Introduction to interest

Kemi mesuar gjerat qe sigurisht

perbejne konceptet me te nevojshme ne jete,

dhe mund te jene te njohura per ty, por nese nuk jane atehere

shpresojme qe do te ndihmojne per te mos bankrotuar.

Sidoqofte, do te flas per interesin, dhe pastaj

interesin e thjeshte ne raport me interesin e perbere.

Pra, cka eshte interesi?

Ne te gjithe kemi ndegjuar per te.

Normat e interesit, ose interesi ne kredine hipotekare, ose

sa interes fitoj ne kredit kartelen time.

Pra, interesi--nuk e di nese ky eshte definicioni aktual--

ndoshta duhet ta shikoj ne Wikipedia--

eshte esencial per te huazuar para.

Pra, eshte paraja qe ti paguan per te mbajtur para

per nje periudhe te caktuar.

Kjo ndoshta nuk eshte definicioni me i sakte, por

me mire ta parashtroj keshtu.

Themi qe une dua te marr hua $100 nga ty.

Pra, kjo ndodh tani.

Themi qe kjo eshte nje vit nga tani.

Nje vit.

Dhe ky je ti, ndersa ky jam une.

Tani ti m'i jep $100.

Pastaj une i mbaj $100 dhe pas nje viti,

une i kam ketu 100$.

Nese do t'ju kisha kthyer ato $100,

ti nuk do te merrje interes.

Ti vetem do merrje parate tuaja mbrapa.

Nuk do te fitoje interes.

Por, nese do thoje qe do t'i jap $100 tani nese

ti me kthen &100 pas nje viti.

Nese kete situate, sa para te kam dhene per te mbajtur

ate shume prej $100 per nje vit?

Pra, po ju paguaj $10 me shume, apo jo?

Marr hua $100, dhe kthej $10 tjere me shume.

Pra, keto $10 shtese jane ne fakt

komisioni qe paguaj per t'i mbajtur ato para dhe

pavaresisht se cka deshiroja me parate, dhe ndoshta t'i ruaj

ato, ndoshta te investoj m to, bej cfare te dua per nje vit.

Dhe ato $10 jane ne fakt interesi.

Menyra qe shpesh kalkulohet eshte perqindja

e shumes origjinale qe eshte huazuar.

Dhe shuma origjinale qe e kam huazuar ne terminologjine bankare

quhet principal.

Pra, ne kete rast komisioni ne parate ose interesi eshte $10.

Nese do te deshiroja ta shpreh ne perqindje, do te thoja

10 mbi principalin--mbi 100-- qe eshte e barabarte me 10%.

Pra, ti do te mendoje keshtu, une po ti huazoj ty $100 nese

ti me paguan 10% interes ne to.

Pra, 10% interes ne $100 eshte $10, qe pas nje viti,

une te paguaj ty $100, plus $10.

Dhe anasjelltas.

Pra, per cfaredo shume parash, ti do te deshiroje te me huazoje

cfaredo shume me interes 10%.

Pra, nese me huazon $1000, interesi

do te ishte 10% ne te, qe eshte $100.

Pra, pas nje viti une ju kam borxh $1000, plus 10% here $1000

qe eshte e barabarte me $1100.

Ne rregull, vetem shtova nje zero.

Ne kete rast $100 do te ishte interesi, por

do te ishte 10%.

Pra, tani do te bejme dallimin ne mes te interesit te thjeshte

dhe ineresit te perbere.

Pra, ne vetem dhame nje shembull goxha te thjeshte ku ti

me huazove para per nje vit me 10% interest, mire?

Themi qe dikush me thote qe norma e interesit

qe aplikon--ose norma e interesit qe aplikojne te njerezit e tjere--

eshte-- te themi 10% interes i mire--10% ne vit.

Themi qe principali qe do ta marr hua

prej ketij personi eshte $100.

Pra, pyetja ime per ty--dhe ndoshta ti do te doje te pritesh

pasi qe une ta parashtroj-- eshte sa kam borxh pas 10 viteve?

Sa kam borxh ne 10 vite?

Pra, jane dy menyra per ta analizuar kete.

Mund te thuash, Ok ne zerro vite-- sikur ti huazoja parate

dhe t'i ktheja menjehere,

do te ishte $100, mire?

Nuk do ta bej kete, do te vazhdoj ti mbaj to

per se paku nje vit.

Keshtu qe pas nje viti, duke u bazuar ne kete shembull,

une mund te shtoj 10% te asaj shume tek $100, dhe une

do te kisha borxh $110.

Pastaj, pas dy viteve, do te shtoja 10%

prej principalit origjinal, mire?

Pra, cdo vit une vetem shtoj $10.

Ne kete rast do te ishte $120, dhe pas tri viteve,

do te ishte $130.

Faktikisht, komisioni im ne vit per te marre hua $100 eshte $10, apo jo?

Sepse gjithmone marr 10% te shumes origjinale.

Pas 10 vitesh--meqe cdo vit do te duhej te paguaj $10 shtese si interes--

pas 10 vitesh une

do te kisha borxh $200.

Mire?

Dhe shuma $200 eshte e barabarte me $100 si principal, plus $100 si interes

meqe une paguaj $10 cdo vit.

The ky nocion qe e shkruajta tani, ky ne fakt

quhet interes i thjeshte.

Ky nenkupton qe ti merr shumen origjinale

qe huazon, normen e interesit, shumen, komisionin qe

paguan cdo vit i cili eshte norma e interesit shumezuar per

shumen fillestare, dhe ti vetem e paguan shtese

ate cdo vit.

Por nese mendon per kete me mire, ti ne te vertete e paguan

nje perqindje gjithnje me te vogel te cilen e ke borxh

gjate atij viti.

Dhe ndoshta kur t'ua pershkruaj interesin e perbere

do te shihni se si kjo merr kuptim.

Pra, kjo eshte nje menyre per te pershkruan 10% interes per cdo vit.

Nje menyre tjeter per ta interpretuar eshte, Ok pra, ne vitin zero shuma eshte $100

te cilen ju e keni huazuar, ose nese ju eshte dhene paraja, ti thua

oh jo jo, nuk i dua ato dhe vetem do ti kthej parate.

Ti do kishe borxh $100.

Pas nje viti, ti do te paguaje

$100 plus 10% interes prej $100, qe eshte $110.

Pra, kjo eshte $100, plus 10% prej $100.

T'i nderrojme ngjyrat, meqe u be monotone.

Mire pra, ti mendon qe kjo ka kuptim per ty.

Dhe kjo eshte kur interesi i thjeshte dhe ai i perbere

fillojne te dallojne.

Ne situaten e fundit, ne vetem vazhduam te shtonim 10%

prej shumes fillestare prej $100.

Ne interesin e perbere tani, ne nuk marrim 10% prej

shumes fillestare.

Ne tani marrim 10% nga kjo shume.

Pra, tani ne marrim $110.

Pra, mund ta shihni kete si principalin tone te ri.

Kjo eshte se sa shume ne ofrojme cdo vit, dhe pastaj

ne do marrim borxh serish ate shume.

Pra, tani ne do te fitojme $110 plus 10% interes here 110.

Pra, ti mund ta thjeshtosh 110, dhe kjo do te jete

e barabarte me 110 here 110.

Ne fakt, 110 here 1.1

Ne fakt mund ta rishkruaj ne kete menyre gjithashtu.

Mund ta rishkruaj si 100 here 1.1 ne katror,

qe eshte e barabarte me $121.

Pastaj, ne vitin e dyte, ky do te jete principali im i ri--ky eshte

$121--ky eshte pra principali i ri.

Dhe tani duhet ta bej per vitin e trete--pra ky ishte viti i dyte.

Pra, do te marr me shume hapesire, pra ky eshte viti i dyte.

Dhe tani ne vitin e trete, do te paguaj $121

qe kam huazuar ne fund te vitit te dyte, plus 10% here shumen

e parave te cilat i kam huazuar gjate vitit, $121.

Pra, kjo eshte e njejta gje--mund te vendosim kllapa perreth

kesaj--pra kjo eshte e njejta gje sikurse 1 here 121 plus 0.1 here

121, pra kjo eshte e njejta gje sikur se 1.1 here 121.

Nje menyre tjeter per ta shikuar kete, eshte e barabarte me

principalin tone fillestar here 1.1 ne fuqine e trete.

Dhe nese vazhdon ta besh kete--dhe ju inkurajoj ta beni,

sepse ne te vertete ju jep nje pasqyre-- ne fund te

vitit te 10-te, ne do te kemi borxh, ose me mire te themi ju do te keni borxh,

harrova kush ka huazuar nga kush--$100 here 1.1 ne fuqine e 10-te.

Dhe me cka eshte kjo e barabarte?

Ta shohim ne databazen time.

Ta selektojme nje qelize te rendomt.

Pra, plus 100 here 1.1 ne fuqine e 10-te.

Pra, $259 dhe disa cente.

Pra, duket si nje diference e parendesishme, por

perfundon duke qene nje diference e madhe.

Kur e perbeva interesin me 10% per 10 vite duke perdorur

interesin e perbere, kisha borxh $259.

Kur e bera kete duke perdorur interesin e thjeshte, kisha borxh vetem $200.

Pra, ato $59 ishin shtese nga sa shume

me kushtoi interesi i perbere.

Eshte duke me ikur koha, prandaj do te bej disa

shembuj tjeter ne videon e radhes, vetem qe ju te keni

nje kuptueshmeri te thelle te interesit te perbere, si funksionojne

eksponentet, dhe cka ne te vertete eshte dallimi.

Shihemi ne videon e radhes.