< Return to Video

The Mole and Avogadro's Number

  • 0:00 - 0:01
    Биз концепция жөнүндө сүйлөшөбүз, башында
  • 0:01 - 0:04
    ал химияны көбүрөөк үйрөнүп жаткандарды ыңгайсыздандырат болуш керек.
  • 0:04 - 0:07
    Башка жактан караганда , бул эң жөнөкөй түшүнүк.
  • 0:07 - 0:09
    Бул "моль" жөнүндөгү идея, химияда
  • 0:09 - 0:13
    курт-кумурскалар жөнүндөгү билимден айырмаланат,
  • 0:13 - 0:16
    шкафтагы шубаны жеген курт-кумурскаларга салыштырганда.
  • 0:16 - 0:19
    Химиядагы моль - бул жөн эле сан.
  • 0:19 - 0:23
    Бул сан 6,02*10 23 даражасына
  • 0:23 - 0:26
    барабар.
  • 0:26 - 0:28
    Башкача айтканда, бул эң чоң сан,
  • 0:28 - 0:30
    жана аны Авогадронун саны деп аташат.
  • 0:30 - 0:32
    Балким, мен Авогадро жөнүндө видео жасайм.
  • 0:32 - 0:35
    Авогадро саны.
  • 0:35 - 0:40
    Силерге муну билүү зарыл.
  • 0:40 - 0:42
    Моль- бул жөн эле сан.
  • 0:42 - 0:43
    Моль үчүн византиялык да
  • 0:43 - 0:46
    аныктама бар.
  • 0:46 - 0:47
    чындыгында бул... мага Википедиядан аныктама алып,
  • 0:47 - 0:50
    көчүрүүгө мүмкүнчүлүк бергиле.
  • 0:50 - 0:53
    Бул моль үчүн Википедиядан алынган аныктама.
  • 0:53 - 0:56
    Видеонун аягында алар
  • 0:56 - 0:59
    эквиваленттүү экенин көрөсүңөр.
  • 0:59 - 1:00
    Эгер силер бул концепция менен таанышсаңар,
  • 1:00 - 1:02
    бул жөнөкөй аныктама эмес.
  • 1:02 - 1:07
    Алар жазышат: "моль- бул системанын заттарынын, ошондой эле
  • 1:07 - 1:10
    структуралык элементтерди кармаган саны,
  • 1:10 - 1:15
    12 гр көмүртекте да ошондой эле сандагы С-12 нин атому болот.
  • 1:15 - 1:21
    Мен силерге азыр эле моль 6,02*10 23 даражасына барабар экенин айткам.
  • 1:21 - 1:25
    Эгер "көмүртек-12 атомунда
  • 1:25 - 1:29
    массасы 12 гр болгон" деген акыркы сөздү алсак.
  • 1:29 - 1:31
    Бул 1 моль көмүртек-12 дегенди түшүндүрөт.
  • 1:31 - 1:40
    муну мындай жазса болот- көмүрек-12.
  • 1:40 - 1:43
    12 гр көмүртекте - 1 моль көмүртек-12 атомдору кармалат.
  • 1:43 - 1:58
    Мольдун пайдалуулугу мына ушунда .
  • 1:58 - 2:00
    Мен "1 моль" деп жазгандын ордуна
  • 2:00 - 2:03
    6,02*10 23 даражасындагы көмүртектин атому деп жаза алам
  • 2:03 - 2:09
    12 гр көмүртекте көмүртек-12 нин атомдору.
  • 2:09 - 2:12
    Муну кандай түшүнсө болот?
  • 2:12 - 2:13
    Же бул дагы эмнени түшүндүрөт?
  • 2:13 - 2:16
    Биз "көмүртекке" дагы кошумчаладык,
  • 2:16 - 2:18
    бул ар кандай малекулалардын заттык саны
  • 2:18 - 2:21
    массанын атомдук бирдиги жана граммынын ортосундагы заттык саны.
  • 2:21 - 2:23
    Мунун бардыгы баш-аламандык деп ойлойм.
  • 2:23 - 2:25
    Муну башка учур үчүн кантип колдонсо болот?
  • 2:25 - 2:27
    Биринчиден моль грамм менен массанын
  • 2:27 - 2:29
    атомдук бирдигинин которуу жолу экендигин түшүнүү керек.
  • 2:29 - 2:33
    Көмүртек-12 нин бир атому деген эмне?
  • 2:33 - 2:37
    Анын массалык саны канча?
  • 2:37 - 2:38
    Ал 12 ге барабар.
  • 2:38 - 2:39
    Эмне үчүн көмүртек-14 эмес, көмүртек-12 деп аталары эми түшүнүктүү.
  • 2:39 - 2:42
    Анын массасы 12 массанын атомдук бирдигине барабар.
  • 2:42 - 2:47
    Эгер силерде 12 массанын атомдук бирдигине барабар болгон массадагы бир нерсе бар болсо,
  • 2:47 - 2:50
    анда силер андан бир моль аласыңар же 6,02*10 23 даража даана.
  • 2:50 - 2:54
    Бул атомдордун бардыгы биригип
  • 2:54 - 2:58
    12 гр массага ээ болот.
  • 2:58 - 3:02
    Демек, 1 гр - 1 моль массанын атомдук
  • 3:02 - 3:10
    бирдигине барабар.
  • 3:10 - 3:15
    мен аны массанын атомдук бирдиги деп жазам
  • 3:15 - 3:17
    же силер 1 гр=6,02*10 23 даражасы деп жаза аласыңар
  • 3:17 - 3:24
    массанын атомдук бирдиги.
  • 3:24 - 3:26
    Мунун пайдалуулугунун себеби,
  • 3:26 - 3:28
    Википедиянын аныктамасында каралат жана
  • 3:28 - 3:32
    бул бизге атомдук дүйнөдөн
  • 3:32 - 3:34
    массанын атомдук бирдиги аркылуу, жана "бизде
  • 3:34 - 3:37
    ашык нейтрон бар, ошондуктан биздин атомдук массага бирдик кошобуз"
  • 3:37 - 3:41
    атомдук дүйнөдөн кадимки биздин күнүмдүк дүйнөгө өтөбүз,
  • 3:41 - 3:44
    анда биз грамм менен иш алып барабыз.
  • 3:44 - 3:46
    Грамм мурдагыдай эле
  • 3:46 - 3:47
    эң аз сандагы масса.
  • 3:47 - 3:50
    эң аз сандагы масса.
  • 3:50 - 3:52
    Бул 1/1000 кг.
  • 3:52 - 3:54
    Килограмм - бул 2 фунтка жакын.
  • 3:54 - 3:57
    демек, бул 1/500 фунтка жакын.
  • 3:57 - 3:58
    бул көп деле эмес.
  • 3:58 - 4:04
    Көп эмес сандагы атомдордун жыйындысы.
  • 4:04 - 4:07
    1 гр көмүртекте же 12 гр көмүртекте эң көп
  • 4:07 - 4:11
    сандагы атом болот. 6,02*10 23 даражасы даана.
  • 4:11 - 4:13
    мен бул жөнхндө атом катарында
  • 4:13 - 4:15
    айтышым керек болчу.
  • 4:15 - 4:17
    Бул эө чоң сан.
  • 4:17 - 4:23
    Силер муну элестетишиңер үчүн чачтын диаметри жөнүндө
  • 4:23 - 4:26
    ойлонушуөар керек. Эгер бул чач жана чачтын диаметри болсо,
  • 4:26 - 4:32
    анда 1 млн көмүртектин атому бар.
  • 4:32 - 4:35
    Көмүртектин 1 мл. атому туурасында
  • 4:35 - 4:44
    Эгер силер алманы алып, кайсы бөлүгү
  • 4:44 - 4:48
    экенин түшүндүргүңөр келсе, алманын бир атому
  • 4:48 - 4:51
    алма ар түрдүү атомдордун
  • 4:51 - 4:53
    типтеринин жыйындысы , эгер силер 1 атомун алып,
  • 4:53 - 4:56
    аны алманын өлчөмүндөй кылып аласыңар,
  • 4:56 - 4:59
    анда алма жер шарынын өлчөмүндөй болуп калат.
  • 4:59 - 5:01
    Башкача айтканда алманын бир атому
  • 5:01 - 5:03
    жердеги алмадай .
  • 5:03 - 5:08
    Мындай өлчөмдөгү буюмдар жөнүндө
  • 5:08 - 5:09
    элестете да албайбыз.
  • 5:09 - 5:13
    Силерде 1 гр бар дейли
  • 5:13 - 5:15
    1 гр суутек
  • 5:15 - 5:17
    1 гр суутекте.
  • 5:23 - 5:26
    Эгер силерде 1 гр суутек бар болсо,
  • 5:26 - 5:29
    бул силерде 1 моль суутек бар дегенди түшүндүрөт.
  • 5:29 - 5:32
    Мен эмне үчүн муну билем?
  • 5:32 - 5:35
    Себеби суутектин атомдук массасы 1 массанын атомдук тирдигин түзөт.
  • 5:35 - 5:41
    Эгер силер каалаган элементти алсаңар, анда 1 мольдун массасы кандай болот?
  • 5:41 - 5:45
    Мага тандоого мүмкүнчүлүк берсеңер, 1 моль алюминий.
  • 5:49 - 5:53
    Эгер мен 6,02* 10 23 даражасындагы алюминийдин атомун алсам,
  • 5:53 - 5:56
    бул сандын массасы кандай болот?
  • 5:56 - 6:01
    Анын ар бири 13 деген санга ээ.
  • 6:01 - 6:08
    13 м.а.б. (ката! 13 эмес. 27)
  • 6:08 - 6:13
    аны 6,02 ... ге көбөйтсө...
  • 6:13 - 6:14
    муну мен жазбайм.
  • 6:14 - 6:16
    Бул силерди адаштырышы мүмкүн.
  • 6:16 - 6:19
    Эгер силерде атомдордун молу бар болсо, ал жөнүндө ойлоонунун эң жөнөкөй жолу,
  • 6:19 - 6:21
    силер алардын массасын аласыңар, а мен анын атомдук номерин алдым,
  • 6:21 - 6:24
    силер анын массалык санын аласыңар, бул туура эмес.
  • 6:24 - 6:27
    Бул учурда, ал 27 ге барабар деп алабыз.
  • 6:27 - 6:30
    Башкача айтканда бизалюминий-27 жөнүндө сөз кылабыз.
  • 6:30 - 6:37
    Силер анын массалык санын аласыңар, жана силерде 1 моль бар
  • 6:37 - 6:42
    анда 1 мольдун массасы 27 гр га барабар.
  • 6:42 - 6:44
    Анда силерде 1 моль атом болот,
  • 6:44 - 6:49
    анда массалык саны жана граммынын ортосунда түз трансляция болот.
  • 6:49 - 6:55
    темир-56. 1 моль темирдин көп изоттору бар.
  • 6:55 - 6:58
    Биз темир 56ны алалы.
  • 6:58 - 7:00
    Келгиле биз массалык
  • 7:00 - 7:03
    саны 56 болгон темирдин
  • 7:03 - 7:05
    изотобун алалы.
  • 7:05 - 7:12
    Эгер менде 1 моль темир болсо, мындай атомдордун 1 молунун
  • 7:12 - 7:16
    массасы 56 гр болот. бул жөнөкөй эле математика.
  • 7:16 - 7:23
    эгер мында канча массанын
  • 7:23 - 7:25
    атомдук бирдиги болот?
  • 7:25 - 7:31
    Ар бир атомдо 56 массанын атомдук бирдиги болот.
  • 7:31 - 7:34
    жана силерде мындай атомдордун 1 молу бар. Бул 6,02*10 23 даража
  • 7:34 - 7:38
    56 массанын атомдук бирдигине көбөйтүп,
  • 7:38 - 7:40
    андан кийин аны 1 граммдагы массанын
  • 7:40 - 7:42
    атомдук бирдигине бөлсөңөр,
  • 7:42 - 7:43
    56 гр. аласыңар.
  • 7:43 - 7:45
    Бирок жөнөкөй жолу- ал кандай гана болбосун,
  • 7:45 - 7:47
    массалык санды алса болот.
  • 7:47 - 7:50
    Эгер силерде кремний жана 1 моль кремний болсо, анын массасы
  • 7:50 - 7:53
    --мен "салмак" жөнүндө айтпайм
  • 7:53 - 7:57
    себеби ал бардык планеталарда 28 гр. колдонулушу керек.
  • 7:57 - 7:58
    А 2 моль кремний болсочу?
  • 8:04 - 8:05
    мен анын массалык санын жазам.
  • 8:05 - 8:10
    Кремнийдин массалык саны 28
  • 8:10 - 8:13
    2 моль кремний.
  • 8:13 - 8:17
    1 мольдун массасы 28 гр. болсо, 2 мольдун
  • 8:17 - 8:24
    массасы 56 гр. болот.
  • 8:24 - 8:30
    айталы менде 4 моль кычкылтек бар,
  • 8:30 - 8:33
    анын массалык саны 16
  • 8:33 - 8:35
    анын массасы кандай?
  • 8:35 - 8:38
    Бул кычкылтектин эң чоң саны.
  • 8:38 - 8:39
    алардын массасы кандай?
  • 8:39 - 8:45
    Ал 4 көбөйтүү ... 1 моль кычкылтектин массасы
  • 8:45 - 8:53
    16 гр. болсо, анда 4 молдуку 64 гр. болот.
  • 8:53 - 8:56
    Бул жолдон адаштырат, себеби "моль" деген
  • 8:56 - 8:58
    сөздү колдонгонго көнгөн эмеспиз, бирок ал сан.
  • 8:58 - 9:00
    жана ал бизге
  • 9:00 - 9:07
    массанын атомдук бирдиги менен граммдардын ортосундагы катнашты түшүндүрөт.
  • 9:07 - 9:09
    Силер мындай сандагы граммды кантип алат деп айтасыңар?
  • 9:09 - 9:12
    Биз көмүтектин атомунун 6,02*10 23 даражасындагы санын алышыбыз керек,
  • 9:12 - 9:16
    жалпы масса - 12 граммды алыш үчүн.
  • 9:16 - 9:18
    мына, моль эмнени түшүндүрөт.
  • 9:18 - 9:19
    Бул жөн гана сан
  • 9:19 - 9:22
    мен силерди биз эмне жөнүндө айткандарыбыз
  • 9:22 - 9:23
    жөнүндө көбүрөөк ойношуңарга чакырам.
  • 9:23 - 9:25
    Моль жөнүндө түшүнүүнүн эң чоң мааниси бар.
  • 9:25 - 9:28
    Болбосо, силер мындан ары, энергияны талдай
  • 9:28 - 9:31
    баштаганда, 1 моль канча килоджоуль энергия
  • 9:31 - 9:34
    талап кылынат , мындай реакциянын же башка нерселердин
  • 9:34 - 9:35
    энергиясы кандай болору.
  • 9:35 - 9:38
    Чын эле силер муну өздөштүргөнүңөргө ишенесиңер.
  • 9:38 - 9:39
    Эгер суроолор болсо, жазгыла. Мен, балким бул жөнүндө
  • 9:39 - 9:40
    дагы бир видео жасайм,
  • 9:40 - 9:43
    себеби бул өтө маанилүү.
Title:
The Mole and Avogadro's Number
Description:
more » « less
Video Language:
English
Duration:
09:44
Tynchtykbek Zhanadyl edited Kyrgyz subtitles for The Mole and Avogadro's Number
Altynai Saadabekova edited Kyrgyz subtitles for The Mole and Avogadro's Number
Altynai Saadabekova edited Kyrgyz subtitles for The Mole and Avogadro's Number

Kyrgyz subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.