Waarom wordt kolonialisme (nog steeds) geromantiseerd?

Het kolonialisme blijft een onontkoombare plaag voor het heden en blijft hangen in de giftige, geïnternaliseerde mythologieën en stereotypen die de regimes overleven die ze hebben gecreëerd, zegt historicus Farish Ahmad-Noor. Hij onderzoekt waarom deze vooroordelen en verhalen blijven bestaan (en soms gedijen) en stelt een multidisciplinaire benadering voor om culturele obsessies met geromantiseerde geschiedenis te verwerpen en te voorkomen dat deze kwaadaardige nostalgie de onderdrukking uit het verleden voortzet.

Ik beloof jullie dat ik niet zal zingen.

Dat tenminste zal ik jullie besparen.

Maar ik ben historicus

met een achtergrond in de filosofie,

en mijn belangrijkste onderzoeksgebied
is wel de geschiedenis van Zuidoost-Azië,

met een focus op het koloniale
Zuidoost-Azië van de 19e eeuw.

In de laatste paar jaar

ben ik op zoek geweest

naar de geschiedenis van bepaalde ideeën

die ons denken vormgeven

over de manier waarop wij
in Azië, Zuidoost-Azië,

naar onszelf kijken en onszelf begrijpen.

Nu is er één ding
dat ik niet kan uitleggen

als historicus,

en dat houdt me al lange tijd bezig,

en dat is hoe en waarom
bepaalde ideeën, bepaalde standpunten

nooit lijken weg te gaan.

En ik weet niet waarom.

In het bijzonder ben ik geïnteresseerd

om te begrijpen waarom sommige mensen --

niet alle natuurlijk --

maar sommige mensen in postkoloniaal Azië

nog steeds vasthouden

aan een wat geromantiseerde
weergave van het koloniale verleden,

het misschien zien als door een roze bril,

als een weldadige,
mooie of aangename tijd,

hoewel historici op de hoogte zijn
van de realiteit van het geweld,

de onderdrukking

en de donkere kanten
van die hele koloniale ervaring.

Stel je voor dat ik een tijdmachine bouw.

(Maakt werkgeluiden)

Ik bouw een tijdmachine

en stuur mezelf terug naar de jaren 1860,

honderd jaar voordat ik geboren werd.

Ai, nu vertel ik hoe oud ik ben.

OK, honderd jaar terug
voor mijn geboortedatum.

Nu, als ik daar zou zijn

in het koloniale Zuidoost-Azië

in de 19e eeuw,

zou ik geen professor zijn.

Historici weten dat.

En toch, ondanks dat,

zijn er nog kringen die ergens
willen vasthouden aan dit idee

dat dat verleden niet zo donker was,

dat het zijn romantische kant had.

Hier kom ik, als historicus,

de grenzen van de geschiedenis tegen,

want ik kan ideeën natrekken.

Ik kan de oorsprong van bepaalde clichés,
bepaalde stereotypen opsporen.

Ik kan je zeggen wie ze vertelde,
waar, wanneer en in welk boek.

Maar één ding kan ik niet doen:

ik kan niet in iemands interne,
subjectieve mentale universum geraken

en hun gedachten veranderen.

En daarom werd ik
in de afgelopen paar jaar

steeds meer aangetrokken
door zaken als psychologie

en cognitieve gedragstherapie.

Omdat in deze gebieden wetenschappers
naar het voortduren van ideeën kijken.

Waarom hebben sommige mensen
hebben bepaalde vooroordelen?

Waarom zijn er bepaalde vooroordelen,
bepaalde fobieën?

We leven, helaas, helaas, in een wereld
met nog steeds vrouwenhaat.

Racisme bestaat nog steeds,
alle soorten fobieën.

Islamofobie is nu bijvoorbeeld een begrip.

En waarom blijven deze ideeën bestaan?

Vele geleerden zijn het erover eens

dat het ook komt omdat we,
kijkend naar de wereld,

altijd weer terugvallen, terugvallen

op een eindig denkraam,

een klein denkraam van fundamentele ideeën
die niet betwist worden.

Kijk hoe wij, vooral wij in Zuidoost-Azië,

onszelf aan onszelf
en aan de wereld voorstellen.

Kijk hoe vaak,

wanneer we over onszelf praten

mijn standpunt, mijn identiteit,
onze identiteit,

we steevast terugvallen,
terugvallen, terugvallen

op diezelfde set van ideeën,

allemaal met hun eigen geschiedenis.

Heel simpel voorbeeld:

we leven in Zuidoost-Azië,

dat erg populair is bij toeristen
van over de hele wereld.

En ik denk niet dat dat overigens
een slechte zaak is.

Ik denk dat het goed is
dat toeristen naar Zuidoost-Azië komen,

omdat het je wereldbeeld verbreedt

en je andere culturen ontmoet, enz., enz.

Maar kijk hoe we onszelf voorstellen

in de toeristische campagnes,
de toeristische advertenties.

Daar heb je de verplichte kokosboom,
de bananenboom, de orang-oetan.

(Gelach)

En de orang-oetan wordt niet eens betaald.

(Gelach)

Kijk hoe we onszelf voorstellen.
Kijk hoe we de natuur voorstellen.

Kijk hoe we het platteland voorstellen.

Kijk hoe wij het boerenleven voorstellen.

Bekijk onze sitcoms.

Bekijk onze drama's, onze films.

Het is heel gebruikelijk,
met name in Zuidoost-Azië,

als je naar deze sitcoms kijkt,

dat iemand van het platteland
altijd lelijk is,

grappig en dom,

zonder kennis.

Het is alsof het platteland
niets te bieden heeft.

Ons beeld van de natuur,

ondanks al ons gepraat,

ondanks al ons gepraat over
Aziatische filosofie, Aziatische waarden,

ondanks al ons gepraat over
onze organische relatie met de natuur,

hoe behandelen we de natuur
eigenlijk in Zuidoost-Azië?

Wij zien de natuur als iets
dat overwonnen en uitgebuit moet worden.

En dat is de realiteit.

Dus de manier waarop we leven
in ons deel van de wereld,

het postkoloniale Zuidoost-Azië,

draagt voor mij op zoveel manieren

de restanten van ideeën, stijlfiguren,

clichés, stereotypen

met een eigen geschiedenis.

Dit idee van het platteland
als een plaats om te worden uitgebuit,

het idee van plattelandsmensen
zonder enige kennis --

dat zijn ideeën die historici
zoals ik kunnen naspeuren,

kunnen traceren hoe
deze stereotypen zijn ontstaan.

En ze kwamen op in een tijd

toen Zuidoost-Azië

werd bestuurd met de logica
van het koloniale kapitalisme.

Op zo veel manieren

hebben we ons deze ideeën eigen gemaakt.

Ze zijn nu onderdeel van ons.

Maar we zijn niet kritisch genoeg

om onszelf af te vragen

vanwaar we dit beeld
van de wereld hebben?

Hoe kom ik aan dit beeld van de natuur?

Hoe kom ik aan dit beeld
van het platteland?

Vanwaar dit idee van Azië
als iets exotisch?

En wij, Zuidoost-Aziaten in het bijzonder,

houden ervan om onszelf te ‘exotiseren’.

We veranderden
de Zuidoost-Aziatische identiteit

in een soort cosplay

waar je letterlijk in de supermarkt,
in een winkelcentrum,

een doe-het-zelf exotische
Zuidoost-Aziatische kostuumkit kunt kopen.

En we paraderen met deze identiteit

zonder onszelf de vraag stellen

hoe en wanneer dit bepaald beeld
van onszelf is ontstaan.

Ze hebben allemaal een geschiedenis.

Dat is de reden waarom ik
als historicus steeds meer vind

dat geconfronteerd
met de grenzen van de geschiedenis,

ik inzie dat ik het
niet langer alleen aankan.

Ik kan dit niet alleen meer,

want ik zie de zin niet in
van aan mijn archief te werken,

op zoek te gaan
naar de wortels van deze ideeën,

de oorsprong van ideeën te traceren

en ze dan in een tijdschrift te zetten

om door drie historici gelezen te worden.

Heeft niet de minste zin.

De reden waarom ik denk
dat dit belangrijk is,

is omdat onze regio, Zuidoost-Azië,

in de volgende jaren,

enorme veranderingen zal doormaken,

ongekende veranderingen
in onze geschiedenis,

mede door de globalisering,

de wereldpolitiek,
geopolitieke geschillen,

de impact van de technologie,

de Vierde Industriële Revolutie ...

Onze wereld zoals wij die kennen
gaat veranderen.

Maar om ons aan te passen
aan deze verandering,

om klaar te zijn voor die verandering,

moeten we uit de doos denken,

en kunnen we niet terugvallen,
niet terugvallen, niet terugvallen

op dezelfde clichématige,
vermoeide, versleten oude stereotypen.

We moeten iets uitdenken,

en daarom kunnen historici
dit niet alleen aan.

Ik, ik moet gaan samenwerken
met mensen uit de psychologie,

mensen uit de gedragstherapie.

Ik moet samenwerken met sociologen,
antropologen, politieke economen.

Ik moet vooral gaan samenwerken
met mensen uit de kunsten

en de media,

omdat het daar is, op dat forum,

buiten de muren van de universiteit,

dat deze debatten echt plaats moet vinden.

En ze moeten nu plaatsvinden,

omdat we eerst moeten begrijpen

dat de manier waarop dingen
vandaag de dag zijn

niet bepaald worden door een vaste,

ijzerharde historische spoorlijn,

maar er zijn vele andere geschiedenissen,

vele andere ideeën die werden vergeten,

gemarginaliseerd, uitgewist
in de loop van de geschiedenis.

Het is de taak van historici zoals ik
om dit allemaal te ontdekken,

maar we moeten de samenleving
als geheel erbij betrekken.

Om terug te gaan naar dat voorbeeld
van de tijdmachine van daarstraks.

Laten we zeggen dat het gaat

over een 19de-eeuwse
koloniaal onderworpene,

en hij vraagt zich af:

Zal dit rijk ooit ophouden te bestaan?

Komt er een einde aan dit alles?

Zullen we ooit vrij zijn?

Dus verzint hij een tijdmachine --

(Maakt werkgeluiden)

gaat naar de toekomst

en komt hier in postkoloniaal
Zuidoost-Azië,

vandaag.

Hij kijkt om zich heen

en ziet:

Ja, inderdaad,

de keizerlijke vlaggen zijn weg

evenals de keizerlijke kanonneerboten
en de koloniale legers.

Er zijn nieuwe vlaggen,
nieuwe natiestaten.

Er is nu onafhankelijkheid.

Maar is dat zo?

De persoon ziet dan
de toeristische advertenties

en ziet weer de banaan,
de kokosboom en de orang-oetan.

De persoon kijkt naar de tv

en ziet hoe beelden
van een exotisch Zuidoost-Azië

opnieuw en opnieuw door Zuidoost-Aziaten
worden gereproduceerd.

En die persoon kan dan
tot de conclusie komen,

ondanks het feit dat

het kolonialisme voorbij is,

dat we nog steeds op veel manieren

in de lange schaduw van de 19e eeuw leven.

En dit is, denk ik, nu uitgegroeid
tot mijn persoonlijke missie.

De reden waarom ik denk
dat geschiedenis zo belangrijk is

en de reden waarom dit
voor de geschiedenis zo belangrijk is

om de geschiedenis te overstijgen,

is dat we dit debat over wie
en wat we zijn moeten hernemen,

wij allemaal.

We zeggen: "Ik heb mijn standpunt;
jij hebt jouw standpunt."

Nou, dat is deels waar.

Onze standpunten zijn nooit
helemaal van ons individueel.

We zijn allemaal
sociale wezens, historische wezens.

Jullie, ik, wij allen,

wij dragen de geschiedenis in ons mee.

In de taal die we gebruiken,
in de fictie die we schrijven,

in de films die we willen zien.

Ze zit in de beelden die we oproepen
wanneer we denken over wie en wat we zijn.

We zijn historische wezens.

Wij dragen de geschiedenis met ons mee,

en de geschiedenis neemt ons mee.

Maar terwijl we worden bepaald
door de geschiedenis,

is het mijn persoonlijke overtuiging

dat we niet opgesloten moeten worden
door de geschiedenis,

en geen slachtoffers
van de geschiedenis moeten zijn.

Dank je.

(Applaus)