Αποδέξου το τρέμουλο

Στην σχολή Καλών Τεχνών ο Φιλ Χάνσεν ανέπτυξε ένα ανεξέλεγκτο τρέμουλο στο χέρι του που τον εμπόδισε να δημιουργήσει τους πουαντιγιστικούς πίνακες που αγαπούσε. Ο Χάνσεν ήταν συντετριμμενος, χωρίς καμία αίσθηση σκοπού στη ζωή του. Μέχρι που ένας νευρολόγος του πρότεινε κάτι απλό: να αποδεχτεί αυτόν τον περιορισμό...και να τον υπερβεί.

Όταν ήμουν στην σχολή καλών τεχνών

ανέπτυξα ένα τρέμουλο στο χέρι μου

και αυτή ήταν η πιο ίσια γραμμή
που μπορούσα να ζωγραφίσω.

Εκ των υστέρων, αυτό ήταν στην πραγματικότητα
καλό για κάποια πράγματα

όπως στο ανακάτεμα της μπογιάς
ή στο κούνημα μιας Polaroid

αλλά τότε ήταν σαν να είχε έρθει
το τέλος του κόσμου.

Γκρέμισε το όνειρό μου
να γίνω καλλιτέχνης.

Το τρέμουλο προέκυψε
στην πραγματικότητα

από μία έμμονη αναζήτηση
του πουαντιγισμού,

από χρόνια φτιάχνοντας
μικροσκοπικές τελίτσες

Τελικά αυτές οι τελείες
κατέληξαν από ολοστρόγγυλες

να μοιάζουν περισσότερο
με γυρίνους.

Οπότε για να το αντισταθμίσω,
κρατούσα πιο σφιχτά το στυλό

και αυτό σταδιακά έκανε
το τρέμουλο χειρότερο,

οπότε κρατούσα το στυλό
ακόμα πιο σφιχτά

γεγονός που δημιούργησε
ένα φαύλο κύκλο που κατέληξε

να προκαλεί τόσο πόνο
και προβλήματα στις αρθρώσεις

που είχα δυσκολία
να κρατήσω οτιδήποτε.

Και αφού είχα περάσει όλη μου τη ζωή
θέλοντας να κάνω τέχνη,

εγκατέλειψα την Καλών Τεχνών
και εγκατέλειψα την τέχνη γενικότερα.

Όμως μετά από κάποια χρόνια,
απλά δεν μπορούσα να μείνω μακριά απ'την τέχνη

και αποφάσισα να πάω
σ' ένα νευρολόγο για το τρέμουλο

και ανακάλυψα πως είχα
μια μόνιμη βλάβη στα νεύρα

Και αυτός έριξε μια ματιά
στην κυματιστή γραμμή μου

και είπε: «Γιατί δεν αποδέχεσαι
απλά το τρέμουλο;»

Λοιπόν το έκανα. Πήγα σπίτι,
πήρα ένα μολύβι,

και απλά άφησα το χέρι μου
να τρέμει και να τρέμει.

Έκανα όλα αυτά
τα ορνιθοσκαλίσματα.

Και παρόλο που δεν ήταν
το είδος της τέχνης

για το οποίο παθιαζόμουν,
η αίσθηση ήταν υπέροχη.

Και το σημαντικότερο,
τη στιγμή που αποδέχτηκα το τρέμουλο

συνειδητοποίησα ότι μπορούσα
ακόμα να κάνω τέχνη.

Έπρεπε απλά να βρω
μια διαφορετική προσέγγιση

για να κάνω την τέχνη που ήθελα.

Ακόμη απολάμβανα τον κατακερματισμό
του πουαντιγισμού

βλέποντας αυτές τις μικροσκοπικές
τελίτσες να συναντιούνται

για να σχηματίσουν
μια ολοκληρωμένη ένωση

Οπότε ξεκίνησα να πειραματίζομαι
με άλλους τρόπους για να κατακερματίζω εικόνες

όπου το τρέμουλο
δε θα επηρέαζε το έργο,

όπως το να βουτάω τα πόδια μου σε μπογιά
και να περπατάω σ' έναν καμβά,

ή σε μια τρισδιάστατη κατασκευή
αποτελούμενη από ξύλινες δοκούς

δημιουργώντας μια δισδιάστατη εικόνα,
καίγοντας την με ένα καμινέτο.

Ανακάλυψα πως αν δούλευα σε μια μεγαλύτερη
κλίμακα και με μεγαλύτερα υλικά,

το χέρι μου δε θα πονούσε τόσο,

και έχοντας ξεκινήσει από μια
συγκεκριμένη προσέγγιση στην τέχνη,

κατέληξα σε μια προσέγγιση
στη δημιουργικότητα

που μου άλλαξε ολοκληρωτικά
τους καλλιτεχνικούς μου ορίζοντες.

Αυτή ήταν η πρώτη φορά
που συνάντησα την ιδέα

πως η αποδοχή ενός εμποδίου
μπορεί να βάλει μπρος τη δημιουργικότητα.

Εκείνον τον καιρό τελείωνα το σχολείο
και ήμουν τόσο ενθουσιασμένος που θα έβρισκα

μια πραγματική δουλειά και θα μπορούσα
επιτέλους να αγοράσω καινούρια υλικά.

Είχα αυτό το απαίσιο, μικρό σετ από εργαλεία,
και αισθανόμουν πως θα μπορούσα

να κάνω τόσο περισσότερα
πράγματα με τα υλικά

που πίστευα πως ένας καλλιτέχνης
έπρεπε να έχει.

Δεν είχα καν ένα κανονικό ψαλίδι.

Χρησιμοποιούσα αυτό το μεταλλικό κλαδευτήρι
μέχρι που έκλεψα ένα ψαλίδι

απ΄το γραφείο όπου εργαζόμουν.

Οπότε τέλειωσα το σχολείο,
βρήκα δουλειά, πληρώθηκα,

πήγα στο μαγαζί με τα καλλιτεχνικά είδη,

και απλά αγόρασα μανιωδώς υλικά.

Και μετά πήγα σπίτι, κάθισα κάτω

και έβαλα τον εαυτό μου
να δημιουργήσει κάτι

τελείως καινοτόμο.

Αλλά κάθισα εκεί για ώρες,
χωρίς να σκεφτώ κάτι.

Το ίδιο και την επόμενη μέρα,
και πάλι τη μεθεπόμενη,

βουλιάζοντας σε ένα
καλλιτεχνικό τέλμα

Και είχα τις μαύρες μου για πολύ καιρό,
ανίκανος να δημιουργήσω.

Και δεν υπήρχε λογική,
γιατί ενώ επιτέλους μπορούσα

να στηρίξω οικονομικά την τέχνη μου,
ήμουν δημιουργικά κενός.

Αλλά μεσα στην απελπισία μου

συνειδητοποίησα ότι στην πραγματικότητα
με είχαν παραλύσει όλες αυτές οι επιλογές

που δεν είχα προηγουμένως.

Και τότε ήταν που ξαναθυμήθηκα
τα νευρικά μου χέρια.

«Αποδέξου το τρέμουλο.»

Και συνειδητοποίησα πως αν ήθελα
πίσω τη δημιουργικότητα μου,

έπρεπε να σταματήσω να προσπαθώ
να κάνω κάτι καινοτόμο

και να επιστρέψω στα όριά μου.

Αναρωτήθηκα, θα μπορούσε κανείς
να γίνει πιο δημιουργικός τότε,

αναζητώντας περιορισμούς;

Τι και αν μπορούσα να δημιουργήσω
μόνο με υλικά αξίας ενός δολαρίου;

Τότε περνούσα πολλά
απογεύματά μου στα...

μάλλον ακόμα περνάω πολλά
απογεύματα στα Starbucks,

και ξέρω πως μπορείς να ζητήσεις
ένα επιπλέον κύπελλο αν θέλεις,

οπότε αποφάσισα να ζητήσω 50.

Προς έκπληξη μου,
μου τα έδωσαν κατευθείαν,

και μετά με μερικά μολύβια
που ήδη είχα

έκανα αυτό το πρότζεκτ
με μόλις 80 σεντς.

Και εκείνη την στιγμή αντιλήφθηκα,

ότι πρέπει πρώτα να περιοριστούμε

για να ξεπεράσουμε τα όρια.

Υιοθέτησα αυτή την προσέγγιση
σκέψης εντός των ορίων

στον καμβά μου, και αναρωτήθηκα
τι κι αν αντί

να ζωγραφίζω στον καμβά, μπορούσα
να ζωγραφίσω μόνο στο στήθος μου;

Οπότε ζωγράφισα 30 εικόνες,
μια στρώση κάθε φορά,

η μια πάνω στην άλλη,

με κάθε εικόνα να αναπαριστά
μια επιρροή στη ζωή μου.

Ή τι κι αν, αντί να ζωγραφίζω με πινέλο,

μπορούσα να ζωγραφίσω
μόνο με κινήσεις καράτε; (Γέλιο)

Οπότε βούτηξα τα χέρια μου στη μπογιά.

και απλά επιτέθηκα στον καμβά,

και τον χτύπησα τόσο πολύ
που μελάνιασα το μικρό μου δαχτυλάκι

και δεν μπορούσα να το λυγίσω
για μερικές βδομάδες.

(Γέλιο) (Χειροκρότημα)

Ή, τι και αν, αντί να βασίζομαι
στον εαυτό μου,

έπρεπε να βασιστώ
σε άλλους ανθρώπους

για να δημιουργήσουν
το περιεχόμενο για την τέχνη;

Οπότε για έξι μέρες, ζούσα μπροστά
στην κάμερα του υπολογιστή,

κοιμόμουν στο πάτωμα
και έτρωγα απ'έξω

και ζητούσα από ανθρώπους να με πάρουν τηλέφωνο
και να μοιραστούν μια ιστορία μαζί μου

για μια στιγμή που τους άλλαξε τη ζωή.

Οι ιστορίες τους έγιναν η τέχνη

καθώς τις έγραφα
στον περιστρεφόμενο καμβά.

(Χειροκρότημα)

Ή τι και αν, αντί να κάνω τέχνη
για να την εκθέσω,

έπρεπε να την καταστρέψω;

Αυτό φάνταζε
σαν τον απόλυτο περιορισμό,

το να είσαι καλλιτέχνης
χωρίς τέχνη.

Αυτή η ιδέα της καταστροφής μετατράπηκε
σε ένα πρότζεκτ διάρκειας ενός χρόνου

το οποίο ονόμασα «Αντίο Τέχνη»,

όπου το κάθε έργο τέχνης έπρεπε
να καταστραφεί μετά τη δημιουργία του.

Στην αρχή του «Αντίο Τέχνη»,
επικεντρώθηκα στη

βεβιασμένη καταστροφή,
όπως αυτή η εικόνα του Τζίμι Χέντριξ,

που φτιάχτηκε με παραπάνω
από 7000 σπίρτα.

(Γέλιο)

Έπειτα το διεύρυνα με το να δημιουργώ
τέχνη που καταστρεφόταν φυσικά.

Αναζήτησα προσωρινά υλικά,

όπως το να φτύνω φαγητό,

(Γέλιο)

κιμωλία στο πεζοδρόμιο,

ακόμα και παγωμένο κρασί.

Η τελευταία επανάληψη της καταστροφής

ήταν να δοκιμάσω να δημιουργήσω
κάτι που δεν υπήρχε καν πριν.

Οπότε τοποθέτησα κεριά σε ένα τραπέζι,
τα άναψα και μετά τα έσβησα,

μετά επανέλαβα την ίδια διαδικασία
ξανά και ξανά με τα ίδια κεριά,

έπειτα συγκέντρωσα τα βίντεο
σε μια μεγαλύτερη εικόνα.

Συνεπώς η τελική εικόνα δεν ήταν ποτέ
ορατή σαν ένα φυσικό σύνολο.

Καταστρεφόταν πριν καν υπάρξει.

Στη διάρκεια της σειράς «Αντίο Τέχνη»,

δημιούργησα 23 διαφορετικά έργα

χωρίς να μείνει τίποτα
χειροπιαστό να εκθέσω.

Αυτό που θεωρούσα
ως απόλυτο περιορισμό

στην πραγματικότητα αποδείχτηκε
η απόλυτη απελευθέρωση

καθώς κάθε φορά
που δημιουργούσα,

η καταστροφή με έφερνε
πίσω σε έναν ουδέτερο τόπο

όπου ένοιωθα αναζωογονημένος
και έτοιμος να ξεκινήσω το επόμενο πρότζεκτ.

Δεν συνέβη σε μια βραδιά.

Υπήρχαν φορές που τα πρότζεκτ μου
δεν πετύχαιναν,

ή, ακόμα χειρότερα, μετά από ώρες
ενασχόλησης πάνω σε αυτά

η τελική εικόνα ήταν
κάπως ντροπιαστική.

Έχοντας όμως αφοσιωθεί
στη διαδικασία, συνέχιζα,

και κάτι πραγματικά
απρόσμενο προέκυπτε.

Καθώς κατέστρεφα κάθε πρότζεκτ,

μάθαινα πώς να αφήνω,

να αφήνω πίσω μου αποτελέσματα,
να αφήνω πίσω μου αποτυχίες

και να αφήνω πίσω μου ατέλειες.

Και ως αντάλλαγμα, βρήκα
μια διαδικασία δημιουργίας τέχνης

που είναι αδιάκοπη και ελεύθερη
από αποτελέσματα.

Βρέθηκα σε μια κατάσταση
συνεχούς δημιουργίας,

σκεπτόμενος μόνο το τι έπεται

και επινοώντας περισσότερες
ιδέες από ποτέ.

Όποτε θυμάμαι τα τρία μου χρόνια
μακριά απ΄την τέχνη,

μακριά απ' το όνειρό μου,
κάνοντας απλά κάτι από αγγαρεία,

αντί να προσπαθώ να βρω ένα διαφορετικό τρόπο
να συνεχίσω εκείνο το όνειρο,

απλά σταμάτησα, παραιτήθηκα.

Τι και αν δεν είχα
αποδεχτεί το τρέμουλο;

Γιατί το να αποδεχτώ
το τρέμουλο για μένα

δεν είχε να κάνει απλά με την τέχνη
και με το να έχεις καλλιτεχνικές δεξιότητες.

Αποδείχτηκε πως είχε να κάνει με τη ζωή,
και με το να έχεις δεξιότητες που αφορούν τη ζωή.

Γιατί εν τέλει τα περισσότερα
από αυτά που κάνουμε

συμβαίνουν εδώ, μέσα στα όρια,
με περιορισμένους πόρους.

Το να μαθαίνεις να είσαι δημιουργικός
μέσα στα όρια των περιορισμών μας

είναι η καλύτερη ελπίδα που έχουμε
να μεταμορφώσουμε τους εαυτούς μας

και, συλλογικά, να μεταμορφώσουμε
τον κόσμο μας.

Το να βλέπω τους περιορισμούς
σαν μια πηγή δημιουργικότητας

άλλαξε την πορεία της ζωής μου.

Πλέον, όποτε πέφτω
πάνω σ'ένα εμπόδιο

ή όταν κολλάω δημιουργικά,

κάποιες φορές ακόμα πασχίζω,

αλλά συνεχίζω να είμαι
παρών στη διαδικασία

και προσπαθώ να υπενθυμίζω
στον εαυτό μου τις δυνατότητες,

όπως το να χρησιμοποιείς αληθινά, ζωντανά
σκουλήκια για να δημιουργήσεις μια εικόνα,

το να χρησιμοποιήσεις μια πινέζα
για να κάνεις τατουάζ σε μια μπανάνα,

ή το να ζωγραφίσεις μια εικόνα
με λίπος από χάμπουργκερ.

(Γέλιο)

Μια απ'τις πιο πρόσφατες
προσπάθειές μου

είναι να μεταφράσω τις συνήθειες
της δημιουργικότητας που έχω μάθει

σε κάτι που οι άλλοι
θα μπορούν να επαναλάβουν.

Οι περιορισμοί μπορεί να είναι
ο πιο απίθανος τόπος

για να τιθασεύσεις τη δημιουργικότητα,
αλλά ίσως

ένας από τους καλύτερους τρόπους
να βγούμε από τέλματα,

να αναθεωρήσουμε κατηγορίες
και να προκαλέσουμε καθιερωμένες νόρμες.

Και αντί να λέμε ο ένας στον άλλον
να αδράξουμε τη μέρα,

ίσως να μπορούμε να υπενθυμίζουμε
στους εαυτούς μας κάθε μέρα

να αδράξουμε τον περιορισμό.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)