Verander het menu, verander de wereld: Ellen Gustafson op TEDxSanDiego 2011

Ellen Gustafson is medeoprichter van FEED Projects in 2007, ze creëerde een immens populaire tas waarvan de winst wordt gedoneerd aan het World Food Program van de VN (WFP). Als voormalig werknemer van het WFP ondersteunde ze hun missie voor schoolmaaltijden in ontwikkelingslanden zodat kinderen zowel de nodige voeding als opleiding kunnen krijgen.

Waarheid: voedsel is geweldig.

We zijn allemaal dol op eten.

Het is een van de beste dingen
die we elke dag doen.

Voedsel kan een oplossing zijn
voor zoveel problemen,

van mijn eigen persoonlijke stemming
tot geopolitieke strijd.

Maar de realiteit is dat voedsel
ook oorzaak kan zijn van veel problemen.

Als ondernemer
hou ik van problemen oplossen.

Het eerste dat ik aanpakte,
was honger,

omdat het zo’n hardnekkig probleem is.

Een miljard mensen lijden honger in een wereld
waar we eigenlijk genoeg voedsel hebben

om iedereen meer dan de dagelijks benodigde
2.000 calorieën te verstrekken.

Het probleem is uiteraard

dat voedsel niet vanzelf
bij de mensen geraakt.

Zelfs in Amerika
lijden er 49 miljoen mensen honger.

Ironisch genoeg zag ik op mijn reizen
naar landen waar men honger lijdt

dat zelfs op de meest wanhopig
desolate plaatsen,

waar honger de bevolking teistert,

over het algemeen frisdranken,

kant-en-klare voeding

en zelfs frietjes zijn te krijgen.

Dat leidt dan weer tot een ander
onoplosbaar voedingsprobleem:

een enorme mondiale obesitasepidemie.

Er zijn plaatsen in de wereld

waar mensen de overgang
van honger naar zwaarlijvigheid

in slechts één generatie maken.

Ze krijgen te maken
met alle gezondheidsproblemen

van ons westerse dieet.

Diabetes, hart- en vaatziekten en kanker

komen er na slechts één generatie
net zo vaak voor,

nadat ze er jarenlang
honger hebben gelden.

Het ziet ernaar uit dat al in 2015

dit probleem ongeveer 2 miljard mensen
gaat bedreigen.

We hebben dus op onze planeet
te maken met twee grote voedselcrisissen.

Ik beweer dat ze in wezen
hetzelfde probleem zijn.

Bij zowel honger als obesitas

is toegang tot gezond voedsel een probleem,

waar je ook bent.

Ze zijn dodelijk.

Deze twee problemen alleen zijn oorzaak
van miljoenen sterfgevallen elk jaar.

Ze zijn perfect te voorkomen,

omdat het allemaal om voedsel gaat.

Daarom probeer ik te begrijpen

waarom voedsel de oorzaak is
van zoveel dood en verderf.

Waar komt voedsel vandaan?

Van de landbouw.

Ze laten ons geloven

dat er twee vormen van landbouw zijn.

Een, zoals in de Verenigde Staten,

hier voorgesteld door een grijze silo,

met enorme, sterk geconsolideerde boerderijen.

En een ander,
vertegenwoordigd door deze vrouwen,

met voornamelijk vrouwelijke landbouwers
op slecht gefinancierde percelen land

die niet per se hun eigendom zijn.

80% van de boeren in Afrika zijn vrouwen,

de meesten van hen
hebben geen rechten op hun land,

en hebben geen middelen.

Honger en obesitas

hebben allebei te maken met boerderijen.

Ze vinden misschien hun oorzaak

in die twee soorten landbouw op de planeet.

Hoe komt dit?

Het dateert eigenlijk van rond 1980,
de tijd van mijn geboorte.

Er gebeurde toen iets raars

dat leidde tot die grafiek van obesitas
die we vandaag allemaal zien.

Het begon zowat rond 1980.

Wat veranderde er?

Er veranderde iets fundamenteels
in ons voedingspatroon.

Ik zeg dat de oliecrisis in de jaren 70,

waardoor olie en alle uitgaven
voor de landbouw enorm duurder werden,

een heleboel veranderingen teweegbracht.

Een van de grootste veranderingen
was een massaal verlies

aan kleine en middelgrote
landbouwbedrijven in Amerika.

Rond 1980 verloren we één miljoen boeren.

Maar ook andere interessante dingen
gebeurden er in 1980.

Genetisch gemodificeerde gewassen
werden in 1980 octrooieerbaar

overeenkomstig een besluit
van het Hooggerechtshof.

Maïsstroop met een hoog fructosegehalte
kwam voor het eerst massaal op de markt.

We begonnen internationaal
minder te investeren in landbouw.

Sinds 1980 zijn we
van ontwikkeling van de landbouw

voor ongeveer 75% overgegaan
naar voedselsteun.

We stopten ook met investeren
in landbouwsystemen in ons eigen land,

bijvoorbeeld openbaar gefinancierd
onderzoek naar zaden.

Vandaag gebeurt het meeste daarvan
door ondernemingen,

en je weet natuurlijk al
wat voor soort resultaten ze gaan krijgen.

Sinds 1980 zien we een duidelijke toename
van honger en obesitas.

Meer dan 80 miljoen mensen lijden honger.

Dat in een tijd waarin we precies weten
hoe voedsel te kweken

en hoe de planeet te voeden.

Nog een ander probleem
is komen opduiken.

Wat we verbouwen,
is duidelijk deel van het probleem.

Maïs zit in alles.

Van frisdranken tot rundvlees,
auto's en voedselhulp.

Wat we eten is het absolute resultaat
van wat we kweken.

Omdat we zo’n overwicht hebben

van maïs, soja en tarwe
in ons landbouwsysteem,

die we subsidiëren,

zijn groenten en fruit relatief
veel duurder geworden.

We telen rechtstreeks de ingrediënten
voor ons fastfood.

Als we alleen al die data bekijken,

dan zie je dat ons mondiale voedselsysteem

drastisch veranderd is.

Een ander raar aspect van het voedselsysteem
waar niemand graag over praat,

is dat honger en obesitas
verbonden zijn via een rare tussenpersoon.

We lossen honger op
door zendingen ingeblikt voedsel,

en datzelfde ingeblikte voedsel is oorzaak

van veel onze gezondheids-
en obesitasproblemen over de hele wereld.

We weten allemaal
dat de oplossing hiervoor

verse groenten en fruit zijn,

gezonde voeding en voor iedereen
gemakkelijk te verkrijgen.

Ik beweer dat we in de komende 30 jaar

al die problemen
uit het voedselsysteem kunnen halen

en het kunnen verbeteren.

We hebben 30 jaar de tijd om de problemen
die begonnen in 1980 op te lossen

en in de toekomst
tot een beter voedselsysteem te komen.

Ik denk dat het tijd wordt
om van menu te veranderen.

Al zijn deze problemen

onhandelbaar, groot en mondiaal,

toch kunnen we er iets aan doen

aan onze eigen tafel.

Door van menu te veranderen,
kunnen we de volksgezondheid veranderen.

We besteden elk jaar 187 miljard dollar

aan obesitasgebonden ziekten
in onze gezondheidszorg.

We kunnen het milieu veranderen.

We hebben gezien dat ons voedselsysteem,
onze bodem, van een CO2-uitstoter

een CO2-slokker kan worden.

Ons landbouwsysteem
heeft ons water vervuild.

Dat kan allemaal beter

door voor agro-ecologische landbouw
te kiezen.

Boerderijen kunnen we veranderen.
Die hele middenmoot,

tussen de kleine, ondergefinancierde boer
en de grote boer-bedrijfsconglomeraat,

wacht op verandering.

Hier in San Diego woon je in een county

met meer boerderijen
dan enige andere county in Amerika.

Daardoor kun je al iets doen
door het menu thuis aan te passen.

Je kan al beginnen
met fair trade-producten te kopen.

We hebben enorme mogelijkheden
om de wereld te veranderen

zodat mensen genoeg verdienen
om hun kinderen eten te geven.

Vlees kan anders. We zouden
geen met maïs gekweekt vlees moeten eten.

Het is het ergste zowel voor het milieu
als voor onze gezondheid.

Als we kwaliteitsvlees kopen,
verbeteren we het voedselsysteem.

We kunnen lokale economieën veranderen.
Vergeet de andere investeringsplannen

afkomstig van Washington of Sacramento.

We kunnen hier
de lokale economie veranderen,

door ons geld
in ons eigen voedselsysteem te steken.

We kunnen families gezonder maken.
In die video’s zien we

dat samen eten
de families hechter maakt,

maar ook dat kinderen
het beter doen op school,

en later minder drugs gaan gebruiken.
Het heeft een enorme sociale impact.

Veiligheid kan beter. Er is een Afrikaans gezegde:
"Een hongerige man is een boze man."

Door over de hele wereld
in de landbouw te investeren,

gaan we de honger tegen.

Innovatie kan anders.

Met systemen
zoals die boerderijen in een doos

kunnen we de lokale landbouwsystemen

in onze eigen achtertuin verbeteren.

We kunnen waarden veranderen.
Wat is de beste maaltijd?

Is het iets dat we thuis klaarmaken

of is het iets dat we kopen?

Mijn oproep tot actie: “Verander het menu
en verander de wereld.”

Bedankt.

(Applaus)