Làm thế nào để theo dấu một cơn lốc xoáy - Karen Kosiba

Xem đầy đủ tại đây: http://ed.ted.com/lessons/how-to-track-a-tornado-karen-kosiba

Nhà khí quyển học Karen Kosiba nghiên cứu về cách các cơn lốc xoáy hình thành và gây tổn hại. Mặc dù để có được những số đo ở gần bề mặt của những cơn lốc này rất khó và việc đâm đầu vào chúng là một thực tế chủ yếu chỉ có trong phim ảnh. Trong buổi nói chuyện TEDYouth này, Kosiba kể về cách cô ấy và đội của mình sử dụng những quan sát và mẫu vật để theo dấu những cơn siêu bão, đồng thời chia sẻ một vài cảnh phim về lĩnh vực này.

Bài thuyết trình của Karen Kosiba.

Tôi sẽ bắt đầu cuộc nói chuyện
về các cơn lốc xoáy

bằng một bức ảnh thật tuyệt
về nó.

Nhưng đó chưa phải là
tấm đẹp nhất tôi biết.

Đó là cơn lốc đầu tiên tôi thấy,
nó vừa tuyệt lại vừa đáng sợ

Tôi sẽ cho mọi người thấy.

Đó cũng là lí do khiến tôi
dấn thân vào lĩnh vực này.

Thậm chí nó là một tấm ảnh
không đẹp,

Thì vẫn rất tuyệt để được
chứng kiến nó lần đầu.

Hiện tại, tôi đang làm
các bộ phim về lốc.

Một vài năm trước.

Đây là thời điểm vài năm trước,
trong dự án có tên là VORTEX2,

khi chính tôi và rất nhiều nhà khoa học
đã có mặt ở ngoài đó,

xung quanh các cơn lốc với những
loại thiết bị đo khác nhau

và cố để tìm hiểu cách lốc
xoáy hinh thành.

Đây vẫn là câu hỏi lớn chưa có lời
giải đáp

Tưởng chừng như nó rất đơn giản,

nhưng lại rất khó để lí giải.

Chúng tôi đang cố tìm xem những
cơn gió trông thế nào khi ở gần mặt đất.

Ta đã biết hình dạng của những cơn gió
ở trên cao,

Nhưng không chắc
chúng thế nào khi ở mặt đất

Và nó có mối liên hệ thế nào
với khi nó ở trên cao.

Hầu hết các cơn lốc đều hình thành
từ các siêu bão.

Các siêu bão này bạn có thể hiểu
tương tự như

các cơn bão kèm lốc xoáy.

Chúng là những cơn lốc xoáy rất lớn

Xảy ra rất nhiều tại trung tâm
nước Mỹ.

Dù chúng tạo ra các cơn lốc xoáy
ở phía trên,

không có nghĩa là chúng tạo
xoáy ở mặt đất

Khi chúng tôi tìm hiểu các cơn bão này

với các bức ảnh và dữ liệu
chúng tôi có,

chúng đều như nhau cả.

Và đó thực sự rất khó hiểu.

Chúng tôi cố gắng dự báo
về các cơn lốc

vì chúng tôi muốn dự báo những cơn bão

sẽ thực sự tạo ra lốc xoáy

Một trong những điểm làm nên sự
khác biệt giữa các cơn lốc

đó là luồng gió thổi
phía sau của các cơn lốc (RFD)

Những cơn xoáy lớn thường có
luồng gió đi xuống này,

chúng bao quanh phần mép rìa phía sau

vì vậy mà hình thành nên RFD.

Luồng khí này ấm ra sao,
được đẩy lên cao như thế nào,

và cả mức độ của luồng gió cuốn
lên trên

sẽ ảnh hưởng đến việc có hình thành của
lốc xoáy hay không.

Còn nhiều điều thú vị hơn nữa

Tôi sẽ chia sẻ với các bạn
ngay sau đây

Khi đã tiếp cận được với cơn lốc,

rất khó có thể tiến hành đo
lường gần mặt đất.

Đó thực sự là vấn đề nan giải.

Hầu hết mọi người không muốn
lao vào lốc xoáy

Dù vẫn có vài ngoại lệ,
bạn vẫn thường xem qua TV

Hầu hết mọi người không muốn
làm thế.

Việc gắn thiết bị đo theo dấu cơn
lốc cũng gặp nhiều khó khăn.

Vì, một lần nữa, bạn không muốn
tiếp cận gần lại nó.

bới đôi lúc gió xung quanh
cơn lốc rất lớn.

Vì thế để lấy được thông tin,
việc chọn địa điểm

là chìa khóa để thành công
vì ta không biết

Những cơn gió khi ở phía trên
mặt đất

hay khi chúng ở trên cao

có giống với ở bề mặt không

liệu chúng mạnh hoặc, yếu hơn, hay
tương tự

với những gì chúng ta thấy
ở trên cao.

Đó là cách mà ta tìm được câu
trả lời.

Tôi là nhà quan sát, yêu thích việc đi
khảo sát thực tế

và thu thập dữ liệu về lốc xoáy.

Chúng tôi làm nhiều quan sát.

Tôi làm với nhóm vận hành
hệ thống radar di động,

đúng như nghĩa của nó--
cơ bản là một chiếc radar

ở sau chiếc xe tải lớn
màu xanh

và chúng tôi theo sát các cơn lốc
để đo lường các cơn gió

Chúng tôi đo lường lượng mưa.

và tất cả những gì khác biệt
đang diễn ra

nhằm hiểu sâu hơn các quá trình
diễn ra trong các cơn bão

Dựa vào đó, ta sẽ biết cơn bão
trông như thế nào

khi bạn nhìn qua radar di động, thật gần

Thế nên chúng tôi làm mẫu nhiều lần

dựa trên các công thức và mô phỏng
trên máy tính.

Vì khí quyển tuân theo các định
luật vật lý

Nên chúng tôi mô phỏng
định luật này

và dự đoán hướng đi của cơn lốc

hướng đi của cơn bão

mức độ của gió trên mặt đất.

mà không cần đi khảo sát thực tế.

Dĩ nhiên chúng tôi vẫn kết hợp cả
quan sát và mô phỏng.

để có được nghiên cứu chính xác.

Đoạn video tiếp theo
diễn ra rất nhanh

Đây sẽ là những gì bạn nhìn qua radar

Bạn có thể nhìn rõ ràng,

nhưng tôi đã rất hứng thú khi tận mắt
nhìn thấy,

Một thứ gì đó giống thế này.

Thật tuyệt vời khi được quan sát
một thứ như vậy

Đó là hình ảnh của cơn bão từ lúc
chưa tạo lốc xoáy.

đến khi xuất hiện lốc xoáy và
tăng cường

và tới khi bão tan.

Đây là một trong những bộ
dữ liệu hiếm hoi chúng tôi có

nghiên cứu được toàn bộ vòng đời của
một cơn lốc xoáy

Tôi đã giải thích lí do mà chúng tôi
nghĩ rằng RFD lại quan trọng

vì khi nghiêng, nó sẽ tạo ra vòng xoáy
trong không khí

Vấn đề đối với các vòng xoáy này là

nó cần được định hướng theo chiều dọc

Vì đó là những gì cơn lốc xoáy đang làm

Và nó cần di chuyển theo chiều dọc
gần mặt đất

Vì thế chúng tôi nghĩ luồng gió thổi
xuống nhịp nhất định.

Các nhịp trong khu vực có gió thổi xuống

rất quan trọng trong việc hội tụ
các vòng xoáy

đồng thời giúp các vòng xoáy xoay
đúng hướng

Chúng tôi tình cờ có

các số liệu đo lường ngẫu nhiên

trên đường đi của cơn lốc và rất gần
với mặt đất.

Chúng tôi đã tìm ra

các cơn gió gần với bề mặt
tương đối giống với

những gì mà chúng ta nhìn cao
30 40m so với mặt đất

Không có sự khác biệt nhiều giữa cái mà ta
đo được ở trên mặt đất

với cái chúng ta nhìn thấy ở cao hơn.

Điều này thực sự gây ngạc nhiên cho tôi.

Bởi vì chúng tôi đều cho rằng sức gió
sẽ yếu đi

đáng kể khi ở gần mặt đất.

Tôi sẽ đi đến kết luận rất nhanh thôi.

Dù đó chưa phải cơn lốc cuối
tôi chứng kiến,

Nhưng tôi thực sự rất thích ảnh này.

Nó được chụp bằng thiết bị radar
tôi đã nói tới.

Đây là cơn lốc xoáy, không
phải bão

Và nó sẽ trông sẽ giống thế này,
khi bạn tới gần nó.

Điều tuyệt vời

khi có thể đưa thiết bị tới rất gần
với các dạng cơn bão dạng này

xem hoạt động xảy ra
bên trong.

Nếu bạn thường xuyên xem ảnh về
lốc xoáy,

Bạn sẽ thấy nhiều thứ đang diễn
ra: như việc có mưa xoắn ốc

Bạn thậm chí còn có thể nhìn thấy
các mảnh mây rải rác.

Tôi rất mong chờ tương lai và
công nghệ tương lai

và có thể nghiên cứu nhiều hơn
về các cơn bão,

khi thế giới tiên tiến,

khi các bạn cống hiến cho khoa học hơn

Chúng tôi sẽ tìm ra
cách thức mà cơn lốc hình thành.

Xin cảm ơn.

(vỗ tay)