Co to jest gruźlica? | Choroby zakaźne | NCLEX-RN | Khan Academy

Dowiedz się podstawowych informacji na temat gruźlicy. Rishi jest lekarzem chorób zakaźnych dzieci i pracuje dla Khan Academy. Filmy te nie powinny być traktowane jako porady lekarskie, służą tylko do celów informacyjnych. Nie zastąpią one wizyty u lekarza, diagnostyki ani leczenia. W razie jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia zawsze zwracaj się o poradę do wykwalifikowanych pracowników medycznych. Nigdy nie rezygnuj z profesjonalnej porady lekarskiej, ani nie zwlekaj z nią przez coś, co zobaczyłeś w filmie z Khan Academy. Stworzone przez School of Medicine Uniwersytetu Stanforda.

Obejrzyj następną lekcję: https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/tb-epidemiology?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Przegapiłeś poprzednią lekcję? https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/malaria-rn/v/preventing-malaria?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji Akamai.

NCLEX-RN w Khan Academy: Zbiór pytań z treści zawartych w NCLEX-RN. Pytania dostępne są na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States License (dostępne pod: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/us/).

O Khan Academy: Khan Academy dostarcza materiały ćwiczeniowe, filmy instruktażowe oraz spersonalizowany pulpit, które umożliwiają uczniom samodzielną naukę w klasie i poza nią. Przygotowujemy materiały dotyczące przedmiotów ścisłych, w tym matematyki, programowania, historii, historii sztuki, ekonomii, a także innych dziedzin. Naszą misją jest poprowadzenie uczniów od przedszkola aż po rachunek różniczkowy przy pomocy najnowocześniejszej technologii adaptacyjnej, która identyfikuje zarówno mocne strony ucznia, jak i luki w nauce. Ponadto współpracujemy z takimi instytucjami jak NASA, Muzeum Sztuki Współczesnej, Kalifornijską Akademią Nauk oraz MI, aby dostarczane przez nas treści miały jak najwyższą jakość.

Za darmo. Dla każdego. Zawsze. #YouCanLearnAnything

Subskrybuj kanał Khan Academy NCLEX-RN: https://www.youtube.com/channel/UCDx5cTeADCvKWgF9x_Qjz3g?sub_confirmation=1

Subskrybuj kanał Khan Academy: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Narysowałam tutaj kobietę - mamę

i po prawej jej synka.

Przypuśćmy, że mama ma gruźlicę.

Załóżmy, że ma gruźlicę.

W języku łacińskim, gruźlica nosi nazwę "tuberculosis",

W języku łacińskim, gruźlica nosi nazwę "tuberculosis",

dlatego zamiast pełnej nazwy

często używa się skrótu TB, zwłaszcza w literaturze anglojęzycznej.

często używa się skrótu TB, zwłaszcza w literaturze anglojęzycznej.

A więc ta kobieta ma gruźlicę.

To bardzo konkretne rozpoznanie, prawda?

Konkretne rozpoznanie, konkretna choroba.

Wiemy jak brzmi diagnoza,

Wiemy jak brzmi diagnoza,

ale trzeba pamiętać o tym,

że gruźlica jest wywoływana przez konkretny, szczególny mikroorganizm.

A ściślej mówiąc - przez bakterię.

Ta bakteria to prątek gruźlicy.
(łac. Mycobacterium tuberculosis)

Ta bakteria to prątek gruźlicy.
(łac. Mycobacterium tuberculosis)

Bardzo łatwo zapamiętać.

Nazwa bakterii dosłownie zawiera nazwę choroby.

Ale muszę wspomnieć o tym,

że Mycobacterium tuberculosis nie jest jedynym czynnikiem etiologicznym gruźlicy.

Okazuje się, że istnieje jeszcze kilka innych prątków

mogących być przyczyną tej choroby.

Ale ten jeden - prątek gruźlicy

jest zdecydowanie najbardziej powszechny,

dlatego to na nim się skupimy.

Człon "myco" w jego nazwie

pochodzi z greki i oznacza "grzyb".

Odnosi się to do do sposobu, w jaki rośnie ta bakteria.

Odnosi się to do do sposobu, w jaki rośnie ta bakteria.

Prątki rosną bardzo, bardzo powoli - podobnie jak grzyby.

Dlatego twórcy nazwy umieścili w niej "myco".

A jednak są to bakterie,

dlatego umieścimy tutaj nawias,

tak jak nad nazwą rozpoznania,

żeby odróżnić od siebie te pojęcia.

Zatem gruźlica jest chorobą bakteryjną.

Zatem gruźlica jest chorobą bakteryjną.

Przyjrzyjmy się teraz mamie chłopca.

Powiedzieliśmy wcześniej, że choruje na gruźlicę.

Narysuję jak mogłyby wyglądać jej płuca,

zakładając że mamy do czynienia z gruźlicą płuc.

To najczęstsze miejsce zajmowane przez chorobę,

ale nie jedyne możliwe.

Powiedzmy jednak, że u niej prątki - rysowane przeze mnie na czerwono

lokalizują się właśnie w płucach

i sprawiają, że bardzo ciężko choruje.

Niestety, może ona zarazić swojego synka.

Jakimi drogami może dojść do takiego zakażenia?

Które są najczęstsze?

Przedstawię kilka możliwości

i zastanowimy się, które z nich są bardziej, a które mniej prawdopodobną

i zastanowimy się, które z nich są bardziej, a które mniej prawdopodobną

drogą zakażenia chłopca.

Na początek powiedzmy, że razem z mamą jedzą pizzę.

Powiedzmy, że oboje uwielbiają pizzę

i zawsze jedzą ją wspólnie,

pochylając się razem nad jednym talerzem.

Potencjalnie, może w tej sytuacji dojść do infekcji.

Być może nawet dzielą się napojem.

Może na stole znajduje się też jakiś napój i piją z jednej szklanki.

Dalej zastanówmy się jak to wygląda w domu.

W domu ciągle otwiera i zamyka się drzwi,

więc dotykają tych samych klamek.

To kolejny sposób na przeniesienie bakterii

- dotykanie tych samych przedmiotów.

Wystarczy, że mama poprosi, żeby syn podał jej klucze.

Sama dotyka ich kilkakrotnie w ciągu dnia,

a później trzyma je dziecko.

To jedna z dróg zakażenia

- dotykanie przedmiotów codziennego użytku, jak klamka czy klucze.

I w końcu najbardziej oczywista droga,

być może ta kobieta kaszle.

Może ma głośny, uporczywy kaszel

i przez całe dnie bakterie trafiają do powietrza.

To bardzo ważna droga,

jaką może dojść do zakażenia.

Mamy więc różne drogi zakażenia,

oznaczę jeszcze tą ostatnią

- drogę kropelkową.

Która z nich jest dla nas najważniejsza?

Która z nich jest dla nas najważniejsza?

Zaznaczę to na zielono,

żeby dobrze się wyróżniało.

Najczęstszą drogą zakażenia

jest droga kropelkowa.

W tym przypadku, osoba chora - mama

przenosi patogeny na drugą osobę - synka

za pośrednictwem powietrza.

Inne drogi, jak ta podczas wspólnego posiłku

nie są aż tak częste.

W rzeczywistości trudno zarazić się w ten sposób gruźlicą.

W rzeczywistości trudno zarazić się w ten sposób gruźlicą.

Teoretycznie może dojść do zakażenia dzieląc się jedzeniem i piciem,

albo poprzez dotykanie tych samych przedmiotów,

jak klucze, klamki i tym podobne,

ale to nie tak roznosi się gruźlica.

Zazwyczaj roznosi się ona drogą kropelkową.

Chorzy często sporo kaszlą

i osoby z ich otoczenia łatwo mogą się zarazić.

Zrobię tu trochę miejsca

i przejdziemy do tego, co się dzieje później.

Narysuję tu kilka pęcherzyków płucnych

i powielę ten obrazek kilka razy,

żeby przedstawić kilka możliwości tego, co może się wydarzyć.

To wszystko to pęcherzyki chłopca.

Pęcherzyki chłopca.

Pęcherzyki płucne to oczywiście te maleńkie woreczki,

znajdujące się na samym końcu drzewa oskrzelowego.

Zatem kilka możliwości.

Niech będą cztery:

pierwsza, druga, trzecia i czwarta.

Przedstawię kilka scenariuszy tego,

co może się dziać, kiedy osoba chora na gruźlicę kaszle.

W pierwszym mama kaszle,

ale bakterie nie przesuwają się zbyt daleko

i nie docierają do dziecka.

Nie dostają szansy, żeby go zainfekować.

Dlatego w tym przypadku, w jego pęcherzykach nie ma żadnych bakterii.

Pozostają czyste i nienaruszone.

Narysuję jeszcze jego płuca - są czyściutkie,

bez żadnych patogenów i czuje się świetnie.

Chłopiec ma się bardzo dobrze.

W tym przypadku jest całkowicie zdrowy,

W tym przypadku jest całkowicie zdrowy,

bo bakterie nigdy nawet nie dotarły do jego płuc.

Teraz scenariusz nr 2.

Tym razem mama ma bardzo silny kaszel,

a chłopiec stoi bardzo blisko niej,

więc niestety trochę bakterii przedostaje się do jego ust i nosa,

skąd wędrują do płuc.

Zupełnie inna sytuacja.

Tym razem prątki lądują w płucach.

Narysuję jeszcze kilka w pęcherzykach.

W scenariuszu nr 2

zostają one tam wychwycone przez komórki układu odpornościowego,

które stale patrolują płuca,

pilnując żeby nic niepożądanego tam nie trafiło.

Te komórki układu odpornościowego to makrofagi.

Te komórki układu odpornościowego to makrofagi.

"Makrofag" oznacza dosłownie "wielki pożeracz", bo "fag" pochodzi od "jeść".

Makrofagi siedzą sobie w tkankach i kiedy napotkają bakterię

pożerają ją i niszczą.

To druga możliwość.

Taki jest nasz drugi scenariusz

- bakterie zostają usunięte z płuc.

Idźmy dalej.

Powiedzmy, że w scenariuszu numer 3,

także trochę prątków przedostaje się do płuc,

zjawiają się komórki odpornościowe i je połykają,

to są moje makrofagi,

pożerające bakterie,

jednak w tym przypadku, makrofagi nie są z jakiegoś powodu w stanie zniszczyć prątków.

jednak w tym przypadku, makrofagi nie są z jakiegoś powodu w stanie zniszczyć prątków.

Bakterie nadal żyją, dlatego rysuję je jako czerwone kropki.

Bakterie nie zostają zniszczone.

Narysuję teraz ostatni, czwarty scenariusz.

Tutaj także bakterie przedostają się do pęcherzyków

i są atakowane przez układ odpornościowy.

Powiedzmy, że ten makrofag jest już bardzo blisko prątka,

już prawie udało mu się go złapać,

ale okazuje się, że w tym przypadku bakterie się rozmnażają,

dlatego narysuję ich więcej.

Bakterie dzielą się i wkrótce wypełniają tą przestrzeń,

w pęcherzykach znajduje się całe mnóstwo maleńkich prątków.

w pęcherzykach znajduje się całe mnóstwo maleńkich prątków.

Zatem różnica polega na tym,

że w 4 bakterie się dzielą, a w 3 nie.

Moglibyśmy omówić jeszcze inne sytuacje,

w których prątki się rozmnażają,

ale nie chcę się za bardzo zagłębiać w szczegóły.

Ten scenariusz przedstawia aktywną gruźlicę.

Prątki się rozmnażają, są aktywne,

dlatego mówimy wtedy o aktywnym zakażeniu prątkiem gruźlicy.

Jak zatem nazwiemy pozostałe scenariusze?

W poprzednich przykładach prątki były nieaktywne,

więc nazwiemy je nieaktywnym lub utajonym zakażeniem prątkiem gruźlicy.

Zestawiłem je wszystkie razem,

bo klinicznie, bardzo trudno jest różnicować

czy mamy do czynienia z przypadkiem nr 2, czy nr 3,

bo w obydwu, układ odpornościowy zetknął się z prątkiem,

w obydwu "widział" prątka

i w obydwu nie zobaczymy dużej ilości dzielących się bakterii.

i w obydwu nie zobaczymy dużej ilości dzielących się bakterii.

Dlatego traktujemy je jako jedno

i nazywamy gruźlicą utajoną.

Jedną z najważniejszych informacji, jaką należy wynieść z tej lekcji

jest różnica pomiędzy

"zdrowym", czyli kimś, kto nigdy nie miał kontaktu z guźlicą,

"zakażeniem utajonym", czyli sytuacją,

kiedy ktoś miał kontakt z gruźlicą, ale prątki się u niego nie rozmnażają

oraz "zakażeniem aktywnym",

kiedy mamy mnóstwo prątków, które na dodatek się dzielą.

kiedy mamy mnóstwo prątków, które na dodatek się dzielą.

Zrobię sobie trochę miejsca

i omówimy szerzej tą ostatnią możliwość,

z aktywnym zakażeniem prątkiem gruźlicy.

Powiedzmy, że chłopiec

zaraził się w tym przypadku gruźlicą od swojej mamy

i niestety rozwinęła się u niego aktywna postać gruźlicy.

i niestety rozwinęła się u niego aktywna postać gruźlicy.

Skąd będziemy wiedzieć, że to właśnie forma aktywna?

Kiedy podejrzewam, że mój pacjent ma gruźlicę

zawsze zadaję sobie dwa pytania:

Jakie ma objawy? Jaka to może być choroba?

To pierwszy krok.

Później pytam: Jak długo trwa choroba?

Czyli "czas trwania".

Odpowiedzi na te pytania

bardzo pomagają nam w diagnostyce.

Objawy gruźlicy można podzielić na dwie kategorie.

Pierwsza grupa to objawy ogólne.

Objawy ogólne (ogólnoustrojowe) to takie,

które dotyczą całego organizmu.

Cały organizm - oznaczę to,

żebyśmy nie zapomnieli.

Należą do nich na przykład gorączka i dreszcze.

Nie da się mieć gorączki ani dreszczy tylko w jednym miejscu ciała, prawda?

Nie da się mieć gorączki ani dreszczy tylko w jednym miejscu ciała, prawda?

Cali czujemy się źle.

Objawem ogólnym są także nocne poty.

Jeśli budzimy się rano i koszulka jest mokra

to mogą być nocne poty.

Kolejnym objawem ogólnoustrojowym jest spadek masy ciała.

I nie chodzi o każdy spadek masy ciała, tylko ten niezamierzony,

kiedy schudniesz, ale nie dlatego, że się odchudzasz,

ostatnio mało jesz, albo wymiotujesz.

ostatnio mało jesz, albo wymiotujesz.

Kolejna grupa to objawy ze strony dolnych dróg oddechowych.

Zapisze to jako "objawy oddechowe".

Będą to objawy pochodzące z obszaru,

który narysowałem tu na niebiesko.

Czyli od krtani w dół, aż do pęcherzyków płucnych.

To są dolne drogi oddechowe.

Zastanów się jakie objawy będą oznaką toczącego się tam procesu chorobowego.

Zastanów się jakie objawy będą oznaką toczącego się tam procesu chorobowego.

Na pewno kaszel.

A jeśli kaszel jest bardzo ciężki

to w odkrztuszanej wydzielinie mogą pojawić się strużki krwi,

to w odkrztuszanej wydzielinie mogą pojawić się strużki krwi,

czasem więcej niż tylko strużki.

To kolejny objaw.

Odksztuszana śluzowa wydzielina to inaczej plwocina.

Odksztuszana śluzowa wydzielina to inaczej plwocina.

Wielu pacjentów, którzy niekoniecznie mają silny kaszel,

może doświadczać duszności albo bólu w klatce piersiowej

i innych podobnych objawów.

To niektóre z ważnych objawów ze strony dolnych dróg oddechowych.

To niektóre z ważnych objawów ze strony dolnych dróg oddechowych.

Zawsze zastanawiam się,

czy mój pacjent ma jakieś objawy ogólnoustrojowe?

Jeśli tak, to zaznaczam.

Czy ma objawy ze strony dolnych dróg oddechowych?

Jeśli tak - zaznaczam.

I w końcu: "Od jak dawna?"

W przypadku aktywnego zakażenia prątkiem gruźlicy

jest to zwykle powyżej 3 tygodni.

Więcej niż 3 tygodnie.

Ale przypominam, chodzi o płucną postać gruźlicy,

tego co dzieje się w płucach i opłucnej

i objawów, które utrzymują się już przez pewien czas.

Są one bardzo pomocne w diagnostyce,

gdy podejrzewamy, że pacjent mógł zostać zakażony gruźlicą.