Η τέχνη της ερώτησης

Δεν χρειάζεται να κάνεις τους ανθρώπους να πληρώσουν για τη μουσική, υποστηρίζει η Αμάντα Πάλμερ.
Επέτρεψέ τους το. Σε μια παθιασμένη ομιλία που ξεκινάει από την εποχή που δούλευε ως καλλιτέχνης του δρόμου (δώστε ένα δολάριο στο καπέλο για τη δίμετρη νύφη!) εξετάζει την σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού.

(Εισπνοή)

(Eκπνοή)

Δεν έβγαζα πάντα
τα προς το ζην από τη μουσική.

Για πέντε περίπου χρόνια
μετά την αποφοίτησή μου

από ένα κορυφαίο φιλελεύθερο
πανεπιστήμιο καλών τεχνών,

η δουλειά μου ήταν αυτή.

(Γέλια)

Ήμουν το αυτοαπασχολούμενο ζωντανό
άγαλμα της Δίμετρης Νύφης.

Λατρεύω να λέω στον κόσμο
πως έκανα αυτή τη δουλειά,

γιατί όλοι θέλουν να ξέρουν,

ποια είναι αυτά τα φρικιά
στην πραγματικότητα;

(Γέλια)

Γεια σας.

Βάφτηκα άσπρη μια μέρα,
ανέβηκα σ' ένα κουτί,

έβαλα ένα καπέλο ή ένα τενεκεδάκι
στα πόδια μου,

και όποτε ερχόταν κάποιος
και πετούσε μέσα χρήματα,

του έδινα ένα λουλούδι

και μια έντονη ματιά.

Κι αν δεν έπαιρνε το λουλούδι,

είχα ένα βλέμμα θλίψης και λαχτάρας

καθώς απομακρυνόταν.

(Γέλια)

Είχα λοιπόν τις πιο ουσιαστικές
συναντήσεις με ανθρώπους,

ειδικά μοναχικούς ανθρώπους

που φαινόταν πως δεν είχαν μιλήσει
σε κανέναν για εβδομάδες,

και είχαμε αυτή την υπέροχη στιγμή
της παρατεταμένης οπτικής επαφής

σε κάποιον δρόμο της πόλης,

και κατά κάποιο τρόπο
ερωτευόμασταν λιγάκι.

Τα μάτια μου έλεγαν --

«Ευχαριστώ.

Σε βλέπω».

Και τα μάτια τους έλεγαν --

«Κανείς ποτέ δεν με βλέπει.

Ευχαριστώ».

Μερικές φορές με παρενοχλούσαν.

Άνθρωποι φώναζαν
από τα αυτοκίνητα που περνούσαν.

«Βρες καμιά δουλειά!»

(Γελώντας) Και εγώ έλεγα,

«Μα αυτή είναι η δουλειά μου».

Όμως με πλήγωνε,
γιατί με έκανε να φοβάμαι

πως αυτό που κάνω
δεν είναι κανονική δουλειά

αλλά άδικο, ντροπιαστικό.

Δεν είχα ιδέα πόσο τέλεια
και αληθινή εκπαίδευση λάμβανα

με την μουσική επιχείρηση πάνω στο κουτί.

Όσοι είστε οικονομολόγοι,

θα σας ενδιαφέρει να μάθετε πως
το εισόδημά μου ήταν αρκετά προβλέψιμο,

πράγμα σοκαριστικό
αφού δεν είχα τακτικούς πελάτες,

αλλά έβγαζα περίπου 60 δολάρια
τις Τρίτες, 90 δολάρια τις Παρασκευές.

Είχε μια συνέπεια.

Εν τω μεταξύ, έκανα τοπική περιοδεία
παίζοντας σε νυχτερινά μαγαζιά

με την μπάντα μου, τους Dresden Dolls.

Εδώ είμαι στο πιάνο,
με έναν ντράμερ ιδιοφυΐα.

Έγραφα τα τραγούδια, και σταδιακά

βγάζαμε αρκετά χρήματα, ώστε
να μπορώ να παραιτηθώ από άγαλμα.

Όμως, όταν αρχίσαμε την περιοδεία,

δεν ήθελα να χάσω αυτή την αίσθηση

της απευθείας σύνδεσης
με τον κόσμο, γιατί την αγάπησα.

Έτσι, μετά από τις συναυλίες μας,
υπογράφαμε αυτόγραφα

και αγκαλιάζαμε τους θαυμαστές μας,
κάναμε παρέα, μιλούσαμε,

και κάναμε τέχνη ζητώντας από τον κόσμο
να μας βοηθήσει και να μας ακολουθήσει,

εντόπιζα ντόπιους
μουσικούς και καλλιτέχνες

οι οποίοι έπαιζαν
έξω από τις παραστάσεις μας,

και έβγαζαν ένα καπέλο για χρήματα,

και μετά ερχόταν μαζί μας
πάνω στη σκηνή,

κι έτσι είχαμε ένα περιπλανώμενο
τσίρκο με παράξενους επισκέπτες.

Και μετά ήρθε το Twitter,

και έκανε τα πράγματα ακόμη πιο μαγικά,

επειδή μπορούσα να ζητήσω
οτιδήποτε, οποτεδήποτε, οπουδήποτε.

Θα χρειαζόμουν ένα πιάνο για εξάσκηση,

και μία ώρα μετά θα ήμουν στο σπίτι ενός θαυμαστή.

Αυτό είναι στο Λονδίνο.

Ο κόσμος μας έφερνε σπιτικό φαγητό

σε όλο τον κόσμο για να μας ταΐσει
και να φάει μαζί μας.

Αυτό είναι στο Σιάτλ.

Θαυμαστές που δούλευαν
σε μουσεία και καταστήματα

και κάθε είδους δημόσιο χώρο μας έγνεφαν

αν αποφάσιζα να κάνω μία αυθόρμητη
δωρεάν παράσταση της τελευταίας στιγμής.

Εδώ είναι μια βιβλιοθήκη στο Όκλαντ.

Το Σάββατο έκανα ένα tweet
για ένα κλουβί και ένα καπέλο,

γιατί δεν ήθελα να τα κουβαλήσω
από την ανατολική ακτή,

και έφτασαν με τη φροντίδα αυτού του τύπου
του Κρις από το Νιούπορτ Μπιτς,

ο οποίος σας χαιρετά.

Μία φορά ρώτησα με tweet πού μπορώ να
βρω συσκευή ρινικών πλύσεων στη Μελβούρνη.

Και μία νοσοκόμα μου έφερε
μία από το νοσοκομείο

την ίδια στιγμή που καθόμουν στο καφέ.

Την κέρασα ένα χυμό

και καθίσαμε και μιλήσαμε
για την περίθαλψη και τον θάνατο.

Λατρεύω αυτή την τυχαία εγγύτητα

και είμαι τυχερή καθώς μένω συχνά
ως φιλοξενούμενη στον καναπέ αγνώστων.

Σε επαύλεις όπου όλοι στην μπάντα μου
έχουμε δικό μας δωμάτιο

αλλά δεν έχει ασύρματο.

Και σε πανκ καταλήψεις,

που όλοι κοιμόμαστε
στο πάτωμα, χωρίς τουαλέτες

αλλά με ασύρματο,
κάτι που το κάνει καλύτερη επιλογή.

(Γέλια)

Μία φορά σταματήσαμε το φορτηγάκι
σε μια φτωχογειτονιά στο Μαϊάμι

και ανακαλύψαμε πως
η οικοδέσποινα μας για εκείνη τη βραδιά

ήταν ένα 18χρονο κορίτσι,
που έμενε με τους γονείς της,

μια οικογένεια παράνομων
μεταναστών από την Ονδούρα.

Εκείνη τη βραδιά, όλη της η οικογένεια

κοιμήθηκε στους καναπέδες
κι εκείνη κοιμήθηκε με τη μητέρα της

ώστε να μας δώσουν τα κρεβάτια τους.

Και σκεφτόμουν καθώς ξάπλωνα,

πως αυτοί οι άνθρωποι έχουν τόσα λίγα.

Είναι δίκαιο;

Και το πρωί,

η μαμά της μας έμαθε να κάνουμε τορτίγιας.

Ήθελε μάλιστα να μου δώσει μια Βίβλο,

και με πήγε στο διάδρομο
για να μου πει σε σπαστά Αγγλικά,

«Η μουσική σου έχει βοηθήσει
τόσο πολύ την κόρη μου.

Σ' ευχαριστώ που έμεινες εδώ.
Σου είμαστε τόσο ευγνώμονες».

Και σκέφτηκα πως αυτό είναι δίκαιο.

Αυτό είναι.

Δυο μήνες μετά, ήμουν στο Μανχάταν,

έκανα ένα tweet για ένα μέρος
να μείνω, και τα μεσάνυχτα,

είμαι κάπου στα Νότιο Ανατολικά,

συνειδητοποιώντας πως
δεν το έχω ξανακάνει αυτό μόνη.

Πάντα ήμουν με την μπάντα και το πλήρωμα.

Αυτό δεν κάνουν οι χαζοί;

(Γέλια)

Έτσι δεν σκοτώνονται οι χαζοί;

Και πριν προλάβω να αλλάξω
γνώμη, άνοιξε η πόρτα.

Αυτή ήταν καλλιτέχνις.

Αυτός οικονομικός μπλόγκερ για το Reuters,

μου έβαλαν ένα ποτήρι κρασί

μου πρόσφεραν ένα μπάνιο,

και έχω περάσει χιλιάδες νύχτες
σαν αυτές και σαν τις προηγούμενες.

Ξαπλώνω συχνά σε καναπέδες ξένων.
Και πάνω σε ξένους.

Θεωρώ πως αυτά τα δύο

είναι βασικά το ίδιο πράγμα.

Πέφτεις πάνω στο κοινό

και υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Μια φορά ρώτησα την μπάντα
που έπαιζε πριν από εμάς

αν ήθελαν να βγάλουν ένα καπέλο στο πλήθος

ώστε να μαζέψουν μερικά χρήματα,
κάτι που έκανα συχνά.

Και όπως συνήθως, η μπάντα ήταν πρόθυμη,

αλλά ήταν ένας τύπος στη μπάντα

μου είπε πως απλά
δεν μπορούσε να βγει και να το κάνει.

Ένιωθε πως αν έβγαινε έξω
με το καπέλο θα ζητιάνευε.

Και κατανοώ τον φόβο της μορφής

«Είναι δίκαιο;»

και «Βρες καμιά δουλειά».

Στο μεταξύ, η μπάντα μου
γινόταν όλο και μεγαλύτερη.

Υπογράψαμε με μια μεγάλη δισκογραφική.

Η μουσική μας είναι
μεταξύ πανκ και καμπαρέ.

Δεν είναι για τον καθένα.

Ναι, ίσως είναι για σένα.

(Γέλια)

Υπογράψαμε και υπήρχε τόση δουλειά
πριν βγει ο επόμενος δίσκος μας.

Και βγαίνει και πουλάει
περίπου 25.000 αντίγραφα

στις πρώτες εβδομάδες,

και η δισκογραφική το θεωρεί αποτυχία.

Και σκεφτόμουν, «25.000 δεν είναι πολλά;»

Και αυτοί έλεγαν, «Όχι, οι πωλήσεις πέφτουν.

Είναι αποτυχία».

Και έφυγαν.

Εκείνη την εποχή, τραγουδούσα και αγκάλιαζα
το κοινό μετά από μια συναυλία

και ένας τύπος έρχεται

και μου δίνει ένα χαρτονόμισμα 10 δολαρίων,

και μου λέει,

«Συγνώμη, αντέγραψα
το CD σου από έναν φίλο».

(Γέλια)

«Αλλά διαβάζω το μπλογκ σου,
ξέρω ότι μισείς τη δισκογραφική σου.

Απλώς θέλω να πάρεις εσύ τα χρήματα».

Και αυτό άρχισε να συμβαίνει συνεχώς.

Γίνομαι πλέον το καπέλο
μετά τις συναυλίες,

αλλά πρέπει να στέκομαι εκεί
και να παίρνω τη βοήθεια του κόσμου,

και σε αντίθεση με τον τύπο από την άλλη μπάντα,

έχω εξασκηθεί πολύ στο να στέκομαι εκεί.

Ευχαριστώ.

Και εκείνη τη στιγμή αποφάσισα

πως θα μοιράζω τη μουσική μου δωρεάν

στο διαδίκτυο όποτε είναι δυνατόν,

όποτε εδώ είναι οι Metallica, το Napster, κακό

εδώ η Αμάντα Πάλμερ,

θα ενθαρρύνω τα torrents,
το κατέβασμα, το μοίρασμα,

αλλά θα ζητάω βοήθεια,

γιατί το είδα να λειτουργεί στους δρόμους.

Αγωνίστηκα να φύγω από τη δισκογραφική
και για τον επόμενο δίσκο

με την νέα μου μπάντα,
τους Grand Theft Orchestra,

στράφηκα τον πληθοπορισμό.

και έπεσα πάνω στις χιλιάδες
γνωριμίες που είχα κάνει

και ζήτησα από το πλήθος να με πιάσει.

Ο στόχος ήταν 100.000 δολάρια.

Οι θαυμαστές με στήριξαν
με σχεδόν 1,2 εκατομμύριο,

που είναι ο μεγαλύτερος πληθοπορισμός
μέχρι σήμερα.

(Χειροκρότημα)

Και βλέπετε για πόσο κόσμο μιλάμε.

Είναι περίπου 25.000 άνθρωποι.

Τα ΜΜΕ ρωτούσαν,

«Αμάντα, η μουσική βιομηχανία βουλιάζει
κι εσύ ενθαρρύνεις την πειρατεία.

Πώς τους έκανες όλους αυτούς
να πληρώσουν για μουσική;»

Η πραγματική απάντηση είναι
πως δεν τους έκανα να πληρώσουν,

τους το ζήτησα.

Και μέσω της πράξης του να ζητήσω,

συνδέθηκα μαζί τους,

και όταν συνδέεσαι μαζί τους,
οι άνθρωποι θέλουν να σε βοηθήσουν.

Για πολλούς καλλιτέχνες αυτό είναι αντιφατικό.

Δεν θέλουν να ζητούν πράγματα.

Αλλά το καταλαβαίνω.

Δεν είναι εύκολο να ζητάς.

Και πολλοί καλλιτέχνες
έχουν πρόβλημα με αυτό.

Το να ζητάς σε κάνει ευάλωτο.

Και δέχομαι πολλή κριτική στο διαδίκτυο.

μετά τη διόγκωση της χρηματοδότησης

για το ότι συνεχίζω της τρελές
πρακτικές χρηματοδότησης από το πλήθος,

ειδικά για το ότι ζητάω από μουσικούς

που είναι θαυμαστές
αν θέλουν να ανέβουν στη σκηνή

για μερικά τραγούδια με αντάλλαγμα
αγάπη, εισιτήρια και μπίρα,

κι εδώ είναι μία παραποιημένη εικόνα μου
που ανέβηκε σε μια ιστοσελίδα.

Και αυτό με πληγώνει με παρόμοιο τρόπο.

Ο κόσμος να λέει,

«Δεν επιτρέπεται πλέον
να ζητάς τέτοιου είδους βοήθεια»,

πραγματικά μου θυμίζει τον κόσμο που
φώναζε από το αμάξι «Βρες καμιά δουλειά».

Επειδή δεν ήταν μαζί μας στο πεζοδρόμιο,

και δεν μπορούσαν να δουν τη συναλλαγή

που συνέβαινε με εμένα και το κοινό μου,

μία συναλλαγή τόσο οικεία
σε εμάς, και τόσο ξένη σε αυτούς.

Δεν είναι πολύ ασφαλές για δουλειά.

Αυτό είναι το πάρτυ στο Βερολίνο
μετά τη συγκέντρωση των χρημάτων.

Στο τέλος της βραδιάς, γδύθηκα και άφησα
τον κόσμο να ζωγραφίσει πάνω μου.

Επιτρέψτε μου να σας πω,
αν θέλετε να βιώσετε

ένα σπλαχνικό αίσθημα
εμπιστοσύνης με τους ξένους,

(Γέλια)

σας το προτείνω,

ειδικά αν οι ξένοι
είναι μεθυσμένοι Γερμανοί.

(Γέλια)

Είναι μια σύνδεση
επιπέδου νίντζα με το κοινό,

αφού αυτό που πραγματικά έλεγα εδώ ήταν

Σας εμπιστεύομαι τόσο πολύ.

Θα έπρεπε;

Δείξτε μου.

Στην ανθρώπινη ιστορία,

οι μουσικοί, οι καλλιτέχνες,
ήταν μέρος της κοινωνίας,

συνδαιτυμόνες και όχι δυσπρόσιτοι αστέρες.

Διασημότητα είναι
να σε αγαπούν πολλοί από απόσταση,

αλλά το διαδίκτυο

και το περιεχόμενο που μπορούμε
ελεύθερα να μοιραζόμαστε

μας επιστρέφουν στο παρελθόν.

Μιλάμε για λίγους ανθρώπους
που σε αγαπούν από κοντά

και για το πώς αυτοί είναι αρκετοί.

Πολλοί μπερδεύονται με την ιδέα

του να μην υπάρχει τιμή καταλόγου.

Το βλέπουν σαν απρόβλεπτο ρίσκο,
αλλά όλα όσα έχω κάνει,

η χρηματοδότηση, ο δρόμος, τα κουδούνια,

δεν τα βλέπω σαν ρίσκο.

Αλλά σαν εμπιστοσύνη.

Τα εργαλεία στο διαδίκτυο

για να γίνει η συναλλαγή τόσο εύκολα
και ενστικτωδώς όσο στον δρόμο,

είναι σχεδόν έτοιμα.

Αλλά ακόμη και τα πιο τέλεια
εργαλεία δεν θα μας βοηθήσουν

αν δεν μπορούμε
να αντικρίσουμε ο ένας τον άλλο

να πάρουμε και να δώσουμε χωρίς φόβο,

αλλά, το πιο σημαντικό,

να ζητάμε χωρίς ντροπή.

Πέρασα την μουσική μου καριέρα

προσπαθώντας να συναντήσω κόσμο στο
διαδίκτυο όπως μπορούσα πάνω στο κουτί,

κι έτσι έγραφα και έκανα tweets όχι
μόνο για τις ημερομηνίες κάθε συναυλίας

και για τα βίντεο κλιπ
αλλά για τη δουλειά και την τέχνη μας

και τους φόβους μας, τα ξενύχτια

και τα λάθη μας,

και βλέπουμε ο ένας τον άλλο.

Και όταν στ' αλήθεια
βλέπουμε ο ένας τον άλλο,

θέλουμε να βοηθάμε τον άλλο.

Νομίζω πως επικεντρωνόμαστε
στη λάθος ερώτηση,

που είναι, «Πώς θα κάνουμε το κοινό
να πληρώσει για μουσική;»

Τι θα γινόταν όμως, αν αρχίζαμε να ρωτάμε,

«Πώς θα επιτρέψουμε στο κοινό
να πληρώσει για μουσική;»

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)