Con đường tơ lụa: Mạng lưới toàn cầu đầu tiên trong lịch sử - Shannon Harris Castelo
-
0:06 - 0:09Một nhân viên ngân hàng ở London
gửi các thông tin chứng khoán mới nhất -
0:09 - 0:12cho đồng nghiệp ở Hồng Kông
trong vòng chưa đầy một giây. -
0:12 - 0:15Với một cú nhấp chuột,
khách hàng tại New York -
0:15 - 0:17đặt hàng thiết bị
được chế tạo tại Bắc Kinh, -
0:17 - 0:19được vận chuyển
qua đại dương trong vài ngày -
0:19 - 0:21bởi máy bay chở hàng
hoặc tàu container. -
0:21 - 0:24Tốc độ và khối lượng
hàng hóa và thông tin -
0:24 - 0:27lưu chuyển trên thế giới hiện nay
là chưa từng có trong lịch sử. -
0:27 - 0:31Trao đổi toàn cầu
đã có từ rất lâu, -
0:31 - 0:34cách đây hơn 2.000 năm
trải dài trên 5.000 dặm, -
0:34 - 0:37được gọi là Con đường Tơ lụa.
-
0:37 - 0:39Con đường Tơ lụa không hẳn
là một con đường, -
0:39 - 0:41mà là một mạng lưới
nhiều tuyến đường -
0:41 - 0:43dần xuất hiện qua nhiều thế kỷ,
-
0:43 - 0:46kết nối các lục địa với nhau
-
0:46 - 0:47như tơ đan thành lụa.
-
0:47 - 0:51Các nền văn minh nông nghiệp đầu tiên
xuất hiện tách biệt -
0:51 - 0:53tại các thung lũng sông
màu mỡ, -
0:53 - 0:55việc đi lại bị cản trở
bởi địa lý -
0:55 - 0:57và nỗi sợ hãi
trước điều không biết. -
0:57 - 0:58Theo thời gian,
-
0:58 - 1:01người ta thấy rằng sa mạc khô cằn
và vùng biên giới -
1:01 - 1:03có người ở, chứ không phải
ma quỷ trong dân gian, -
1:03 - 1:05những bộ lạc du mục
lớn lên trên lưng ngựa. -
1:05 - 1:08Người Scythia, sinh sống
trên dải đất từ Hungary đến Mông Cổ, -
1:08 - 1:10đã tiếp xúc với nền văn minh
-
1:10 - 1:13Hy Lạp, Ai Cập, Ấn Độ và Trung Quốc.
-
1:13 - 1:16Những cuộc chạm trán này
thường không mấy hòa bình. -
1:16 - 1:18Qua các cuộc tấn công,
chiến tranh, -
1:18 - 1:21cũng như thương mại
và bảo tiêu -
1:21 - 1:22để đổi lấy tiền bạc
-
1:22 - 1:26người du mục bắt đầu
chuyển tải hàng hoá, tư tưởng, công nghệ -
1:26 - 1:28giữa các nền văn hóa
tách biệt. -
1:28 - 1:32Một trong những sợi dây quan trọng nhất
của mạng lưới này -
1:32 - 1:33là Con đường Hoàng gia Ba Tư,
-
1:33 - 1:37được hoàn thành bởi Vua Darius Đệ Nhất
vào thế kỷ thứ 5 trước Công Nguyên. -
1:37 - 1:41Trải dài gần 2.000 dặm
từ sông Tigris đến biển Aegean, -
1:41 - 1:44các trạm chuyển tiếp
cho phép hàng hóa và tin tức -
1:44 - 1:48được chuyển đi trong 1/10 thời gian
của một người du hành bình thường. -
1:48 - 1:51Cùng với cuộc chinh phục Ba Tư
của Alexander Đại đế, -
1:51 - 1:55xâm nhập vào Trung Á bằng việc
chiếm đóng các thành như Samarkand, -
1:55 - 1:58lập nên những thành phố mới
như Alexandria Eschate, -
1:58 - 2:02mạng lưới văn hóa và thương mại
của Hy Lạp, Ai Cập, Ba Tư và Ấn Độ -
2:02 - 2:04mở rộng xa hơn về phía đông
hơn bao giờ hết, -
2:04 - 2:08đặt nền móng cho cầu nối
giữa Trung Quốc và phương Tây. -
2:08 - 2:11Điều này được thực hiện
vào thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên, -
2:11 - 2:13khi một sứ giả tên Zhang Qian,
-
2:13 - 2:16được gửi đến để đàm phán
với dân du mục phương Tây, -
2:16 - 2:18trở về gặp Hoàng đế người Hán
với câu chuyện -
2:18 - 2:21về các nền văn minh tiên tiến,
thương mại thịnh vượng -
2:21 - 2:24và những hàng hóa mới lạ
bên ngoài biên giới phía Tây. -
2:24 - 2:26Sứ giả và các thương gia
được gửi tới -
2:26 - 2:30Ba Tư và Ấn Độ để đổi lụa và ngọc bích
lấy ngựa và bông, -
2:30 - 2:33cùng với quân đội để bảo vệ
đoàn lái buôn của họ. -
2:33 - 2:35Các tuyến đường Đông và Tây
dần dần nối liền -
2:35 - 2:38thành một thể gắn kết
trải khắp Âu-Á, -
2:38 - 2:40cho phép trao đổi văn hóa
và thương mại -
2:40 - 2:43xa hơn bao giờ hết.
-
2:43 - 2:45Hàng hoá Trung Quốc đã đến Rome,
-
2:45 - 2:48gây ra sự thất thoát vàng
dẫn đến lệnh cấm hàng tơ lụa, -
2:48 - 2:51trong khi thủy tinh La Mã
được bán giá cao tại Trung Quốc. -
2:51 - 2:54Cuộc thám hiểm quân sự ở Trung Á
-
2:54 - 2:57cũng chứng kiến cuộc chạm trán giữa
lính Trung Quốc và La Mã. -
2:57 - 3:00Thậm chí có thể đã mang
kỹ thuật làm cung tên -
3:00 - 3:02sang thế giới phương Tây.
-
3:02 - 3:04Nhu cầu về hàng hóa mới lạ
từ nước ngoài -
3:04 - 3:06và lợi nhuận nó mang lại,
-
3:06 - 3:08đã giữ cho Con đường Tơ lụa
nguyên vẹn, -
3:08 - 3:10ngay cả khi đế chế La Mã tan rã
-
3:10 - 3:13các triều đại Trung Quốc
nổi lên rồi sụp đổ. -
3:13 - 3:16Ngay cả người Mông Cổ,
nổi tiếng với cướp bóc và tàn phá -
3:16 - 3:20cũng tích cực bảo vệ các tuyến đường
thương mại, thay vì chia cắt. -
3:20 - 3:23Cùng với hàng hóa,
các con đường cũng -
3:23 - 3:27mang đi các tập quán, những phát kiến,
tư tưởng và ngôn ngữ. -
3:27 - 3:31Bắt nguồn từ Ấn Độ, Phật giáo đã di cư
đến Trung Quốc và Nhật Bản -
3:31 - 3:33trở thành tôn giáo chủ đạo
tại đây. -
3:33 - 3:36Hồi giáo lan từ
bán đảo Ả Rập vào Nam Á, -
3:36 - 3:38pha trộn với tín ngưỡng bản địa
-
3:38 - 3:41hình thành các tôn giáo mới,
như đạo Sikh. -
3:41 - 3:43Thuốc súng từ Trung Quốc
cũng đã đến Trung Đông -
3:43 - 3:48góp phần vào tương lai các Đế chế
Ottoman, Safavid và Mughul. -
3:48 - 3:51Thành công của Con đường Tơ lụa
dẫn đến sự diệt vong của chính nó -
3:51 - 3:54khi công nghệ hàng hải mới
như la bàn từ tính, -
3:54 - 3:58tìm đường đến châu Âu,
tuyến đường bộ quá dài hóa lỗi thời. -
3:58 - 4:01Cùng lúc,
sự sụp đổ của đế chế Mông Cổ -
4:01 - 4:04tiếp theo là sự rút lui của Trung Quốc
khỏi thương mại quốc tế. -
4:04 - 4:07Mặc dù tuyến đường
và mạng lưới cũ không còn nữa, -
4:07 - 4:10chúng đã thay đổi
thế giới mãi mãi. -
4:10 - 4:13Người châu Âu tìm kiếm các
tuyến đường hàng hải mới -
4:13 - 4:15để đến với sự giàu có
tại Đông Á -
4:15 - 4:17từ đây, bắt đầu
Kỉ nguyên Thám hiểm, -
4:17 - 4:20mở rộng sang
châu Phi và châu Mỹ. -
4:20 - 4:24Liên kết toàn cầu làm thay đổi
cuộc sống chúng ta. -
4:24 - 4:28Người Canada mua áo thun
làm ở Bangladesh, -
4:28 - 4:30khán giả Nhật xem chương trình
truyền hình của Anh, -
4:30 - 4:34người Tunisia sử dụng phần mềm Mỹ
để làm cách mạng. -
4:34 - 4:39Tác động của toàn cầu hóa về văn hóa
và kinh tế là không thể chối cãi. -
4:39 - 4:41Lợi ích và nhược điểm của nó,
-
4:41 - 4:43không còn là một hiện tượng mới.
-
4:43 - 4:47Núi cao, sa mạc và đại dương,
thứ từng phân rẽ chúng ta -
4:47 - 4:49đã bị đánh bại nhờ vào
máy bay vận tải siêu âm, -
4:49 - 4:52cáp thông tin xuyên lục địa,
-
4:52 - 4:54và tín hiệu phát đi trong không gian
-
4:54 - 4:56thay cho đoàn lữ hành
ra đi trong nhiều tháng, -
4:56 - 4:58không thể có những thành tựu ấy
-
4:58 - 5:00nếu không có
nền văn hóa tiên phong -
5:00 - 5:02cùng những nỗ lực
làm nên Con đường Tơ lụa: -
5:02 - 5:05mạng lưới toàn cầu
đầu tiên trong lịch sử.
- Title:
- Con đường tơ lụa: Mạng lưới toàn cầu đầu tiên trong lịch sử - Shannon Harris Castelo
- Description:
-
Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/the-silk-road-history-s-first-world-wide-web-shannon-harris-castelo
Với công nghệ hiện đại, trao đổi hàng hóa và ý tưởng trên toàn cầu có thể diễn ra chỉ với một nút bấm. Nhưng 2000 năm trước thì sao? Shannon Harris Castelo vén mở lịch sử Con đường Tơ lụa kéo dài 5.000 dặm, một mạng lưới các tuyến đường dùng chung ngôn ngữ thương mại kết nối các lục địa lớn, như tơ đan thành lụa.
Bài học của Shannon Harris Castelo, hoạt hình bởi Steff Lee.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:20
Nhu PHAM approved Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Nhu PHAM accepted Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for The Silk Road: History's first "world wide web" - Shannon Harris Castelo |