Uzun uzay yolculuğundan sağ kalabilir miyiz? - Lisa Nip

Uzun uzay yolculuğu insan bedeni için ciddi sonuçlar doğurur. Sıfır yer çekimi kas ve kemik gelişimine zarar verir, yüksek dozda radyasyon da geri döndürülemez mutasyonlara neden olur. İnsan türünün uzaya açılmasını ciddi şekilde düşünürken büyük bir soru hâlâ cevaplanamıyor.
Dünya'nın yörüngesinden çıksak da uzayın aşırı şiddetli koşullarına adapte olabilir miyiz?

Dersin tamamı: http://ed.ted.com/lessons/could-we-survive-prolonged-space-travel-lisa-nip

Ders: Lisa Nip, animasyon: Bassam Kurdali

Uzun uzay yolculuğu insan bedeni için
ciddi sonuçlar doğurur.

Sıfır yer çekimi kas
ve kemik gelişimine zarar verir,

yüksek dozda radyasyon da
geri döndürülemez mutasyonlara neden olur.

İnsan türünün uzaya açılmasını
ciddi şekilde düşünürken

büyük bir soru hâlâ cevaplanamıyor.

Dünya'nın yörüngesinden çıkıp

yıldızlar arasında uzun süreli
yolculuklara adım atsak da

uzayın aşırı şiddetli koşullarına
adapte olabilir miyiz?

Bu durum insanların
şiddetli durumlara adapte olduğu

ve insanüstü yetilerle evrildikleri
ilk şey olmayacaktır.

Lazer görüşü ve görünmezlik gibi
fantastik güçler değil

zor koşullarda sağ kalmamıza yarayacak
fizyolojik adaptasyonlar.

Örneğin Himalaya Dağları'nda,

en üst yüksekliğin deniz seviyesinden
dokuz km olduğu yerde,

bu iklime alışık olmayan bir insanda
hipoksi semptomları baş gösterecektir,

diğer adıyla dağ tutması.

Bu yüksekliklerde insan vücudu genellikle
ekstra kırmızı kan hücresi üretir,

kanın pıhtılaşması artar
ve akışkanlığı engellenir.

Ancak Himalayalılar bu dağlarda
binlerce yıl yaşadılar;

bu süreci es geçerek
normal bir kan akışı sağlayacak

kalıcı mekanizmalarla evrildiler.

Bu örnekler insanların hayat kurtaran
kalıcı yetiler geliştirebildiğine kanıt.

Fakat tüm insan popülasyonuna
ilişkin doğal seçilim

yüz binlerce yıl sürebilir.

Son bilimsel ilerlemelerle
insan adaptasyonunu

tek bir jenerasyona hızlandırabiliriz.

Uzay yolculuğuyla tür olarak gelişmek için

potansiyel olarak metotlar geliştirerek

kendimizi koruyucu yeteneklerle
hızlı bir şekilde donatabiliriz.

Bu metotlardan deneme
aşamasında olan biri gen terapisi,

şu an bunu genetik hastalıkları
düzeltmek için kullanıyoruz.

Hızla gelişen gen düzenleme teknolojisi

bilim insanlarının insan genomunu
doğrudan değiştirmesini

ve istenmeyen süreçleri durdurmasını
veya yardımcı maddeler yapmasını sağlıyor.

Bu istenmeyen süreçlerden bir örnek

bedenlerimizin iyonlaştırıcı radyasona
maruz kaldığı durum.

Dünya'nınki gibi atmosferik bir bariyer
ve manyetik alan olmadan

çoğu gezegen ve uydular
bu atom altı taneciklerle dolup taşıyor.

Neredeyse her şeyin içinden geçebiliyor

ve uzay keşifçilerine
kanserli DNA hasarı bırakabiliyor.

Peki radyasyon konusunda
durumu tersine çevirebilirsek?

İnsan cildi melanin adında
bir pigment üretiyor,

bu da bizi Dünya'daki
filtrelenmiş radyasyondan koruyor.

Melanin türler arasında
pek çok şekilde görülebiliyor

ve melanin içeren bazı mantarlar da

bu pigmenti, radyasyonu
kimyasal enerjiye çevirmede kullanıyor.

İnsan vücudunu korumaya çalışmaktan

veya hızla hasarı onarmaktansa

insanlar üzerinde çalışmalar yaparak

bu melanin bazlı enerji çevirme
sistemlerini kendimize uyarlayabiliriz.

DNA'mız korunurken diğer yandan
radyasyonu enerjiye çeviririz.

Kulağa bilim kurgu gibi geliyor

ama şu anki teknolojiyle
bu aslında mümkün.

Ancak teknoloji tek engel değil.

Genetik yapımızda
böyle radikal değişiklikler yapmanın

fiziksel ve etik sonuçları
hâlâ tartışma konusu.

Radyason dışında,

uzay yolcuları için yer çekimsel güç
varyasyonu da başka bir zorluk.

Bir uzay gemisi veya başka bir gezegende
yapay yer çekimi yapmadıkça

astronotların sıfır yer çekiminde
zaman geçireceklerini var sayıyoruz.

Dünya'da insan kas ve kemik hücreleri

yer çekiminin aralıksız
baskısına yanıt veriyor

ve tekrar modelleme ve rejenerasyon
süreçleriyle eski hücreleri yeniliyor.

Mars gibi sıfır yer çekiminde ise

insan kas ve kemik hücreleri
bu işarete sahip olamayacak,

bu da osteoporoz ve kas atrofisi gibi
sonuçlar doğuracaktır.

Peki hücreler için
yapay bir sinyal nasıl sağlarız da

kas ve kemik kaybına karşı koyarız?

Bu da sadece spekülatif

ama vücudumuzda biyokimyasal
olarak düzenlenmiş mikroplar

kas ve kemik tekrar modelleme
işaret faktörlerini harekete geçirebilir.

Veya genetik düzenleme yapılarak

yer çekimi yokluğunda insanların
bu sinyalleri üretmeleri sağlanabilir.

Radyasyona maruz kalma ve sıfır yer çekimi

uzay yolculuğunun acımasız koşullarında
karşılacağımız sorunlardan sadece ikisi.

Ancak bunları etik olarak
kullanmaya hazırsak

gen editleme ve mikrobiyal mühendislik

pek çok senaryoda
adapte edilebilecek iki esnek araç.

Yakın gelecekte bu genetik araçları
daha da geliştirerek

uzayda yaşamanın zorlu koşullarına
ayarlanması söz konusu olabilir.