Vier miljard jaar evolutie in zes minuten

Zijn mensen geëvolueerd uit apen of uit vissen? In deze verhelderende toespraak verdrijft ichtyoloog en TED Fellow Prosanta Chakrabarty een aantal vastgeroeste mythes over evolutie en moedigt ons aan ons te herinneren dat we maar een klein deel zijn van een complex proces van vier miljard jaar -- en niet het einde van de lijn. "We zijn niet het doel van evolutie," zegt Chakrabarty. "Denk aan ons allemaal als jonge bladeren op die oude en gigantische boom van het leven -- verbonden door onzichtbare takken, niet alleen met elkaar, maar ook met onze uitgestorven familieleden en onze evolutionaire voorouders."

Als we geëvolueerd zijn uit apen,
waarom zijn er dan nog apen?

(Gelach)

Wel, omdat we geen apen,

maar vissen zijn.

(Gelach)

Weten dat je een vis bent en geen aap

is in feite heel belangrijk
om te begrijpen waar we vandaan komen.

Ik onderwijs een van de grootste klassen
voor evolutionaire biologie in de VS.

Als mijn studenten eindelijk begrijpen
waarom ik ze de hele tijd vissen noem,

dan weet ik dat mijn werk erop zit.

Maar ik moet mijn lessen altijd beginnen

met het wegnemen van
een aantal vastgeroeste mythen,

want zonder het echt te weten, werd
velen van ons evolutie verkeerd uitgelegd.

Zo leerden we bijvoorbeeld
over ‘de evolutietheorie’.

Er zijn in feite veel theorieën,
en net als het proces zelf,

zijn degene die het best
kloppen met de gegevens,

degene die vandaag nog overleven.

Het beste kennen we
de darwinistische natuurlijke selectie.

Dat is het proces waarbij organismen
die het beste bij een milieu passen,

overleven en zich voortplanten,

terwijl de minder aangepaste
geleidelijk uitsterven.

En dat is het.

Zo simpel is evolutie, en het is een feit.

Evolutie is net zozeer een feit
als de 'theorie van de zwaartekracht'.

Je kunt het net zo makkelijk bewijzen.

Kijk alleen maar naar je navel

die je deelt met andere zoogdieren,

of je ruggengraat die je deelt
met andere gewervelde dieren,

of je DNA dat je deelt met al
het andere leven op aarde.

Die eigenschappen doken niet
pas op bij de mens.

Ze werden door verschillende
voorouders doorgegeven

aan al hun nakomelingen,
niet alleen aan ons.

Maar zo werd biologie ons niet
echt onderwezen, wel?

We leerden dat planten en bacteriën
primitieve dingen waren,

en vissen leidden tot amfibieën,
gevolgd door reptielen en zoogdieren,

en dan kom jij,

dat perfect geëvolueerde wezen
aan het einde van de lijn.

Maar het leven evolueert niet in een lijn

en het eindigt niet met ons.

Toch werd evolutie
ons altijd zo voorgeschoteld:

een aap en een chimpansee,

wat uitgestorven mensen,

allemaal in een voorwaartse en gestage
opmars om uit te komen bij ons.

Maar zij veranderen niet in ons,
evenmin als wij in hen veranderen.

Ook zijn we niet het doel van de evolutie.

Maar waarom maakt dat iets uit?

Waarom moeten we evolutie
op de juiste manier begrijpen?

Verkeerd begrip van de evolutie
heeft tot veel problemen geleid,

maar je kunt de eeuwenoude vraag
over waar we vandaan komen niet stellen

zonder een juist inzicht in de evolutie.

Misverstand heeft geleid tot
vele verwrongen en foute inzichten

over hoe we moeten omgaan
met andere levensvormen op aarde,

en omgaan met elkaar

in termen van ras en geslacht.

Laten we 4 miljard jaar
teruggaan in de tijd.

Dit is het eencellige organisme
waar we allemaal vandaan komen.

In eerste instantie kwam
er ander eencellig leven,

maar die zijn vandaag de dag
nog steeds aan het evolueren.

Sommigen zeggen dat
de Archaea en de Bacteria,

het grootste deel van deze groep,

de meest succesvolle zijn op de planeet.

Ze gaan ons zeker nog lang overleven.

Ongeveer drie miljard jaar geleden
is de meercelligheid geëvolueerd.

Dat omvat alle schimmels
en planten en dieren.

De eerste dieren die een ruggengraat
ontwikkelden, waren vissen.

Dus zijn technisch gezien
alle gewervelde dieren vissen.

Technisch zijn jullie en ik vissen.

Zeg niet dat ik jullie
niet heb gewaarschuwd.

Een vissensoort ging het land op

en daarvan kwamen, onder andere,
de zoogdieren en de reptielen voort.

Sommige reptielen werden vogels,
sommige zoogdieren werden primaten,

sommige primaten werden apen met staarten,

en weer andere werden de mensapen,

waaronder een groot
aantal menselijke soorten.

Je ziet dat we niet evolueerden uit apen,

maar we delen met hen wel
een gemeenschappelijke voorouder.

Al die tijd bleef het leven
om ons heen evolueren:

meer bacteriën, meer schimmels,
hopen vis, vis, vis.

Als je het nog niet doorhad –-
ja, ze zijn mijn favoriete groep.

(Gelach)

Terwijl het leven zich ontwikkelt,
sterft het ook uit.

De meeste soorten gaan
slechts een paar miljoen jaar mee.

Het meeste leven op aarde
dat we vandaag om ons heen zien,

is dus ongeveer even oud als onze soort.

Dus is het hoogmoed
en egocentrisch om te denken:

"Ach, planten en bacteriën zijn primitief,

en al zijn wij hier nog maar
één evolutionaire minuut,

zijn wij toch iets speciaals."

Denk aan het leven als een boek,
maar een onvoltooid boek.

We zien alleen de laatste paar
pagina's van elk hoofdstuk.

Als je kijkt naar de acht miljoen soorten

waarmee we deze planeet delen,

bedenk dan dat ze allemaal

vier miljard jaar evolutie
achter zich hebben.

Ze zijn daar allemaal het product van.

Zie ons allemaal als jonge bladeren
aan die oude, reusachtige levensboom,

met elkaar verbonden door onzichtbare
takken en niet alleen met elkaar,

maar ook met uitgestorven familieleden
en onze evolutionaire voorouders.

Als bioloog ben ik nog steeds bezig
om samen met anderen te leren

hoe iedereen aan elkaar verwant is,
wie familie is van wie.

Misschien is het nog beter

onszelf te zien als
een kleine vis op het droge.

Ja, een die leerde lopen en praten,

maar wel een die nog steeds
veel heeft te leren

over wie we zijn
en waar we vandaan kwamen.

Dank je.

(Applaus)