
ένα λεμούριο.

Και ξαφνικά σκέφτεσαι

ότι υπήρξε μια πελώρια ιστορική φόρτιση

εκείνη τη στιγμή, αν και δεν
το σκεφτόμαστε

- δεν το συνειδητοποιούμε - ότι την
κουβαλάμε μαζί μας

Οι ρίζες μας σ' αυτό τον πλανήτη φθάνουν
πάρα, πάρα, πάρα πολύ πίσω

και δεν φαίνεται να το σκεφτόμαστε
ιδιαίτερα αυτό.

Και χρειάζεται μια τέτοια συνάντηση

για να καταλάβεις ξαφνικά σε τι πλάτος και
βάθος φτάνει η οικογένειά σου.

Σκέφτηκα λοιπόν ότι όλο αυτό ήταν
τρομερά ενδιαφέρον

και μίλησα στον άνθρωπο που ήταν
κάτι σαν ξεναγός μου εκεί πέρα

έναν ζωολόγο που είχαν στείλει μαζί

να με προσέχει να μην πέσω από κανένα
δέντρο κλπ.

Το όνομα του ήταν Mark Carwardine και
του είπα

«Θα ήθελα πολύ να μπορούσαμε...

πώς σου φαίνεται η ιδέα να γυρίσουμε
τον κόσμο

αναζητώντας και άλλα σπάνια και
απειλούμενα είδη.

Ίσως να γράφαμε και κανένα βιβλίο
γι' αυτά».

Και μου λέει, «Ναι, αυτό κάνω ως επάγγελμα

οπότε ναι, αμέ».

Έτσι κάναμε λοιπόν.

Βέβαια, μεσολάβησε μια παύση εδώ

γιατί είχα ένα συμβόλαιο να γράψω κάνα δυο
βιβλία.

Κι έτσι έγραψα το «Ο Ντερκ Τζέντλυ
ακολουθεί τη γάτα» και το

«ΑΡΡΓΚ! Αδιάφοροι Ροκ Ρυθμοί,
για Γρήγορα Κέρδη»

και μετά ήρθε ώρα να ξεκινήσουμε.

Και το πρώτο μέρος που πήγαμε

πήγαμε να βρούμε ένα συγκεκριμένο
ζώο: Μια σαύρα, το Δράκο του Κομόντο.

Ξέρετε πώς είναι οι σαύρες τώρα ε;

Δηλαδή περίπου σαν...

Ε, ο δράκος του Κομόντο είναι λιγάκι
πιο μεγάλος.

Ο μεγαλύτερος που είδαμε είχε περίπου
4 μέτρα μήκος

και το κεφάλι του έφτανε ως εδώ.

Γαμώ τα τέρατα είναι ο τεχνικός όρος
νομίζω.

Λέγεται ότι είναι η πηγή του κινέζικου
μύθου περί δράκων

γιατί είναι πραγματικά τεράστιες,
γιγάντιες σαύρες.

Είναι φολιδωτές. Είναι ανθρωποφάγες.

Στην κυριολεξία είναι ανθρωποφάγες.

Και δεν ξερνούν μεν φωτιά

έχουν όμως τη χειρότερη ανάσα από
οποιοδήποτε γνωστό πλάσμα.

Και ζουν σ' αυτό το νησί που
λέγεται Κομόντο.

Σαν να μην έφτανε λοιπόν ότι

το νησί φιλοξενεί 1500 ανθρωποφάγους
δράκους

φαίνεται τελικά ότι το πιο απειλούμενο ζώο
πάνω στο νησί

είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από
τους δράκους.

Στην πραγματικότητα - είναι μεν
ανθρωποφάγοι -

αλλά δε σε τρώνε μία κι έξω.

Δεν σου ορμάνε να σε κατασπαράξουν.

Πλησιάζουν ύπουλα

και σου πατάνε μια δαγκωνιά.

Γιατί το σάλιο τους είναι τόσο λοιμογόνο.

που η πληγή σου δε θα επουλωθεί

και μετά από λίγο θα πεθάνεις.

Κι έτσι κάποιος από τους δράκους θα
μπορέσει να σε φάει.

Δεν έχει σημασία αν θα είναι εκείνος
που σε δάγκωσε.

Έχουν τη στρατηγική να διατηρούν

όσα περισσότερα διάσπαρτα νεκρά ή
ετοιμοθάνατα πλάσματα στο νησί μπορούν.

Κι αυτό είναι που τους συντηρεί.

Τελικά όμως δεν ήταν αρκετό που το νησί

φιλοξενεί 1500 ανθρωποφάγους δράκους

έτσι, για να γίνει το πράγμα ακόμη
πιο ενδιαφέρον

έχει επίσης τα πιο πολλά δηλητηριώδη φίδια

ανά τετραγωνικό μέτρο

από οπουδήποτε αλλού στη Γη.

Πλησιάσαμε λοιπόν στο Κομόντο

με μια σχετική αμηχανία, πρέπει να πω

και με σχετικά πλάγιο τρόπο.

Τόσο πλάγιο δηλαδή

που πήγαμε μέσω Μελβούρνης.

Και ο λόγος που πήγαμε μέσω Μελβούρνης

ήταν ότι θέλαμε να δούμε κάποιον εκεί.

Κάποιον ονόματι Δρ. Struan Sutherland.

Για τον οποίον θα ήθελα τώρα να σας
διαβάσω κάτι.

Ήταν μεγάλος ειδήμων στα δηλητήρια
των φιδιών.

Θα έπρεπε κανονικά να ζητήσω συγνώμη
πριν το διαβάσω αυτό

καθώς η αυστραλιανή μου προφορά δεν είναι
πολύ καλή.

Αλλά πάλι, τι διάβολο

όλοι Αμερικανοί είσαστε, πού να καταλάβετε
τη διαφορά έτσι κι αλλιώς.

Υπάρχει στη Μελβούρνη κάποιος

που πιθανότατα γνωρίζει περισσότερα
για τα δηλητηριώδη φίδια

από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο.

Ονομάζεται Δρ. Struan Sutherland

και έχει αφιερώσει όλη του τη ζωή

στη μελέτη των δηλητηρίων.

«Κι έχω βαρεθεί να μιλάω γι’ αυτά»

μας είπε όταν πήγαμε να τον δούμε
το επόμενο πρωί

φορτωμένοι κασετόφωνα και σημειωματάρια.

«Δεν αντέχω όλα αυτά τα δηλητηριώδη ζώα

όλα αυτά τα φίδια, τα έντομα, τα ψάρια
κι όλα αυτά

Άθλια πλάσματα, δαγκώνουνε
τον κόσμο

και μετά όλοι περιμένουν να τους πω εγώ τι
να κάνουν.

Να μη σας δαγκώσουν, ορίστε τι να κάνετε.

Αυτή είναι η απάντηση.

Βαρέθηκα να το λέω συνεχώς.

Η υδροπονική, αυτό μάλιστα,
είναι ενδιαφέρον.

Να σου πω ό,τι θες για την υδροπονική.

Συναρπαστικό πεδίο.

Τεχνητή καλλιέργεια μέσα στο νερό.

Πολύ ενδιαφέρουσα τεχνική.

Θα χρειαστεί να τη μάθουμε καλά
αν είναι να πάμε στον Άρη.

Πού είπες ότι θέλετε να πάτε;»

«Στο Κομόντο.»

«Μόνο να μη σας δαγκώσουν. Αυτό έχω
να σας πω.

Κι αν σας δαγκώσουν μην έρθετε σε μένα
γιατί δε θα φτάσετε έγκαιρα.

Ένα σωρό σκοτούρες έχω ήδη, έτσι
κι αλλιώς.

Κοιτάχτε το γραφείο. Δηλητηριώδη ζώα
παντού.

Τη βλέπετε αυτή τη γυάλα; Γεμάτη Μυρμήγκια
της Φωτιάς. Φαρμακερά ζωύφια.

Τι να τα κάνουμε;

Τέλος πάντων, έχω κάτι ταρτάκια αν
πεινάτε.

Θέλετε ταρτάκια;

Δεν μπορώ να θυμηθώ πού τα 'βαλα.

Υπάρχει και τσάι αλλά δεν είναι
πολύ καλό.

Τέλος πάντων, καθίστε επιτέλους.

Ώστε θα πάτε στο Κομόντο.

Δεν ξέρω γιατί, αλλά φαντάζομαι

θα έχετε τους λόγους σας.

Υπάρχουν 15 διαφορετικά είδη φιδιών
στο Κομόντο

και τα μισά είναι δηλητηριώδη.

Τα μόνα δυνητικά θανατηφόρα

είναι η Οχιά του Ράσελ

η Οχιά του Μπαμπού και η Ινδική Κόμπρα.

Η Ινδική Κόμπρα είναι το 15ο πιο
θανατηφόρο φίδι στον κόσμο

και τα υπόλοιπα 14 βρίσκονται εδώ,
στην Αυστραλία.

Γι' αυτό δε βρίσκω χρόνο

να ασχοληθώ με την υδροπονική μου με όλα
αυτά τα φίδια.

Και τις αράχνες. Η πιο δηλητηριώδης
είναι η αράχνη funnel-web του Σύδνεϋ.

Οι αράχνες δαγκώνουν κάπου 500 άτομα
το χρόνο.

Πολλοί πέθαιναν παλιότερα, κι έτσι

αναγκάστηκα να φτιάξω ένα αντίδοτο για
να πάψουν να μ' ενοχλούν όλη την ώρα.

Μας πήρε χρόνια. Ύστερα φτιάξαμε ένα κιτ
ανίχνευσης δαγκώματος φιδιού.

Όχι ότι το χρειάζεσαι για να καταλάβεις
ότι σ' έχει δαγκώσει φίδι.

Συνήθως το ξέρεις, αλλά το κιτ μπορεί
να εντοπίσει

τι είδους δάγκωμα είναι, ώστε να το
αντιμετωπίσεις ανάλογα.

Θέλετε να το δείτε; Έχω μερικά εδώ στο
ψυγείο με τα δηλητήρια.

Για να δούμε. Α, να και τα ταρτάκια.
Εδώ μέσα είναι.

Γρήγορα, φάτε τα όσο είναι ακόμα φρέσκα.

Ταρτάκια. Εγώ τα έφτιαξα».

Μας μοίρασε τα κιτ ανίχνευσης δαγκώματος
φιδιού.

και τα σπιτικά ταρτάκια και μετά κάθισε
στο γραφείο του

χαμογελώντας μας εύθυμα πίσω από

τη σγουρή γενειάδα του και
το παπιγιόν του.

Εμείς θαυμάζαμε τα κιτ, που ήταν κάτι
μικρά, πρακτικά κουτάκια

με πολύ ταχτοποιημένα μπουκαλάκια, ένα
σταγονόμετρο, μια σύριγγα

και κάτι περίπλοκες οδηγίες που
δεν θα ήθελα

να χρειαστεί να διαβάσω για πρώτη φορά
σε κατάσταση πανικού.

Ύστερα τον ρωτήσαμε πόσα φίδια είχαν
δαγκώσει τον ίδιο.

«Κανένα», απάντησε.

Ένα ακόμα πεδίο στο οποίο έγινα εξπέρ

είναι πώς να βάζω άλλους να ασχολούνται
με τα επικίνδυνα ζώα.

Δεν πάνω να το κάνω εγώ. Γιατί να θέλω να
με δαγκώσουν;

Ξέρετε τι γράφει στα εξώφυλλα των
βιβλίων μου;

«Χόμπυ: Κηπουρική, με γάντια.

Ψάρεμα, με μπότες.

Ταξίδια, με προσοχή.

Αυτή είναι η απάντηση.
Τι άλλο;

Εκτός από τις μπότες, φοράτε χοντρά,
φαρδιά παντελόνια

κι έχετε πέντε-έξι νοματαίους να περπατάν
μπροστά από σας

κάνοντας όσο περισσότερο θόρυβο γίνεται.

Τα φίδια αντιλαμβάνονται τις δονήσεις
και απομακρύνονται.

Εκτός κι αν πρόκειται για τη
Θανατηφόρα Οχιά.

Γνωστή και ως Κουφή Οχιά

η οποία κάθεται αμέριμνη.

Περνάς από δίπλα κι από πάνω της χωρίς
να συμβεί τίποτα.

Έχω ακούσει για δώδεκα άτομα να πέρασαν
πάνω από μια τέτοια

και ο δωδέκατος σκοντάφτει πάνω της
και τον δαγκώνει.

Συνήθως είσαι ασφαλής άμα είσαι ο
δωδέκατος.

Δεν τρώτε τα ταρτάκια σας.

Ελάτε, χάψτε τα

έχει ακόμα ένα σωρό στο ψυγείο
με τα δηλητήρια.

Ρωτήσαμε διστακτικά αν μπορούσαμε ίσως

να πάρουμε ένα κιτ μαζί μας στο Κομόντο.

«Φυσικά, φυσικά.

Πάρτε όσα θέλετε.

Δε θ' αξίζουν τίποτα γιατί κάνουν μόνο για
αυστραλιανά φίδια».

«Τότε, τι να κάνουμε αν μας δαγκώσει κάτι
θανατηφόρο;», ρώτησα.

Με κοίταξε βλεφαρίζοντας σαν να
ήμουν ηλίθιος.

«Τι στο καλό φαντάζεσαι ότι κάνετε;»,
είπε.

«Πεθαίνετε φυσικά. Αυτό πάει να πει
θανατηφόρο.»

«Κι αν ανοίξουμε την πληγή και ρουφήξουμε
το δηλητήριο;»

«Καλύτερα εσύ παρά εγώ», μου είπε.

«Δε θα 'θελα να ‘χω το στόμα μου
γεμάτο δηλητήριο.

Δεν πρέπει να σε βλάψει πάντως.

Οι τοξίνες των φιδιών έχουν μεγάλο
μοριακό βάρος

οπότε δεν θα διαπεράσουν τα αιμοφόρα
αγγεία

όπως κάνει το αλκοόλ και ορισμένα
ναρκωτικά.

Και μετά το δηλητήριο θα καταστραφεί
από τα οξέα στο στομάχι σου.

Όμως δεν είναι σίγουρο ότι θα βοηθήσει
και πολύ.

Θέλω να πω, μάλλον δεν θα καταφέρεις να
βγάλεις και πολύ από το δηλητήριο

μάλλον όμως θα χειροτερέψεις πολύ
την πληγή, και σε ένα μέρος

σαν το Κομόντο αυτό σημαίνει ότι γρήγορα
θα έχεις και μια σοβαρά μολυσμένη πληγή

να αντιμετωπίσεις μαζί με ένα πόδι
γεμάτο δηλητήριο.

Σηψαιμία, γάγγραινα, όπως θέλεις πες το.
Θα σε σκοτώσει».

«Αν βάλω αιμοστατικό περίδεσμο;», ρώτησα.

«Εντάξει, αν δε σε πειράζει να σου κόψουν
το πόδι μετά.

Θα αναγκαστείς, γιατί αν κόψεις

εντελώς την κυκλοφορία, θα νεκρώσει.

Κι αν βρεις κανέναν σ' εκείνα τα μέρη
της Ινδονησίας

που να τον εμπιστεύεσαι να σου κόψει
το πόδι

τότε είσαι πιο γενναίος από μένα.

Θα σου πω, το μόνο πράγμα που μπορείς
να κάνεις

είναι να βάλεις επίδεσμο πίεσης απευθείας
στην πληγή

και να τυλίξεις όλο το πόδι σφιχτά, αλλά
όχι πολύ σφιχτά.

Να επιβραδύνεις την κυκλοφορία, αλλά να
μην τη διακόψεις, αλλιώς θα χάσεις το πόδι.

Κράτα το πόδι ή όποιο μέλος έχεις
δαγκωμένο

κάτω από την καρδιά και το κεφάλι σου.

Κάτσε απολύτως ακίνητος, ανάπνεε αργά
και πήγαινε αμέσως σε γιατρό.

Αν είσαι στο Κομόντο αυτό σημαίνει σε
κάνα δυο ημέρες

κι ως τότε θα τα 'χεις τινάξει για
τα καλά.

Η μόνη απάντηση τελικά, και το εννοώ πολύ
σοβαρά αυτό

είναι να μη σε δαγκώσουν.

Δεν υπάρχει λόγος άλλωστε.

Όλα τα φίδια εκεί πέρα θα παίρνουν δρόμο

πολύ πριν τα δεις καν.

Δε χρειάζεται να ανησυχείς για τα φίδια
αν είσαι προσεκτικός.

Όχι, αυτά που πρέπει όντως να προσέχεις
είναι τα θαλάσσια πλάσματα».

«Τα ποια;»

«Σκορπιοί, πετρόψαρα, θαλάσσια φίδια.

πολύ πιο δηλητηριώδη από οτιδήποτε
ζει στη στεριά.

Αν σε τσιμπήσει πετρόψαρο, από τον πόνο
και μόνο πεθαίνεις.

Πολλοί προτίμησαν να πνιγούν, μόνο και
μόνο για να γλιτώσουν από τον πόνο».

«Και πού βρίσκονται όλα αυτά;»

«Α, στη θάλασσα, έχει μέσα χιλιάδες.

Στη θέση σου ούτε που θα πλησίαζα.

Γεμάτη δηλητηριώδη ζώα. Τα μισώ».

«Υπάρχει τίποτε που να σας αρέσει;»

«Ναι», μου είπε, «η υδροπονική».

«Όχι, εννοώ υπάρχει κανένα
δηλητηριώδες ζώο

που να το συμπαθείτε;»

Κοίταξε για μια στιγμή έξω από το
παράθυρο.

«Υπήρχε κάποια», είπε, «αλλά
με παράτησε».

Τέλος πάντων, το αγαπημένο μου όμως ζώο
από όλα όσα πήγαμε να δούμε

το αγαπημένο ήταν είναι ένα ζώο που
λέγεται Κάκαπο.

Το Κάκαπο είναι ένα είδος παπαγάλου.

Ζει στη Νέα Ζηλανδία.

Δεν μπορεί να πετάξει. Έχει ξεχάσει να
πετάει.

Δυστυχώς, έχει ξεχάσει ακόμα και ότι
έχει ξεχάσει να πετάει, οπότε

ένα σοβαρά ανήσυχο Κάκαπο, έχει παρατηρηθεί ότι
σκαρφαλώνει τρέχοντας ένα δέντρο και μετά πηδάει.

Οι απόψεις διίστανται σχετικά με το τι
ακριβώς συμβαίνει μετά.

Ορισμένοι λένε ότι έχει αναπτύξει μια
στοιχειώδη ικανότητα αλεξιπτωτιστή.

Άλλοι πάλι λένε ότι πετάει λιγάκι
σαν τούβλο.

Το θέμα είναι όμως

- μπορεί να μιλάω για ένα σοβαρά
ανήσυχο Κάκαπο -

αλλά το θέμα είναι ότι δεν είναι εύκολο να
βρεις ένα σοβαρά ανήσυχο Κάκαπο

γιατί τα Κάκαπο δεν έχουν μάθει
να ανησυχούν.

Αυτό τώρα ακούγεται πολύ παράδοξο

γιατί η ανησυχία είναι κάτι στο οποίο
όλοι μας είμαστε τρομερά καλοί

και μας είναι τόσο απόλυτα φυσιολογικό

που νομίζουμε ότι είναι σαν την αναπνοή.

Φαίνεται όμως ότι η ανησυχία

είναι απλώς μια επίκτητη συνήθεια όπως
όλες οι άλλες.

Είναι κάτι που είτε είσαι γενετικά
προδιατεθειμένος να κάνεις είτε όχι.

Και το θέμα είναι ότι το Κάκαπο μεγάλωσε
στη Νέα Ζηλανδία

που, μέχρι την έλευση του ανθρώπου, ήταν
μια χώρα δίχως αρπακτικά.

Και τα αρπακτικά είναι που, με την πάροδο
των γενεών

σε διδάσκουν να ανησυχείς.

Και αν δεν έχεις αρπακτικά, τότε η ανάγκη
να ανησυχείς δεν θα σου προκύψει ποτέ.

Όπως είπα νωρίτερα, η Νέα Ζηλανδία δεν
ήταν παρά

ένας σωρός από λάσπη που βγήκε από τον
ωκεανό.

Και γι' αυτό όταν αναδύθηκε

δεν είχε πάνω της καθόλου ζωή - το πολύ
μερικά νεκρά ψάρια.

Κι έτσι, τα μόνα ζώα που κατοίκησαν στη
Νέα Ζηλανδία

ήταν όσα μπορούσαν να πετάξουν ως εκεί,
δηλαδή τα πουλιά.

Υπήρχαν και κάνα δυο είδη νυχτερίδας

που είναι θηλαστικά, αλλά καταλάβατε
τι θέλω να πω.

Οπότε στη Νέα Ζηλανδία ζούσαν μόνο πουλιά.

Και λόγω απουσίας αρπακτικών

δεν είχαν να ανησυχούν για τίποτα.

Τώρα βέβαια εμάς μας φαίνεται πάρα πολύ
παράξενο αυτό

γιατί δεν έχουμε ποτέ συναντήσει
περιβάλλον χωρίς αρπακτικά.

Γιατί;

Μα γιατί είμαστε αρπακτικά, επομένως

και το περιβάλλον μας, περιβάλλον
για αρπακτικά είναι.

Για τους Ευρωπαίους που πρωτοέφθασαν
στη Νέα Ζηλανδία

... συγνώμην, αυτό που είπα ήταν λιγάκι
παράδοξο.

Φυσικά πριν απ' αυτούς υπήρξαν οι Μαορί

και πριν από εκείνους οι Μοριόρι.
Οι Μαορί έφαγαν τους Μοριόρι.

και μετά ήρθαν οι Ευρωπαίοι.

Πριν συμβούν όμως όλα αυτά, όπως είπα

το νησί δεν είχε καθόλου αρπακτικά και τα
πουλιά ζούσαν μια ανέμελη ζωή.

Μπορείτε να δείτε άλλο ένα παρόμοιο
παράδειγμα αν πάτε στα Γκαλάπαγκος.

Υπάρχει ένα είδος ζώου, ένα πουλί στις
νήσους Γκαλάπαγκος

που λέγεται Γαλαζοπόδαρη Σούλα.

Η Γαλαζοπόδαρη Σούλα λέγεται έτσι
για δύο λόγους, πιστεύω:

Ο ένας έχει να κάνει με το χρώμα των
ποδιών της.

Ο άλλος έχει σχέση με τη συμπεριφορά που
θα σας περιγράψω.

Διότι μπορείς να πλησιάσεις τη Σούλα

- θα κάθεται ή στην παραλία ή σε κανένα
κλαδί -

οπότε μπορείς να πας κοντά και να τη
σηκώσεις από κάτω.

Και η Σούλα θα σκέφτεται

ότι μόλις τελειώσεις θα την ξαναβάλεις
στη θέση της.

Κι αν δεν έχεις ζήσει

γενιές και γενιές με ανθρώπους που
προσπαθούνε να σε φάνε

εύκολα μπορείς να καταλήξεις σε αυτό
το συμπέρασμα.

Έτσι, το Κάκαπο, όπως έλεγα

είχε μεγαλώσει σ' ένα περιβάλλον χωρίς
αρπακτικά.

Κι επειδή υπήρχαν μόνο πουλιά

κι επειδή, όπως έλεγα, η φύση είναι
τρομερά καιροσκοπική

και η ζωή έχει την τάση να γεμίζει κάθε
εσοχή που μπορεί να προσφέρει επιβίωση.

επομένως, αν μου επιτρέπετε μια τολμηρή
προσωποποίηση

είναι λες και μερικά από αυτά τα πουλιά
σκέφτηκαν

«Ε, λοιπόν αυτό το πέταγμα είναι τελικά
Πάρα, πάρα πολύ ακριβό.

Απαιτεί πολλή ενέργεια.

Πρέπει να τρως λίγο, να πετάς λίγο

να τρως λίγο, να πετάς λίγο.

Γιατί κάθε φορά που τρως, ξέρεις

βαραίνεις και είναι πιο δύσκολο
να πετάξεις.

Οπότε τρως λίγο, πετάς λίγο, δηλαδή

Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι ζωής».

Κι έτσι μερικά πουλιά είναι σαν να είπαν

«Συμβιβαζόμαστε τελικά και μ' ένα κάπως
μεγαλύτερο γεύμα

και πάμε μόνο για έναν περίπατο μετά!»

Κι έτσι, σταδιακά, ύστερα από πάρα
πολλές γενεές

πολλά πουλιά έχασαν την ικανότητα να
πετούν.

Άρχισαν να ζουν στο έδαφος.

Το Κίουι, το πιο διάσημο πουλί της Νέας
Ζηλανδίας υποθέτω

το Γουέκα, και ο γέρο-νυχτοπαπαγάλος,
δηλαδή το Κάκαπο, όπως το αποκαλούσαν.

Που είναι αυτό το μεγάλο, χοντρό,
μαλακό, αφράτο, θλιμμένο πουλί.

Κι επειδή δεν έμαθε ποτέ του να ανησυχεί

όταν έφτασε ο άνθρωπος κι έφερε μαζί

το θανατηφόρο θηριοτροφείο του από σκυλιά,
γάτες, κουνάβια

καθώς και το καταστροφικότερο από όλα
τα ζώα

εκτός από τον άνθρωπο, δηλαδή τον Ratus
ratus, τον ποντικό των καραβιών.

Ξαφνικά - ξαφνικά τα πουλιά αυτά
περπάταγαν σαν την πάπια για να σωθούν.

Μόνο που δεν ήξεραν βέβαια πώς
να το κάνουν

γιατί όταν συναντούσαν ένα αρπακτικό ζώο

δεν ήξεραν τι να κάνουν

δε γνώριζαν το πρωτόκολλο συμπεριφοράς

Περίμεναν το άλλο ζώο να κάνει την
πρώτη κίνηση

η οποία φυσικά ήταν πολύ γρήγορη και
θανατηφόρα.

Οπότε ξαφνικά, από έναν πληθυσμό

δεν ξέρουμε πόσων ακριβώς

μπορεί να μην έφτανε ένα εκατομμύριο.

αλλά πάντως εκατοντάδων χιλιάδων

ο πληθυσμός τους βυθίστηκε με απίστευτο
ρυθμό ώσπου έμειναν σαράντα και κάτι.

Που είναι περίπου ο αριθμός που επιβιώνουν
αυτήν τη στιγμή.

Έτσι, υπάρχουν ομάδες ανθρώπων που
αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή

προσπαθώντας να σώσουν αυτά τα ζώα,
προσπαθώντας να τα διατηρήσουν.

Και ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν

ήταν - πέρα από την προστασία από τα
αρπακτικά

πράγμα πάρα, πάρα, πάρα πολύ δύσκολο.

Όμως το επόμενο πρόβλημα που συναντούν

είναι οι αναπαραγωγικές συνήθειες
του Κάκαπο.

Διότι οι αναπαραγωγικές συνήθειες
του Κάκαπο

είναι απίστευτα μακροσκελείς

φανταστικά περίπλοκες

και σχεδόν πλήρως αναποτελεσματικές.

Μερικοί λένε ότι το ερωτικό κάλεσμα του
αρσενικού Κάκαπο

απωθεί ενεργά το θηλυκό Κάκαπο

το είδος της συμπεριφοράς δηλαδή

που συναντάς συνήθως μόνο στις ντισκοτέκ
ουσιαστικά.

Όσοι έχουν ακούσει το ερωτικό κάλεσμα του
αρσενικού Κάκαπο

λένε ότι σχεδόν δεν ακούγεται καν.

Είναι κάπως σαν...
Θα σας πω τι κάνουν.

Το ζώο αυτό, για περίπου εκατό νύχτες
το χρόνο

εκτελεί το τελετουργικό του ζευγαρώματος.

Αυτό που κάνει λοιπόν είναι να βρίσκει
κάποια μεγάλη βραχώδη προεξοχή

ψηλά πάνω από τις μεγάλες κυματιστές
κοιλάδες της Νέας Ζηλανδίας

καθώς η ακουστική είναι πολύ σημαντική
γι' αυτό που πρόκειται ν' ακολουθήσει.

Σκάβει μια λακκούβα σαν μπωλ, όπου
κάθεται.

Κάθεται λοιπόν εκεί

και ξεφυσάει κάτι μεγάλους σάκους γεμάτους
αέρα στο στήθος του.

Κάθεται εκεί

- αυτά είναι ένα είδος θαλάμων αντήχησης -

Κάθεται λοιπόν εκεί μέσα και περνάει
τη μία νύχτα μετά την άλλη

επί εκατό νύχτες το χρόνο

οχτώ ώρες κάθε νύχτα

εκτελώντας την εισαγωγή του Dark Side
of the Moon.

Διακρίνω άσπρες τρίχες, επομένως θα ξέρετε
το άλμπουμ στο οποίο αναφέρομαι.

Που όπως θα θυμάστε ξεκινάει

με εκείνο το βαρύ μπουμ, μπουμ, μπουμ

Είναι ένας παλμός από καρδιά.

Αυτός είναι και ο ήχος που κάνει το Κάκαπο.

Αλλά είναι τόσο, τόσο βαθύς

που τον νιώθεις περισσότερο σαν δόνηση
στο βάθος του στομαχιού σου.

Μόλις που καταφέρνεις να συντονίσεις
την ακοή σου σε αυτόν.

Εγώ βέβαια δεν έτυχε να το ακούσω

αλλά όσοι τον ακούν, λένε πως είναι ένας
απόκοσμος ήχος

γιατί δεν τον ακούς ακριβώς,
περισσότερο τον νιώθεις

Είναι ένας ήχος μπάσος.

Ένας πάρα πολύ βαθύς, μπάσος ήχος

λίγο κάτω από το όριο της ακοής μας.

Ο μπάσος ήχος τώρα έχει δύο σημαντικά
χαρακτηριστικά.

Το ένα είναι ότι αυτές οι πολύ μακρές
κυματομορφές

αυτά τα μακρά κύματα ήχου ταξιδεύουν
μεγάλες αποστάσεις

και γεμίζουν τις μεγάλες κοιλάδες της
Νότιας Νήσου της Νέας Ζηλανδίας.

Καλό είναι αυτό. Είναι καλό.

Όμως. Υπάρχει κι άλλο ένα χαρακτηριστικό
που έχει ο μπάσος ήχος

που μπορεί να το γνωρίζετε

αν έχετε αυτά τα στερεοφωνικά ηχεία,
ξέρετε.

όπου έχεις δύο μικρά ηχεία που σου δίνουν
τα πρίμα

και πρέπει να τα τοποθετήσεις πολύ
προσεκτικά μέσα στο δωμάτιο

καθώς αυτά θα ορίσουν τη στερεοφωνική
εικόνα.

Και μετά έχεις αυτό που λένε subwoofer

που είναι το κουτί των μπάσων, και το
οποίο θα παραγάγει

μόνο τον μπάσο ήχο. Και μπορείς να το
βάλεις όπου θες μέσα στο δωμάτιο.

Μπορείς να το βάλεις και πίσω από τον
καναπέ αν θες

γιατί το άλλο χαρακτηριστικό του μπάσου ήχου

- και θυμηθείτε ότι μιλάμε για το ερωτικό
κάλεσμα του αρσενικού Κάκαπο -

είναι ότι δεν μπορείς να καταλάβεις από
πού βγαίνει!

Φανταστείτε λοιπόν

αυτό το αρσενικό Κάκαπο να κάθεται
εκεί πάνω

και να κάνει συνεχώς αυτόν τον βόμβο
τον οποίο

αν υπάρχει κάποιο θηλυκό πουθενά εκεί έξω
- που μάλλον δεν υπάρχει -

και αν της αρέσει αυτός ο βόμβος
- που μάλλον όχι -

είναι αδύνατον να βρει αυτόν που
τον παράγει!

Αλλά ας υποθέσουμε ότι μπορεί.

Ότι βρίσκεται κάπου εκεί έξω
- που μάλλον δε βρίσκεται -

και ότι της αρέσει αυτός ο ήχος
- που μάλλον όχι -

ότι θα μπορέσει να τον βρει
- που μάλλον δε μπορεί -

θα δεχτεί τότε να ζευγαρώσει μόνο αν το
δέντρο Ποδοκαρπίδα έχει βγάλει φρούτα.

Τώρα βέβαια όλοι έχουμε κάνει
τέτοιου είδους σχέσεις,..

Αλλά ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι
ξεπερνάνε όλα αυτά τα εμπόδια

αν υποθέσουμε ότι κατορθώνει να τον βρει

τότε θα γεννάει από ένα αυγό κάθε δύο ή
τρία χρόνια

το οποίο θα το τρώει αμέσως κάποιο
κουνάβι ή ποντίκι.

Και σε κάνει να σκέφτεσαι, εντάξει

- πριν προσπαθήσουμε να τα σώσουμε
και να τα διατηρήσουμε -

πώς στο καλό κατάφερε να επιβιώσει
τόσον καιρό!

Και η απάντηση είναι τρομερά ενδιαφέρουσα,
και είναι η εξής:

Μας φαίνεται τόσο παράλογη αυτή η
συμπεριφορά

επειδή το περιβάλλον του έχει αλλάξει
με ένα συγκεκριμένο και δραματικό τρόπο

που εμάς μας είναι εντελώς αόρατος.

Και η συμπεριφορά του βρίσκεται σε πλήρη
αρμονία με το περιβάλλον στο οποίο εξελίχθηκε

και σε απόλυτη δυσαρμονία με το περιβάλλον
στο οποίο τώρα έχει βρεθεί.

Διότι σ' ένα περιβάλλον όπου τίποτα δεν
προσπαθεί να σε κυνηγήσει

δεν θέλεις να αναπαράγεσαι πολύ γρήγορα.

Μπορείς να φτιάξεις τη γραφική παράσταση
και στον υπολογιστή.

Δηλαδή αν θεωρήσεις ένα δεδομένο ρυθμό
αναπαραγωγής

και τη δυνατότητα ενός περιβάλλοντος

να συντηρήσει ένα δεδομένο πληθυσμό

και ξεκινήσεις π.χ. με ένα σχετικά μικρό
ρυθμό αναπαραγωγής

και το σχεδιάσεις για μια σειρά γενεών

θα δεις ότι ο πληθυσμός ολοένα ανεβαίνει

και μετά σταθεροποιείται σχετικά
σε μια ωραία ευθεία.

Ανέβασε λίγο το ρυθμό αναπαραγωγής

και η γραμμή ανεβαίνει λίγο ψηλότερα

και μετά μάλλον ηρεμεί κάπως και
εξισορροπείται.

Ανέβασε λίγο ακόμα το ρυθμό αναπαραγωγής

και η γραμμή ανεβαίνει, φτάνει πολύ ψηλά.

Μετά πέφτει, φτάνει πολύ χαμηλά

μετά ανεβαίνει πολύ ψηλά, και καταλήγει σε μια
ταλαντευόμενη ημιτονοειδή καμπύλη.

Πείραξέ τον λίγο ακόμα και αρχίζει να ταλαντώνεται
ανάμεσα σε τέσσερις διαφορετικές τιμές.

Πείραξέ τον κι άλλο, κι άλλο

και ξαφνικά καταλήγεις σ' αυτήν την τρομερά
μοδάτη κατάσταση που ονομάζεται χάος.

Όπου ο πληθυσμός του ζώου ταλαντώνεται
βίαια από τον ένα χρόνο στον επόμενο.

ώσπου κάποια στιγμή κολλάει στο μηδέν

εξαιτίας δηλαδή όλων των φοβερών
μαθηματικών στην κατάσταση.

Και όταν κολλήσει στο μηδέν, κατά κάποιον
τρόπο δεν υπάρχει πια γυρισμός.

Έτσι, επειδή η φύση τείνει να είναι
πολύ καλή οικονόμος

και δεν πρόκειται να σπαταλήσει ενέργεια
και πόρους

για κάτι που δεν έχει ωφέλεια

ο ρυθμός αναπαραγωγής ενός ζώου
σε ένα περιβάλλον χωρίς αρπακτικά

θα αυτορυθμιστεί στο κατάλληλο
αναπαραγωγικό επίπεδο.

Αν λοιπόν δεν υπάρχει τίποτα που
να προσπαθεί ιδιαίτερα να σε φάει

τότε αυτός ο ρυθμός αναπαραγωγής
θα είναι πολύ χαμηλός.

Αυτός είναι και ο ρυθμός που το Κάκαπο
αναπαραγόταν

και συνεχίζει να αναπαράγεται παρά το
γεγονός ότι κυνηγιέται.

διότι δεν ξέρει να κάνει κάτι άλλο.

Γιατί τίποτε δεν το έχει μάθει να κάνει κάτι
διαφορετικό στην πορεία του.

Γιατί η αλλαγή συνέβη τόσο απότομα

που δεν υπάρχει κάποια ήπια ανηφόρα

δεν υπάρχει μια σταδιακή
άνοδος της εξελικτικής πίεσης

του παράγοντα δηλαδή που επιφέρει
την αλλαγή.

Αν συμβεί μια απότομη, δραματική αλλαγή

δεν υπάρχει πουθενά να πας και
επέρχεται η καταστροφή.

Επομένως, αν μου επιτρέπετε ακόμα μία
προσωποποίηση

Αυτό που πρέπει να συνέβη είναι ότι το ζώο

αντιμετωπίζοντας ξαφνικά πληθυσμιακή
κρίση, σκέφτηκε

«Πω, πω ας κάνω, ας κάνω

αυτό που κάνω εξαιρετικά καλά,
να κάνω αυτό που κάνω

δηλαδή να αναπαράγομαι πολύ, πολύ αργά!»

Και ο πληθυσμός του πέφτει.

«Πω, πω πρέπει να το κάνω καλά
αυτό που κάνω

και να αναπαραχθώ πολύ, πολύ, πολύ,
πολύ αργά!»

Εμάς μας φαίνεται παράλογο μεν, επειδή μπορούμε
να έχουμε πληρέστερη εικόνα από εκείνα

Όμως, αν αυτή τη συμπεριφοράς έχεις
εξελιχθεί επιτυχώς να εφαρμόζεις

οποιαδήποτε άλλη θα ήταν ενάντια στη
φύση του Κάκαπο.

Θα ήταν κάτι ξε-Κάκαπο.

Και δεν έχει κανέναν να του μάθει να κάνει
οτιδήποτε πέρα από ό,τι ανέκαθεν έκανε.

Να ακολουθεί την επιτυχημένη του στρατηγική.

Κι επειδή οι καιροί έχουν αλλάξει

αυτή δεν είναι πλέον επιτυχημένη και το
ζώο έχει τρομερό πρόβλημα.

Υπάρχει άλλο ένα ζώο που πήγαμε να βρούμε

που έχει ακόμα σοβαρότερο πρόβλημα τώρα

και είναι το Μπάιτζι, το Δελφίνι του
Ποταμού Γιανγκτσέ

που είναι ένα σχεδόν τυφλό ποταμίσιο
δελφίνι.

Ο λόγος που είναι σχεδόν τυφλό

είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα να δεις
μέσα στον ποταμό Γιανγκτσέ.

Πολλές χιλιάδες χρόνια αγροτικής καλλιέργειας

στις ακτές του ποταμού Γιανγκτσέ

έκαναν τον ποταμό εντελώς θολό

γεμίζοντάς τον με πολλή λάσπη και ιλύ

μια λέξη που δεν ήξερα τη σημασία της

ώσπου είδα τον ποταμό Γιανγκτσέ

όπου βασικά δεν φαίνεται τίποτα.

Κι έτσι αυτά τα ζώα, αυτά τα δελφίνια,
όπως έλεγα

εγκατέλειψαν σταδιακά τη χρήση της όρασης.

Βέβαια, όπως όλοι ξέρουμε, τα θαλάσσια
θηλαστικά έχουν κι εκείνη την ικανότητα

την οποία μπορούν να αναπτύξουν,
δηλαδή τη χρήση του ήχου.

Κι έτσι τα δελφίνια του Γιανγκτσέ, με την
πάροδο χιλιάδων χρόνων

όσο η όρασή τους χειροτέρευε

τόσο η ικανότητα χρήσης σόναρ βελτιωνόταν

γινόταν ισχυρότερη και πιο περίπλοκη.

Και είναι πολύ ενδιαφέρον, μπορείτε να
παρακολουθήσετε αν θέλετε

την ανάπτυξη του εμβρύου του Μπάιτζι

και θα δείτε - ίσως να γνωρίζετε ότι

υπάρχει μία δόση αλήθειας στη θεωρία ότι

η ανάπτυξη του εμβρύου συνοψίζει τα στάδια

της εξελικτικής ανάπτυξης ενός ζώου.

Και θα δείτε ότι ακριβώς στην αρχή της
ανάπτυξης του εμβρύου

τα μάτια του βρίσκονται στην κανονική
τους θέση για δελφίνι

που είναι σχετικά χαμηλά προς τις πλευρές
του κεφαλιού

και σταδιακά, από γενιά σε γενιά

τα μάτια του σαν να μετανάστευσαν
προς την κορυφή του κεφαλιού

και το βλέπεις αυτό να συμβαίνει
καθώς το έμβρυο αναπτύσσεται.

Γιατί σταδιακά, από γενιά σε γενιά

το φως αρχίζει να φθάνει μόνο από ψηλά

και δεν υπάρχει διαχεόμενο φως

και καθώς σιγά, σιγά χάνεται και αυτό, τα
μάτια σταδιακά ατροφούν.

και στη θέση τους δραστηριοποιείται
η ικανότητα σόναρ.

Και αυτά τα ζώα ανέπτυξαν απίστευτα
ευαίσθητες

και απίστευτα ακριβείς ικανότητες πλοήγησης

στο νερό με χρήση μόνο σόναρ.

Όλα ωραία και καλά.

Μέχρι τον 20ο αιώνα οπότε ο άνθρωπος
εφευρίσκει τη μηχανή ντήζελ.

Και ξαφνικά επικρατεί κόλαση κάτω
από την επιφάνεια του Γιανγκτσέ

γιατί ξαφνικά γέμισε θόρυβο.

Κι έτσι, ξαφνικά αυτά τα ζώα βρίσκονται
παγιδευμένα από κάτι

που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει.

Ότι το μοναδικό τους στήριγμα

έχει τώρα εξουδετερωθεί εντελώς

από την ηχορύπανση που ρίξαμε στους
ωκεανούς.

Κι έτσι, ξαφνικά, αυτά τα ζώα

που ήταν κάποτε τόσο ικανά

στο να βρίσκουνε το δρόμο τους

άρχισαν να συγκρούονται με αντικείμενα,
με βάρκες

με προπέλες πλοίων

να παγιδεύονται στα δίχτυα των ψαράδων κλπ.

γιατί βασικά διαλύσαμε και αυτήν την
αίσθησή τους.

Και είναι πολύ παράξενο συναίσθημα

καθόμουν θυμάμαι σε μια βάρκα στον ποταμό
Γιανγκτσέ και κοίταζα

δηλαδή προσπαθούσα να κοιτάξω

- δε μπορούσες να δεις μέσα λόγω της ιλύς,
το θυμάστε -

συνειδητοποιώντας ότι όλος αυτός ο θόρυβος
εκεί μέσα σημαίνει ότι...

είναι πολύ παράξενο σκεφτόμουν

μπορεί να υπήρχε κάποιο δελφίνι εκεί
κοντά μου

- δεν το ήξερα, ως εκείνη την ώρα, δέκα
χρόνια πριν

είχαν απομείνει μόνο 200

σε μια υδάτινη έκταση μήκους πάνω από
320 χιλιόμετρα

κι έτσι δεν είχες ιδέα αν ήταν
κοντά σου κανένα -

αλλά είναι παράξενο, γιατί σκέφτεσαι ότι
αν εσύ και ένας άλλος

ένα άλλο πλάσμα, βρίσκεστε ουσιαστικά στον
ίδιο κόσμο

τότε θα πρέπει να αισθάνεστε κάπως
παρόμοια.

Όμως ένα από τα πράγματα που αρχίζεις να
συνειδητοποιείς όταν βλέπεις διάφορα ζώα

είναι ότι λόγω της εξελικτικής τους ιστορίας

και λόγω των μορφών στις οποίες
εξελίχθηκαν

και των τρόπων που ανέπτυξαν για να
αντιλαμβάνονται τον κόσμο

μπορεί να κατοικούν στον ίδιο κόσμο

αλλά σε ένα εντελώς διαφορετικό σύμπαν.

Ένα εντελώς διαφορετικό σύμπαν διότι
δημιουργείς

το σύμπαν σου ανάλογα με το πώς χειρίζεσαι
τα δεδομένα των αισθήσεών σου.

Συνειδητοποιείς λοιπόν ότι εσύ είσαι εδώ,
το δελφίνι εκεί. Εσύ είσαι άνετα, ενώ το

δελφίνι μπορεί να βιώνει μια κόλαση.

Αλλά δεν έχει τρόπο να σου το μεταδώσει αυτό

διότι έχουμε περίπου αναλάβει εμείς
τον έλεγχο

και δεν υπάρχει ας πούμε τρόπος να
ενημερωθεί η διοίκηση

ότι υπάρχει πρόβλημα.

Έτσι, μου κίνησε ξαφνικά το ενδιαφέρον
να μάθω τι ακριβώς ακούγεται

μέσα στον ποταμό Γιανγκτσέ.

Είχαμε πάει να μαγνητοφωνήσουμε και κάποια
προγράμματα για το ραδιόφωνο

του BBC όσο ήμασταν εκεί, κι έτσι εκτός
από το Mark Carwardine

το ζωολόγο, είχαμε επίσης μαζί κι έναν
ηχολήπτη του BBC.

Του είπα λοιπόν

«Μπορούμε μήπως να ρίξουμε ένα μικρόφωνο
μέσα στο Γιανγκτσέ

για να δούμε τι ακούγεται μέσα στον ποταμό;».

Και μου απαντάει

«Μακάρι να μου το 'χες πει όσο ήμασταν
στο Λονδίνο».

Λέω, «Γιατί;».

Μου λέει, «Γιατί θα μπορούσα να είχα χρεωθεί

ένα αδιάβροχο μικρόφωνο, αλλά ξέρεις

δεν ανέφερες τίποτε για υποβρύχια ηχογράφηση».

Λέω, «Όχι, όντως. Μπορούμε μήπως να
κάνουμε κάτι;».

Λέει, «Κοίτα, υπάρχει μία τεχνική

που μας μαθαίνουν στο BBC για υποβρύχια
ηχογράφηση σε έκτακτες περιστάσεις.

Έχει κανείς σας μαζί του προφυλακτικά;»

Εμείς δεν είχαμε. Δεν ήταν τέτοιου είδους
το ταξίδι.

Αποφασίσαμε όμως να πάμε να
αγοράσουμε μερικά.

Κι έτσι βγήκαμε στους δρόμους της Σαγγάης
προσπαθώντας να αγοράσουμε προφυλακτικά.

Θέλω λοιπόν να σας διαβάσω ένα μικρό
κείμενο σχετικά.

Το «Μαγαζί της Φιλίας» φαινόταν καλό μέρος
για να αγοράσεις προφυλακτικά.

αλλά είχαμε μια κάποια δυσκολία να τους
περιγράψουμε την ιδέα.

Πηγαίναμε από τον έναν πάγκο στον άλλον
μέσα στο μεγάλο πολυκατάστημα

που αποτελείται από πολλά ξεχωριστά
περίπτερα

μαγαζιά και πάγκους, αλλά κανένας δεν
κατάφερνε να μας εξυπηρετήσει.

Ξεκινήσαμε από τους πάγκους που φαινόταν
να πουλάνε φάρμακα

αλλά δε σταθήκαμε τυχεροί.

Όταν πια φτάσαμε σ' εκείνους

που πουλούσαν βιβλιοστάτες και
ξυλάκια φαγητού

καταλάβαμε ότι το παιχνίδι
ήταν χαμένο.

Τουλάχιστον όμως βρήκαμε μια
νεαρή πωλήτρια που ήξερε αγγλικά.

Προσπαθήσαμε να της εξηγήσουμε τι ακριβώς
θέλαμε

πολύ γρήγορα όμως έφτασε στο όριο του
λεξιλογίου της.

Έβγαλα λοιπόν το σημειωματάριό μου και
ζωγράφισα προσεκτικά ένα προφυλακτικό

μαζί με το επιπλέον μπαλονάκι στην άκρη.

Εκείνη συνοφρυώθηκε, αλλά και πάλι δεν
το 'πιασε.

Μας έφερε ένα ξύλινο κουτάλι

ένα κερί, κάτι που έμοιαζε με χαρτοκόπτη
και, προς έκπληξή μας

μια μικρή πορσελάνινη μινιατούρα του
Πύργου του Άιφελ.

ώσπου τελικά περιέπεσε σε μία στάση
ηττοπάθειας.

Μαζεύτηκαν γύρω μας κι άλλες πωλήτριες
από το περίπτερο

όλες όμως νικήθηκαν από τη ζωγραφιά μας.

Ώσπου τελικά βρήκα το κουράγιο να εκτελέσω
μία περίτεχνη μιμησούλα

κι επιτέλους, είδαμε το φως.

«Α!», είπε η πρώτη κοπέλα, ξαφνικά όλο
χαμόγελα. «Α, ναι!».

Μας χαμογελούσαν όλες κατευχαριστημένες
καθώς έπιαναν το νόημα.

«Καταλάβατε;», ρώτησα.

«Ναι, ναι, κατάλαβα».

«Έχετε;»

«Όχι», είπε. «Δεν έχει».

«Α...».

«Όμως, όμως, όμως!»

«Ναι;»

«Σου λέω πού να πας. ΟΚ;»

«Ευχαριστώ, ευχαριστώ πάρα πολύ. Ναι.»

«Να πας οδός Ναντζίνγκ 616, ΟΚ;
Έχουν εκεί.

Ζήτα «ράμπεροβερ». ΟΚ;»

«Ράμπεροβερ;»

«Ράμπεροβερ. Ζήτα. Έχουν. ΟΚ. Καλημέρα.»

Γέλασε χαρούμενη με το χέρι να κρύβει
το στόμα.

Τις ευχαριστήσαμε ξανά εγκάρδια και
φύγαμε με πολλές χαιρετούρες και χαμόγελα.

Τα νέα φαίνεται μεταδόθηκαν πολύ γρήγορα
σε όλο το μαγαζί

και όλοι μας χαιρετούσαν.

Έμοιαζαν κατευχαριστημένοι που τους
ρωτήσαμε.

Όταν φτάσαμε στο 616 της οδού Ναντζίνγκ
όπου βρήκαμε

ένα μικρότερο πολυκατάστημα και όχι
οίκος ανοχής

όπως μισο-περιμέναμε

ο τρόπος που προφέραμε το ράμπεροβερ
δεν έφερε τα αναμενόμενα

και προκάλεσε άλλο ένα κύμα αμήχανης
ακατανοησίας.

Αυτή τη φορά πέρασα κατευθείαν στη μίμηση, που
τόσο καλά είχε λειτουργήσει προηγουμένως

και πετύχαμε αμέσως διάνα.

Η πωλήτρια, μια λίγο πιο μεσόκοπη κυρία
με σοβαρή κόμμωση

τράβηξε γραμμή προς μια συρταριέρα

έφερε πίσω ένα πακέτο και το απίθωσε

θριαμβευτικά στον πάγκο μπροστά μας.

Θρίαμβος, σκεφτήκαμε, ανοίξαμε το πακέτο

και είδαμε ότι περιείχε μια δεσμίδα χάπια.

«Σωστή ιδέα», είπε αναστενάζοντας
ο Μαρκ. «Λάθος μέθοδος.»

Γρήγορα πελαγώσαμε και πάλι

καθώς προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε στην
ελαφρώς θιγμένη τώρα κυρία

ότι δεν ήταν ακριβώς αυτό που ζητούσαμε.

Εντωμεταξύ, ένα πλήθος περίπου 15
περίεργων είχε μαζευτεί γύρω μας

μερικοί από τους οποίους, ήμουν σίγουρος

ότι μας είχαν ακολουθήσει από το «Μαγαζί
της Φιλίας».

Ένα από τα πράγματα που γρήγορα
ανακαλύπτεις στην Κίνα

είναι ότι βρισκόμαστε όλοι στο ζωολογικό κήπο.

Αν σταθείς ακίνητος για ένα λεπτό

ο κόσμος μαζεύεται γύρω σου και σε κοιτάζει.

Αυτό που σε αγχώνει είναι ότι δεν σε
κοιτάνε έντονα ή με απορία.

Στέκονται εκεί, συχνά ακριβώς μπροστά σου

και σε κοιτούν με βλέμμα κενό, σαν καμία
διαφήμιση σκυλοτροφής.

Τελικά ένας χλωμός νεαρός με γυαλιά

διέσχισε το πλήθος και είπε ότι μιλούσε λίγα
αγγλικά και αν μπορούσε να βοηθήσει.

Τον ευχαριστήσαμε και είπαμε, ναι, θέλαμε
να αγοράσουμε μερικά προφυλακτικά

μερικά ράμπεροβερ κι ότι θα ήμασταν
ευγνώμονες αν τους το εξηγούσε.

Φάνηκε απορημένος

σήκωσε το απορριφθέν πακέτο από
τον πάγκο

μπροστά από τη θιγμένη πωλήτρια και είπε

«Δεν θέλει ράμπεροβερ. Αυτό καλύτερο.»

«Όχι», είπε ο Μαρκ.

«Θέλουμε οπωσδήποτε ράμπεροβερ. Όχι χάπια.»

«Γιατί θέλει ράμπεροβερ. Χάπι καλύτερο.»

«Εξήγα του εσύ», είπε ο Μαρκ.

«Είναι για να ηχογραφήσουμε δελφίνια», είπα.

«Η μάλλον όχι τα ίδια τα δελφίνια.

Θέλουμε να ηχογραφήσουμε το θόρυβο
μέσα στο Γιανγκτσέ που...

πρέπει να μπει πάνω στο μικρόφωνο και...»

«Ε, πες του τέλος πάντων ότι θες να ***
κάποιον»

είπε ο ηχολήπτης.

«Και δεν μπορείς να περιμένεις.»

Ο νεαρός όμως ήδη πισωπατούσε
αμήχανα για να απομακρυνθεί

συνειδητοποιώντας ξαφνικά ότι
ήμασταν επικίνδυνοι τρελοί

που μόνο να γελάς και να τους
αποφεύγεις πρέπει.

Είπε βιαστικά δυο λόγια στην πωλήτρια

κι απομακρύνθηκε μέσα το πλήθος.

Η πωλήτρια ανασήκωσε τους ώμους,
μάζεψε τα χάπια

άνοιξε ένα άλλο συρτάρι κι έβγαλε
ένα πακέτο προφυλακτικά.

Αγοράσαμε εννιά, για σιγουριά.

Έτσι, δυο μέρες αργότερα

στεκόμασταν στις όχθες του Γιανγκτσέ

μια καταθλιπτική, γκρίζα μέρα με ψιλόβροχο.

Βάλαμε το μικρόφωνο μέσα σ' αυτό το
μικρό ροζέ πράγμα

και το ρίξαμε στο νερό.

Δε συνηθίζω να κάνω μιμήσεις,

αλλά θα μιμηθώ για σας

το πώς ακούγεται κάτω από την επιφάνεια
του ποταμού Γιανγκτσέ.

Είναι κάπως έτσι:

Ο ποταμός Γιανγκτσέ κυρίες και κύριοι.

Ξαφνικά κατάλαβα τι φοβερό πλήγμα

είχαμε καταφέρει σ' εκείνα τα δύσμοιρα ζώα

που ζούσαν σ' έναν κόσμο υπερευαισθησίας
ήχου και ακοής.

Αυτός ήταν λοιπόν ο λόγος που τα ζώα
αυτά απειλούνταν πλέον σοβαρότατα

διότι έχοντάς τους στερήσει ήδη έναν
τρόπο ζωής

τώρα τους στερούσαμε και δεύτερο.

Το πρόβλημα είναι ότι πρόκειται να
τους στερήσουμε και τρίτο.

Είπα πως όταν ήμουν εκεί, δέκα χρόνια πριν

είχαν απομείνει 200.

Σήμερα απομένουν 20.

Και καθώς οι Κινέζοι χτίζουν αυτά τα
γιγάντια φράγματα

για να φράξουν τον Γιανγκτσέ σε μια

από τις ομορφότερες και πιο
φαντασμαγορικές τοποθεσίες του κόσμου

στα Τρία Φαράγγια, και τον φράζουν εκεί

πράγμα που σημαίνει ότι τότε το δελφίνι του
Γιανγκτσέ σίγουρα θα εξαφανιστεί.

Και είναι τρομερά θλιβερό.

Το παράξενο με τα φράγματα

είναι ότι χτίζουμε συνεχώς καινούρια

και κανένα δε φαίνεται ποτέ να χρησιμεύει.

Δεν αληθεύει πλήρως αυτό

γιατί υπάρχουν δυστυχώς

στην ιστορία των φραγμάτων

δύο που πέτυχαν. Το ένα είναι το Χούβερ

και το άλλο είναι πάνω στη βορειοδυτική
ακτή του Ειρηνικού, το Coulee.

Όλα τα άλλα έχουν αποτύχει.

Και για κάποιο λόγο δεν καταφέρνουμε
να σταματήσουμε.

Όλο λέμε ας χτίσουμε άλλο ένα.

Νομίζω πρέπει να 'χουμε τίποτε
γονίδια κάστορα κάπου μέσα μας.

Όπως έλεγα όμως, το λυπηρό είναι ότι
το δελφίνι του ποταμού Γιανγκτσέ

οδεύει σίγουρα και πέραν πάσης αμφιβολίας
προς τον αφανισμό.

Και μου φαίνεται πολύ παράδοξο

ότι ζούμε σήμερα σε μια εκπληκτική εποχή

μια εκπληκτική αναγέννηση

διότι φθάσαμε στο σημείο

όπου ξαφνικά καταλαβαίνουμε την αξία
της πληροφορίας

όσο ποτέ στο παρελθόν.

Ονομάζουμε την εποχή μας εποχή
της πληροφορίας.

Και ανακαλύψαμε ότι η πληροφορία είναι

ο πολυτιμότερός μας πόρος.

Και, όπως όλοι θα ξέρετε, μόλις ξοδέψαμε
δισεκατομμύρια δολλάρια

και πολύ σωστά, στην προσπάθεια να
κατανοήσουμε το ανθρώπινο γονιδίωμα

κι αυτό αφορά μόνο ένα είδος, μόνο εμάς.

Κι έχουμε κατανοήσει και συνειδητοποιήσει

πόσο απίστευτα πολύτιμη είναι
αυτή η πληροφορία.

Ποτέ πριν δεν είχαμε καταλάβει

πώς περίπου λειτουργούσε το όλο πράγμα

γιατί παλιά...

ας το θέσω κάπως αλλιώς.

Στο παρελθόν, κάναμε επιστημονική έρευνα

αποσυνθέτοντας πράγματα

για να δούμε πώς λειτουργούν.

Πράγμα που οδήγησε σε εκπληκτικές
ανακαλύψεις

εκπληκτικά άλματα στην κατανόηση

Αλλά το πρόβλημα με το να αποσυνθέτεις
πράγματα για να δεις πώς λειτουργούν

είναι ότι, παρόλο που σε κατεβάζει στο επίπεδο

των θεμελιωδών αρχών, των θεμελιωδών
δυνάμεων που δρουν

εξακολουθούμε να μην κατανοούμε
το πώς πραγματικά λειτουργούν

μέχρι να τις δούμε να δρουν.

Ένα από τα πράγματα που προήλθαν

από την κατανόηση αυτών των θεμελιωδών
αρχών

είναι ότι καταφέραμε να εφεύρουμε αυτό
το πράγμα που λέγεται υπολογιστής.

Και το σπουδαίο με τον υπολογιστή είναι ότι

αντίθετα με κάθε προηγούμενο εργαλείο ανάλυσης

- και είναι λίγο...

είναι παράξενο πόσα από αυτά
έχουνε σχέση με το γυαλί.

Όταν βρήκαμε για πρώτη φορά γυαλί,
το οποίο είναι μια μορφή άμμου

και εφηύραμε φακούς και κοιτάξαμε
τον ουρανό

κι έτσι ανακαλύψαμε τα θεμελιώδη...

Μελετώντας τον ουρανό

αρχίσαμε να ανακαλύπτουμε θεμελιώδη
στοιχεία για τη βαρύτητα

κι ανακαλύψαμε επίσης - με τρόμο - ότι το
σύμπαν μοιάζει να αποτελείται

σχεδόν εξ ολοκλήρου από τίποτα.

Το επόμενο που κάναμε με το γυαλί
ήταν να το βάλουμε σε μικροσκόπια

και κοιτάξαμε προς τα κάτω, μέσα σ' αυτόν
τον πολύ, πολύ, πολύ στέρεο κόσμο γύρω μας

και είδαμε τα στοιχειώδη σωματίδια που
βρίσκονται εκεί, τα άτομα

που απαρτίζονται από πρωτόνια και νετρόνια
με ηλεκτρόνια να περιστρέφονται γύρω τους.

οπότε επίσης ανακαλύψαμε - με τρόμο - ότι
και εκείνα

φαίνεται να αποτελούνται σχεδόν
εξολοκλήρου από τίποτα.

Και ότι ακόμη κι όταν βρεις κάτι

προκύπτει τελικά ότι ούτε αυτό
βρίσκεται πραγματικά εκεί

δεν υπάρχει τίποτα εκεί

παρά μόνο η πιθανότητα ότι μπορεί κάτι
να υπάρχει εκεί.

Για κάποιο λόγο, δε νιώθεις ότι
είναι το ίδιο αληθινό με αυτό.

Έτσι λοιπόν, το επόμενο πράγμα που
φτιάξαμε με την άμμο ήταν η σιλικόνη

καθώς δημιουργούσαμε τον υπολογιστή.

Κι αυτό μας επέτρεψε επιτέλους να
αρχίσουμε να συνθέτουμε πράγματα

για να δούμε πώς λειτουργούν.

Μας επιτρέπει να βλέπουμε διαδικασίες
εν δράσει

Κι αρχίζουμε να βλέπουμε το πώς πάρα
πολύ απλά πράγματα οδηγούν αναπόφευκτα

- μέσα από απανωτές επαναλήψεις -

στην εμφάνιση και την ωρίμανση απίθανα
περίπλοκων διαδικασιών.

Και κατά τη γνώμη μου, ένα από τα πιο
εκπληκτικά πράγματα στην εποχή μας

- θέλω να πω, όσοι ζούσαμε τότε
θα θυμόμαστε τότε

που είδαμε τον πρώτο άνθρωπο να περπατάει
στο Φεγγάρι -

αλλά εγώ νομίζω ότι το πιο συναρπαστικό
και εκπληκτικό πράγμα

που έχουμε δει στην εποχή μας

είναι ότι μπορούμε να δούμε στις
οθόνες των υπολογιστών

τη διαδικασία κατά την οποία απίστευτα
απλά και πρωτόγονα αντικείμενα

διεργασίες, εντολές, όταν επαναλαμβάνονται
πάρα, πάρα πολλές φορές

πάρα, πάρα πολύ γρήγορα και κατ'
εξακολούθηση με κάθε γενεά εντολών

παράγουν απίστευτα περίπλοκα αποτελέσματα.

Έτσι ώστε μπορούμε ξαφνικά να αρχίσουμε
να δημιουργούμε

μονάχα από στοιχειωδώς απλές και
πρωτόγονες εντολές

μπορούμε να μιμηθούμε τη συμπεριφορά του
ανέμου σε ένα αεροδυναμικό τούνελ.

τις αναταράξεις του ανέμου

να δούμε το πώς μπορεί το φως να παιχνίδιζε
πάνω στο μάτι ενός φανταστικού δεινόσαυρου.

Κι όλα αυτά τα κάνουμε με στοιχειωδώς
απλές εντολές.

Και ως αποτέλεσμα, έχουμε επιτέλους φτάσει

σε μία κατανόηση του τρόπου με τον οποίο
πρωτοεμφανίστηκε η ζωή.

Υπάρχουν βέβαια ένα σωρό πράγματα
που δε γνωρίζουμε για τη ζωή.

Όμως κάθε σχετικός με τη ζωή
επιστήμονας θα σας πει πως

παρόλο που είναι τρομερά πολλά
αυτά που δεν ξέρουμε

δεν υπάρχει πια κάποιο βαθύ μυστήριο.

Δεν υπάρχει πια κάποιο βαθύ μυστήριο

γιατί έχουμε πλέον δει με τα ίδια μας
τα μάτια

τον τρόπο με τον οποίο η απλότητα οδηγεί
στην περιπλοκότητα.

Όταν λέω ότι δεν υπάρχει κάποιο μυστήριο

φανταστείτε λίγο

να παίρναμε έναν ντετέκτιβ από το
19ο αιώνα

να τον βάζαμε μαζί με έναν ντετέκτιβ
από τα τέλη του 20ου αιώνα

και να τους δίναμε αυτό το πρόβλημα:

Ένας ύποπτος ενός εγκλήματος

εθεάθη τη μία μέρα σ' ένα δρόμο

στη μέση του Λονδίνου

και την επομένη

εθεάθη κάπου στην έρημο

στη μέση του Νέου Μεξικού.

Ο ντετέκτιβ του 19ου αιώνα λοιπόν θα έλεγε

«Δεν έχω την παραμικρή ιδέα.

Δηλαδή πρέπει να συνέβη κάποιο
είδος μαγείας.»

Και δεν θα είχε την παραμικρή ιδέα

από πού να ξεκινήσει να εξιχνιάζει

τι έχει συμβεί.

Ο ντετέκτιβ του 20ου αιώνα τώρα

μπορεί να μη μάθει ποτέ αν ο τύπος

πέταξε με British Airways ή με United ή
με American

ή πού νοίκιασε το αμάξι του κι όλα αυτά

μπορεί να μη μάθει ποτέ όλες αυτές
τις λεπτομέρειες

αλλά δεν θα υπάρχει κάποιο θεμελιώδες
μυστήριο σχετικά με το τι συνέβη.

Έτσι δεν υπάρχει πλέον για μας κάποιο
θεμελιώδες μυστήριο σχετικά με τη ζωή.

Είναι όλα μια διεργασία από εντυπωσιακές
εκρήξεις πληροφοριών.

Και είναι οι πληροφορίες αυτές που μας δίνουν

αυτόν τον απίθανα πλούσιο, περίπλοκο κόσμο
στον οποίο ζούμε.

Την ίδια όμως στιγμή που το ανακαλύψαμε αυτό

τον καταστρέφουμε με ένα ρυθμό

που δεν έχει προηγούμενο σε ολόκληρη
την ιστορία

εκτός κι αν συγκριθεί με την εποχή που
μας χτύπησε αστεροειδής.

Υπάρχει λοιπόν μια τραγική ειρωνεία

ότι στο χρονικό σημείο που είμαστε
καλύτερα εξοπλισμένοι να καταλάβουμε

να αξιολογήσουμε και να εκτιμήσουμε
τον πλούτο της ζωής γύρω μας

την καταστρέφουμε με μεγαλύτερη
ταχύτητα από ποτέ.

Και χάνουμε το ένα είδος μετά το άλλο

μέρα με τη μέρα, απλώς και μόνο επειδή

κόβουμε τα δάση για καυσόξυλα.

Κι αυτό είναι τρόπον τινά ένα τρομερό
δικό μας σφάλμα κατανόησης.

Κάνουμε όμως κι ακόμα ένα λάθος, βλέπετε

γιατί κατά κάποιον τρόπο νομίζουμε

ότι για κάποιο βαθύτερο λόγο, όλα
αυτά είναι μια χαρά

επειδή νομίζουμε περίπου ότι όλα αυτά
«ήτανε γραφτό να συμβούν».

Αφήστε με λοιπόν να σας εξηγήσω το πώς
καταλήγουμε σ' αυτήν τη νοοτροπία

Γιατί είναι η ίδια ακριβώς νοοτροπία

στην οποία παγιδεύεται και το Κάκαπο.

Επειδή, αυτό που για το Κάκαπο

υπήρξε μα πολύ επιτυχής στρατηγική

επί γενεές γενεών

για πολλές χιλιάδες χρόνια

ξαφνικά είναι η λάθος στρατηγική

και δεν έχει τρόπο να το ξέρει

γιατί κάνει απλώς ό,τι έκανε
επιτυχώς μέχρι τώρα.

Κι εμείς το ίδιο κάναμε, γιατί είμαστε
δημιουργοί εργαλείων

γιατί παίρνουμε από το περιβάλλον μας

όσα χρειαζόμαστε για να κάνουμε όσα
θέλουμε να κάνουμε

και πάντα είχαμε μεγάλη επιτυχία έτσι...

Να σας πω τι συνέβη.

Είναι περίπου σαν

να πατήσαμε το κουμπί του pause

στην ίδια μας την εξελικτική διαδικασία

γιατί υψώσαμε ένα φράγμα γύρω μας

που αποτελείται - ξέρετε - από την
ιατρική, την εκπαίδευση, τα κτίρια

και όλα όσα μας προστατεύουν

από τις δυσκολίες του φυσικού περιβάλλοντος.

Και είναι η ικανότητά μας να φτιάχνουμε
εργαλεία που μας το επιτρέπει αυτό.

Γενικά τώρα, η κινητήρια δύναμη πίσω από
το διαχωρισμό των ειδών

λειτουργεί όταν μια μικρή ομάδα ζώων

χωρίζεται από το κύριο κοπάδι

λόγω πληθυσμιακής πίεσης, κάποιας
γεωγραφικής διαταραχής ή κάτι παρόμοιο.

Φανταστείτε λοιπόν ένα μικρό κοπάδι
που ξαφνικά βρίσκεται ξεκομμένο

σ' ένα λίγο πιο κρύο περιβάλλον.

Ξέρουμε τότε ότι, με την πάροδο λίγων γενεών

τα γονίδια εκείνα που ευνοούν μια
παχύτερη γούνα

θα βρεθούν στο προσκήνιο

κι αν επιστρέψεις ύστερα από λίγες γενεές

τα ζώα θα έχουν παχύτερη γούνα.

Οι άνθρωποι, επειδή μπορούμε να φτιάχνουμε
εργαλεία

φθάνουμε σ' ένα περιβάλλον που κάνει πολύ
περισσότερο κρύο

και δε χρειάζεται να περιμένουμε να
ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία.

Γιατί βλέπουμε ένα ζώο

που ήδη έχει παχύτερη γούνα

και λέμε: Θα την πάρουμε απ' αυτό.

Κι έτσι πήραμε κατά κάποιον τρόπο τον
έλεγχο του περιβάλλοντός μας

και πολύ ωραία ως εδώ

χρειάζεται όμως να μπορέσουμε να
ξεπεράσουμε αυτήν τη διαδικασία.

Πρέπει να ξεπεράσουμε αυτήν τη θεώρηση
του κόσμου και να υιοθετήσουμε μια ανώτερη

- και να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις
που προκαλούμε.

Φανταστείτε λοιπόν, αν θέλετε, έναν
πρώιμο άνθρωπο

και ας δούμε περίπου πώς ξεκινάει
αυτού του είδους η νοοτροπία.

Στέκεται και παρατηρεί τον κόσμο του,
στο τέλος της ημέρας.

Τον κοιτάζει και σκέφτεται

«Τι θαυμάσιος που είναι αυτός ο κόσμος
που βρίσκομαι.

Πολύ ωραίος.

Να λοιπόν που βρίσκομαι εδώ πέρα, πίσω μου
είναι τα βουνά

και τα βουνά είναι πολύ ωραία

γιατί έχει σπηλιές στα βουνά

όπου βρίσκω καταφύγιο

είτε από τον καιρό είτε από τις αρκούδες

που έρχονται καμιά φορά και μου επιτίθενται.

και βρίσκω καταφύγιο εκεί, πολύ ωραίο αυτό.

Και μπροστά μου είναι το δάσος

και το δάσος είναι γεμάτο καρπούς, μούρα,
και δέντρα

και με τρέφουν, είναι πεντανόστιμα

και με συντηρούν.

Το διασχίζει κι ένα ποταμάκι

που έχει μέσα ψάρια

το νερό είναι υπέροχο και το πίνω το νερό

και όλα είναι φανταστικά.

Να κι ο ξάδερφός μου ο Αγκ.

Ο Αγκ έπιασε ένα μαμούθ. Ζήτω!

Ο Αγκ έπιασε ένα μαμούθ!

Τα μαμούθ είναι φανταστικά!

Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από ένα μαμούθ

γιατί το μαμούθ

βασικά μπορείς να τυλιχτείς με τη
γούνα του μαμούθ

μπορείς να φας το κρέας του μαμούθ

και να χρησιμοποιήσεις τα κόκαλα του
μαμούθ για να πιάσεις κι άλλα μαμούθ!

Αυτός λοιπόν ο κόσμος είναι ένας
φανταστικός κόσμος για μένα.»

Και μέρος της διαδικασίας που μας οδηγεί
να αναλάβουμε τον έλεγχο του κόσμου

τον έλεγχο του περιβάλλοντός μας

ώστε να φτιάξουμε όλα αυτά τα εργαλεία
που το καταφέρνουν

είναι ότι θέτουμε συνεχώς ερωτήματα
στον εαυτό μας.

Έτσι, αυτός ο άνθρωπος αρχίζει να αναρωτιέται.

«Αυτόν τον κόσμο», λέει, «δηλαδή...
ποιος τον έφτιαξε τελικά;»

Σκέφτεται έτσι φυσικά διότι και ο ίδιος
φτιάχνει πράγματα

κι έτσι αναζητάει αυτόν που θα πρέπει
να έχει φτιάξει αυτόν τον κόσμο.

Λέει λοιπόν, «Ποιος άραγε να τον έφτιαξε
αυτόν τον κόσμο;

Θα πρέπει μάλλον να 'ναι κάποιος
κάπως σαν κι εμένα.

Πολύ, πολύ μεγαλύτερος, προφανώς

και οπωσδήποτε αόρατος

πάντως αυτός θα τον έφτιαξε. Γιατί όμως
να τον έφτιαξε;»

Πάντα αναρωτιόμαστε «γιατί»

επειδή πάντα ψάχνουμε για σκοπιμότητα
γύρω μας

γιατί πάντα κάνουμε κάτι έχοντας
κάποιο σκοπό.

Βράζουμε ας πούμε ένα αβγό με σκοπό
να το φάμε.

Κοιτάζουμε λοιπόν τις πέτρες, κοιτάζουμε
τα δέντρα

και αναρωτιόμαστε τι σκοπιμότητα υπάρχει

παρότι δεν υπάρχει σκοπιμότητα.

Σκεφτόμαστε επομένως, τι σκοπό άραγε να
είχε εκείνος που έφτιαξε αυτόν τον κόσμο.

Και αυτό είναι το σημείο που σκέφτεσαι

«Μα εμένα μου ταιριάζει πάρα πολύ.

Ξέρεις, οι σπηλιές, τα δάση

το ποταμάκι, τα μαμούθ.

Πρέπει να τον έφτιαξε για μένα!

Δε χωράει δηλαδή άλλο συμπέρασμα.»

Είναι λίγο σαν μια μπάρα από βροχόνερα
να ξυπνάει ένα πρωί

- το ξέρω ότι κανονικά αυτό δε συμβαίνει

αλλά επιτρέψτε μου, είμαι συγγραφέας
επιστημονικής φαντασίας.

Μια μπάρα ξυπνάει ένα πρωί και σκέφτεται:

«Πολύ ενδιαφέρον αυτός εδώ ο κόσμος
που βρέθηκα.

Μου ταιριάζει άψογα.

Δηλαδή μου ταιριάζει τόσο άψογα

θέλω να πω, πραγματικά μου πάει
τέλεια, ε;

Πρέπει να φτιάχτηκε για να 'χει εμένα μέσα!»

Κι ο ήλιος ανατέλλει, κι εκείνη συνεχίζει
να διηγείται

την ιστορία του πώς αυτή η λακκούβα
φτιάχτηκε για να 'χει εκείνη μέσα.

Κι ο ήλιος ανατέλλει, και η μπάρα όσο
περνάει η ώρα

ολοένα και μικραίνει, μικραίνει, μικραίνει.

και ως τη στιγμή που παύει να υπάρχει

εκείνη εξακολουθεί να νομίζει,
βρίσκεται παγιδευμένη ακόμα στην ιδέα

ότι η λακκούβα φτιάχτηκε για εκείνη.

Και αν νομίζουμε ότι ο κόσμος φτιάχτηκε
για εμάς

θα συνεχίσουμε να τον καταστρέφουμε

όπως τον καταστρέφουμε μέχρι τώρα

γιατί νομίζουμε ότι δεν κάνουμε
τίποτα κακό.

Γίνεται πολλή συζήτηση σήμερα

με αντικρουόμενες απόψεις

σχετικά με το αν υπάρχει ζωή σε
άλλους πλανήτες.

Ο Καρλ Σέιγκαν, όπως ξέρετε

ήταν θερμός υποστηρικτής της ιδέας
ότι πρέπει να υπάρχει.

Τα μαθηματικά μεγέθη και μόνο δείχνουν ότι

καθώς υπάρχουν δισεκατομμύρια επί
δισεκατομμυρίων

- σύμφωνα με τη διάσημη φράση που όμως
δεν έχει ποτέ πει -

κόσμων εκεί έξω

οπότε το πιθανότερο είναι

να υπάρχει και άλλη νοήμων ζωή.

Υπάρχουν επίσης και εκείνοι που
θ' ακούσετε να λένε

ότι αν δεις

τη συγκυρία των συνθηκών εδώ στη Γη

είναι τόσο εξωφρενικά μοναδική

που οι πιθανότητες να υπάρχει κάτι
παρόμοιο εκεί έξω

είναι αμυδρότατες.

Κατά μία έννοια πάντως, δεν έχει σημασία.

Γιατί σκεφτείτε το εξής

- και νομίζω ότι το είπε και ο ίδιος ο
Καρλ Σέιγκαν -

Υπάρχουν δύο πιθανότητες: Είτε υπάρχει ζωή

εκεί έξω σε άλλους πλανήτες

είτε δεν υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες.

Και οι δύο είναι εντελώς καταπληκτικές ιδέες!

Υπάρχει όμως ισχυρή πιθανότητα

να μην υπάρχει εκεί έξω τίποτε παρόμοιο
με μας.

κι εμείς συμπεριφερόμαστε λες και αυτός
εδώ ο πλανήτης

αυτή η εκπληκτική, αυτή η τόσο μα τόσο
εκπληκτική μπαλίτσα ζωής

είναι κάτι που μπορούμε να ρημάζουμε
μ' όποιον τρόπο μας αρέσει.

Και ίσως τελικά να μην μπορούμε.

Ίσως θα 'πρεπε να την προσέχουμε
λίγο καλύτερα.

Όχι για χάρη του κόσμου.

- μιλάμε όλο στόμφο για το πώς θα
σώσουμε τον κόσμο.

Δε χρειάζεται να σώσουμε τον κόσμο.
Ο κόσμος είναι μια χαρά!

Ο κόσμος έχει βιώσει πέντε περιόδους
μαζικού αφανισμού.

65 εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν ένας
κομήτης, όπως φαίνεται, χτύπησε τη Γη

την ίδια στιγμή που συνέβαιναν πελώριες
ηφαιστειακές εκρήξεις στην Ινδία

πράγμα που ξέκανε τους δεινόσαυρους

μαζί με το 90% περίπου της ζωής στον
πλανήτη εκείνη την εποχή.

Γύρνα πίσω άλλα 175 εκατομμύρια χρόνια

στο μεταίχμιο της Πέρμιας με την Τριασσική
περίοδο. Άλλος ένας γιγάντιος

κολοσσιαίος αφανισμός.

Ο κόσμος το 'χει περάσει αυτό πάρα
πολλές φορές στο παρελθόν.

Και αυτό που συνήθως συμβαίνει

αυτό που συμβαίνει πάντα έπειτα
από κάθε μαζικό αφανισμό

είναι ότι δημιουργείται ένας αχανής
χώρος που είναι διαθέσιμος

για να εμφανιστούν ξαφνικά και
να αναπτυχθούν νέες μορφές ζωής.

Όπως ακριβώς η εξαφάνιση των
δεινοσαύρων έκανε χώρο για μας.

Χωρίς εκείνον τον αφανισμό, εμείς
δεν θα βρισκόμασταν εδώ.

Οπότε ο κόσμος είναι μια χαρά.

Δε χρειάζεται να σώσουμε τον κόσμο

Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος και μπορεί
να φροντίσει μόνος του τον εαυτό του.

Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί

είναι εάν ο κόσμος στον οποίον ζούμε

θα μπορέσει να αντέξει εμάς μέσα του.

Αυτό είναι που πρέπει να σκεφτούμε.

Σας ευχαριστώ πολύ κυρίες και κύριοι.