Η πολύπλοκη ιστορία του σέρφινγκ - Σκοτ Λάντερμαν

Παρακολουθήσετε όλο το μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/the-complicated-history-of-surfing-scott-laderman

Σήμερα, το σέρφινγκ είναι μια παγκόσμια βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, με δεκάδες εκατομμύρια θαυμαστές παγκοσμίως. Για μερικούς είναι ένα σοβαρό άθλημα, για άλλους απλά ένας τρόπος για να χαλαρώσουν. Αλλά παρά την συχνή σύνδεση του με τη διασκέδαση και τον ήλιο, το σέρφινγκ έχει μια πλουσιότερη και βαθύτερη ιστορία από ό,τι πολλοί αντιλαμβάνονται. Ο Σκοτ Λάντερμαν μοιράζεται την κρυφή ιστορία του σέρφινγκ.

Μάθημα του Σκοτ Λάντερμαν, σε σκηνοθεσία της Silvia Prietov.

[«Έξω από το νερό είμαι ένα τίποτα» -
Ντιούκ Καχαναμόκου]

Για κάποιους, είναι ένα σοβαρό άθλημα,

για άλλους απλώς
ένας τρόπος να χαλαρώνουν.

Παρά τον συνεχή συσχετισμό του
με την διασκέδαση και τον ήλιο,

το σέρφινγκ έχει μια πλούσια
και βαθιά ιστορία

που πολλοί δεν γνωρίζουν.

Αυτό που σήμερα αποκαλούμε σέρφινγκ

προέρχεται από τα νησιά
της Πολυνησίας στον Ειρηνικό ωκεανό.

Γνωρίζουμε από διάφορες αναφορές
ότι το δάμασμα των κυμάτων

γινόταν σε όλη την Πολυνησία,

καθώς και στη Δυτική Αφρική και το Περού.

Αλλά ειδικά στο αρχιπέλαγος της Χαβάης,

το σέρφινγκ εξελίχθηκε περισσότερο,

καταγράφηκε καλύτερα,

και συνεχίστηκε, όπως
πουθενά αλλού στη Πολυνησία.

Και για τους κάτοικους της Χαβάης,

το σέρφινγκ δεν ήταν απλά
μια διασκεδαστική δραστηριότητα,

αλλά είχε και μια πνευματική
και κοινωνική σημασία.

Όπως γενικά η κοινωνία στην Χαβάη,

σχεδόν κάθε πτυχή του σέρφινγκ

βασίζεται σε ένα κώδικα κανόνων
και ταμπού γνωστό ως «kapou».

Οι Χαβανέζοι έκαναν προσφορές
όταν επέλεγαν ένα δέντρο να σκαλίσουν,

προσεύχονταν για κύματα με τη βοήθεια
ενός «καχούνα», ενός ειδικού ιερέα,

και έδιναν ευχαριστίες όταν επιζούσαν
από κάποια επικίνδυνη πτώση.

Κάποιες εκδηλώσεις για σέρφινγκ

ήταν αποκλειστικά για την ελίτ.

Αλλά δεν ήταν μόνο επίσημη υπόθεση.

Οι σέρφερς ανταγωνίζονταν
και στοιχημάτιζαν

για το ποιος θα καβαλήσει
πιο μακριά, πιο γρήγορα,

ή θα πιάσει το μεγαλύτερο κύμα

επιδεικνύοντας τη δεξιοτεχνία τους,

και κερδίζοντας σεβασμό,
κοινωνική καταξίωση,

και επιτυχία στον έρωτα.

Αν και αργότερα ονομάστηκε
«σπορ των βασιλιάδων»,

Χαβανέζοι και Χαβανέζες κάθε ηλικίας
και κοινωνικής τάξης συμμετείχαν,

και καβαλούσαν σανίδες σέρφιγκ

φτιαγμένες από κόα,
αρτόκαρπο ή δέντρα γίλι.

Πολλοί Χαβανέζοι είχαν σανίδες Αλάια,

οι οποίες ήταν λεπτές, μεσαίου μεγέθους,

και έμοιαζαν κάπως
με τις σημερινές κοντές σανίδες.

Κάποιοι είχαν σανίδες Πάιπο,
κοντές και στρογγυλεμένες,

στις οποίες συνήθως οι σέρφερς
ξάπλωναν μπρούμυτα.

Αλλά μόνο οι αρχηγοί
μπορούσαν να καβαλήσουν

τις τεράστιες σανίδες Όλο,
διπλάσιες σε μήκος από τις σημερινές.

Σε αντίθεση με τις περισσότερες σύγχρονες,

όλες οι σανίδες ήταν χωρίς πτερύγιο,

απαιτώντας από τους σέρφερς να σύρουν

τα χέρια ή τα πόδια τους για να στρίψουν.

Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς
ανακαλύφθηκε το σέρφινγκ,

αλλά ξέρουμε ότι γινόταν ήδη
στην Πολυνησία για αιώνες

προτού το περιγράψει το 1777
ο Ουίλιαμ Άντερσον,

ο γιατρός στο πλοίο «Ρεσολούσιον»
του Κάπτεν Κουκ.

Αν και άφησε έκθαμβο τον Άντερσον,

οι περισσότεροι Αμερικανοί ιεραπόστολοι

που έφτασαν στη Χαβάη
αρκετές δεκαετίες μετά,

θεώρησαν το σέρφινγκ αμαρτωλό

και το αποθάρρυναν,

όπως και άλλες πτυχές
της τοπικής κουλτούρας.

Αλλά η μεγαλύτερη απειλή για το σέρφινγκ

ήταν αυτή για τους ίδιους τους ντόπιους.

Μέχρι το 1890,

νέες αρρώστιες που εισήχθησαν
από Ευρωπαίους και Αμερικάνους

είχαν αποδεκατίσει
τους κάτοικους της Χαβάης,

αφήνοντας λιγότερους από 40.000

από έναν αρχικό πληθυσμό
που ίσως ξεπερνούσε τους 800.000.

Ταυτόχρονα η ξένη επιρροή μεγάλωνε

με τους λευκούς αποίκους να ανατρέπουν
την ιθαγενή μοναρχία το 1893

και τις Ηνωμένες Πολιτείες να προσαρτούν
τα νησιά πέντε χρόνια αργότερα.

Το τέλος της ανεξαρτησίας της Χαβάης

συνέπεσε με την τοπική
αναγέννηση του σέρφινγκ,

μια αναβίωση που σύντομα εκμεταλλεύτηκαν
οι Αμερικανοί αποικιοκράτες.

Αλλά πρώτα, κάποιοι Χαβανέζοι
πέρασαν το σέρφινγκ στο εξωτερικό.

Το 1907 ο Τζόρτζ Φρίθ,
που αποκαλούσαν θαύμα της Χαβάης,

ταξίδεψε στη Δυτική Ακτή

και έκανε επιδείξεις σέρφινγκ
στην νότια Καλιφόρνια.

Έπειτα το 1914, ο ολυμπιακός
κολυμβητής Ντιούκ Καχαναμόκου

έφτασε στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία,

γλιστρώντας στα κύματα
του νότιου Ειρηνικού,

και κατέπληξε τα πλήθη όπου πήγαινε.

Λίγο πριν ο Φρίθ πάει στην Καλιφόρνια,

κάποιος από την Νότια Καρολίνα,

ο Αλεξάντερ Χιούμ Φόρντ
μετακόμισε στη Χαβάη.

Αφού έμαθε να κάνει σέρφινγκ,

έγινε πρωταθλητής του αθλήματος.

Αλλά ο Φορντ μάλλον είχε αθέμιτους λόγους

για τις ενθουσιώδεις προσπάθειές του
να ενισχύσει το άθλημα.

Όπως πολλοί άποικοι,

ήθελε η Χαβάη
να γίνει πολιτεία της Αμερικής,

αλλά ανησυχούσε για την πλειοψηφία
των μη λευκών ιθαγενών

και των Ασιατών εργαζομένων.

Έτσι ο Φορντ προώθησε το σέρφινγκ

για να προσελκύσει λευκούς
Αμερικάνους στην Χαβάη,

πρώτα ως τουρίστες και μετά ως κατοίκους.

Είχε την βοήθεια πολυάριθμων
συγγραφέων και κινηματογραφιστών.

Το δημογραφικό σχέδιο του Φορντ
απέτυχε παταγωδώς.

Η Χαβάη, που έγινε πολιτεία το 1959,

παραμένει η πιο φυλετικά ποικίλη στη χώρα.

Αλλά η προώθηση του σέρφινγκ
είχε πολύ μεγαλύτερη επιτυχία.

Σήμερα το σέρφινγκ

είναι μια παγκόσμια βιομηχανία
πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων

με δεκάδες εκατομμύρια οπαδούς παγκοσμίως.

Αν και σχετικά λίγοι σέρφερς ξέρουν

για τις παλιές σημαντικές
ψαλμωδίες για τα κύματα,

ή τις τελετές σκαλίσματος της σανίδας,

οι Χαβανέζοι συνεχίζουν
να τηρούν αυτές τις παραδόσεις,

που κόντεψαν να παρασυρθούν μακριά

από τα κύματα της ιστορίας.