Câu Chuyện Về Nước Đóng Chai (2010)

Đây là câu chuyện về một thế giới
bị ám ảnh bởi đồ đạc.

Là câu chuyện về một hệ thống
đang gặp khủng hoảng.

Chúng ta đang phá hủy hành tinh.

Chúng ta đang đầu độc lẫn nhau.

Và chúng ta không hạnh phúc.

May mắn là

khi chúng ta bắt đầu hiểu hệ thống,

chúng ta dần nhận thấy
có nhiều cơ hội để nắm lấy

và chuyển hóa vấn đề thành giải pháp.

"Câu Chuyện Nước Đóng Chai"
-Annie Leonard-

Làm thế nào mà "nhu cầu được tạo ra"
khiến chúng ta mua những thứ chúng ta không cần,

và phá hủy những gì chúng ta thật sự cần?

Một trong những vấn đề
khi cố gắng sử dụng ít đồ hơn

là thỉnh thoảng chúng ta cảm thấy
chúng ta thực thực cần nó.

Điều gì xảy ra nếu bạn sống
ở một thành phố như Cleveland

và bạn khát nước?

Liệu bạn có đánh liều

lấy nước từ vòi nước của thành phố?

Hay bạn sẽ chọn một chai nước

lấy từ rừng nhiệt đới hoang sơ

Fiji

Vâng, hãng nước đóng chai Fiji nghĩ rằng

câu trả lời đã quá rõ ràng.

Nên họ đã tung ra một chiến dịch
quảng cáo triệt để.

Nhưng rốt cuộc nó lại là một trong những
hành động ngu ngốc nhất

trong lịch sử quảng cáo.

Bạn thấy đó, thành phố Cleveland

không muốn trở thành mục tiêu
trò đùa của Fiji.

Vì vậy họ đã tiến thành một vài thử nghiệm,
và hãy thử đoán xem?

Những thử nghiệm này cho thấy

một cốc nước Fiji có chất lượng kém hơn.

Nó thua cả nước máy Cleveland
trong thử nghiệm về hương vị.

còn giá thì cao hơn hàng ngàn lần.

Câu chuyện này minh họa
cho những gì đang xảy ra

khi bạn so sánh nước đóng chai
với nước máy.

Nó sạch hơn không?

Đôi khi có, đôi khi không.

Bằng nhiều cách,

nước đóng chai ít được kiểm nghiệm hơn
so với nước máy.

Nó ngon hơn không?

Trong các thử nghiệm hương vị
trên toàn quốc,

mọi người liên tục chọn nước máy
thay vì nước đóng chai.

Những công ty nước đóng chai nói rằng

họ chỉ đang đáp ứng nhu cầu
của người tiêu dùng mà thôi.

Nhưng ai lại cần một sản phẩm
ít bền vững hơn,

dở hơn,

mắc tiền hơn nhiều,

đặc biệt đó lại là thứ bạn có thể lấy
gần như miễn phí trong bếp?

Giá nước đóng chai cao hơn

khoảng 2000 lần so với nước máy.

Bạn có thể tưởng tượng được việc
trả tiền nhiều gấp 2000 lần

cho một thứ gì khác không?

Một chiếc bánh sandwich
giá $10.000 thì sao?

Tuy nhiên, người Mỹ

mua hơn nửa tỷ chai nước mỗi tuần.

Số chai nước này đủ để
bao quanh 5 vòng trái đất.

Làm thế nào mà nó lại trở nên như vậy?

Vâng, hãy trở lại với phương thức hoạt
động của ngành sản xuất nguyên vật liệu

và một trong những động cơ thúc
đẩy chính của nó là

"Nhu cầu được tạo ra"

Nếu các công ty muốn tiếp tục tăng trưởng,

họ phải bán được nhiều sản phẩm hơn.

Vào thập niên 70, những gã khổng lồ
ngành nước giải khát cảm thấy lo lắng

khi dự báo tăng trưởng của họ
bắt đầu khựng lại.

Mỗi người chỉ có thể uống một lượng
soda nhất định.

Cộng với việc mọi người bắt đầu nhận ra

soda không có lợi cho sức khỏe

và quay về uống nước máy.

Vâng, các công ty đã đưa ra
một ý tưởng mới

về một sản phẩm ngớ ngẩn

bị mọi người cười nhạo

vì nó giống như một sở thích kỳ
quái nhất thời.

Lúc đó người ta cho rằng
"Nước là miễn phí"

"Tiếp theo họ sẽ bán gì cho chúng ta đây,
không khí sao?"

Vậy làm cách nào để người ta mua
sản phẩm không cần thiết này?

Đơn giản thôi.

Tạo ra nhu cầu.

Làm điều đó như thế nào?

Vâng, hãy tưởng tượng

bạn là chủ một công ty nước đóng chai.

Vì mọi người không muốn

dùng những đồng tiền khó khăn
mới kiếm được

để mua một sản phẩm không cần thiết

nên bạn phải khiến họ cảm thấy sợ hãi,

và không an toàn nếu họ không có nó.

Đó là chính xác những gì ngành công
nghiệp nước đóng chai đã làm.

Một trong những chiến thuật tiếp thị
hàng đầu của họ là

làm mọi người sợ nước máy,

với các quảng cáo như
chiến dịch Cleveland của Fiji.

Giám đốc một công ty nước đóng chai đã nói:
“Khi chúng ta thành công,

nước máy sẽ chỉ dùng để tắm và rửa bát."

Tiếp theo, bạn phải che dấu
sự thật về sản phẩm

đằng sau một hình ảnh thuần khiết.

Bạn đã bao giờ để ý

cách nước đóng chai cố gắng
dụ dỗ chúng ta

bằng hình ảnh của những dòng suối
trên núi và thiên nhiên hoang sơ chưa?

Nhưng hãy đoán xem,
1/3 lượng nước đóng chai ở Mỹ

thực sự đến từ đâu?

Vòi nước!

Aquafina của Pepsi và Dasani của Coke

là hai trong số rất nhiều thương hiệu

thực chất là nước máy được lọc.

Nhưng lời nói dối về thiên nhiên hoang sơ
còn trầm trọng hơn nhiều.

Trong một quảng cáo gần đây,
Nestlé đã nói:

"Nước đóng chai là hàng tiêu dùng có trách
nhiệm với môi trường nhất trên thế giới."

Cái gì?!

Họ đang phá hủy môi trường

trong xuyên suốt vòng đời sản phẩm.

Kiểu có trách nhiệm với môi trường đó
chính xác là gì vậy?!

Các vấn đề bắt đầu từ việc

khai thác và sản xuất dầu mỏ

để làm chai nước.

Mỗi năm,

việc sản xuất chai nhựa ở Mỹ

tốn lượng dầu và năng lượng đủ để
cung cấp cho một triệu chiếc xe hơi.

Tổng năng lượng dùng để
sản xuất chai nhựa

thậm chí còn tăng cao hơn nữa
vì phải vận chuyển chúng đi khắp hành tinh

và sau đó chúng ta uống
trong vòng 2 phút.

Điều đó đặt ra một vấn đề lớn

ở cuối vòng đời của sản phẩm.

Xử lý rác.

Điều gì sẽ xảy ra với những cái chai
khi chúng ta uống xong?

Tám mươi phần trăm được chôn ở bãi rác,

và chúng nằm yên ở đó chờ phân hủy
trong hàng ngàn năm,

hoặc bị đốt,

và thải ra khí độc.

Phần còn lại thì được thu gom để tái chế.

Tôi đã rất tò mò

những chai nhựa sẽ đi đến đâu
khi tôi bỏ chúng vào thùng rác tái chế.

Tôi đã phát hiện ra rằng chúng được gom
thành lô và gửi đến Ấn Độ.

Vì vậy, tôi đã đến đó.

Tôi sẽ không bao giờ quên

khi đi trên một ngọn đồi
ở ngoại ô thành phố Madras

nơi mà tôi tận mắt thấy

một núi những chai nhựa đến từ California.

Tái chế đúng cách

sẽ chuyển hóa những cái chai
trở lại thành những cái chai như ban đầu.

Nhưng đó không phải là những gì
đã xảy ra ở đây.

Thay vào đó, người ta sẽ giáng chế
(downcycle) những chai này,

tức họ sẽ chế biến chúng thành các
sản phẩm có chất lượng thấp hơn

mà sau này sẽ bị vứt đi.

Các phần không thể giáng chế
bị vứt lại,

được vận chuyển cả một
chặng đường dài đến Ấn Độ

chỉ để bị đem đổ vào sân
nhà một ai đó.

Nếu những công ty nước đóng chai

muốn minh họa hình ngọn núi
trên nhãn của họ,

thì sẽ chính xác hơn nếu họ
thể hiện hình ảnh

một trong những ngọn núi
chất thải nhựa này.

Hù dọa, dụ dỗ và làm chúng ta hiểu lầm

là những chiến lược cốt lõi

của "nhu cầu được tạo ra".

Một khi họ tạo ra nhu cầu,

tạo ra một thị trường mới
trị giá hàng triệu đô,

họ sẽ bảo vệ nó bằng cách
đánh bại đối thủ cạnh tranh.

Trong trường hợp này,

đối thủ cạnh tranh là

quyền được uống nước sạch và an toàn
của con người.

Phó Chủ tịch Pepsi đã công khai nói rằng

"Kẻ thù lớn nhất của chúng ta là nước máy!"

Họ muốn chúng ta nghĩ rằng nó bẩn

và nước đóng chai là lựa chọn tốt nhất.

Ở nhiều nơi, nguồn nước công cộng
bị ô nhiễm

do những ngành công nghiệp

như công nghiệp sản xuất chai nhựa.

Và những gã bán nước đóng chai này

lại hả hê khi cung cấp những
giải pháp đắt tiền,

và làm chúng ta phụ thuộc
vào sản phẩm của họ.

Đã đến lúc chúng ta lấy lại vòi nước.

Bắt đầu bằng cách tự cam kết

không mua hoặc uống nước đóng chai

trừ khi nước ở khu vực sống của bạn
thực sự không có lợi cho sức khỏe.

Vâng, phải có một chút tầm nhìn xa

để mua một chai đựng nước
có thể tái sử dụng,

nhưng tôi nghĩ chúng ta có thể làm được.

Sau đó thực hiện bước tiếp theo

tham gia một chiến dịch
tìm ra các giải pháp thực sự,

như yêu cầu đầu tư vào
nước máy sạch cho tất cả mọi người.

Tại Mỹ, đầu tư vào nước máy
bị thiếu ngân sách 24 tỷ đô

một phần vì mọi người tin rằng

nước uống chỉ đến từ một cái chai!

Khắp nơi trên thế giới,

có một tỷ người không có
nước sạch để uống

ngay lúc này đây,

Vậy mà trong lúc đó, các thành phố
đang chi hàng triệu đô la

để xử lý tất cả các chai nhựa
chúng ta thải ra.

Điều gì xảy ra nếu số tiền đó được dùng để

cải thiện hệ thống nước

hoặc tốt hơn, ngăn không cho
ô nhiễm xảy ra?

Có nhiều thứ chúng ta có thể làm

để giải quyết vấn đề này.

Vận động hành lang
các quan chức thành phố

để mang những vòi nước uống trở lại.

Vận động để ngăn không cho
trường học, tổ chức của bạn

hoặc toàn bộ thành phố
mua nước đóng chai.

Đây là một cơ hội lớn cho hàng triệu người

để thức tỉnh

và bảo vệ túi tiền của mình,

sức khỏe

và hành tinh của chúng ta.

Tin vui là: nó đã bắt đầu rồi.

Doanh số bán nước đóng chai
đã bắt đầu giảm

Trong khi đó, việc kinh doanh bình nước
có thể tái sử dụng lại đang bùng nổ.

Yay!

Các nhà hàng đang tự hào
phục vụ “nước máy”

và mọi người đang chọn tiết kiệm

hàng trăm hay hàng ngàn đô la

thay vì lãng phí cho nước đóng chai.

Mang theo nước đóng chai
đang dần được xem là

"ngầu" như bà bầu hút thuốc.

Bây giờ chúng ta đã hiểu biết hơn.

Ngành công nghiệp nước đóng chai
đang lo lắng

vì bi mật của họ đã bị bại lộ.

Chúng ta không tin vào

"nhu cầu được tạo ra" của họ nữa.

Chúng tôi có nhu cầu riêng của mình,

cảm ơn rất nhiều,

và chúng tôi cần nước sạch
cho tất cả mọi người.

Bài giảng này được chọn lọc, chuyển ngữ,
thiết kế Vietsub, và biên tập bởi một Nhóm IPLer của
Chương trình Lãnh đạo Khai phóng IPL Khóa 5
Đinh Hải Đăng
Trương Nguyễn Nhật Hoàng
Trần Thị Thảo Phương
Lê Chiêu Trung
Đặng Phương Uyên
Trần Thị Hồng Xuyến