Bốn tỷ năm tiến hóa tóm tắt trong sáu phút

Con người tiến hóa từ khỉ hay từ cá? Trong bài chia sẻ thú vị này, nhà ngư học và TED Fellow, Prosanta Chakrabarty, xóa bỏ những lầm tưởng về tiến hóa và nhắc nhở rằng chúng ta là một phần nhỏ của quá trình phức tạp dài bốn tỷ năm và chưa phải là bậc cuối của quá trình. "Chúng ta không phải là cái đích của tiến hóa." Prosanta nói, "Hãy coi mình là lá non trên cây đời cổ thụ khổng lồ. Những cành cây vô hình nối chúng ta không chỉ với nhau, mà còn với những họ hàng đã tuyệt chủng và với tổ tiên của mình."

Nếu như ta tiến hóa từ khỉ,
tại sao loài khỉ vẫn tồn tại?

(Cười)

Bởi vì chúng ta không phải là khỉ
mà là cá.

(Cười)

Nhận thức được bạn là cá
chứ không phải khỉ

thực sự rất quan trọng
nếu muốn hiểu về nguồn gốc của chúng ta.

Tôi dạy về tiến hóa sinh học
ở một trong những lớp đông nhất tại Mĩ,

và đến khi sinh viên hiểu được
tại sao tôi cứ bảo họ là cá suốt,

tôi biết tôi đã làm tốt việc của mình.

Nhưng tôi luôn phải bắt đầu tiết học
bằng cách xóa bỏ những lầm tưởng,

vì ta không nhận thức được rằng
ta đã bị dạy sai về tiến hóa.

Ví dụ, chúng ta được dạy là
"Thuyết tiến hóa."

Thực tế, có rất nhiều học thuyết
và giống như quá trình của nó,

những cái phù hợp với dữ liệu nhất
tồn tại đến tận bây giờ.

Cái được biết đến nhiều nhất
là Chọn lọc Tự nhiên của Darwin.

Đó là quá trình mà các sinh vật
thích hợp nhất với một môi trường

sẽ tồn tại và sinh sản,

còn các sinh vật không thích nghi được
sẽ chết dần.

Chỉ có thế. Tiến hóa đơn giản như vậy,
và đó là sự thật.

Tiến hóa là sự thật
giống như "Thuyết Hấp dẫn."

Ta có thể dễ dàng chứng minh nó.

Hãy nhìn vào rốn của mình,
động vật có vú có nhau thai đều có rốn.

hay cột sống của bạn
cũng không khác với loài có xương sống

hay như DNA,
toàn bộ sinh vật đều có.

Những đặc điểm đó
đâu tự nhiên có ở người.

Chúng được di truyền
từ nhiều tổ tiên khác nhau

đến toàn bộ thế hệ sau,
không chỉ đến mỗi ta.

Nhưng ta đâu được học như vậy
ở môn sinh ngày trước đúng không?

Ta học rằng thực vật và vi khuẩn
là những loài nguyên gốc,

và cá thành lưỡng cư,
rồi thành bò sát và động vật có vú,

và đến chúng ta,

loài sinh vật đã tiến hóa hoàn hảo
đứng ở bậc cuối cùng.

Nhưng sự sống
không tiến hóa theo bậc,

và chúng ta không đứng cuối.

Nhưng chúng ta luôn được thấy
tiến hóa trông như thế này:

một con khỉ và một con tinh tinh
vài con người tuyệt chủng,

tất cả đều đặn tiến lên
để trở thành con người ngày nay.

Nhưng chúng không trở thành ta
giống như ta không trở thành chúng.

Chúng ta cũng không phải
cái đích của tiến hóa.

Thế thì có gì quan trọng?

Tại sao phải hiểu đúng
về tiến hóa?

Nhiều vấn đề nảy sinh
do lầm tưởng về tiến hóa,

bạn thậm chí
không thể đặt câu hỏi cũ:

"Chúng ta từ đâu mà có?"

mà không hiểu đúng về tiến hóa.

Hiểu sai về nó đã dẫn đến
những quan niệm sai lệch và rối rắm

về cách chúng ta đối xử
với các sinh vật khác

và với nhau
về mặt chủng tộc và giới tính.

Giờ cùng quay lại bốn tỷ năm trước.

Đây là sinh vật đơn bào
nguồn gốc của tất cả chúng ta.

Đầu tiên, nó sinh ra
các sinh vật đơn bào khác,

nhưng chúng vẫn tiến hóa
đến ngày nay,

vài người sẽ nói
vi khuẩn cổ và vi khuẩn

tạo nên hầu hết nhóm này
là sinh vật hiệu quả nhất hành tinh.

Chúng hẳn sẽ tồn tại lâu,
hơn cả loài người chúng ta.

Khoảng ba tỷ năm trước,
loài đa bào đã tiến hóa.

Loài này bao gồm cả nấm,
thực vật và động vật ta biết.

Động vật có xương sống
đầu tiên là cá.

Nên về lý thuyết,
cá là tất cả các loài có xương sống.

nên về lý thuyết,
bạn và tôi đều là cá.

Đừng bảo tôi không nói trước.

Dòng giống nhà cá đã lên bờ

và sinh ra loài có vú, loài bò sát
cũng như các loài khác.

Vài loài bò sát trở thành chim,
vài loài có vú thành loài linh trưởng,

và linh trưởng thành khỉ có đuôi

rồi chúng trở thành họ người,
bao gồm nhiều giống người.

Bạn thấy đấy,
ta đâu phải tiến hóa từ khỉ,

mà chỉ có chung
tổ tiên với chúng.

Suốt từ đó, sự sống xung quanh ta
vẫn luôn luôn tiến hóa:

nhiều vi khuẩn, nhiều nấm hơn,
nhiều cá, cá và cá.

Nếu bạn không biết,
thì đúng, cá là loài yêu thích của tôi.

(Cười)

Khi tiến hóa,
các loài cũng tuyệt chủng.

Hầu hết các loài chỉ tồn tại
khoảng vài triệu năm.

Nên có thể thấy, hầu hết sự sống
quanh ta ngày nay

đều cùng tuổi với ta.

Nên thật ngạo mạn
khi nghĩ rằng

"Ồ, thực vật và vi khuẩn là thủy tổ,

và chúng ta là bước ngoặt của tiến hóa
nên chúng ta thì đặc biệt."

Tưởng tượng sự sống là quyển sách,
tất nhiên là còn đang dở.

Chúng ta chỉ đang nhìn vào
vài trang cuối của từng chương.

Khi nhìn vào tám triệu sinh vật
sống trên hành tinh này với ta,

hãy hiểu rằng chúng đều đã
trải qua bốn tỷ năm tiến hóa.

Tất cả đều là kết quả của tiến hóa.

Hãy coi ta như lá non
trên cây đời cổ thụ khổng lồ,

những cành cây vô hình nối chúng ta
không chỉ với nhau,

mà còn với họ hàng đã tuyệt chủng
và với tổ tiên mình.

Là một nhà sinh vật học,
tôi và những người khác vẫn đang

tìm hiểu xem mọi người liên hệ với nhau
thế nào và ai có liên hệ với ai.

Có thể vẫn là tốt hơn nếu coi
ta là một chú cá rời nước.

Một người biết đi, biết nói,
nhưng vẫn cần học thêm rất nhiều,

về ta là ai
và ta từ đâu tới.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)