Γιατί να διαβάζουμε; | Σεθ Λέρερ | TEDxUCSD

Σε αυτή την ομιλία ο Σεθ Λέρερ προβάλλει ένα εμφατικό επιχείρημα ως προς τους λόγους για τους οποίους πρέπει να διαβάζουμε. Στη σημερινή ψηφιακή εποχή με τις οθόνες και τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες, ο Σεθ παρουσιάζει τη σημασία του βιβλίου μέσα από την πλούσια ιστορία της ανάγνωσης.

Ο Σεθ Λέρερ γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και εκπαιδεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Γουέσλεϊαν της Οξφόρδης και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Ο Σεθ δίδαξε στο Πρίνστον και το Στάνφορντ πριν έρθει στο UCSD ως Κοσμήτορας Τεχνών και Ανθρωπιστικών Επιστημών το 2009. Ο Σεθ υπηρέτησε ως Κοσμήτορας μέχρι το 2014, και τώρα απασχολείται πλήρως στο τμήμα Λογοτεχνίας. Ο Σεθ τελειώνει τώρα ένα βιβλίο για τα τελευταία έργα του Σαίξπηρ και διδάσκει μια σειρά μαθημάτων, τα οποία εκτείνονται από τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες του Ρεβέλ μέχρι τον Σαίξπηρ και τη δημιουργική γραφή.

Αυτή η ομιλία πραγματοποιήθηκε σε εκδήλωση του TEDx χρησιμοποιώντας τη συνεδριακή μορφή του TED αλλά οργανώθηκε ανεξάρτητα από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στο https://www.ted.com/tedx

Γιατί να διαβάζουμε;

Ζούμε σε έναν ψηφιακό κόσμο.

Ζούμε στον κόσμο της οθόνης,
των iPhone, του εφήμερου.

Γιατί να κάτσουμε να διαβάσουμε
ένα φυσικό βιβλίο;

Η διάσημη εικόνα της μητέρας του Ρέμπραντ

δείχνει πως η πράξη της ανάγνωσης είναι
από τόσες απόψεις πράξη απορρόφησης.

Η έννοια της ανάγνωσης δεν είναι
μόνο η απορρόφηση πληροφοριών,

είναι μια φυσική διαδικασία.

Αυτό που θα ήθελα να μοιραστώ
μαζί σας απόψε είναι οι τρόποι -

μου είπαν ότι θα ήταν 150 άτομα εδώ.

Που είναι όλοι;

Αυτή η έννοια της ανάγνωσης ως
απορρόφησης είναι η μαγεία της ανάγνωσης.

Το βιβλίο είναι ένα φυσικό αντικείμενο,

και η μάθηση της ανάγνωσης ως παιδί

διαμορφώνει τη φυσική, οπτική
και γνωστική φαντασία.

Πριν την ομιλία, προετοιμάστηκα
γκουγκλάροντας «τύπος που διαβάζει».

Και αυτό ήταν το αποτέλεσμα.

Μια εικόνα ενός τύπου σκυμμένου
πάνω από ένα βιβλίο.

Όταν σκύβεις πάνω από ένα βιβλίο
σημαίνει ότι έχεις απορροφηθεί από αυτό.

Μπορείτε να δείτε
τη φυσικότητα του χεριού.

Βλέπετε τη σκεπτική, αλά Ροντέν κίνηση
του χεριού πάνω στο πηγούνι.

Βλέπετε το γείσο πάνω από τα μάτια,
προστατεύοντάς τα από τον ήλιο.

Η ανάγνωση ενός παραδοσιακού βιβλίου
είναι πράξη απορρόφησης.

Η ανάγνωση σε μια οθόνη
είναι πράξη θεατών,

είναι θεατρική.

Αυτή είναι μια εικόνα
από τα τέλη της δεκαετίας του 80,

και θυμάμαι ξεκάθαρα πως
όταν πρωτοβγήκαν οι οθόνες,

δεν κοιτούσαμε κάτω, αλλά έξω.

Δεν ακουμπούσαμε τα χέρια
μας στο πηγούνι μας,

δείχναμε με τα δάχτυλα στις οθόνες.

Και βλέπετε εδώ,

καθώς ο άντρας σκύβει πάνω
από τη γυναίκα, δείχνοντας στην οθόνη,

βλέπετε πώς η ίδια η πράξη της ανάγνωσης

αλλάζει τη φυσική μας σχέση
με το κείμενο -

από σχέση ιδιωτικότητας,
απορρόφησης και συμμετοχής

σε σχέση του θεατή,

της θεατρικότητας, της δημοσιότητας.

Η ιδιωτική ανάγνωση
σε μια οθόνη είναι πολύ δύσκολη.

Έτσι, στις αρχές του 21ου αιώνα,

εμφανίστηκε το ηλεκτρονικό
βιβλίο, πιστεύω,

ως ένας τρόπος να ανακτήσουμε, ψηφιακά,

την εμπειρία της ιδιωτικής ανάγνωσης.

Το ηλεκτρονικό βιβλίο
δεν είναι αληθινό βιβλίο.

Το ηλεκτρονικό βιβλίο
είναι ένα ομοίωμα βιβλίου.

Αντικαθιστούν το χαρτί
με κάτι ηλεκτρονικό.

Τα βιβλία αυτά είναι για τα αληθινά ό,τι
και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα για τα αληθινά.

Σας άρεσε;

Το βρίσκετε αστείο;

Την επόμενη φορά, θα ταξιδέψω μαζί σας

για να κάτσετε μπροστά
και να γελάτε δυνατά με τους άλλους.

(Γέλια)

Πόσοι από εσάς είστε ενήλικες
σε αυτό το κοινό;

Περνώ όλη μου τη ζωή μιλώντας
για την ψηφιακή κουλτούρα.

Στην ηλικία μου,

η μόνη λέξη που ακολουθεί το ψηφιακή
ή δακτυλική, είναι «εξέταση».

(Γέλια)

Αυτό είναι αστείο για τους ενήλικες.

Πόσοι από εσάς καπνίζουν
ηλεκτρονικό τσιγάρο;

Πόσοι από εσάς καπνίζουν
αληθινό τσιγάρο;

Πόσους από εσάς δε νοιάζει
για ποιο πράγμα μιλάω;

Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα

είναι σαν τα ηλεκτρονικά βιβλία.

Είναι τα τεχνολογικά και μηχανικά όργανα

που μας δίνουν μια απόλαυση

την οποία συνήθως μας έδινε το χαρτί.

Είναι ένα ομοίωμα της εμπειρίας.

Και πιστεύω σθεναρά,

πως είτε διαβάζετε
στο τάμπλετ είτε σε μια οθόνη,

πρέπει να επιστρέψετε στο φυσικό βιβλίο.

Και πρέπει να αναγνωρίσετε

πως από τότε που υπάρχει ο αλφαβητισμός,

το φυσικό βιβλίο,
το εικονογραφημένο βιβλίο

ήταν στο επίκεντρο της εξέλιξης
του παιδιού σε ανθρώπινο ον.

Αυτός είναι ένας χειρόγραφος
πάπυρος από τον 3ο αιώνα.

Απεικονίζει του Άθλους του Ηρακλή.

Είναι το παλιότερο εικονογραφημένο
παιδικό βιβλίο που έχει διασωθεί.

Γιατί υπήρχε παιδικό βιβλίο
για τους Άθλους του Ηρακλή;

Γιατί στο σχολείο,
κάθε παιδί ένιωθε ηράκλειο:

«Πώς θα περάσω αυτό το τεστ;

Είναι σαν να νικάς
το λιοντάρι της Νεμέας».

«Πώς θα ολοκληρώσω αυτή την εργασία;

Είναι σαν να καθαρίζεις
τους στάβλους του Αυγεία».

«Πώς θα ξυπνήσω για να καταφέρω
να πάω στο μάθημα στις 9.30 το πρωί;

Είναι σαν να κόβεις τα κεφάλια
της Λερναίας Ύδρας».

Η εικόνα του Ηρακλή να πολεμά το λιοντάρι

γίνεται το έμβλημα της ανάγνωσης
και της μάθησης ως πράξη ηρωικής εργασίας.

Είναι, επίσης, πράξη αφοσίωσης.

Αυτό το όμορφα διακοσμημένο χειρόγραφο
από την αγγλοσαξονική περίοδο

μας δείχνει πώς στη μελέτη
των Ψαλμών, τη μελέτη της Βίβλου,

σκοπός του βιβλίου ήταν να κρατήσει
την προσοχή του παιδιού.

Ο βασιλιάς Άλφρεντ ο Μέγας, βασιλιάς
των Αγγλοσαξόνων στα 890,

έγραψε για το πώς η μητέρα του

του έδειξε ένα όμορφο εικονογραφημένο
βιβλίο, όταν ήταν παιδί.

Και χρησιμοποιεί τη λέξη -

θυμηθείτε, μιλάμε για πολύ παλιά
άρα μιλάει και γράφει στα λατινικά -

χρησιμοποιεί τη λέξη «κάλλος»,
δηλαδή γυναικεία ομορφιά.

Είναι εκλεκτός· παρασύρεται
και προσελκύεται από το κάλλος,

από την ομορφιά του βιβλίου.

Είναι η ανάγνωση μια μορφή αποπλάνησης;

Σίγουρα αποτελεί μορφή αποπλάνησης εδώ

σε αυτό το χειρόγραφο
από θεατρικά έργα του Τερέντιου,

που το έφτιαξαν για τη σχολική
αίθουσα ενός μοναστηριού,

όπου τα παιδιά έβλεπαν
την απεικόνιση των ηθοποιών,

έβλεπαν τους οπτικούς τρόπους

με τους οποίους η ιστορία που διάβαζαν
παρουσιαζόταν στη φαντασία τους.

Όταν η τυπογραφία έφτασε στην Ευρώπη,

ένα από τα πρώτα πράγματα που τυπώθηκαν
ήταν οι Μύθοι του Αισώπου,

αυτές οι παιδικές ιστορίες
με ήρωες ζώα που μιλούν,

κουνέλια και λαγούς, αλεπούδες
και λύκους και κατσίκες,

και όλα είχαν τη μορφή
του ηθικού διδάγματος.

Εδώ βλέπετε τον Αίσωπο.

Εκεί βλέπετε τα ζώα.

Σας αποπλανεί;

Σας προσελκύει;

Σας ενθουσιάζουν οι εικόνες του βιβλίου;

Όταν ήμουν παιδί, τα βιβλία
τα οποία ερωτευόμουν

ήταν τα εικονογραφημένα παιδικά βιβλία

του συγγραφέα και ζωγράφου
Ρομπέρ Μακλόσκεϊ:

«Ένα πρωινό στο Μέιν»,

«Μύρτιλλα για τον Σαλ»,

«Κάντε χώρο για τα παπάκια»,

και «Η ώρα του θαύματος».

Πρόκειται για βιβλία
που έδειχναν στο παιδί

τη δυνατότητα μιας όχι μόνο φανταστικής
αλλά και καλαίσθητης ζωής.

Η ζωή ήταν όμορφη.

Η δουλειά της ανάγνωσης

ήταν να βιώνεις την ομορφιά του κόσμου

όπως την απεικόνιζαν ο καλλιτέχνης
και ο εικονογράφος.

«Η ώρα του θαύματος» είναι μια ιστορία.

Είναι ένα βιβλίο που δημοσιεύθηκε
το 1957, όταν ήμουν δύο ετών.

Και αρχίσαμε να το διαβάζουμε
στην οικογένειά μου

τις δεκαετίες 1950 και 1960.

Ήμασταν ξετρελαμένοι με την ιδέα

ότι μίλαγε για μια οικογένεια
που ζούσε στις ακτές του Μέιν.

Εγώ μεγάλωσα στο Μπρούκλιν.

Το Μέιν ήταν μια άλλη χώρα για μένα.

Ήταν κάτι εξωτικό.

Και μόνο η ιδέα ότι υπήρχε μια ακτογραμμή,

και μόνο η ιδέα ότι κάποιος μπορούσε
να δει την ποίηση και το πάθος,

τη μαγεία και το θαύμα

σε μια επερχόμενη θύελλα
πάνω από τη θάλασσα.

Αυτή η όμορφη απεικόνιση
και το ποιητικό κείμενο που τη συνοδεύει

μας δείχνει πώς,

ελπίζοντας για μια ευκαιρία
να βγει έξω από το κανάλι,

η ψαρόβαρκα πέφτει στα κύματα,
αναζητώντας το καταφύγιο.

Μπορείτε να το ακούσετε στην παρήχηση,

μπορείτε να το ακούσετε στο ρυθμό,

την ποίηση του νερού να χαϊδεύει την ακτή.

Και κατά τη διάρκεια αυτού του
βιβλίου, πλησιάζει μια καταιγίδα.

Η καταιγίδα φτάνει.

Περνά για λίγο από την αίθουσα υποδοχής.

Καταστρέφει το σαλόνι.

Ένα επιτραπέζιο παιχνίδι Parcheesi
διασκορπίζεται στο πάτωμα.

Τα βιβλία χάνονται.

Η μητέρα πιάνει τα παιδιά.

Η λάμπα έχει εξαφανιστεί.

Είναι σαν να υπέστη το σπίτι
κάποιο σοβαρό τραύμα.

Και όταν η καταιγίδα τελειώνει,

όλα είναι ήρεμα.

Κοιτάξτε την εικόνα.

Τώρα η μητέρα και τα παιδιά
τραγουδούν ψαλμούς της χαράς,

τα βιβλία ξανά τοποθετημένα
στο τραπέζι είτε ανοιχτά είτε κλειστά.

Και ο πατέρας.

Θυμηθείτε, μιλάμε για τη δεκαετία του '50.

Το '50 ο πατέρας μπορούσε
να κάνει τα πάντα.

Μεγάλωσα στη δεκαετία του '50.

Όταν έγινα πατέρας τη δεκαετία του '90,

ανακάλυψα ότι οι πατεράδες
δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.

Το '50 όμως, οι πατεράδες τα έκαναν όλα.

Και θα δείτε σε αυτή την εικόνα

πώς ο πατέρας παίρνει μια πετσέτα

και καλύπτει ένα σπασμένο τζάμι -

ένα παράθυρο χωρισμένο τώρα σε πλαίσια

που βλέπει όλο τον κόσμο σαν
μια σειρά από ορθάνοιχτα βιβλία.

Κάθε γυαλί, κάθε παράθυρο,

να μοιάζει με πλευρά ενός βιβλίου

και να ταιριάζει - αν προτιμάτε,
να ομοιοκαταληκτεί οπτικά -

με το ανοιχτό βιβλίο πάνω στο τραπέζι.

Όταν ήμουν παιδί τη δεκαετία του '50,

ο κόσμος της φαντασίας
ήταν ο κόσμος των βιβλίων.

Αλλά δεν είχαμε τις καταιγίδες
που συνέβαιναν στο Μέιν.

Δεν είχαμε τους ψαλμούς της φαντασίας.

Είχαμε φόβο για πυρηνικές επιθέσεις.

Δείτε τη διαφορά ανάμεσα σε αυτή
τη φωτογραφία της οικογένειας

και σε αυτή τη φωτογραφία της οικογένειας.

Και αυτή, από το '50:

το πυρηνικό καταφύγιο,

η μητέρα, ο πατέρας και το παιδί
κάθονται γύρω από ένα κείμενο,

όχι φανταστικό κείμενο,
αλλά ένα εγχειρίδιο οδηγιών.

Και οι μόνες λέξεις που
βλέπετε σε αυτή την εικόνα

είναι: «κονσερβοποιημένα τρόφιμα».

Λες και μέσα σε αυτή την καταστροφή,

δε θα είχαν απομείνει λόγια φαντασίας.

Κι έτσι όταν μεγάλωσα, κι έγινα γονιός,

ήθελα να δώσω στο γιο μου την αίσθηση
μαγείας που κι εγώ είχα βιώσει,

την ιδέα πως ένα βιβλίο μπορεί να μας
ταξιδέψει σ' έναν άλλο κόσμο,

ότι η ανάγνωση ήταν μια μορφή μαγείας.

Κι ευτυχώς για μένα,

και μάλλον ευτυχώς για πολλούς από εσάς,

ήρθε ο Χάρι Πότερ.

Πολλοί από εσάς πιστεύετε
ότι ο Χάρι Πότερ είναι μια σειρά ιστοριών

που έχουν να κάνουν
με τη μαγεία και τη φαντασία.

Εγώ πιστεύω πως ο Χάρι Πότερ
είναι ένα βιβλίο

που έχει να κάνει με την ανάγνωση.

Η μαγεία στο Χάρι Πότερ
δεν είναι τίποτε παραπάνω

από μια ενισχυμένη μορφή αλφαβητισμού.

Στον Χάρι Πότερ η ίδια η ανάγνωση
είναι η αληθινή μαγεία.

Τα φίλτρα, τα ξόρκια,

οι αληθινές περιπέτειες
στον κόσμο του Χάρι Πότερ

διαδραματίζονται
όχι σε γήπεδο για κουίντιτς,

όχι στο δάσος, αλλά στη βιβλιοθήκη.

Και η Ερμιόνη, ο Ρον και ο Χάρι,

όπως βλέπετε σ' αυτή την φωτογραφία

παρμένη από μια από τις ταινίες,

ζουν τις ζωές τους μέσα από την μαγεία
και το μυστήριο του βιβλίου.

Έτσι, στο «Ο Χάρι Πότερ
και ο ημίαιμος πρίγκιψ»,

ο Χάρι πέφτει πάνω σ' ένα παλιό,
χρησιμοποιημένο βιβλίο φίλτρων.

Και στα περιθώρια είναι γραμμένες
διορθώσεις του βιβλίου.

Λέει στον Χάρι πώς να συνθλίψει
τα Μαγικά Φασόλια

με το πίσω μέρος ενός μαχαιριού,
απελευθερώνοντας το χυμό.

Λέει στον Χάρι πώς να ολοκληρώσει
τις αποστολές του αποτελεσματικά.

Στις σημειώσεις περιθωρίου
του «Βιβλίου των φίλτρων»,

ο Χάρι βρίσκει το αληθινό
νόημα της ανάγνωσης.

Αυτό που δε γνωρίζει ακόμα -
κι αυτό που μαθαίνουμε σύντομα -

είναι ότι ο ημίαιμος πρίγκιψ,
είναι, φυσικά, ο ίδιος ο Σνέιπ.

Ο Χάρι φέρνει το βιβλίο στη βιβλιοθήκη,

και η βιβλιοθηκάριος τρομοκρατείται

που ο Χάρι έχει καταστρέψει
ή βεβηλώσει το βιβλίο.

Έχετε συναντήσει ποτέ σας βιβλιοθηκάριο;

Το μόνο που τους νοιάζει είναι
να διατηρούν τα πράγματα καθαρά

και σε μια τάξη.

Οι βιβλιοθήκες είναι χώροι
κανονισμών, όχι φαντασίας.

Η δουλειά του βιβλιοθηκάριου είναι
να διατηρήσει τα χέρια σου καθαρά,

να σου επιβάλει την τάξη

και να διασφαλίσει πως αν αργήσεις
να επιστρέψεις ένα βιβλίο θα το πληρώσεις.

Αυτές είναι οι δομές
της κοινωνίας και του πολιτισμού.

Για τον Χάρι, τα σχόλια στα περιθώρια,

τα σχεδόν μανιακά σχόλια των περιθωρίων -

μου άρεσε αυτό -

τα σχεδόν μανιακά σχόλια των περιθωρίων -

κρατάτε σημειώσεις; -

τα σχεδόν μανιακά σχόλια των περιθωρίων -

θα το γράψετε κι αυτό; ωραία -

μας δίνουν την αίσθηση

ότι η αληθινή φαντασία

δεν βρίσκεται ανάμεσα στις γραμμές,
αλλά γύρω από τις γραμμές.

«Levicorpus, ανύψωσε το σώμα».

Είναι ένα από τα ξόρκια
που μαθαίνει ο Χάρι,

γραμμένο στα περιθώρια
από τον ημίαιμο πρίγκιπα.

Μαθαίνει το ξόρκι

και το παίρνει στο δωμάτιό του,
όπου ανυψώνει το φίλο του Ρον,

σαν από ένα αόρατο νήμα
από τη στέγη του δωματίου.

Levicorpus, ανύψωσε το σώμα.

Αν μεγαλώσατε στη Δυτική
Χριστιανική παράδοση,

θα ξέρετε ότι το «Levicorpus,
ανύψωσε το σώμα»

είναι έκφραση της κεντρικής
πίστης του Χριστιανισμού,

της Ανάστασης, η ανύψωση του σώματος,

αλλά επίσης Levicorpus,
ανύψωση του σώματος.

Αυτό που προσπάθησα
να σας προτείνω σήμερα,

στο τέλος μιας ημέρας γεμάτης
με ψηφιακή φαντασία,

με εικονικές πραγματικότητες,

με επαγγελματική εμπειρία

με οδηγίες, επιτυχίες και προόδους,

είναι ότι η αληθινή μαγεία της ανάγνωσης
βρίσκεται στο Levicorpus.

Γιατί αυτό που κάνει το πραγματικό
βιβλίο είναι να ανυψώνει το σώμα μας·

μας ανυψώνει στους φανταστικούς
κόσμους των μυθιστορημάτων.

Η μαγεία του βιβλίου,

είτε είναι μαγεία ψηφιακού
είτε παραδοσιακού αλφαβητισμού,

είναι η μαγεία της εγγράμματης φαντασίας.

Κι αυτό που προσπάθησα
να σας προτείνω σήμερα

είναι πως, σκεπτόμενοι
την ιστορία του βιβλίου,

σκεπτόμενοι τις δικές σας εμπειρίες,

ίσως αναρωτηθείτε,

«Είμαι ο Ρον;»

«Είμαι η Ερμιόνη;»

ή μήπως «Είμαι ο Ηρακλής;»

Σκεφτείτε τον εαυτό σας στη σχολική
αίθουσα της ηράκλειας φαντασίας.

Και την επόμενη φορά που θα μπείτε
σε μια τάξη ή σε μια ομιλία TED,

αναρωτηθείτε, «Levicorpus, ο
δάσκαλος ανύψωσε το σώμα;

Και σε αυτό το βιβλίο,

ανυψώνομαι από τη φαντασία;»

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)